CAPUT IV.

Quare omnium praedicatorum facillimum est diffinitionem et proprium destruere, et difficillimum construere, accidens vero e converso.

Comparatis autem sic praedicatis singulis secundum quod comparatur aliud ad aliud penes construendi vel destruendi facilitatem vel difficultatem, in hac comparatione manifestum est etiam, quare sive propter quid omnium praedicatorum facillimum sit diffinitionem destruere. Hujus causa est, quia plurima in ea assignata (si bene assignata sunt quae dicta sunt) etiam in aliis sunt praedicatis. Ex pluribus autem (hoc est, contra plura) sigillatim accepta citius fit interemptivus syllogismus. Videtur autem verisimile magis et facilius peccatum fieri (omissionis, vel non ratione acceptionis) in multis quam in paucis, quia multa est difficile ratione considerare et accipere.

Amplius ad idem alia ratio est, quia ad diffinitionem (hoc est, contra diffinitionem) convenit et per alia praedicata argumentari: eo quod ad ipsam elementalia sunt. Verbi gratia,sive enim arguat aliquis quod non sit diffinitio ut propria, sive arguat quod non sit in ea ut genus quod assignatum est pro genere, sive quod non insit aliquid eorum quae sunt in diffinitione : statim interempta erit diffinitio. Ad alia autem praedicata (sive contra alia praedicata) destruendo ex diffinitionibus non contingit argumentari: sola enim ista quae ad accidens dicta sunt (secundum quod inesse generaliter est accidentis) sunt communia omnibus praedicatis inductis in methodis habitis : eo quod singulum eorum quae dicta sunt inesse, subjecto existenti inest: et quod existenti inest, ut accidens inest. Si autem genus non ut proprium inest, non sequitur quod ex hoc interemptum sit genus : et sic ex proprio ad genus interimendum non contingit argumentari. Similiter autem et proprium non est necesse inesse ut genus, et sic ex proprio non potest argumentari ad genus, neque accidens inesse aut proprium, sed tantum simpliciter sine determinatione. Propter quod non est possibile ex aliis praedicatis ad alia argumentari nisi tantum in diffinitione. Manifestum est ergo ex hoc, quoniam facillimum omnium praedicato-

rum est interimere diffinitionem, quia ex quolibet aliorum arguitur interemptio ipsius, et ex nullo aliorum argui potest interemptio alicujus alterius, nec ex accidente interempto secundum inesse.

Omnium autem praedicatorum difficillimum est construere praedicatum de diffinitione, nam ad constructionem diffinitionis oportet etiam omnia alia praedicata constructive syllogizare. Verbi gratia oportet syllogizare, quoniam insunt quae in diffinitione dicuntur, quod est ab accidentis praedicato : et quoniam est genus verum et proprium quod est in diffinitione assignatum pro genere, et hoc est a genere : et quoniam est propria et convertibilis cum diffinito, quod est a proprio : et adhuc praeter haec syllogizare oportet, quod ipsa diffinitio indicat quid est totum esse rei. Et oportet quod hoc bene facit diffinitio perfecte et etiam clare et non obscure. Aliorum autem praedicatorum proprium maxime post diffinitionem est difficile construere, nam interimere quidem proprium facilius est quam construere : eo quod (sicut diximus paulo ante) plurium fit et ex pluribus proprium quando est bene assignatum. Construere autem proprium est difficillimum, eo quod multa oportet convenire ad proprii constitutionem, et quod solum est sive soli conveniens, et quoniam conversim de re praedicatur.

Omnium autem facillimum est accidentis construere praedicatum. Hujus causa est, quia in aliis praedicatis non solum ostendimus inesse, si quod insunt simpliciter, sed etiam quod insunt sic vel sic, oportet ostendere : et hoc est difficile. In accidente vero sufficit ostendere quoniam inest simpliciter, et hoc est facile. Destruere autem difficillimum est accidens, quoniam minima et paucissima data sunt ad inesse ut accidens : nam datum est ad hoc quod insit ut accidens, nisi quod insit tantum : non enim significatur in accidente quomodo sic vel sic inest, sed quod inest tantum. Propter quod in aliis praedicatis dupliciter est interimere, ut ostendendo quoniam non inest, vel ostendendo quoniam sic non inest : et hoc est facilius. In accidente vero non est interimere, nisi ei qui dat quoniam non inest simpliciter : et hoc est difficilius.

Epilogatur ergo dicendo, loci sive considerationes per quas idonei erimus argumentari ad singula problemata, pene sufficienter in sex libris a secundo usque ad hunc descripti et enumerati sunt : plures enim ex probabilibus esse possunt, sed isti qui dicti sunt sufficiant, etc.