Scholium.

Occasione argumenti quinti docet optime minimum naturale non dari quod sit indivisibile, refutans quorumdam distinctionem, asserentium quantum, qua tale, esse in infinitum divisibile, sed non secundum quod naturale. Refutat etiam tenentes dari minimum per se existens, licet non detur in toto. De utroque videri potest. 2. d. 2. q. 9. g.

Ad ista argumenta, num. 15. et g. Secunda responsio. num 19. ubi fuse ita tractat, de quibus etiam agit 6. Physic. quaest. 10. sed per haec non negat quin viventia habeant maximum et minimum, ita quod ipsorum formae non possint sub majori maximo, vel minori minimo conservari, imo id asserit d. quaest. 9. g. Ad aliud de secundo, num. 31. cum Phil. 2. de A-nim. text. 41. de quo etiam videri potest 1. Phys. quaest. 13. et 14. et Conimbr. 1. Phys. cap. 4. quaest. 1. Adverte ex iis quae habet in fine solutionis hujus argumenti, constare prius eum scripsisse Physicam quam Metaphysicam, quae tamen teste Mauritio, hic minus frequens fuit ; creditur autem esse illa, quae per Patrem Pitigianis in publicum data est, adjunctis doctissimis annotationibus.

Contra, per illam rationem non magis minimum, quam maximum est indivisibile , quia maximum non est divisibile secundum se, nisi inquantum quantum. Si ergo ita vera quantitas est in minimo, sicut in maximo, ita vere est minimum naturale divisibile, sicut maximum. Item, quandoque aliquid impossibile est inesse alicui secundum aliquam conditionem ejus, et secundum aliam tantum natum est sibi inesse: si insit secundum illam conditionem , secundum quam natum est inesse, simpliciter inest, sed divisio inest minimo secundum quantitatem: ex quo ergo est formaliter quantum, simpliciter est divisibile. Posset i dici ad primum, quod in quanto illo aliquando conjungitur aliquid impediens divisionem, sicut in minimo, in majori non, quia facta divisione in majori, manent partes in specie, quae prius, non sic in minimo.

Contra, aut illud impedimentum conjunctum repugnat simpliciter rlivisibilitati, et tunc repugnat quanto, et ita minimum non est quantum ; si non, sed stat cum divisibilitate, et potentia non est ad impossibile; ergo possibile est actu aliquando inesse ; ergo minimum potest dividi. Item, quod formae naturali, ut carnis, non repugnat esse sub quacumque modica quantitate etiam sub puncto. Probatio, aliquod corpus naturale, non circulare, est finitum: ergo aliqua superficies non circularis, est in actu, et non infinita; ergo terminata linea et linea hic terminatur puncto ; ergo aliquis punctus in naturalibus est in actu; sed punctus est de genere Quantitatis, ergo determinat sibi aliquod subjectum, non materiam primam, ergo est in substantia composita: ergo aliqua caro in composito est sub puncto. Et ad hoc volunt adversarii dicere, quod licet sit accipere minimum quod per se potest esse, tamen in toto non est accipere minimam partem, quia non est dare aliquam minimam partem in calefactibili, quae primo calefiat, sicut nec in motu est dare primam partem 6. Physic. text. comment. 52. et circiter ; et similiter pars mobilis in infinitum movetur pars ante partem, ita quod non est prima pars, et tamen illa minima pars, quae est in toto, si sit divisa, non manet, quia corrumpitur in continens. Contra, quod non repugnat sibi per se, quia si alteratio dividatur secundum divisionem mobilis, cum in toto sit accipere partem minorem, et minorem in infinitum; ergo non repugnat formae in toto perficere quamcumque modicam partem.

Quod etiam dicunt, quod minimum est indivisibile, quia partes divisae non manent post divisionem ; illud nihil est, quia licet non possent manere post divisionem, non minus dicetur totum divisibile, ex quo quantum est. Et ad Philosophum 1. Physicor. t. c. 36. quod ipse loquitur de minimo contra Anaxagoram, et ipse imponit sibi quod concessit quodlibet esse in quolibet, et hoc quia ex quolibet potest generari quodlibet. Contra dicit Philosophus quod veniam ad aliquod minimum ex quo minori non potest quodlibet generari, quia illud minimum non potest sustinere actionem cujuscumque agentis naturalis ; quod tamen est contra Anaxagoram, qui ponit quodlibet generari ex quolibet in infinitum. Item, ex minimo aquae potest generari ignis in centuplo plus: accipiatur tunc medietas ignis, ex illo fieri potest aliquid terrae, sed minus quam sit illud ex quo generabitur totus ignis, accipiendo proportionem e contrario, si tunc esset minimum esset minus minimo. Item, si est dare minimum quod potest per se esse; ergo est dare aliquid quod primo inducitur de calore per alterationem, ita quod primum totum simul, alioquin si aliquid ejus, et non totum, illud aliud est minus minimo, et hoc minus per se existens, quod nondum est in toto, quia nihil praeter illud inductum est. Item, est dare minimam partem motus et partem temporis, quia naturalia sunt, et tunc sequuntur duo inconvenientia. Primum contra Aristotelem 6. Physicor, cap. i. et 5.

text. com. 52. et circiter : Ante omne moveri praecedit mutatum esse, et e contrario. Secundum, quia accipiam motum factum in tempore habentem septem partes minimas, accipiam mobile duplo velocius, illud pertransibit aequale in medio tempore: ergo in tribus partibus minimis, et dimidia minime, et ita minimum erit divisum; sic arguit Philosophus 6. Physicorum, cap. 1. de instanti, text. comment. 23. et 10. et inde.

Hic diceretur, quod quia omnis pars motus est pars in toto, et sic de tempore et ideo non est dare minimum, est tamen dareminimum motum, qui posset per se esse, et non in toto. Contra, quaelibet pars potest per se esse, quae tunc est quando nihil sui totius est, nisi ipsum, subjectum videtur includere praedicatum; tale est quaelibet pars motus et temporis, etiam illa quam tu ponis in toto, alioquin essent successive multae partes simul; ergo quaelibet pars motus et temporis, potens per se esse in toto, potest per se esse. Si ergo non est dare partem minimam in toto, nec per se existentem.

Item, cum movens prius causet partem priorem motus quam posteriorem, quare non potest in medio cessare, et erit prior pars per se existens, ita quod in nullo toto ; sic arguam de omni parte motus quam dederis in toto, quia omnem illam causat ante posteriorem. Item, quando fit motus a calido in frigidum, prius devenitur ad minimum calidum, si est dare, quam totus calor abjiciatur, quia semper dum calidum remittitur, gradus remissus relictus per se, est extra totum, tandem veniam ad minimum sub illo, necessario est mobile tantum per instans, quia si per duo, ergo quiesceret, et immediate post illud instans calidum non est; ergo et corruptio istius gradus, non successive, patet, quia tunc relinqueretur per se existens aliquid minus minimo ; ergo subita, et ita in instanti, et ita instans immediatum instanti.

Hic est responsio de corruptione illius minimi, cujus datur ultimum in esse, sicut de corruptione nunc, quia neutrum aliquando primo non est. Contra, simul est corruptio illius minimi calidi, et inductio alicujus gradus frigidi ; si ergo in illo mobili, nunquam calidum primo non est, nunquam frigidum ibi primo est, vel ille gradus frigidi, et sic in infinitum pars illius est ante partem ; ergo non habet minimum. Nota, si ponatur nihil frigidi induci antequam totum calidum corrumpatur secundum opinionem forte Arcellini, tunc necessario concluditur quod non est dare minimum frigidum generandum, si detur minimum calidum corrumpendum, et similiter e contrario argueretur, et tunc istud argumentum redit in idem cum primo argumentorum supra, quia illa duo minima secundum Arcellinum, erunt sibi immediata, et sub neutro ponit mobile esse, nisi per instans, si continue movetur a calido ad perfectum frigidum, alioquin simul moveretur et quiesceret. Si autem, contra Arcellinum, ponatur a principio in remissione calidi esse inductionem frigidi; tunc argumentum non ita cogit, quia nunquam primo calidum non est, nec unquam primo ille gradus frigidi est, qui immediate inducitur post minimum calidum, quia jam frigidum praefuit, et ille gradus jam non est, ideo non habet minimum. Contra, remissio calidi si incipit ab immutatione, nec habet aliquid primum, tunc nec inductio prima frigidi, et stat argumentum. Si autem est aliqua prima mutatio, per quam aliquis gradus prius frigidi inducitur, tunc est prima mutatio per quam aliquid calidi remittitur, et ita non est dare ultimum calidi inesse quieto, quod videtur inconveniens et contra Aristotelem 6. Physic. De ista materia quaere in tabula Physic. 5. lib. et in quaestionibus 5. Physic.