ARTICULUS III.

De oppositione quae est inter verum et falsum.

Tertio, Quaeritur de oppositione quae est inter verum et falsum.

Videtur autem, quod non opponantur ut contraria.

1. In contrariis enim utrumque est forma in actu existens. De vero autem et falso dicit Augustinus, quod si verum est id quod est, falsum convincitur esse quod non est: et sic falsum nulla forma est: contraria autem ambo sunt formae in actu existentes: ergo videtur, quod falsum contraria forma non potest esse.

2. Adhuc, Unum contrarium non est in alio: sed falsum est in vero, ut dicit Augustinus in libro II Soliloquiorum , quod tragoedus non esset falsus Hector, nisi esset verus tragoedus. Et similiter pictura non esset falsus homo, nisi esset vera pictura: et sic videtur falsum semper esse in vero.

Videtur etiam, quod non opponantur ut privatio et habitus. Privatio enim semper ponit aptitudinem ad habitum, et relinquit subjectum sicut caecum ponit aptum natum videre, quod secundum naturam est subjectum visus. Falsum autem non ponit de necessitate aptitudinem ad verum, nec semper relinquit subjectum veri.

Similiter, Videtur quod non opponantur ut contradictoria, sive ut affirmatio et negatio: eo quod utrumque, verum scilicet et falsum, dicitur per affirmationem.

Similiter, Non opponuntur ut relativa: nec enim verum refertur ad falsum, nec falsum ad verum: nec dicuntur ad convertentiam.

Si forte aliquis velit dicere, quod opponuntur ut contraria: eo quod Aristoteles dicit in primo Perihermenias, quod opinio vera contraria est opinioni falsae: sicut opinio, quod Socrates est homo, contraria est opinioni, quod Socrates non est homo. Hoc stare non potest. Istae enim opiniones non sunt contrariae in quantum opiniones sunt: quia in hoc conveniunt. Si ergo sunt contrariae, in hoc contrariae sunt, quod contraria sunt circa quae sunt, sive de quibus sunt, scilicet quod Socrates sit homo, et quod Socrates sit non homo. Sed hoc non stat: quia haec opponuntur ut affirmatio et negatio, non ut contraria. Nec possunt haec duo objecta oppositioni dare oppositionem quam non habent.

Adhuc, Per dictum Aristotelis nihil probatur. Sciunt enim omnes qui inspexerunt in libris logicis, quod Aristoteles saepe in illo libro et in aliis contrarietatem ponit pro oppositione, speciem ponens pro genere.

Solutio. Dicendum, quod sicut dicit Aristoteles in V primae philosophiae, verum et falsum opponuntur sicut esse et non esse. Et hoc confirmat Augustinus in libro de Vera religione, dicens quod " verum est id quod est, falsum autem id quod non est. "

Si autem aliquis objiciat, quod si aliquid omnino nihil est, hoc falsum esse non potest: quia falsum aliquid est: falsum enim radicatur in aliquo ente, sicut malum radicatur in bono. Dicendum, quod duplex est oppositio contradictionis, in genere scilicet, et extra genus. In genere oppositio in parte negativa aliquid relinquit. Extra genus oppositio in parte negativa nihil relinquit. Exemplum hujus est homo et non homo, ita quod non homo sit terminus infinitus, et negatio sit in ipso per compositionem: propter quod minoris est potentiae quam si non sic per compositionem esset posita, sed per se poneretur

in oratione ut explicita. Unde cum dicitur, non homo termino infinito, relinquitur ens non homo. Cum autem dicitur, non est homo, nihil relinquitur vel ponitur. Et talem oppositionem habet falsum et verum. Unde falsum est ens non verum secundum Augustinum: licet enim longe sit a similitudine veri, tamen aliquam habet ad verum imitationem, sicut prius dictum est.