CAPUT

VIT.

De faba,faseolo, faenugraeco, fungo, faeniculo, fumoterrae, et frumento.

Faba est herba alti et quadrati stipitis, folio lato, et floris albescentis ex rubeo. Est autem faba granum multorum colorum et multarum qualitatum secundum diversitatem terrarum in quibus nascuntur : sed aegyptia et nabachia sunt magis probatae in virtutibus labarum : producit enim haec herba siliquam longam, in qua secundum ordinem sunt multa semina sugentia ab ipsa per coctilidonem juxta fixuram siliquae. Et in hoc convenit cum cicere et multis aliis leguminibus: sed in hoc differt, quod in siliqua faba) inter labas est quaedam substantia rara terrea alba commixta, in qua sunt grana distincta sicut est in cucurbita : et hoc non est aequaliter in omnibus siliquis, sed. in quadam plus, et in quadam minus. Nec stipes fabae in uno loco producit siliquas f ab aram, sed secundum totam longitudinem stipitis producit siliquas in omni parte quadrati sui in circuitu, sive emittat stipes ramos, sive non.

Nabachia autem faba est magis stiptica quam ista, sed aegyptia est magis humi- da. Vult autem hoc genus leguminis seminari in excellenter humida terra, et quae est sterilis ex nimio humore, efficitur bona cum in ea seminatur faba, eo quod sibi faba attrahit humorem superfluum. Cum autem est faba viridis et recens, multarum est valde superfluitatum : et si non essent tarde ad digerendum et multum inflarent, non minus nutrirent quam pultes hordei. Sed tamen sanguis f ab aram grossior est et fortior. Ad usum tamen meliores sunt grossae fabae, sicut et in omni genere granorum, caeteris paribus existentibus, melius est grossum quam parvum. Albae etiam meliores sunt, si tamen sunt grossae quae a gurgulionibus non sunt perforatas, et deteriores earum sunt recentes : rectificantur autem quamdiu stant in infusione, et artificiose decoquuntur, ita quod aquae primae ebullitionis effundantur, et comeduntur cum pipere, et asa, et sale, et oleo, et origano, et similibus : secundum qualitates enim naturales appropinquant aequalitati declinantes aliquantulum ad. frigiditatem et siccitatem : et est in eis superflua humiditas loci praecipue quamdiu virides sunt : virides enim secundum veritatem sunt frigidae et humidae : in operando autem in corpus animalium abstergunt parumper, et inflant valde : tamen decoctio earum vehementer iterara cum aqua removet earum inflationem. : cum enim decorticanfur et molliuntur infusione diutina, et iteratur decoctio earum in vase, sine motu removetur inflatio, et cum moventur in vase, tunc magis inflant: et hujus causa est, quod dum commoventur, exspirant calorem epsesis : cum autem non moventur, calor ille manens in eis adurit et consumit ventositatem. Frixae autem fabae parum inflant propter adustionem venti: sed sunt tardae digestionis propter duritiem assationis. Generatur autem ex faba caro mollis, et sanguis grossus : mollis quidem caro propter humiditatem superfluam quae est in eis : sanguis autem grossus propter terrestreitatem ventosam fabae. Hippocrates autem

dicit bonum esse nutrimentum fabae, et per eam servari sanitatem.

Ex proprietate autem fabae est, quod divisa in duo media et posita super fluxum sanguinis ex incisione confert multum. Gallinae etiam nutritae fabis cessant ovare. Generant etiam somnia perturbantia, et faciunt pruritum , et praecipue recentes. Cortices etiam emplastratae super capillos subtiliant eos : et si fiat ex eis emplastrum super inguinem .et femur infantis, prohibet ortum pilorum in inguine : et quando saepe iteratur idem emplastrum super locum rasum retardat ortum pilorum in loco illo. Abstergunt etiam morpheam in facie, praecipue quando sunt cum cortice suo, et pannos, et lentigines, et faciunt colorem bonum, et gravant caput : et quamvis sint tardae digestionis, sunt tamen velocis descensionis de stomacho : et multa sunt alia quae diversimode praeparatae operantur in corpore humano.

Faseolus est species leguminis et grani quod est in quantitate parum minus quam faba,: et herba ejus minor est aliquantulum quam herba fabae: et sunt faseoli multorum colorum, sed quodlibet granorum habet maculam nigram in loco coctilidonis. Sunt autem frigidi et sicci faseoli in substantia : et est in eis superflua humiditas, sicut etiam in faba, et parum declinat ad caliditatem : sed tamen rubei sunt calidiores, et sunt velocioris digestionis, et velocioris descensionis quam faba, et magis nutrientes, et minus inflant : humor enim faseolorum est humidus phlegmaticus, et faciunt videre somnia mala sicut faba : sed sunt boni pectori et pulmoni, et generant grossum humorem et sanguinem : sed sinapis prohibet nocumentum eorum, et similiter acetum cum sale et pipere et origano, et multa alia faciunt in corpore humano.

FaeNUGRAECUM est herba nota, et est multum ramosa parvis foliis, et nigro se- mine parvo, et est calidum et siccum,

nec tamen remotum ab humiditate superflua extranea : et ejus virtus est digestiva et lenitiva :et quod congregatur in ipso, est cum caliditate et viscositate: et viscositas ejus prohibet dominium nocumenti caliditatis ejus. Calor enim ejus agit facile, et humor ejus est malus.

Confert autem fissuris et apostematibus propter mucilaginitatem suam, et facit colorem bonum, et odorem ejus bonum : sed sudorem capitis facit malum, resolvit apostemata dura phlegmatica et lenit et maturat, mundat furfures ex capite quando fit ablutio de ipso. Comestum autem gravat caput, clarificat vocem, et pulmoni aliquod tribuit nutrimentum, et lenit pectus et guttur. Cum autem ponitur cum adipe anatis, confert duritiei matricis : facit etiam generationem matricis facilem etsi difficilis sit generationis, et est bonum habentibus haeniorrhoidas, et facit stercus boni odoris, tamen facit faetere urinam et sudorem.

Fungi sunt multorum modorum tam ex diversitate locorum in quibus nascuntur, quam etiam in colore et sapore et odore et caeteris accidentibus. Omnes autem diversitates istas satis aestimamus esse notas sensui, et sciuntur esse causae eorum ex. in antecedentibus habitis. Meliores tamen qui sunt in nostro climate, sunt quidam fungi parvi et rotundi ad modum pilei qui in principio veris apparent, et in Maio deficiunt qui est finis veris. Numquam enim est inventum, quod illi aliquem interfecerint, aut etiam multum laeserint subito, in genere autem fungorum illi qui sunt sicci, minus sunt mali quam humidi : secundum qualitatem tamen naturalem omnes sunt frigidi et humidi secundum impressiones quas faciunt in corpore hominis : generant autem humorem grossum et malum. Melius autem quod fieri potest de eis, est ut elixentur cum pyris humidis et siccis, et quod bibatur super eos vinum purum. Generant autem in. capite stuporem et apoplexiam, etiam qui non interficiunt: et accidit ex eis praefocatio anhelitus : hoc tamen magis accidit ex interficientibus : accidit autem ex eis qui non interficiunt colica passio : et sunt difficilis digestionis, et multi nutrimenti, et mali sunt fungi, et faciunt possidere difficultatem urinae. Illi autem qui nascuntur vicini juxta ferrum aeriiginosum vel aes aeruginosum, sunt mortiferi. Aliquando etiam sunt mortiferi, licet non statim interficiant illi qui nascuntur juxta alias res putridas, aut juxta habitationem alicujus reptilium venenosorum, aut juxta quasdam speciales arbores quae in proprietate habent fungos corrumpere, sicut est oliva. Signum autem mortiferi fungi est, quod in superficie ejus est quaedam humiditas viscosa corrupta, et quod cito alteratur, et corrumpitur inter manus colligentium fungos. In nostris autem habitationibus invenitur fungus, qui latus est et spissus, aliquid ruboris habens in superficie, et in illo rubore habet multas ampullas clevatas, quarum quaedam fractae sunt, quaedam non : et ille mortalis est, et statim interficiens, et vocatur muscarum, eo quod in lacte pulverizatus interficit muscas, et alia plurima mali et nihil boni faciunt fungi in corpore hominis.

FOEniculum est habens multum divaricata folia sicut si sint quaedam fila, et truncum et ramos magnos habet concavos, et habet florem croceum, et coronaliter disponit fructum sicut anhelum et sambucus, et est multorum generum, silvestre videlicet, et hortulanum : et quoddam habet semen sicut coriandrum, quoddam autem habet semen oblongum latum et non rotundum. Silvestre autem in genere est calidius et siccius hortulano. Est autem aperitivum oppilationis, et acuit visum : et hoc maxime facit gumma ejus. Democritus autem tradidit, quod vermes venenosi, sicut serpentes et alia similia, pascuntur semine ejus foeniculi, ut eorum visus confortetur. Dixit

etiam, quod cum serpentes primo egrediuntur de cavernis in principio veris, fricant oculos suos herba foeniculi, ut illuminentur oculi eorum : et quod humidius est in foeiculo hortulano, facit exuberare lac in marnillis : et quando bibitur cum aqua frigida, confert nauseae et inflationi stomachi. Est tamen tardae digestionis, et ejus nutrimentum est malum : provocat etiam urinam et memstrua et frangit lapidem, et hoc facit maxime silvestre, et juvat renes et vesicam : et quando comeditur radix cum semine suo, stringit ventrem. Decoctio autem ejus cum vino confert morsui venenosorum vermium.

Fumusterrae est herba viridis parvorum valde foliorum cum rubeo flore parvo, et est herba multum amara valde sicut absinthium. Est autem frigida et sicca: purificat autem sanguinem et aperit, et habet stipticitatem aliquam : et ideo est in eo frigiditas : et quia amarissima est, oportet quod in eo sit caliditas : et sic composita est ex oppositis, sed tamen frigus ejus est fortius calore ejus. Bibitur autem contra pruritum et scabiem, stringit gingivas, confortat stomachum, et aperit oppilationes hepatis, lenit ventrem, et provocat urinam, et alia multa operatur.

Frumentum est de genere granorum quod melius est inter caetera grana, et convenientius. Est autem herba habens calamum concavum album et magnum et longum : sed tamen longum et magnum excellenter habens calamum, minus ponit in semine. In calamo autem concavo solido quatuor facit nodos propter digestiones, de quibus in ante habitis dictum est. A quolibet autem nodo emittit folium propter nutrimenti purgationem, et in folia illa vestit calamum juxta nodum ut defendatur a nocumentis. Calamus autem ipse ex duabus componitur substantiis, quarum una est du- ra extrinseca, et altera est pellis tenuis intrinseca : et talem generationem habet arundo : sed aliae cannae sicut cannae foeniculi levistici et valerianae, et sileris montani, non habent talem compositionem, sed exterius habent substantiam duram fuscam, et interius substantiam albam mollem exteriori substantiae adhaerentem : et tales cannae non sunt similes arundini in duritia et colore vel folio : et frumentum magis accedit ad similitudinem arundinis, licet calamus ejus non sit ita durus et solidus, et in folio habet similitudinem cum arundine, sed in radice nullam habet affinitatem cum ea : quia radices frumenti sunt parvae divaricatae, sed arundinis radices sunt magnae et concavae.

Grana autem sua profert in spica, quae est multarum siliquarum, ita quod quodlibet granum ejus est in circuitu calami sui, qui multum subtiliatur in medio aristae ubi sunt grana, et habet in se sedes granorum, ex quibus sugunt grana quando accipiunt incrementum. Haec etiam herba habet, quod multum trahit nutrimenti : et ideo oportet, quod primo cum est in herba post pullulationem, praecidatur aut ferro, aut bestiarum dentibus, ne minis luxuriet : quia aliter deficeret in semine ferendo. Est autem granum magnum semen ejus et solidum et grave columnale in altera parte quasi in duo divisum, et hoc vocatur venter ejus : et in altera quae est deorsum, est continuum, et est rubei corticis, desiccatae et bene digestae et bene commixtae farinae, et est calidum et humidum bene nutriens, et nutrimentum ejus inuitum adhaeret membris ejus quod nutritur ex ipso. Masticatum etiam maturat apostemata : tamen quando bene separatur a furfure, tunc facit oppilationes, eo quod natura nimis trahit ipsum in nutrimentum : et ideo melius est quod fiat ex eo panis cum furfure suo, quia iste facilius descendit a stomacho, licet non sit adeo nutriens vel iiutritivus sicut ille qui a furfure est depuratus. Furfur autem ip-

sitis est ablutivus et abstcrsivus sordium quando fit ablutio cum ipso.

Granum autem quod dicitur spelta, pro certo est de genere nutrimenti, licet spica ejus aliquantulum minus quam granum frumenti : habet tamen farinam albiorem quam frumentum: et quando bene depuratur, generat oppilationes sicut frumentum : quando autem granum secundum se elixatur, gravis est digestionis propter duritiem ipsius. Confortat etiam cor praecipue, et facit bonam consistentiam corporis. Sed saturitas ejus magis est nociva quam aliae saturitates.