CAPUT II.

Qualiter interimitur diffinitio complexorum per considerationem transmutando rum et transumendorum.

Amplius in tali transumptione inspiciendum est in partes diffinitionis quae sunt genus et differentia, et considerandum est si transmutans nomina alterius nominum fecit transumptionem, ut si generis et non differentiae transumptionem, sicut patet in exemplo quod positum est : quia enim scientia est genus, et contemplativum ut differentia, et scientiam transumpsit et non contemplativum: unde contemplativum (quod est, ut differentia) ignotius est quam scientia, quod est ut genus, et ideo potius transumi debuit: eo quod hoc quidem ut scientia est ut genus , illud vero ut contemplativum est ut differentia: genus autem communius est quam differentia et notius et evidentius : propter quod non generis, sed differentiae oportebat transumptionem fieri, eo quod ignotior est.

Aut hoc quidem sic dicendum est, aut forte aliquis contra haec objiciens dicet, quod haec increpatio sic transumentis genus et non differentiam ridiculosa est : quia nihil prohibet differentiam aliquando notissimo nobis nomine dici, genus autem non sic dici nomine notissimo. Sed ad hoc dicendum quod sic se habentibus genere et differentiis, generis secundum nomen et non differentiae transumptio est facienda : aut genus quidem semper notius secundum rem et naturam, differentia autem notior quoad nos.

Quando autem nomen non simplex pro nomine simplici transumit (ideo quod non satis notificatur per nomen simplex secundum rationem complexam unam) sive orationem pro nomine ponens, complexa transumit: tunc palam est quoniam magis diffinitio differentiae sive notificatio facienda est in tali transumptione, quia notificandi causa assignatur diffini- tio, et constat ex praedictis, quod differentia minus nota est quam genus.

Adhuc si differentiae terminum sive diffinitionem sic transumens assignavit, considerandum tunc si assignata differentiae diffinitio est non solum differentiae, sed etiam alicujus alius sive alterius: quia tunc non Lene assignavit. Cujus exemplum est, sicut si aliquis in hoc complexo, quod est imparem numerum, transumere volens in par quod est ut differentia, dicat imparem qui medium habet : nam tunc numerus communis est in utrisque rationibus sive orationibus : imparis autem est transumpta (hoc est, per transumptionem accepta) diffinitio, quod est medium habere, et hoc non solum convenit impari numero, sed in pluribus aliis: habent autem linea et superficies et corpus medium, cum tamen constet, quod illa non sint imparia, quia non sunt numeri: et ideo haec diffinitio quae dicit medium habere, non erit propria diffinitio imparis. Si autem multipliciter dicitur medium in continuis et discretis, tunc determinandum fuit primo per distinctionem, et hoc non faciens peccavit : et ideo aut increpatio fit contra eum, aut syllogismus (in altero sensu medio accepto) ad interimendum diffinitionem : eo quod non diffinivit in quo sensu medium accipitur in diffinitione.

Rursum in tali transumptione nominis in rationem, considerandum si sit transmutans alicujus quod est de numero eorum quae sunt, sive quod sit de numero entium id quod transumpsit in talem rationem, et quod id quod est sub tali ratione significatum, non est de numero eorum quae sunt, sed est non ens, ille peccavit: quia ens per non ens diffinivit. Cujus exemplum est, ut si aliquis album diffiniens dixit album esse colorem igni permixtum : quia impossibile incor- poreum (hoc est, substantiale et spiri- tuale quod est de substantia spiritus) permisceri corpori grosso et terminato a spirituali : eo quod nominior tale est: sicut etiam dixit Aristoteles in libro de sensu

et sensato, quod aer non nutrit quia spirituale, et ut incorporale habet humidum : album autem non est nihil in corpore grosso terminato : unde ignem admisceri tali corpori est non ens, quod est falsum et impossibile. Album autem est ens et ideo per diffinitionem non erit album color igni permixtus.

Attende tamen quod revera dicit Aristoteles in libro de Coloribus, quod lux est colorum hypostasis, et quod album est ex admixtione ignis clari cum corpore albo. Sed hoc non intelligitur de admixtione miscibilium, secundum quod mixtio est alteratorum unio : quia sic spirituale non admiscetur grosso nisi prius alteretur : sed intelligitur de diffusione in clara superficie quae mutat in albo, et est hypostasis ejus secundum esse formale quod habet: et ideo etiam albedo candor vocatur, quia tali candet luce, et substantiatur ex ipsa secundum esse formale, qua dicitur esse color extremitas perspicui in corpore terminato.

Amplius autem adhuc sicut interimitur diffinitio si datur per simpliciter non ens, ita interimitur si datur per non ens ad propositum : praecipue autem hoc fit in his quae sunt ad aliquid, cum ea quae ad aliquid, frequenter dicantur ad plura, per se et per accidens, et communiter et proprie, quicumque diffinitiones assignantes non dividunt sive distinguunt in his quae sunt ad aliquid, ut accipiant id ad quod relativum dicitur per se et proprie, sed dicunt id ad quod dicitur in pluribus complectentes, ut in eo quod est per se et per accidens, in communi et proprie, totum simul complectuntur, male diffiniunt et per non ens ad propositum : quia aut omnino sive universaliter, aut in aliquo sive in aliqua parte mentiuntur. Cujus exemplum, ut si aliquis medicinam (quae secundum genus est ad aliquid) diffiniendo dixit esse disciplinam ejus quod est ens, multa complectitur : unde si medicina nullius eorum quae sunt, est disciplina, palam quoniam omnino mentitur : quia tota ratio sive diffinitio falsa : dicitur enim in toto falsa, quia pro toto falsa, quia non continetur in eo ad quod assignatur, nihil enim entium est cujus ipsa sit disciplina. Si autem ostendatur quod medicina est alicujus entis disciplina et alicujus non, tunc ratio sive diffinitio in aliquo mentitur, et hoc est inconveniens, quia ratio entium debet vera esse : si enim per se est diffinitio et non secundum accidens, oportet quod sit de omni eo ad quod dicitur, quemadmodum etiam in aliis diffinitionibus se habet quae sunt ad aliquid, quas omnes oportet esse de omni, nam omne disciplinatum ad disciplinam dicitur in quantum disciplinatum est. Et similiter est etiam in aliis : et hoc ideo quia quae ad aliquid sunt, convertuntur, sive ad convertentiam dicuntur.

Amplius si forte aliquis dicat, quod quando dicitur medicina disciplina entis, haec est quaedam diffinitio, sed non assignatur ad id ad quod est per se, sed ad id ad quod est per accidens : et sic quod dicat, quod ratione diffinitionem assignavit: tunc sequitur inconveniens, quia sic singulum eorum quae ad aliquid dicuntur, non ad unum, sed ad plura dicitur, quae accidunt illi ad quod dicitur : nihil enim prohibet ens ad quod assignatur, et album et bonum esse et plura alia per accidens. Propter quod sequitur, quod qui medicinam ad quodlibet assignavit et recte assignavit, ut dicit adversarius, sequitur quod qui id quod est ad aliquid, ad id ad quod secundum accidens dicitur, assignavit recte assignavit, quod falsum est, cum diffinitio dicat esse substantiale et per se.

Amplius autem aliud inconveniens sequitur, quia impossibile est hujus rationem esse propriam assignationem ejus quod est ad aliquid : planum enim est, quod non sola medicina est entis, sed plures de numero aliarum disciplinarum, ut geometria et arithmetica dicuntur esse ad esse sive ad ens : propter quod sequitur, quod unaquaeque illarum erit disciplina entis : non ergo medicina est pro-

prium ad ens diffinitum : et sic diffinitio non convertitur.