N.1

Supra Psalmista exprobravit dolositatem inimicorum; hic ponit eorum malitiam. Titulus, in finem Psalmus David. Et circa hoc duo facit. Primo manifestat eorum malitiam. Secundo ponit spem liberationis suae ab eis, ibi, nonne cognoscent etc..

Et circa primum duo facit. Primo proponit eorum malitiam. Secundo certificat hanc malitiam eis inesse, ibi, dominus de caelo etc.. Prima in duo. Primo proponit radicem malitiae eorum. Secundo processum malitiae, corrupti sunt etc. Sicut dicitur Eccl. 10: initium omnis peccati superbia, et initium superbiae hominis apostatare a deo.

Quod homo ergo non habeat deum in corde, principium malitiae est; et ideo dicit, dixit insipiens in corde suo, non est deus: sapien. 1: in malevolam animam non introibit sapientia, aut habitabit in corpore subdito peccatis.

Sed numquid potest dicere? dicere in corde est cogitare. Sed numquid potest cogitare deum non esse? Anselmus dicit, quod nullus potest. Item Damascenus. Cognitio dei naturaliter omnibus est inserta: naturaliter cognita nullus potest cogitare non esse.

Sed sciendum, quod de cognitione dei dupliciter loqui possumus: scilicet secundum se, vel quoad nos. Si primo modo, sic procul dubio non potest cogitari non esse: nulla enim propositio potest cogitari falsa ex sua natura, cujus praedicatum includitur in definitione subjecti. Notandum est autem, quod in deo est aliter esse quam in aliis; quia esse dei est ejus substantia. Ergo qui dicit deum secundum se, dicit ipsum esse; et ideo secundum se non potest cogitari non esse. Et verbum Damasceni solvitur: quia quod naturaliter insertum est, indeterminate scitur, scilicet quod deus sit, sed non idem: quod deus: sed per fidem habetur. Deus dicitur a theos quod est ardere omnem malitiam. Tunc ergo dicit aliquis quod non est deus, quando cogitat quod non est omnipotens: et quod non habet curam rerum humanarum: job 21: quis est omnipotens ut serviamus ei? potest referri ad Judaeos dicentes christum hominem purum esse, non deum.

Jo. 10: tu homo cum sis, facis teipsum deum.

Qui Judaei, non credentes ipsum qui promissus erat in lege, dicunt, non est deus, iste scilicet qui nobis praedicat. Et hoc dixit, insipiens, quia dei sapientiam recipere noluerunt habentes oculos mentis excaecatos; Ps. 81: nescierunt neque intellexerunt.

Sap. 2: excaecavit enim eos malitia eorum. Vel hic reprehenditur peccator. Primo de peccato cordis in consensu, ibi, dixit insipiens. Secundo de peccato operis, ibi, corrupti sunt. Tertio de peccato consuetudinis, ibi, et abominabiles. Primo vocat peccatorem insipientem; quia sapientiam non habet, ut dicit etc.. Item quia non sapiunt ei spiritualia; 1 Cor. 2: animalis homo non percipit quae dei sunt. Consequenter ponitur processus malitiae, corrupti sunt et abominabiles. Sicut duae partes justitiae sunt facere bonum et vitare malum; sic injustitiae duae partes sunt, facere malum et vitare bonum.

Et primo ponit primam partem. Secundo secundam.

Circa primam duo ponit. Primo perversitatem vitiorum.

Secundo abominationem eorum. In corporibus sequitur corruptio per exhalationem naturalis caloris expulsi ab extraneo calore. Calor namque naturalis animae est amor dei. Quando ergo subintrat extraneus amor concupiscentiae, et aliorum peccatorum, recedit deus. Et ideo cum dixit, non est deus, statim subdit, corrupti sunt: Hier. 5: negaverunt deum, et dixerunt, non est ipse, scilicet peccatorum damnator, justorum remunerator: Eccl. 21: cor fatui, scilicet peccatoris, quasi vas confractum.

Corrupti ergo sunt, peccatores per malum actum: jo. 3: erant autem eorum mala opera: quia postquam per consensum amittunt bona gratuita, corrumpuntur in eis naturalia; et ideo sequitur eos poena: Ps. 96: ignis ante ipsum praecedet, et inflammabit in circuitu inimicos ejus.

Item quando corpus putrescit, redditur abominabile.

Sic anima hominis, quamdiu amor dei est in ea, est deo accepta; sed quando corrumpitur per peccatum, fit abominabilis. Abominabile est quod humanus appetitus refugit: et ideo dicit, et abominabiles facti sunt, scilicet deo et hominibus peccatores per consuetudinem peccandi: Hier. 2: quam vilis facta es nimis, iterans vias tuas. Osee 9: alienati sunt in confusione, et facti sunt abominabiles sicut ea quae dilexerunt. Et dixit: in studiis, quia per ea deveniunt abominabilia.

Vel studiose faciunt, secundum Hieronymum. Plus enim abominatur deus studiosam voluntatem peccandi, quam ipsum peccatum: job 34: quasi de industria recesserunt ab eo: et vias ejus intelligere noluerunt. Alia littera habet, corrumpunt et abominati sunt studium, scilicet sapientiae et disciplinae: Prov. 1: exosam habuerunt disciplinam, et timorem domini non susceperunt: Ezech. 8: adhuc videbis abominationes majores. Consequenter agit de vitatione boni. Non est qui faciat bonum, quia non est justus in terra qui faciat bonum, et non peccet, Eccl. 7. Usque ad unum, idest christum, quia ipse solus nec peccatum contractum habuit, nec commissum. Beata virgo habuit contractum peccatum: Eccl. 7: virum de mille unum reperi, mulierem ex omnibus non inveni. Vel, usque ad unum, quia nec unus est qui perfecte faciat bonum. Verum est, supposito quod dixerunt, non est deus, et corrupti sunt.