CAPUT XVI.

De colloquintida, et cubebis, et citoniis simul.

Colloquintida est arbor in calidis regionibus nascens. Sed circa quarum elima raro invenitur. Est autem et pomum ejusdem arboris colloquintida vocatum : et est in genere illo masculus, et foemina laxa. Habet autem dispositionem accedentem ad. vitem silvestrem. Quae autem est colloquintida foemina in fructu, est laxa., ut diximus, et alba. Similiter autem competit magis ea quae est alba vehementis albedinis. Nigra vero mala est valde, et similiter illa quae est dura. Dum autem pomum ejus colligitur, invenitur fere habere dispositionem cepae, sed dispartitur sicut radix lxiii fere : et non oportet ut extrahatur pulpa pomi ipsius ex ventre ejus. Signa autem maturitatis ejus sunt quando declinat ad citrinitatem, cum tamen non integre exspolietur viriditate. Si autem sit sic matura, tunc est valde nocens et mala. Quidam etiam Antiquorum dixerunt, quod est valde mala et nocens quando in arbore non est nisi unica, et dixerunt quod quando sumitur ad usum, oportet quod exspolietur cortice et semine. Masculus autem fructus hujus arboris est villosus, et ille est fortior quam foemina laxa : et cum conteritur, oportet quod ad summum conteratur donec efficiatur minimum ejus insensibile omnino : nec est sistendum in contritione ipsius : pars enim minima ipsius cum invenerit humiditatem, statim intumescit, et fit magna, et adhaeret partibus stomachi, et involutioni intestinorum, et apostemat ea : et ideo oportet quod cum ad summun circa est, hydromelle infundatur, et deinde siccetur, et iterum conteratur. Rectificatur autem, et malitia ejus expellitur cum dragaganto. Est autem magis calida quam sicca, in sapore amarissima, vincens fellis amaritudinem.

Operationes autem ejus sunt incidere, et resolvere, et attrahere. Folia autem ejus virida abscindunt fluxum sanguinis. Et ideo putavit Alchindius quod esset frigida et humida : sed vehementer elongatus est a veritate. Fricata etiam colloquintida supra lepram et elephantiam confert. Folia autem ejus virida resolvunt apostemata, et maturauit ea. Confert etiam dolori nervorum etjuncturarum et sciaticae frigidae et podagrae : purgat cerebrum : decocta radix ejus cum. aceto colluit optime dentes, et sedat aliquando dolorem ipsorum, ex quacumque causa dolor proveniat. Haec autem radix confert hydropisi,. et est mala frigido : educit phlegma grossum ex junctum et membris, et solvit choleram, et confert colicae humidae et ventosae valde. Supposita etiam a mulieribus interficit foetum, et propter velocitatem sui exitus ex intestinis non timetur nocumentum quod timetur ex amaritudine ipsius. Contra morsum autem viperae et scorpionis valde est efficax medicamentum quando datur in potu radix ejus.

Gdbebae sunt grana fere sicut grana juniperi : unde granis juniperi commixta sophistieantur. Sunt autem, ut dicunt, fructus arboris sub Cancro nascentis, ub est locus superfluae caliditatis, quae contracta dicitur habere folia, et non magna esse in quantitate. Virtus autem cubebae similis est rubeae, verumtamen est subtilior. Dixerunt autem quidam in ipsa esse cum caliditate virtutem infrigidativam.

Sed tamen verius est quod est calida et sicca, sed non excellenter.

Operationes autem ejus sunt, quod est aperitiva subtilis, ad acuitatem aliquantulum declinans, non tamen sicut cinnamomum. Est autem bonum ulceribus putridis in ore natis et gingivis. Rheuma autem capitis restringit, si teneatur in ore, donec virtus evaporet ad cerebrum. Si autem omnino in ore teneatur, vocem clarificabit. Fortis autem est ad aperiendis oppilationes in hepate. Mundificat autem vias urinae et provocat arenas, et educit cum urina, et extrahit lapidem renum et vesicae, et alias plures in medicinis simplicibus facit operationes.

De GERASO autem continuo hic non facimus mentionem vel tractatum : quia nota sunt omnibus : neque oportet nos in talibus occupari.

COGTANUS autem sive citonius arbor est apud nos quidem nota, sed virtus ejus non omnino cognoscitur a multis. Haec autem non alta inuitum efficitur, et nisi saepe fodiatur, arescit, aut poma sua efficiuntur ignobilia et parva et hirsuta. Folia autem ejus majora et longiora sunt foliis pyri : et substantia ligni ejus accedit ad dispositionem esculi. Poma autem si per coctilidones suspendantur in frigida regione, forte durabunt per annum et amplius.

Est autem hujus arboris genus duplex. Quaedam enim vocantur pyra coctana vel citonica, et habent arborem magnam, sicut pyrus, et folia minora quam habeat communis coctanus, et figuram habent pyrorum, et calorem et saporem citoniorum. Quaedam autem sunt communia citonia, et haec arborem habent minorem, et folia minora, et pomum non pyramidale sicut pyrum, sed potius globosum sphaericum. Flos autem utriusque generis est albus, complexio autem frigida et

sicca, et quando abluitur cinis ramorum et foliorum ejus, efficitur in operationibus tutiae : et succus pomi ejus extractus acessit propter humiditatem aqueam quae est in ipso. Pomum autem ejus melius deputatur usui quando assatur. Debet autem primo concavari, et ejici grana ipsius, et in concavitate debet poni mel purum, et decorticari debet cortex ejus, et corpus ejus liniri lino, et sic poni in cineres calidos et ignitos.

Operatione autem stipticum est valde confortans. Et similiter flos ejus est stipticus, et oleum ipsius : tamen id quod in genere illo est dulce, minus est stipticum : et prohibet pomum hoc comestum cursum superfluitatum ad viscera. Multitudo tamen comestionis ejus inducit dolorem nervorum. Semen etiam ejus confert asperitati gutturis, et mucilago seminis ejus humectat cannam, post comestum confert vomitui et ebrietati, et sedat sitim, praecipue si clixetur : et ideo sapientes utuntur ipso post vinum multum sumptum. Fit autem ex eo syrupus qui confortat appetitum mortuum et dejectum. Si autem decortiratur, et in aqua ponatur, et sit aqua pluviae, et diu permaneat in ea, aqua efficitur vinosa, et datur infirmis desiderantibus vinum : praecipue si steterit in vase picato per tempus. Dicitur autem quod ante cibum stringit ventrem, et forte facit colicam : post cibum autem laxat per accidens. Sed vehementius laxat quod ex eo elixatum est cum melle. Stringit etiam menstrua mulierum, et alias plurimas in medicinis simplicibus facit operationes.