CAPUT X.

Qualiter bonitates procedunt a virtutibus infinitis ?

Ea autem quae procedunt a virtutibus infinitis, determinatae sunt, sicut nuper dictum est, sunt esse, vita, et intelligentia, secundum omnes diversitates quae paulo ante determinatae sunt. Et propter hoc omnes res habentes esse, habent id ab ente primo.

Esse enim aut est in causa, aut in causato. In causa autem prima est per modum causae. Esse autem per modum causae est secundum seipsum causans. Ergo causat esse in omnibus quae sunt, sicut calor secundum seipsum causans facit calidum in omnibus quae calida sunt. Si enim aliud causaret quam esse, illud esset causatum suum per accidens : sicut calidum si quandoque causat frigidum, sicut fit in nube grandinis, quam primo dissolvit calidum : in nube autem dissoluta undique ingressum habet frigus : et frigus subito ingrediens, in magnas glacies constringit nubem. Talis ergo causalitas per accidens est, quae primae causae convenire non potest, sicut in primo hujus scientiae libro probatum est. Ens ergo quod secundum seipsum causa est, causat esse in omnibus entibus. Si enim omnis causa suo causato dat, et non recipit ab ipso, oportet quod det id quo ipsa causa est: formaliter autem loquendo primum ens ipso esse est causa : ergo causat esse omnibus quae sunt. Et si secundo dat esse, non dat ex seipso : a primo enim habet et quod est, et quod causa est. Proprium ergo primi entis est dare esse ex seipso et secundum ipsum. Esse autem in causato est simpliciter processus causae primae., quo res est secundum quod est, et hoc est processus per distantiam a primo : et per id in quo est, sive cujus est, multis permiscetur et potentiis et privationibus et materiis et motibus : sed secundum quod prima causa est, nihil penitus habet admixtum, sicut Boetius dicit in libro de Hebdomadibus, quod " id quod est, habere aliud potest praeter id quod ipsum est, esse vero nihil habet admixtum. " Hoc autem esse a primo fonte procedit in omne quod est, et est continuus fluxus ipsius, sicut dies continuus fluxus luminis solis in hemisphae rium. Quod si primum esse a causa prima non continue et secundum actum exereret se in omne quod est, omne quod est, in esse deficeret. Necessarium enim est, quod causato posito secundum actum ponatur causa, et maxime in his quae secundum seipsa causae sunt.

Et quod quidam dicunt instantes, quod domus est secundum actum, quando aedificator non est secundum actum. Non est

instantia, sicut in secundo primae philosophiae meminimus nos dixisse : domus enim compaginationis forma est et figura : et hujus causa efficiens secundum acvtum est clavus vel colla tenens compaginationem, quae si secundum actum non compaginet, domus non est : aedificator autem est praeparans materiam.

Tnstant etiam de patre et filio : patre enim non existente secundum actum, filius est secundum actum. Quae iterum instantia nulla est : pater enim non est proxima causa filii, neque secundum seipsum, sed potius gutta patris, quae resoluta in spiritum, intravit in guttam foeminae, ut spiritus in corpus, qui cum virtute formativa formavit et perfecit partum : et eadem virtus est in omnibus membris nati tenens quod formatum est, et nutrimentum convertens in ipsum, sicut in matrice convertit sanguinem menstruum, quo secundum actum non causante, nihil remanet de his quae sunt in nato. Hoc ergo modo omne esse est ab ente primo.