S. Romana Rota 113

quem enim sensum haberent haec verba Iosephus ipse alia in deposi-

tione candide aperuit . Iudici sciscitanti : « È vero che ricevuti gli anelli

« gli avrebbe de t to : Adesso quelo el xé, se no gamba? » respondi t : « Non è

« vero; ma questo è Vero, che mentre si suonavano le campane per la

« celebrazione del matrimonio e lei si mostrava confusa e anche pian-

« gente perchè si distaccava dalla famiglia (almeno questo mi pareva

« allora il motivo) io le dissi: Avanti, e se non te par, indrio; al che la

« Virginia nulla r ispose ». Voluit ergo per ea verba haesi tat ionem remo-

vere quin illius laederet l ibertatem, non vero eiectionem e paterna domo

minitari.

Neque dicatur Virginiam n u n q u a m Attilium amasse, et ideo metu

coactam ei nupsisse, sicut ret inet sententia appellata - ibi : « Necesse est

« igitur a l terum de duobus, ut aut amore ducta, aut metu coacta nup -

« serit Attilio ». Amoris enim defectus in casu ultro conceditur; sed quae

inde deducta est consequentia a Pa t r ibus non probatur . Amore enim-

vero absente, et e^iam metu remoto, nihil impedit quominus nupt iae

alio ex motivo libere contrahantur , ex. gr. divitiarum, vel alterius utili-

tat is cupiditate. In casu non constat huiusmodi motivum abfuisse ; quin

potius constat contrarium. Nam defectus amoris ex parte Virginiae erga

virum suum non adeo fuit absolutus, ut animum ab eo perfecte alie-

num dicenda sit habuisse, perinde ac si eum odio fuisset prosequuta .

Ei equidem visus fuit Attilius « rozzo e impacciato »; sed hoc non

obstante, ei etiam placuit veluti « non brut to », cum esset quoque vir

p robus et bona fama in societate commendatus . Quae vero de nupti is

cum illo contrahendis liberrime cogitare coeperat; quae nullam unquam

ab eo passa fuerat iniuriam, immo benevolentiam fuerat experta, licet

non solum amoris ei signa denegasset, sed contumeliis etiam eum affe-

cisset; quaeque matrimonii valde cupida, cum nullos alios amatores

haberet , quid sibi esset agendum incerta manebat , consiliis et cohorta-

t ionibus parentum cessit, et consensum praebuit , licet cum aliqua repu-

gnantia, et sine pleno amore, ut sibi aliquo modo consuleret, et gravioris

damni incommoda vitaret, rata , sibi melius esse virum eligere, quem non

diligebat, quam nul lum habere et innupta manere . Hoc plene respondet

Virginiae na turae , quae tam facile volebat et nolebat. Iamvero nullibi

legitur, nuptur ient ibus exoptatam rem esse debere mat r imonium; sed

praescribitur, esse debere libere contractum seu volitum, et hoc optime

componitur cum iis quae minus appetuntur . Unde iuridice non repu-

gnat unum amare et alteri nubere : quod accidit in casu Virginiae cum

Attilio.

Melior non exurgit metus probatio ex verbis a matre Virginiae pro-

ACTA vol. X , n. 3. - 1-3-918. 8