Unde sequitur :

" Et natum aruit, " incensum ex petrae calore uslivo. Isa. xv, 6 : Aruit herba, defecit germen, viror omnis interiit. Joel, I, 11 : Periit messis agri.

Et reddit causam : " Quia non habebat " verum pietatis " humorem, " de quo dicitur, Jerem. XVII, 8 : Erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit radices suas. Psal. I, 3 : Et erit tamquam lignum quod plantatum est secus decursus aquarum, quod fructum suum dabit in tempore suo.

" Et aliud cecidit inter spinas, et simul exortae spinae suffocaverunt illud. "

Ecce tertia mali fundi dispositio.

Et dicit Glossa, quod spinosa terra est cor sollicitudinibus aggravatum. Est autem intelligendum de spina nigra, quae ex profundo medullae exoritur, et in circuitu stipitem et ramos replet aculeis. Hoc enim lignum multum est umbrosum et amarum : quod etiam acumen fructus sui ostendit, et umbra sua fundum facit frigidum, densitate autem inaccessibilem, et amaritudine infcecundum. Et ideo, sicut dicit Chrysostomus, in spinosis non est habitatio nisi serpentium. Et ideo significat cor sollicitudinibus et curis compunctum. Quod vero lumine non est lustratum, serpenti, hoc est, diabolo ad habitandum datum hic, et in futuro amaritudine aeterna infusum. Proverb. XXIV, 30 et 31 : Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti : et ecce totum repleverant urticae, et operuerant superficiem ejus spinae. Jerem. IV, 3 : Novale vobis novale, et nolite serere super spinas. Hujusmodi spinae sunt am- bitionis aculei pungentes superbos, invidiae anxietates pungentes invidos, et sollicitudinum punctiones confodientes avaros, fellitae amaritudines incitantes iracundos, prurientes scalptationes stimulantes gulosos et luxuriosos. Isa. VII, 23 : In spinas et in vepres erunt. Unde sequitur :

" Et simul exortae spinae, "

Quoad punctiones inductas, " suffocaverunt illud " semen, hoc est, cor ad semen et conversum et attractum. Suffocare autem est subtus occare, aut subtus focum exstinguere. Quando aut sub gutture occat et strangulat, aut ignem naturalem scilicet calorem exstinguit. Versus :

Suffocat exstinguit, suffocat guttura stringit.

Spinae enim exortae, fundum connaturalem sibi habentes, ex inolita sui germinis consuetudine, praeveniunt seminis ortum : quod amaritudini non connaturale, frigiditate umbrae exstinguitur, et subtus occatur, et putrescit. Genes. III, 18 : Spinas et tribulos germinabit tibi. II Reg. xxiii, 6 : Praevaricatores quasi spinae evellentur.

" Et aliud cecidit in terram bonam: et ortum fecit fructum centuplum. "

Ecce una et sola et simplex terrae bonae dispositio, quae quidem pinguis sit devotione. Isa. v, 1 : In cornu filio olei. Et est translatio Septuaginta, hoc est, "in loco pingui. " Fossa autem sarculo et aratro disciplinae, adaequata mansuetudine. Isa. xxviii, 24 et 25 : Numquid proscindet et sarriet humum suam ? Nonne cum adaequaverit faciem ejus, seret gith, et cyminum sparget, et ponet triticum per ordinem, et hordeum, etmilium, et viciam in finibus suis ? Humilis etiam sit ad quam descendat montium dulcedo. Psal. lxiv, 14 : Valles abundabunt frumento. Infusa pluvia doctrinae, et rore gratiae, et rivulis lacrymarum. Ad Hebr. VI, 7 : Terra saepe venientem super se bibens imbrem, et generans herbam opportunam illis a quibus colitur, accipit benedictionem a Deo.

" Et ortum fecit fructum centuplum. "

Ortum quidem et maturum. Ortum enim primum facit herbae virorem : deinde stipitis erectionem, et paleae purgationem : et post aristam, florem, siliquarum circumpositionem, formatur in fructum. Et viror quidem est fidei vigor-Stipitis autem erectio, justitiae rectitudo. Paleae purgatio, superfluorum expulsio. Aristae formatio, bonorum est societas. Siliquarum circumpositio, necessitatum provisio.Floris emissio, bonae conversationis fama, et pulchritudo. Fructus maturatio, meritorum multitudo.

Dicit autem Lucas : " Centuplum. " Matth. xiii, 8, distinguit trigesimum, et sexagesimum, et centesimum, quia Matthaeus statuum in Ecclesia considerat diversitates : Lucas autem sine differentia statuum, germinis jacti considerat perfectionem (quae surgit ex obedientia praeceptorum) in se ductam, dum quodlibet praeceptum in seipsum ducitur per charitatem observatum. Genes. XXVI, 12 : Sevit Isaac in terra illa, et invenit in ipso anno centuplum. Et ideo dicit Psalmus xxxvi, 3 : Inhabita terram, et pasceris in divitiis ejus. Numer. xiii, 28: Venimus in terram, ad quam misisti nos, quae revera fluit lacte et melle, ut ex his fructibus cognosci potest. Genes. xlvii, G : In optimo loco fac eos habitare.

Fert autem terra centuplum, quando omnis vigor terrae nostrae multiplicatur per denarium praeceptorum. Vigor autem terrae est in decem sensibus : quinque interioribus, qui sunt sensus communis, imaginativa, phantasia, aestimativa, et memorativa : et quinque exterioribus, qui sunt visus, auditus, olfactus, gustus et tactus. Et in cordis adspectu sunt intellectus : agens, materialis, formalis, speculativus, adeptus, sanctus sive eliacus, et divinus. Et isti septem sunt in anima, et juvantur duobus luminibus studii, et revelationis. Et lumen studii duplex est, scilicet inventionis, et doctrinae. Et sic decem sunt intellectus.

Decem etiam sunt illuminationes : novem, scilicet ordinum Angelorum, et decima, divina.

Decem etiam sunt modi ad instructionem propositi. Quidam enim ex mundana theologia per vestigium Creatoris proficiunt. Quidam autem altius, per imaginem quam apud se figuravit, in cognitionem Creatoris ascendunt. Quidam vero similitudinibus parabolicis inducuntur. Quidam vero altius imbuti, puritate conscientiae conspiciunt: quorum oculi beati esse dicuntur . Quidam vero per humilitatem orationis revelationem accipiunt : sicut Daniel. IX, 3-22. Et quidam per raptum contemplantur limpide : sicut Paulus, II ad Corinth. xii, 4, passim. Quidam vero per studium sacrae Scripturae, in qua quatuor juvantur modis : litterali, allegorico, morali et anagogico.

Sunt etiam decem lumina : rationis scilicet, fidei, sapientiae, intellectus, consilii, scientiae, donorum, prudentiae, virtutis, munditiae cordis (quae est beatitudo ), contemplationis,et artis. Ex omnibus autem his fructificat intellectus.

Affectus autem in anima habet liberum arbitrium, voluntatem, synderesim quae malis remurmurat, conscientiam : et illam quae impetum facit ad opus, quae est completus ex ratione et voluntate

consensus.In sensibili autem anima etiam sunt quinque,scilicet,appetitiva, desiderativa, concupiscibilis,irascibilis : et quae totum perficit, sensualitas. Appetitiva quidem primo appetit, desiderativa vero cum cognitione quadam trahit, concupiscibilis cum dilectionis stimulis impellit, irascibilis vero contra adversans insurgit, et sensualitas illicitum tangit et gustat.

Ista autem decem quae insunt in homine secundum animam motivam, aliis tribus denariis perficiuntur.

Liberum enim arbitrium, ut dicit Augustinus, tribus perficitur libertatibus : libertate scilicet naturae, gratiae, et gloriae : quae sunt libertates a materiae obligatione, a culpae electione, et a misericordiae affectione.

Voluntas etiam tribus perficitur : bono scilicet voluntatis divinae placente, consilio divino, et perfecto profectu in merito. Ad Roman. XII, 2 : Probetis quae sit voluntas Dei bona, et beneplacens, et perfecta.

Synderesis in reluctando malo, tribus completur : notitia et appetitu liciti, expedientis, et aedificantis. I ad Corinth. x, 23 : Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt: omnia mihi licent, sed non omnia aedificant . Licitum enim est quod nullo praecepto prohibetur. Expediens quoque ad utilitatem honestam et publicam refertur. aedificans est quod in nullius me judicare cupientis, ponit potestatem.

Conscientia juvatur tribus, scilicet, puritate, ut nullius mali sit sibi conscia : veritate, ut doctrina Scripturae sit informata : Spiritus sancti attestatione, ut secundum instinctum Spiritus sit semper ad opus incitata. De primo, II ad Corinth. I, 12 : Gloria nostra haec est, testimonium conscientiae nostrae. De secundo et tertio, ad Roman. IX, 1 : Veritatem dico in Christo : non mentior, testimonium mihi perhibente conscientia mea in Spiritu sancto.

Consensus qui impetum facit ad opus tribus rectificatur. Dicitur enim consensus, diversorum in unum relatus sensus. Si scilicet operabile certa ratione discutiat, si circumstantiis debitis actum vestiat, si ad finem congruum per intentionem dirigat. Tunc enim est perfectus consensus.

Appetitiva etiam quae est animae sensibilis, tribus perficitur ad fructum. Si scilicet sit boni, si sit pulchri, si sit laudabilis. Boni quidem, quod habitum bonum facit: pulchri, quod confert virtutis decorem : laudabilis autem, quod famae bonae facit opinionem.

Desiderium etiam quod est cum delectatione secundum doctrinam moralem, perficitur tribus, quae perfectam faciunt delectationem. Si scilicet delectatio trahens desiderium sit connaturalis, si sit admirabilis, si sit firmitate perpetua stabilis et immobilis. Naturalis autem est, quando est pura nihil materiae habens annexum : sicut in homine sunt ea quae secundum intellectum sunt delectabilia, et in quolibet alio secundum suam simplicem naturam. Admirabilis autem est, quando est altissimorum et dignissimorum secundum naturam. Firma autem, quando perpetuae innititur veritati quae nihil habet contrarium. III Esdrae, IV, 38 : Veritas manet, et invalescit.

Concupiscibilis autem etiam tribus perficitur : zelo scilicet honesti, ardore devotionis, et ignitione charitatis.

Irascibilis item tribus perficitur : altitudine suae dignitatis, in qua indignatur omnibus se vilificanlibus et prosternentibus, mansuetudine suae refraenationis, et fortitudine suae contra malum insurrectionis.

Sensualitas etiam tribus perficitur, scilicet, verecundia turpitudihis, exercitio studiositatis, gustu puritatis in bonis actibus et operibus.

Haec si ducantur in denarium, et cum denario praeceptorum accipiantur: fa- ciunt fructum meritorum centuplum : et quodcumque horum defecerit, erit fructus aliqua diminutio. Cum his autem erit quod dicitur, Isa. IV, 2 : Erit germen Domini in magnificentia et gloria, et fructus terrae sublimis. In magnificentia enim erit per naturalium perfectionem, et gloria per contemplativorum illuminationem, sublimis autem per motivorum sive operabilium perfectionem.

" Haec dicens clamabat: Qui habet aures audiendi, audiat.

Hic incipit parabolae explanatio.

Et tria facit. Primo enim ad quaerendum explanationem excitat. Secundo, inter auditores explanationis discretiones monstrat. Tertio, explanationem declarat.

De primo dicit: " Haec " parabolice " dicens clamabat, " ut intentione clamoris ad intentionem excitaret cor auditoris. Joan. VII, 37 : Stabat Jesus, et clamabat, dicens : Si quis sitit, veniat ad me, et bibat. Psal. lxviii, 4 : Laboravi clamans, raucae factae sunt fauces meae. Cantic. ii, 10 : Dilectus meus loquitur mihi.

" Qui habet aures audiendi, audiat. "

Est enim auris quae non est nisi auris figura, sicut idoli, Psal. CXIII, 6 : Aures habent, et non audient. Est auris obturata sicut aspidis, Psal. lvii, o et 6 : Sicut aspidis surdae, et obturantis aures suas, quae non exaudiet vocem incantantium. Est etiam auris bona audiens intus, et retinens audita, Eccli. III, 31 : Auris bona audiet cum omni concupiscentia sapientiam. Ad Roman. x, 17 : Fides ex auditu, auditus autem per verbum Christi. Proverb. I, 5 : Audiens sapiens sapientior erit, et intelligens gubernacula possidebit. Apocal. II, 7 : Quihabet aurem, audiat quid Spiritus dicat Ecclesiis .

Hoc verbo excitati discipuli interrogabant.