QUAESTIO I. Utrum substantia sive essentia generetur.

Quod autem substantia generetur, sic obiicitur .

1. Generatio in inferioribus est motos ad substantiam ; quod motus est, hoc est imperfectionis, quod ad substantiam est, hoc est perfectionis: si ergo quod est perfectionis est transferendum ad divina: ergo et generatio terminatur ad essentiam.

2. Item, generatio in divinis terminatur: aut ergo ad substantiam, aut ad accidens, quia omne ens est substantia, vel accidens ; sed in divinis non terminatur ad accidens, cum non sit ibi: ergo ad substantiam. Si dicas, quod in divinis, quamvis non sit accidens, est tamen relatio, quae distinguitur a substantia: tunc arguitur sic: aut generatio terminabitur ad substantiam, aut ad relationem: sed non ad relationem, quia in ad aliquid per se non est origo, nec terminatur productio : ergo terminatur ad substantiam: ergo substantia generatur.

3. Item, sicut dicit Philosophus : "Motis nobis, moventur ea quae in nobis sunt, et corruptis nobis, corrumpuntur ea quae in nobis sunt"; et hoc est,

quia universale habet idem esse cum singulari: ergo cum multo magis sit eadem substantia cum persona, et substantia sit in persona, si persona generatur, et substantia.

4. Item, generare tam in divinis quam in creaturis est simile sibi producere ; sed non est similitudo in persona, sed in substantia et in natura: ergo cum terminetur ad simile, in quantum est simile, ergo ad substantiam, secundum quam attenditur similitudo.

Contra: 1. Omne quod generatur ab alio generatur, quia nihil se ipsum gignit ; sed substantia divina non habet alium, nec aliud est in divinis : ergo non generatur.

2. Item, omne quod generatur habet principium a quo ; sed omne quod habet principium, est principiatum; sed principium et principiatum distinguuntur: si ergo substantia generatur, distinguitur: aut ergo a substantia, aut a persona; sed utrumque est impossibile: ergo etc.

3. Item, omne quod generatur est de substantia generantis ; si ergo substantia generatur, substantia vel essentia est de substantia generantis: sed non est nisi una omnino substantia: ergo idem est de se ipso, quod est impossibile.

4. Item, generatio est productio ; sed productio est quaedam actio, et omnis actio creaturae terminatur ad singularia : ergo cum generatio sit quaedam actio, in divinis terminabitur ad singulare sive suppositum: sed tale non est substantia: ergo non terminabitur ad ipsam.

CONCLUSIO.

Cum in divinis generatio terminetur solum ad substantiam primam, quae est persona , non ad substantiam secundam sive essentiam, minime recipitur, quod substantia generetur.

Respondeo: Dicendum, quod generatio de sua communi ratione ad substantiam terminatur. Sed attendendum, quod substantia dicitur dupliciter: prima, quae est individuum et hypostasis sive persona, et secunda, quae est commune . Dico ergo, quod est loqui de termino generationis dupliciter : aut quantum ad productionem, aut quantum ad intentionem. Quantum ad productionem, cum sit circa singulare, terminatur ad substantiam primam, et quantum ad intentionem ad naturam communem, quia natura producens hunc hominem intendit formam communem dare ei.

Sed quoniam in creaturis forma communis numeratur in suppositis, ideo in illis forma communis producitur et corrumpitur ; et ideo in creaturis generatio non tantum secundum intentionem, sed etiam secundum productionem ad substantiam communem terminatur: et ideo universale in singulari generatur, quia numeratur . Sed quoniam in divinis substantia non numeratur nec advenit ei novum esse : ideo generatio secundum productionem terminatur solum ad substantiam primam , quae est persona, quia persona secundum Boethium "est rationalis naturae individua substantia". Et quoniam illud solum dicitur proprie generari, ad quod terminatur generatio secundum rationem producendi : ideo persona generatur, non substantia vel essentia. Et ideo haec non recipitur: essentia generatur.

Et sic patent omnia obiecta ad utramque partem ; procedunt enim diversis viis.

3. Patet etiam, quare in divinis non sequitur, quod, generata persona, generetur substantia, sicut in creaturis. Posset tamen aliter dici, quod non generetur commune nisi in hoc ; et non tantum in creaturis hoc verum est, sed etiam in divinis. Commune autem ut in hoc non significatur in abstractione, sed in concretione: et ideo, quia hoc nomen Deus significat substantiam in concretione Deus generatur et Deus generat Deum. Quia vero substantia vel essentia significat in abstractione, ideo nec generat nec generatur ; et ita procedunt rationes ad partes oppositas.