Quaestio 3 de simplicitate ipsius
Quaestio 4 de perfectione ipsius
Quaestio 8 utrum hoc deo conveniat, quod ubique et in omnibus sit
Quaestio 12 quomodo cognoscatur a creaturis
Quaestio 13 de divinorum nominum
Quaestio 19 de ipsa dei voluntate
Quaestio 21 de iustitia et misericordia eius
Quaestio 23 de praedestinatione
Quaestio 25 de divina potentia
Quaestio 26 de divina beatitudine
Quaestio 27 de origine sive processione
Quaestio 28 de relationibus divinis
Quaestio 30 de pluralitate personarum
Quaestio 31 de his quae ad unitatem vel pluralitatem pertinent in divinis
Quaestio 32 de cognitione divinarum personarum
Quaestio 36 de nomen spiritus sancti
Quaestio 39 de personis in comparatione ad essentiam
Quaestio 40 de personis in comparatione ad relationes sive proprietates
Quaestio 41 de personis in comparatione ad actus notionales
Quaestio 42 de comparatione personarum ad invicem
Quaestio 43 de missione divinarum personarum
Quaestio 44 De Prima Causa Entium
Quaestio 45 de modo emanationis rerum a primo principio, qui dicitur creatio
Quaestio 46 de principio durationis rerum creatarum
Quaestio 47 de distinctione earum
Quaestio 48 de distinctione rerum in speciali
Quaestio 50 De Substantia Angelorum
Quaestio 51 de Angelis per comparationem ad corporalia
Quaestio 53 de motu locali Angelorum
Quaestio 54 de his quae pertinent ad virtutem cognoscitivam Angeli
Quaestio 55 de medio cognitionis angelicae
Quaestio 56 de cognitione Angelorum ex parte rerum quas cognoscunt
Quaestio 57 de his materialibus quae ab Angelis cognoscuntur
Quaestio 58 de modo angelicae cognitionis
Quaestio 59 de his quae pertinent ad voluntatem Angelorum
Quaestio 60 de actu voluntatis, qui est amor sive dilectio
Quaestio 61 quomodo angeli producti sunt in esse naturae
Quaestio 62 quomodo Angeli facti sunt in esse gratiae vel gloriae
Quaestio 63 quomodo Angeli facti sunt mali
Quaestio 65 de opere creationis creaturae corporalis
Quaestio 66 de ordine creationis ad distinctionem
Quaestio 67 de opere primae diei
Quaestio 68 de opere secundae diei
Quaestio 69 de opere tertiae diei
Quaestio 70 de opere ornatus de opere quartae diei
Quaestio 71 de opere quintae die
Quaestio 72 de opere sextae diei
Quaestio 73 de iis quae pertinent ad septimum diem
Quaestio 74 de omnibus septem diebus in communi
Quaestio 75 de ipsa anima secundum se
Quaestio 76 de unione animae ad corpus
Quaestio 77 de his quae pertinent ad potentias animae in generali
Quaestio 78 de his quae sunt praeambula ad intellectum
Quaestio 79 De Potentiis Intellectivus
Quaestio 80 de potentiis appetitivis
Quaestio 83 de libero arbitrio
Quaestio 84 quomodo anima intelligit corporalia
Quaestio 85 de modo et ordine intelligendi
Quaestio 86 quid intellectus noster in rebus materialibus cognoscat
Quaestio 87 quomodo anima intellectiva cognoscat seipsam, et ea quae in se sunt
Quaestio 88 quomodo anima humana cognoscat ea quae supra se sunt, scilicet immateriales substantias
Quaestio 89 de cognitione animae separatae
Quaestio 90 de productione primi hominis quantum ad animam
Quaestio 91de productione corporis primi hominis
Quaestio 92 de productione mulieris
Quaestio 94 de statu vel conditione primi hominis
Quaestio 95 de his quae pertinent ad voluntatem primi hominis
Quaestio 96 de dominio quod competebat homini in statu innocentiae
Quaestio 98 de his quae pertinent ad conservationem speciei
Quaestio 99 de conditione prolis generandae quantum ad corpus
Quaestio 100 de conditione prolis generandae quantum ad iustitiam
Quaestio 101 de conditione prolis generandae quantum ad scientiam
Quaestio 102 de loco hominis, qui est Paradisus
Quaestio 103 De Rerum Gubernatione in Communi
Quaestio 104de effectibus divinae gubernationis in speciali
Quaestio 105 de secundo effectu gubernationis divinae qui est mutatio creaturarum
Quaestio 106 Quomodo Angeli Moveant
Quaestio 107 de locutionibus Angelorum
Quaestio 108 de ordinatione Angelorum secundum hierarchias et ordines
Quaestio 109 de ordinatione malorum Angelorum
Quaestio 110 de praesidentia Angelorum super creaturam corporalem
Quaestio 111 de actione Angelorum in homines
Quaestio 112 de missione Angelorum
Quaestio 113 de custodia bonorum Angelorum
Quaestio 114 de impugnatione Daemonum
Quaestio 115 De Actione Corporalis Creaturae
Quaestio 117 de actione hominis
Quaestio 118 de traductione hominis ex homine
Quaestio 119 de propagatione hominis quantum ad corpus
Quaestio 1 de Ultimo Fine Humanae Vitae
Quaestio 2 In Quibis Sit Beatitudine
Quaestio 3 Quid Sit Beatitudine
Quaestio 4 His Quae Exiguntur ad Beatitudinem
Quaestio 5 De Adeptione Beatitudinis
Quaestio 6 De Volontatario et Involontario
Quaestio 8 De Voluntate, Quorum sit ut Volitorum
Quaestio 9 De Motivo Voluntatis
Quaestio 10 De Modo Quo Voluntas Movetur
Quaestio 17 De Actibus Imperatis
Quaestio 18 De Bonitate et Malitia Humanorum Actuum
Quaestio 19 De Bonitate Actus Interioris Voluntatis
Quaestio 20 De Bonitate et Malitia Exteriorum Actuum
Quaestio 21 His Quae Consequuntur Ratione Bonitatis vel Malitiae
Quaestio 22 De Subiecto Passionum Animae
Quaestio 23 De Passionum Differentia ad Invicem
Quaestio 24 De Bona et Malo Circa Passiones Animae
Quaestio 25 De Ordine Passionem ad Invicem
Quaestio 28 De Effectibus Amoris
Quaestio 32 De causis delectationis
Quaestio 33 de effectibus delectationis
Quaestio 34 de bonitate et malitia delectationum
Quaestio 35 de dolore et tristitia
Quaestio 36 de causis tristitiae
Quaestio 37 de effectibus doloris vel tristitiae
Quaestio 38 de remediis doloris seu tristitiae
Quaestio 39 de bonitate et malitia doloris vel tristitiae
Quaestio 40 de spe et desperatione
Quaestio 42 de obiecto timoris
Quaestio 44 de effectibus timoris
Quaestio 47 de causa effectiva irae, et de remediis eius
Quaestio 48 de effectibus irae
Quaestio 49 De Habitibus in Generali
Quaestio 50 de subiecto habituum
Quaestio 52 de augmento habituum
Quaestio 53 de corruptione et diminutione habituum
Quaestio 54 de distinctione habituum
Quaestio 56 de subiecto virtutis
Quaestio 57 de distinctione virtutum
Quaestio 58 de virtutibus moralibus
Quaestio 59 de comparationem virtutis ad passionem
Quaestio 60 de distinctione virtutum Moralium ad invicem
Quaestio 61 de virtutibus cardinalibus
Quaestio 62 de virtutibus theologicis
Quaestio 64 de proprietatibus virtutum
Quaestio 65 de connexione virtutum
Quaestio 66 de aequalitate virtutum
Quaestio 67 de duratione virtutum post hanc vitam
Quaestio 71 De Vitiis et Peccatis
Quaestio 72 de distinctione peccatorum vel vitiorum
Quaestio 73 de comparatione peccatorum ad invicem
Quaestio 74 de subiecto vitiorum, sive peccatorum
Quaestio 75 de causis peccatorum in generali
Quaestio 76 de causis peccati in speciali
Quaestio 77 utrum passio animae sit causa peccati
Quaestio 78 de causa peccati quae est ex parte voluntatis, quae dicitur malitia
Quaestio 79 de causis exterioribus peccati
Quaestio 80 de causa peccati ex parte diaboli
Quaestio 81 de traductione peccato originali
Quaestio 82 de peccato originali quantum ad suam essentiam
Quaestio 83 de subiecto originalis peccati
Quaestio 84 de causa peccati secundum quod unum peccatum est causa alterius
Quaestio 85 de effectibus peccati de corruptione boni naturae
Quaestio 88 de veniali per comparationem ad mortale
Quaestio 89 de peccato veniali secundum se
Quaestio 91 de diversitate legum
Quaestio 92 de effectibus legis
Quaestio 93 de singulis legibus
Quaestio 96 de potestate legis humanae
Quaestio 97 de mutatione legum
Quaestio 99 de distinctione praeceptis veteris legis
Quaestio 100 de singulis generibus praeceptorum veteris legis
Quaestio 101 de praeceptis caeremonialibus
Quaestio 102 de causis caeremonialium praeceptorum
Quaestio 103 de duratione caeremonialium praeceptorum
Quaestio 104 de praeceptis iudicialibus
Quaestio 105 de ratione iudicialium praeceptorum
Quaestio 106 De Lege Evangelii secundum se
Quaestio 107 de comparatione legis novae ad legem veterem
Quaestio 108 de his quae continentur in lege nova
Quaestio 109 De Necessitate Gratiae
Quaestio 110 de gratia dei quantum ad eius essentiam
Quaestio 111 de divisione gratiae
Quaestio 113 de effectibus gratiae
Quaestio 2 de actu interiori fidei
Quaestio 3 de exteriori fidei actu
Quaestio 4 de ipsa fidei virtute
Quaestio 5 de habentibus fidem
Quaestio 7 de effectibus fidei
Quaestio 8 de dono intellectus
Quaestio 13 de peccato blasphemiae
Quaestio 14 de blasphemia in spiritum sanctum
Quaestio 15 de caecitate mentis et hebetudine sensus, quae opponuntur dono intellectus
Quaestio 16 de praeceptis pertinentibus ad praedicta
Quaestio 22 de praeceptis pertinentibus ad spem et timorem
Quaestio 24 de caritate in comparatione ad subiectum
Quaestio 25 de obiecto caritatis
Quaestio 26 de ordine caritatis
Quaestio 27 de principali actu caritatis, qui est dilectio
Quaestio 33 de correctione fraterna
Quaestio 44 de praeceptis caritatis
Quaestio 45 de dono sapientiae
Quaestio 48 de partibus prudentiae
Quaestio 49 de singulis prudentiae partibus quasi integralibus
Quaestio 50 de speciebus prudentiae quibus multitudo gubernatur
Quaestio 51 de virtutibus adiunctis prudentiae, quae sunt quasi partes potentiales ipsius
Quaestio 55 de vitiis oppositis prudentiae quae habent similitudinem cum ipsa
Quaestio 56 de praeceptis ad prudentiam pertinentibus
Quaestio 61 de distinctione iustitiae commutativae et distributivae
Quaestio 63 de acceptione personarum
Quaestio 65 de peccatis aliarum iniuriarum quae in personam committuntur
Quaestio 66 de furto et rapina
Quaestio 67 de verbis in quibus laeditur proximus quae pertinent ad iudicium
Quaestio 68 de his quae pertinent ad iniustam accusationem
Quaestio 69 de peccatis quae sunt contra iustitiam ex parte rei
Quaestio 70 de iniustitia pertinente ad personam testis
Quaestio 71 de iniustitia quae fit in iudicio ex parte advocatorum
Quaestio 77 de fraudulentia quae committitur in emptionibus et venditionibus
Quaestio 78 de peccato usurae, quod committitur in mutuis
Quaestio 80 de partibus potentialibus iustitiae, idest de virtutibus ei annexis
Quaestio 86 de oblationibus et primitiis
Quaestio 89 de assumptione nominis divini per modum iuramenti
Quaestio 90 de assumptione divini nominis per modum adiurationis
Quaestio 91 de assumptione divini nominis ad invocandum per orationem vel laudem
Quaestio 92 de superstitione, et de partibus eius
Quaestio 93 de speciebus superstitionis
Quaestio 95 de superstitione divinativa
Quaestio 96 de superstitionibus observantiarum
Quaestio 97 de tentatione qua deus tentatur
Quaestio 102 de observantia, et partibus eius
Quaestio 106 de gratia sive gratitudine
Quaestio 111 de simulatione et hypocrisi
Quaestio 112 de iactantia et ironia
Quaestio 114 de amicitia quae affabilitas dicitur
Quaestio 122 de praeceptis iustitiae
Quaestio 126 de vitio intimiditatis
Quaestio 128 de partibus fortitudinis
Quaestio 133 de pusillanimitate
Quaestio 135 de vitiis oppositis magnificentiae
Quaestio 138 de vitiis oppositis perseverantiae
Quaestio 139 de dono fortitudinis
Quaestio 140 de praeceptis fortitudinis
Quaestio 142 de vitiis oppositis temperantiae
Quaestio 143 de partibus temperantiae in generali
Quaestio 146 de his quae sunt circa delectationes ciborum
Quaestio 153 de vitio luxuriae
Quaestio 154 de luxuriae partibus
Quaestio 157 de clementia et mansuetudine
Quaestio 161 de speciebus modestiae
Quaestio 162 de superbia in communi
Quaestio 163 de peccato primi hominis, quod fuit per superbiam
Quaestio 164 de poena primi peccati
Quaestio 165 de tentatione primorum parentum
Quaestio 168 de modestia secundum quod consistit in exterioribus motibus corporis
Quaestio 169 de modestia secundum quod consistit in exteriori apparatu
Quaestio 170 de praeceptis temperantiae
Quaestio 172 de causa prophetiae
Quaestio 173 de modo cognitionis propheticae
Quaestio 174 de divisione prophetiae
Quaestio 176 de gratia linguarum
Quaestio 177 de gratia gratis data quae consistit in sermone
Quaestio 178 de gratia miraculorum
Quaestio 179 de divisione vitae per activam et contemplativam
Quaestio 180 De Vita Contemplativa
Quaestio 182 de comparatione vitae activae ad contemplativam
Quaestio 183 de officiis et statibus hominum in generali
Quaestio 184 de his quae pertinent ad statum perfectionis
Quaestio 185 de his quae pertinent ad statum episcoporum
Quaestio 186 de his in quibus principaliter consistit religionis status
Quaestio 187 de his quae competunt religiosis
Quaestio 188 de differentia religionum
Quaestio 189 de ingressu religionis
Quaestio 1 De convenientia Incarnationis
Quaestio 3 de unione ex parte personae assumentis
Quaestio 4 de unione ex parte assumpti
Quaestio 5 de assumptione partium humanae naturae
Quaestio 6 de ordine assumptionis praedictae
Quaestio 8 de gratia christi secundum quod est caput ecclesiae
Quaestio 9 de scientia christi
Quaestio 10 de qualibet praedictarum scientiarum
Quaestio 11 de scientia indita vel infusa animae christi
Quaestio 12 de scientia animae christi acquisita vel experimentali
Quaestio 13 de potentia animae christi
Quaestio 14 de defectibus corporis
Quaestio 15 de defectibus pertinentibus ad animam
Quaestio 16 de his quae conveniunt christo secundum esse et fieri
Quaestio 17 his quae pertinent ad unitatem in christo in communi
Quaestio 18 de unitate quantum ad voluntatem
Quaestio 19 de unitate operationis christi
Quaestio 20 His Quae Conveniunt Christo Per Comparatione ad Patrem: De Subiectione Christi
Quaestio 21 de oratione christi
Quaestio 22 de sacerdotio christi
Quaestio 23 an adoptio christo conveniat
Quaestio 24 de praedestinatione christi
Quaestio 25 His Quae Pertinent ad Christum in Comparatione ad Nos: De Adoratione Christi
Quaestio 26 Christus Mediator Dei et Hominum
Quaestio 27 De Sanctificatione Beatae Virginis
Quaestio 28 de virginitate matris dei
Quaestio 29 de desponsatione matris dei
Quaestio 30 de Annuntiatione beatae virginis
Quaestio 31 de ipsa conceptione salvatoris
Quaestio 32 de principio activo in conceptione christi
Quaestio 33 de modo et ordine conceptionis christi
Quaestio 34 de perfectione prolis conceptae
Quaestio 35 De Nativitate Christi
Quaestio 36 de manifestatione christi nati
Quaestio 37 de circumcisione christi
Quaestio 38 de baptismo quo christus baptizatus est
Quaestio 39 de baptizatione christi
Quaestio 40 de modo conversationis ipsius
Quaestio 41 de tentatione christi
Quaestio 42 de doctrina christi
Quaestio 43 de miraculis a christo factis
Quaestio 44 de singulis miraculorum speciebus
Quaestio 45 de transfiguratione christi
Quaestio 46 De Passione Christi
Quaestio 47 de causa efficiente passionis christi
Quaestio 48 de effectu passionis christi
Quaestio 49 de ipsis effectibus passionis christi
Quaestio 51 de sepultura christi
Quaestio 52 de descensu christi ad inferos
Quaestio 53 De Resurrectione Christi
Quaestio 54 de qualitate christi resurgentis
Quaestio 55 de manifestatione resurrectionis
Quaestio 56 de causalitate resurrectionis christi
Quaestio 57 de ascensione christi
Quaestio 58 de sessione christi ad dexteram patris
Quaestio 59 de iudiciaria potestate christi
Quaestio 60 Quid Sit Sacramentum
Quaestio 61 de necessitate sacramentorum
Quaestio 62 de effectu sacramentorum principali, qui est gratia
Quaestio 63 de alio effectu sacramentorum, qui est character
Quaestio 64 de causis sacramentorum
Quaestio 65 de numero sacramentorum
Quaestio 67 de ministris per quos traditur sacramentum baptismi
Quaestio 68 de suscipientibus baptismum
Quaestio 69 de effectibus baptismi
Quaestio 71 de praeparatoriis quae simul currunt cum baptismo
Quaestio 72 De Sacramento Confirmationis
Quaestio 73 De Sacramento Eucharistiae
Quaestio 74 de materia huius sacramenti
Quaestio 75 de conversione panis et vini in corpus et sanguinem christi
Quaestio 76 de modo quo christus existit in hoc sacramento
Quaestio 77 de accidentibus remanentibus in hoc sacramento
Quaestio 78 de forma huius sacramenti
Quaestio 79 de effectibus huius sacramenti
Quaestio 80 de usu sive sumptione huius sacramenti
Quaestio 81 de usu huius sacramenti quo christus usus est in prima sui institutione
Quaestio 82 de ministro huius sacramenti
Quaestio 83 de ritu huius sacramenti
Quaestio 84 De Sacramento Poenetentiae
Quaestio 85 de poenitentia secundum quod est virtus
Quaestio 86 de effectu poenitentiae
Quaestio 87 de remissione venialium peccatorum
Quaestio 88 de reditu peccatorum post poenitentiam dimissorum
Quaestio 89 de recuperatione virtutum per poenitentiam
Objection 1: It would seem that the concrete, essential names cannot stand for the person, so that we can truly say "God begot God." For, as the logicians say, "a singular term signifies what it stands for." But this name "God" seems to be a singular term, for it cannot be predicated in the plural, as above explained (Article 3). Therefore, since it signifies the essence, it stands for essence, and not for person.
Objection 2: Further, a term in the subject is not modified by a term in the predicate, as to its signification; but only as to the sense signified in the predicate. But when I say, "God creates," this name "God" stands for the essence. So when we say "God begot," this term "God" cannot by reason of the notional predicate, stand for person.
Objection 3: Further, if this be true, "God begot," because the Father generates; for the same reason this is true, "God does not beget," because the Son does not beget. Therefore there is God who begets, and there is God who does not beget; and thus it follows that there are two Gods.
Objection 4: Further, if "God begot God," He begot either God, that is Himself, or another God. But He did not beget God, that is Himself; for, as Augustine says (De Trin. i, 1), "nothing begets itself." Neither did He beget another God; as there is only one God. Therefore it is false to say, "God begot God."
Objection 5: Further, if "God begot God," He begot either God who is the Father, or God who is not the Father. If God who is the Father, then God the Father was begotten. If God who is not the Father, then there is a God who is not God the Father: which is false. Therefore it cannot be said that "God begot God."
On the contrary, In the Creed it is said, "God of God."
I answer that, Some have said that this name "God" and the like, properly according to their nature, stand for the essence, but by reason of some notional adjunct are made to stand for the Person. This opinion apparently arose from considering the divine simplicity, which requires that in God, He "who possesses" and "what is possessed" be the same. So He who possesses Godhead, which is signified by the name God, is the same as Godhead. But when we consider the proper way of expressing ourselves, the mode of signification must be considered no less than the thing signified. Hence as this word "God" signifies the divine essence as in Him Who possesses it, just as the name "man" signifies humanity in a subject, others more truly have said that this word "God," from its mode of signification, can, in its proper sense, stand for person, as does the word "man." So this word "God" sometimes stands for the essence, as when we say "God creates"; because this predicate is attributed to the subject by reason of the form signified---that is, Godhead. But sometimes it stands for the person, either for only one, as when we say, "God begets," or for two, as when we say, "God spirates"; or for three, as when it is said: "To the King of ages, immortal, invisible, the only God," etc. (1 Tim. 1:17).
Reply to Objection 1: Although this name "God" agrees with singular terms as regards the form signified not being multiplied; nevertheless it agrees also with general terms so far as the form signified is to be found in several "supposita." So it need not always stand for the essence it signifies.
Reply to Objection 2: This holds good against those who say that the word "God" does not naturally stand for person.
Reply to Objection 3: The word "God" stands for the person in a different way from that in which this word "man" does; for since the form signified by this word "man"---that is, humanity---is really divided among its different subjects, it stands of itself for the person, even if there is no adjunct determining it to the person---that is, to a distinct subject. The unity or community of the human nature, however, is not a reality, but is only in the consideration of the mind. Hence this term "man" does not stand for the common nature, unless this is required by some adjunct, as when we say, "man is a species"; whereas the form signified by the name "God"---that is, the divine essence---is really one and common. So of itself it stands for the common nature, but by some adjunct it may be restricted so as to stand for the person. So, when we say, "God generates," by reason of the notional act this name "God" stands for the person of the Father. But when we say, "God does not generate," there is no adjunct to determine this name to the person of the Son, and hence the phrase means that generation is repugnant to the divine nature. If, however, something be added belonging to the person of the Son, this proposition, for instance, "God begotten does not beget," is true. Consequently, it does not follow that there exists a "God generator," and a "God not generator"; unless there be an adjunct pertaining to the persons; as, for instance, if we were to say, "the Father is God the generator" and the "Son is God the non-generator" and so it does not follow that there are many Gods; for the Father and the Son are one God, as was said above (Article 3).
Reply to Objection 4: This is false, "the Father begot God, that is Himself," because the word "Himself," as a reciprocal term, refers to the same "suppositum." Nor is this contrary to what Augustine says (Ep. lxvi ad Maxim.) that "God the Father begot another self ," forasmuch as the word "se" is either in the ablative case, and then it means "He begot another from Himself," or it indicates a single relation, and thus points to identity of nature. This is, however, either a figurative or an emphatic way of speaking, so that it would really mean, "He begot another most like to Himself." Likewise also it is false to say, "He begot another God," because although the Son is another than the Father, as above explained (Question 31, Article 2), nevertheless it cannot be said that He is "another God"; forasmuch as this adjective "another" would be understood to apply to the substantive God; and thus the meaning would be that there is a distinction of Godhead. Yet this proposition "He begot another God" is tolerated by some, provided that "another" be taken as a substantive, and the word "God" be construed in apposition with it. This, however, is an inexact way of speaking, and to be avoided, for fear of giving occasion to error.
Reply to Objection 5: To say, "God begot God Who is God the Father," is wrong, because since the word "Father" is construed in apposition to "God," the word "God" is restricted to the person of the Father; so that it would mean, "He begot God, Who is Himself the Father"; and then the Father would be spoken of as begotten, which is false. Wherefore the negative of the proposition is true, "He begot God Who is not God the Father." If however, we understand these words not to be in apposition, and require something to be added, then, on the contrary, the affirmative proposition is true, and the negative is false; so that the meaning would be, "He begot God Who is God Who is the Father." Such a rendering however appears to be forced, so that it is better to say simply that the affirmative proposition is false, and the negative is true. Yet Prepositivus said that both the negative and affirmative are false, because this relative "Who" in the affirmative proposition can be referred to the "suppositum"; whereas in the negative it denotes both the thing signified and the "suppositum." Whence, in the affirmative the sense is that "to be God the Father" is befitting to the person of the Son; and in the negative sense is that "to be God the Father," is to be removed from the Son's divinity as well as from His personality. This, however, appears to be irrational; since, according to the Philosopher (Peri Herm. ii), what is open to affirmation, is open also to negation.
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod nomina essentialia concretiva non possunt supponere pro persona, ita quod haec sit vera, deus genuit deum. Quia, ut sophistae dicunt, terminus singularis idem significat et supponit. Sed hoc nomen deus videtur esse terminus singularis, cum pluraliter praedicari non possit, ut dictum est.
Ergo, cum significet essentiam, videtur quod supponat pro essentia, et non pro persona.
Praeterea, terminus in subiecto positus non restringitur per terminum positum in praedicato, ratione significationis; sed solum ratione temporis consignificati. Sed cum dico, deus creat, hoc nomen deus supponit pro essentia. Ergo cum dicitur, deus genuit, non potest iste terminus deus, ratione praedicati notionalis, supponere pro persona.
Praeterea, si haec est vera, deus genuit, quia pater generat; pari ratione haec erit vera, deus non generat, quia filius non generat.
Ergo est deus generans, et deus non generans.
Et ita videtur sequi quod sint duo dii.
Praeterea, si deus genuit deum, aut se deum, aut alium deum. Sed non se deum, quia, ut Augustinus dicit, in I de Trin., nulla res generat seipsam.
Neque alium deum, quia non est nisi unus deus.
Ergo haec est falsa, deus genuit deum.
Praeterea, si deus genuit deum, aut deum qui est deus pater, aut deum qui non est deus pater. Si deum qui est deus pater, ergo deus pater est genitus. Si deum qui non est deus pater, ergo deus est qui non est deus pater, quod est falsum.
Non ergo potest dici quod deus genuit deum.
Sed contra est quod in symbolo dicitur deum de deo.
Respondeo dicendum quod quidam dixerunt quod hoc nomen deus, et similia, proprie secundum suam naturam supponunt pro essentia, sed ex adiuncto notionali trahuntur ad supponendum pro persona.
Et haec opinio processisse videtur ex consideratione divinae simplicitatis, quae requirit quod in deo idem sit habens et quod habetur, et sic habens deitatem, quod significat hoc nomen deus, est idem quod deitas.
Sed in proprietatibus locutionum, non tantum attendenda est res significata; sed etiam modus significandi. Et ideo, quia hoc nomen deus significat divinam essentiam ut in habente ipsam, sicut hoc nomen homo humanitatem significat in supposito; alii melius dixerunt quod hoc nomen deus ex modo significandi habet ut proprie possit supponere pro persona, sicut et hoc nomen homo. Quandoque ergo hoc nomen deus supponit pro essentia, ut cum dicitur, deus creat, quia hoc praedicatum competit subiecto ratione formae significatae, quae est deitas.
Quandoque vero supponit personam, vel unam tantum, ut cum dicitur, deus generat; vel duas, ut cum dicitur deus spirat; vel tres, ut cum dicitur, regi saeculorum immortali, invisibili, soli deo etc., I Tim. I.
Ad primum ergo dicendum quod hoc nomen deus, licet conveniat cum terminis singularibus in hoc, quod forma significata non multiplicatur; convenit tamen cum terminis communibus in hoc, quod forma significata invenitur in pluribus suppositis. Unde non oportet quod semper supponat pro essentia quam significat.
Ad secundum dicendum quod obiectio illa procedit contra illos qui dicebant quod hoc nomen deus non habet naturalem suppositionem pro persona.
Ad tertium dicendum quod aliter se habet hoc nomen deus ad supponendum pro persona, et hoc nomen homo. Quia enim forma significata per hoc nomen homo, idest humanitas, realiter dividitur in diversis suppositis, per se supponit pro persona; etiamsi nihil addatur quod determinet ipsum ad personam, quae est suppositum distinctum. Unitas autem sive communitas humanae naturae non est secundum rem, sed solum secundum considerationem, unde iste terminus homo non supponit pro natura communi, nisi propter exigentiam alicuius additi, ut cum dicitur, homo est species. Sed forma significata per hoc nomen deus, scilicet essentia divina, est una et communis secundum rem. Unde per se supponit pro natura communi, sed ex adiuncto determinatur eius suppositio ad personam. Unde cum dicitur, deus generat, ratione actus notionalis supponit hoc nomen deus pro persona patris.
Sed cum dicitur, deus non generat, nihil additur quod determinet hoc nomen ad personam filii, unde datur intelligi quod generatio repugnet divinae naturae. Sed si addatur aliquid pertinens ad personam filii, vera erit locutio; ut si dicatur, deus genitus non generat. Unde etiam non sequitur, est deus generans et est deus non generans, nisi ponatur aliquid pertinens ad personas; ut puta si dicamus, pater est deus generans, et filius est deus non generans. Et ita non sequitur quod sint plures dii, quia pater et filius sunt unus deus, ut dictum est.
Ad quartum dicendum quod haec est falsa, pater genuit se deum, quia ly se, cum sit reciprocum, refert idem suppositum.
Neque est contrarium quod Augustinus dicit, ad maximum, quod deus pater genuit alterum se. Quia ly se vel est casus ablativi; ut sit sensus, genuit alterum a se. Vel facit relationem simplicem, et sic refert identitatem naturae, sed est impropria vel emphatica locutio, ut sit sensus, genuit alterum simillimum sibi.
Similiter et haec est falsa, genuit alium deum. Quia licet filius sit alius a patre, ut supra dictum est, non tamen est dicendum quod sit alius deus, quia intelligeretur quod hoc adiectivum alius poneret rem suam circa substantivum quod est deus; et sic significaretur distinctio deitatis.
Quidam tamen concedunt istam, genuit alium deum, ita quod ly alius sit substantivum, et ly deus appositive construatur cum eo.
Sed hic est improprius modus loquendi, et evitandus, ne detur occasio erroris.
Ad quintum dicendum quod haec est falsa, deus genuit deum qui est deus pater, quia, cum ly pater appositive construatur cum ly deus, restringit ipsum ad standum pro persona patris; ut sit sensus, genuit deum qui est ipse pater, et sic pater esset genitus, quod est falsum. Unde negativa est vera, genuit deum qui non est deus pater. Si tamen intelligeretur constructio non esse appositiva, sed aliquid esse interponendum; tunc e converso affirmativa esset vera, et negativa falsa; ut sit sensus, genuit deum qui est deus qui est pater. Sed haec est extorta expositio. Unde melius est quod simpliciter affirmativa negetur, et negativa concedatur.
Praepositivus tamen dixit quod tam negativa quam affirmativa est falsa. Quia hoc relativum qui in affirmativa potest referre suppositum, sed in negativa refert et significatum et suppositum.
Unde sensus affirmativae est, quod esse deum patrem conveniat personae filii. Negativae vero sensus est, quod esse deum patrem non tantum removeatur a persona filii, sed etiam a divinitate eius sed hoc irrationabile videtur, cum, secundum philosophum, de eodem de quo est affirmatio, possit etiam esse negatio.