CAPUT XVI.

Quod anima quaedam est intelligentia, et

anima quaedam anima tanium. Secundum omnem eumdem modum, animarum quaedam est, quae et anima est et intellectualis natura : quaedam autem quae est anima tantum. Intellectualis enim natura est, quae per conformitatem naturae pendet ex intelligentia, eo quod luminis intelligentiae intellectualiter perceptiva est : quod esse non potest, sicut prius diximus, nisi per conformitatem naturae ad intelligentiam. Omnis enim receptio per conformitatem et similitudinem est recipientis et recepti. Contrarium enim non recipit contrarium, nec diversum. Contrarietas enim est diversitatis causa, ut dicit Boetius. Intellectuale lumen secundum formam intellectualis luminis, non recipitur nisi ab intellectuali. Hoc autem dupliciter fit : lumen enim intellectuale prout est lumen primi universaliter agentis intellectus, et activum et cognoscitivum est per seipsum : et quia activum et constitutivum est rerum in esse et natura, cognitivum principium est intelligentiae in omnibus formatis secundum naturam, Potest ergo anima quae est stramentum intelligentiae, ex ipso esse secundum utrumque horum, vel secundum alterum. Et si quidem ex ipso pendet secundum utrumque, erit anima nobilis animaliter participans intelligentiam, in hoc quod lumen intelligentiae percipit per influxum et efficit secundum actum per sui expansionem per continui corporis motum et operationem. Si autem secundum alterum, percipit tantum secundum fieri in ipsam cognitionem intellectualem, hoc est, secundum intellectum possibilem qui in hominibus est. Qui quia intellectualis natura est, secundum esse continuatus et individuatus ad animae substantiam, quae potentiis distensa est ad organa continui et temporis, ut paulo ante dictum est, potest accipi prout ordinatur ad intelligentiam lumine intelligentiae formatus : et sic intellectus agens est. Potest etiam accipi secundum ordinem conjunctionis ad continuum et tempus, in quo intelligibile suum confusum est : et sic est intellectus possibilis, qui adeptus efficitur secundum quod a passionibus et conditionibus continui et temporis magis expurgatur.

Hic tamen intellectus quia fit continue et adipiscitur, nullo modo potest esse activus simpliciter ad rerum constitutionem, sed activus secundum quid est, ad intelligibilium scilicet actionem in intellectu possibili : unde Aristoteles dicit in tertio de Anima , quod sicut in omni natura, ita et in. anima activi et passivi est accipere differentias. Propter hoc autem quod intellectualis natura est in forma intelligentiae quae incorruptibilis est et immortalis, dicit Alfarabius quod talis intellectus radix immortalitatis est. Talis enim natura pro certo substantia animae est humanae : quae quia anima est, intellectualitas in ipsa animaliter est expansa per potentias ad continuum et temporaliter. Et propter hoc fluunt ab ea potentiae quae

sunt perceptivae continui et temporis, et quae sunt perceptivae objectorum sensibiliter et temporaliter agentium. Unde Avicenna dicit in VI de Naturalibus, quod anima humana est substantia a qua fluunt quaedam potentia) separatae, quaedam autem conjunctae cum organis, secundum esse diversum ipsius. Alterum enim est esse ipsius secundum quod constat sub actu luminis intelligentiae, et alterum secundum quod conjuncta est continuo et tempori. Anima vero quae nihil luminis intelligentiae participat secundum formam intellectualis luminis, est anima tantum et endelechia corporis organici plrysici : et haec est proprie pars animae, vel pars partis animae, sicut jam in praehabitis determina tum est.

Et hoc ordine supremum animae vegetabilis contingit infimum animae sensibilis, et supremum animae sensibilis contingit infimum animae rationalis, et supremum animae rationalis contingit infimum animae nobilis secundum naturam, et supremum animae nobilis contingit infimum intelligentiae : et talis est ordo principiorum usque ad primum quod. non habet supremum et infimum : quia totum simplex est, et esse et quod est totum est in ipso idem : verumtamen processiones qua) sunt in ipso, non participantur ab intelligentia secundum, quod in ipso sunt, sed inferiori modo capacitati intelligentiae proportionata, secundum quod saepius in ante habitis determinatum est.