CAPUT VI.

De natura levis et gravis absolute dictorum, et quod loca eorum sunt determinata.

Redeamus autem ad dicendum accidentia levis et gravis absolute dictorum : sed antequam possimus scire accidentia levis et gravis absolute, oportet ut probemus adhuc esse leve absolutum: ad hoc autem inducamus quod grave absolutum semper intendit ad medium : hoc enim quia oculis videtur, omnes sic esse confessi sunt : ex hoc autem per contrarium concedere oportet quod sit aliquid leve absolutum, quod semper intendit sursum in omnibus : et oportet quod consequatur aliquem locum qui simpliciter est sursum.

Nos enim oculis videmus, quod omnia corpora terrena descendunt subsistendo sub omnibus, sicut nuper superius probatum est : unde moventur deorsum quousque consequitur medium quod unicum est determinatum: si enim non esset determinatum, tunc oporteret quod grave moveretur super lineam rectam in infinitum : et tunc oporteret quod omni gravi inveniretur aliquod corpus oppositum terrae, quod in aere et aqua et terra moveretur semper ascendens usquequo sit supra aerem : tunc procul dubio ignis est corpus illud : quia aliud corpus non videmus quod ascendit in omnibus tribus elementis : movebitur ergo usque ad horizontem et ibi quiescit : quia aliud judicium non habemus quod ignis sit in horizonte, nisi quia videmus quod unum numero corpus non movetur et quiescit in eodem loco aeris, constat quod non quiescit in eodem : et tunc aut movetur in infinitum, aut quiescit ultra aerem, aut ille locus est vacuus et nusquam omnino habet locum ignis nisi per accidens : constat autem quod non movetur in infinitum, quia non est infinitum, sicut probatum est in tertio Physicorum : et si esset aliquid infinitum, non moveretur ad aliquid infinitum, sicut probatum est in fine sexti Physicorum. Similiter autem non potest esse quod ignis in nullo loco sit per se, quia si in nullo loco esset per se, tunc in nullo esset per accidens, quod esse non potest: cum enim sit unum de quatuor simplicibus corporibus, oportet necessario quod sit in loco aliquo per se : et cum sit contrarium terrae et hoc sit deorsum sub omnibus aliis simplicibus corporibus, oportet quod ignis sit sursum quiescens super omnia alia simplicia corpora , et movetur tunc sursum ad illum locum usquequo consequatur horizonta : hoc enim probat de necessitate ratio inducta de hoc : licet enim non habeamus testimonium sensus : ignis enim in proprio loco non est visibilis, quia non accidit ei lucere, nisi quando egreditur de loco suo proprio : et ideo dicit Alexander quod ignis qui est apud nos, vocatur ignis non esse ejusdem rationis

cum igne qui est in loco suo proprio , nec ejusdem effectus : hic enim est eorum quasi corruptivus : ille autem generativus secundum quod calor ejus adjungitur radiis solis : quia solis proprium est movere ignem : et ideo, ut inquit, ille ignis opponitur aquae simplici : hic autem qui est apud nos, non aquae opponitur, sed accidenti aquae , quod est congelatio : unde etiam congelatio non accidit aquae simplici, sed commixtae egredienti de loco suo : congelatio enim est constrictio humidi aquae per frigus dominans : et ignis qui est apud nos, qui non sustentatur nisi in humido aliquo est ebullitio humidi per dominantem calorem. Hujus etiam signum est, quod perspicuum non lucet nisi quando fuerit spissum : propter quod etiam lucens tegit corpora quae post se sunt, ne possint videri: ignis autem in proprio loco non est spissus, sed rarissimum corporum. Dicemus autem plura de hoc in aliis locis : sed hoc sufficit, quod ignem in proprio loco non scimus esse per visum, sed per motum sursum. Si autem hoc est secundum hoc, tunc manifestum est quod non est ei aliqua gravitas omnino : quoniam si esset ei aliqua gravitas, tunc resideret sub aliquo simplicium corporum : et illud corpus sub quo resideret, moveretur ad horizonta orbis lunae : aut oporteret quod iretur in infinitum, ita quod infinita essent corpora , quorum quodlibet esset levius alio, ita quod nullum esset levissimum simpliciter : et hoc jamdudum improbatum est. Nos ergo cum non videamus corpus quod simpliciter moveatur sursum, nisi ignis solus, pronuntiamus ignem esse levissimum corporum, et quiescere super omnia corpora sursum, quae habent motum rectum. Si igitur haec ita se habent, tunc igni nulla est omnino gravitas, et terrae non est omnino levitas, cum ipsa sit quiescens deorsum sub omnibus corporibus simplicibus : quod autem quiescit sub omnibus, movetur sim- plici motu ad medium, quod quidem medium determinatum et unitum est, ad quod omnia corpora habentia gravitatem moventur, sicut diximus multoties. Licet autem saepius demonstratum hoc sit, tamen bonum est hic adducere aliqua significantia illud.

Quod igitur medium mundi ad quod moventur gravia, et a quo moventur levia, sit determinatum et finitum, probatur multis signis , quorum unum est quod motus localis rectus nullus potest esse ad infinitum.: quia id quod non potest perfici per naturam in esse non potest incipere esse : sed motus infinitus non potest perfici per naturam in esse : ergo non potest incipere esse motus infinitus : et hoc modo id idem probavimus in fine septimi Physicorum: sed hic induximus illud ut ex motu finito deorsum medium ad quod est motus idem finitum esse demonstraretur : localis enim motus per locum finitum demonstratur esse finitus. Translatio enim localis nihil aliud est quam permutatio ejus quod movetur de loco ad locum. Aliud autem significans idem est quod si intelligamus duas superficies planas secantes sphaeram mundi, quarum una secet eam in centro et polis, et altera secet in concavo orbis lunae : videbimus enim gravia motu suo descendere deorsum perpendiculariter super superficiem inferiorem in quocumque climate fuerimus, et describentia angulos rectos aequales super eam : ea autem quae sunt levia, videmus motu sursum perpendiculariter incidere superficiei superiori, et describere angulos rectos aequales super eam : unde oportet quod moveantur a terra ascendendo : hoc autem non fieret si infinitum moveretur : aequalitas enim angulorum in superficie superiori et inferiori demonstrat finitum, et aequale esse spatium ab inferiori sursum et a superiori deorsum :

ergo modium ad quod gravia moventur, est finitum et horizon similiter : medium autem illud aut est medium mundi, aut medium terrae : quia aut medium mundi differt ab eo secundum subjectum et locum, sicut supra in tertio libro praecedentium dictum est.

Redeuntes ergo ad propositum., dicamus si ita est, quod res elevantur semper leves, donec consequuntur horizonta ubi quiescunt : et ex parte altera si res graves semper descendunt, donec consequuntur medium mundi in quo quiescunt : tunc maxime a se distant in genere loci horizon et medium : oportet ergo quod haec loca sint contraria, et sunt plus aliis contrariis contraria, cum maxime a se .distent et formarum distantia et subjectorum : caetera autem contraria non distant nisi per formarum distantiam: propter quod etiam dicitur a quibusdam rationem contrariorum secundum primam et principalem intentionem suam convenire contrariis in loco, et per posterius eam dici de aliis contrariis. De hoc autem quaerendum erit in prima philosophia, sicut loca sunt contraria, ita corpora iocata in eis sunt contraria : et ideo corpus ascendens semper per virtutem in loco, contrarium est corpori descendenti et subsidenti semper per virtutem moventem in loco. Si autem haec ita se habent, tunc vere leve et grave purum quae dictas virtutes habent simplices et similiter habent, sunt tantum duo corpora locata in extremis locis : differentiae sunt tantum duae : cum autem alia levia et gravia quae non simplices et simpliciter habent levitatem et gravitatem, oportet quod alia loca quae sunt intermedia horum duorum locorum contrarietatem habentia ad utrumque horum duorum locorum cum fuerint comparata, utrumque ad medium mundi se habet ut horizon ad horizontem se habet ut me-

dium in quibus locatur grave ad aliquod, et leve ad aliquod quae sunt aer et aqua : haec enim media duo sunt necessario : quia cum extrema distent maxime subjecto et forma, non potest fieri medium unum per mixtionem extremorum : oportet ergo quod duo sint, quorum unum uni vicinius sit, et alterum alteri vicinius sit.