CAPUT XVII.

De sandice, squilla, squinatum, sticados, spinachia, semine lini, staphisagria, scamonca, scolopendria, sysamo, satyrione, solatro, salomonica, seraco, sinapi, semperviva, silere montano, satur eia, salma, solsequio, saxifragia, spargula, satyria.

Sandix est herba tinctorum rubeam habens radicem, et folia fere sicut lactuca, nisi quod strictiora sunt et acutiora, et sunt lenia plana, et commolitur rota dentata super eam circuente : et tunc adhaeretur ad tincturam per globulos confecta et arefacta.

Squilla est herba quae vocatur cepa muris, eo quod interficit mures, et ejus folia sunt sicut lilii, et est pungitiva acuta fortis, et decoctio et assatio ipsius frangunt ejus fortitudinem. Cum autem assata est, tunc forma ipsius est sicut forma persici, et calor ejus citrinus declinans ad albedinem : et quaedam species ipsius est venenosa mortalis : et quidam putaverunt eam esse napellum, et erraverunt. Quae autem bona est boni odoris splendida, in cujus sapore est dulcedo cum acuitate et amaritudine.

Calida autem est et sicca, et est resolutiva attractiva sanguinis ad exteriora et superfluitatum similiter, et est adustiva, subtiliativa, humorum grossorum incisiva plus quam calefactiva, et ipsius acetum confortat corpus debile, et acquirit ei sanitatem, et confirmat dentes motos, et confert foetori oris, et ejus comestio acuit visum. Incantator autem dicit, quod si suspendatur super eum qui habet splenem durum quadraginta diebus, liquefaciat splenem, et confert hydropisi, et icteritiae, et provocat urinam et menstrua, ita quod etiam provocat abortum. Dicit autem incantator, quod si suspendatur super portas, prohibet introitum venenosorum, et est contraria venenosis, et interficit ea.

Squinatum est herba habens florem qui et squinatum vocatur, et est duorum generum, campestre et aquaticum, et venit de Arabia, et una non habet fructum, altera habet fructum nigrum. Campestre autem Arabicum rubeum fortis odoris est melius in genere illo. Flos autem ejus aliquantulum declinat ad rubedinem : et cum funditur, fit purpureum mordicans linguam, et adurens eam sua acuitate.

Est autem frigidum totum, et ejus radix est vehementioris stipticitatis, et ejus flos calefacit parumper. Quidam autem dicunt, quod sit calidum et siccum, et est stipticitas in ipso : et ideo confert flos ejus fluxui sanguinis ex quacumque causa fit : et ejus radix est resolutiva, attractiva, et constringit naturam : et in ipso sunt digestio et lenificatio, et aperit orificia venarum et sedat dolores intrinsecos, et proprie in matrice, et resolvit ventositates. Semen ejus facit dormire, et stupefacit, et multa alia bona operatur arte medicorum, de qua non est nobis intentio.

Sticados est herba habens spicam sicut est spica hordei : sed ejus folia sunt longiora, et ejus stipites sunt cineritii sic-

ut In herba quae vocatur epithimus, et est herba carens semine. Acutus autem est stipes cum amaritudine pauca compositus ex substantia terrea frigida et substantia ignea subtili.

Est autem sticados calidus et siccus, et resolvit et subtiliat amaritudine sua, et aperit oppilationes, et abstergit, et in ipso est stipticitas parva, et confortat corpus et viscera, et prohibet putrefactionem, et ejus syrupus maxime confortat nervorum debilitatem : et ideo debilis in nervis eo assidue debet uti. Confert etiam herba haec melancholiae et epilepsiae : sed. turbat cholericum, et facit sitim, et plura alia operatur.

Spinaghia vocatur folia herbae quae est sicut borago, nisi quod est spinosa : et est semen ejus valde pinosum, et flos ejus sicut boraginis, et est frigida et humida : est autem lenificativa herba haec, et melius facit nutrimentum quam chrysolocanna : haec est atriplicis.

Est autem in hac herba virtus abstersiva laxativa, et vincunt folia choleram : sed forte stomachus teritur a jure ipsorum : et ideo auferri debent a jure suo, et comedi per se. Conferunt autem anhe litum et pulmoni calido, et conferunt sanguineis dorsi doloribus, et leniunt ventrem.

Semen lini satis scitur. Linum enim est herba stipite alto, foliis in stipite parvis, pulcherrimae et lucidae viriditatis, flore azurino, et semen suum profert in nodis pyramidalibus, et habet distinctiones ordinatas in nodis illis per venas et cavernulas in quibus est semen illud.

Est autem virtus hujus seminis proxima foenugraeci. Est autem calidum et aequale inter humidum et siccum, et ipsum semen est rubeum tenue sicut compressa pyramis. Et licet sit naturaliter aequale Inter humidum et siccum, tamen in ipso est humiditas superflua. Est autem maturativum, abstersivum, et inflativum propter suam humiditatem, et est sedativum dolorum, minus tamen quam camomilla. Lenit autem apostemata calida interiora et exteriora : prohibet spasmum, et praecipue contra contractionem unguium cum aqua et melle permixtum, et est malum stomacho, et est digestionis difficilis, et pauci nutrimenti, et multa alia operatur.

Staphisagria alio nomine dicitur uva montana, et est granum nigrum sicut cicer nigrum, sed est minus illo, et in monte Libano invenitur de ea plurima.

Est autem calida et sicca adustiva in operatione, et corrosiva, et acris in gustu. Interficit pediculos, praecipue cum arsenico : propter quod etiam haec herba pedicularis vocatur. Masticatur ad extrahendum phlegma de cerebro et dentibus, et cum bibuntur ex eo quindecim grana cum mellicrato, facit vomere chymum crudum viscosum. : sed in bibitione ejus est timor nisi fuerit cum rectificantibus, et in quantitate temperata, quia ulcerat vesicam : sed cum fuerit rectificata, mundat eamdem : in aceto autem cocta et colluto ore ter ea curat dolores dentium.

Scamonea est succus volubilis cujusdam, cujus virtus durat per triginta annos. Melior autem est et efficacior, quae est varia ad albedinem declinans, et est quasi sit fragmentum ostrati : et est pulverizabilis facile et velociter solubilis, quae cum resolvitur in aqua, facit eam sicut lac : et melior quidem et tutior est, cum assat in pomo, et cum qua admiscetur apium: quoniam tunc removetur ejus malitia. Quandoque autem assata in pomo permiscetur cum aniso et dauco, et solvitur cum oleo amygdalino.

Est autem calida et sicca, et est caliditas ejus major sua stipticitate, et in ipsa est abstersio et resolutio, et est inimica stomocho et hepati. Mundificat tamen morpheam, et albaras, et pannum. Est autem ex eis quae nocent cordi, licet emplastrata super caput et juncturas, confe-

rat dolori utriusque. Est autem conturbativa, et facit nauseam, et destruit appetitum cibi, et facit sitim. Solvendo autem educit choleram fortiter : ipsa etiam nocet intestinis, et supponitur ad abortum, et interficit foetum : et in his tamen variatur secundum diversitatem regionum, et alia multa operatur praeparata studio medicorum.

SCOLOPENDRIA apud nos est ea quae dicitur lingua cervina, quae est frigida et humida, habens folia longa lineis per transversum distincta, quae sunt colores paleae, quasi sint de substantia sicca terrea in superficie folii natante et exsiccata. Sed Avicenna dicit, quod scolopendriam quidam dicunt esse plantam petrosam, quae nascitur in locis ubi plurimi sunt forices : et alii dixerunt, quod est species squillae : et tertii dixerunt, quod non est squilla, sed herba per se.

Secundum Arabes autem est herba quae est calida et sicca, cujus operatio est subtiliare et resolvere sine plurima caliditate, et haec magnifice confert spleni et singultui icteritiae : frangit etiam lapidem in renibus et vesica. Incantator etiam dicit, quod suspensa in mulierem, impedit impraegnationem.

Sysamum est herba, et semen ejus est pluris unctuositatis quam aliquod aliorum seminum : et ideo facile fit rancidum. Dixerunt autem quidam, quod oleum ejus non confert ad impinguationem et humectationem, nisi in melancholicis. Est autem semen quod vocatur ersymum, species quaedam sysami abominabilis saporis. In utroque tamen corpus ipsius grani fortius est oleo ipsius.

Est autem calidum parum et humidum plus, non tamen multum ultra temperamentum, et est glutinativum et lenificativum aequalis calefactionis : et similiter oleum ejus et decoctio ejus, est etiam mollificativum : est tamen oleum ejus ingrossativum : sed cum torretur, minoratur, vel tollitur hoc nocumentum : re- solvit livorem percussionis, et sanguinem congelatum : et cum excorticatur, semen est impinguativum et prolongat capillos et lenit eos : et quando in oleo ejus decoquitur virtus, conservat capillos, et facit eos fortes et duros. Est autem malum stomacho faciens nauseam, et prosternit desiderium, eo quod satiat velociter. Sed quando comeditur cum melle, removetur ejus malitia, et est tardae digestionis, et mollificat viscera, et ejus nutrimentum est valde unctuosum, et facit sitim, et velociter descendit quando est cum cortice, et cum excorticatur, tardatur ejus descensio : confert intestino colon, et infusio quidem sysami est vehemens in provocatione menstruorum, adeo quod ejicit laetum : et quando frigitur et comeditur cum semine papaveris et semine lini ejusdem quantitatis, auget sperma et provocat coitum.

Satyrion est apium silvestre, et de ipso persecuti sumus.

Solatium est herba nota habens folia multum viridia, et habet semen ac si esset uva : propter quod etiam a quibusdam uva lupi vocatur. Est autem multarum specierum cum apud nos folia per omnia sunt similia, et crus ejus non magnum, et crescit id iocis duris umbrosis. Uva autem ejus invenitur duorum modorum, citrina videlicet, et nigra.

Est autem frigidum et siccum stupefactivum et infrigidativum. Quoddam autem genus ejus facit somnum et stupefacit sicut apium, et est debilius, et invenitur quoddam quod est mortificans. Emplastrum autem valet apostematibus calidis tam intrinsecis quam extrinsecis : et aqua ejus posita valet super erysipilam et formicam : et cortex radicis ejus est vehementis exsiccationis : si tamen nimis bibatur ex aqua ejus, inducit maniam : si autem bibatur de radice ejus parum cum vino, attrahit somnum. Sanat aqua ejus etiam fistulas oculi. Omnes autem species quando supponuntur, ab-

scindunt fluxum menstruorum, et infrigidant, et prohibent pollutionem, et plurima facit alia.

Salomonica est herba Salomonis, quae invenitur in montibus Saphari : est similis anheto humido, et folia ejus sunt sicut malvae, et pomula valde parvula, et involvitur in circuitu super arbores sicut volubilis.

Est autem subtilis in effectu, exsiccativa, resolutiva, confert erysipilae et podagrae, proprie linita cum aceto, et linitur super puncturam scorpionis.

Seracus est herba quae est species hyringi, habens acutas spinas, et quaeritur in pastum asini, et crescit in duris aridis juxta vias. Est autem calidus et humidus movens ad coitum.

Sinapis est olus notum, parvi seminis et magni et ramosi oleris, foliis non multum latis.

Est autem calida et sicca. Incidit autem phlegma, et oleum ejus calidius est oleo rafani, et fugiunt ex fumo ejus vermes venenosi, et est silvestris, et hortulana. Sed silvestris generat humorem malum, et abstergit et resolvit: sed in cibis hominum sunt folia ejus et radices elixata. Mundificat autem faciem, et aufert occultationes et vestigia sanguinis mortui : et emplastrum est sorditiei bonum, et exsiccat linguam, et confert alopitiae. Dixerunt etiam quidam, quod si bibatur a jejuno, intellectum efficit bonum, et purgat cerebrum, turbat pectus, confert praefocationi matricis et desideriis coitus, et alia multa praeparatum et commixtum diversis medicamentis.

Semperviva dicitur alio nomine pervimca, quae ideo semperviva dicitur, quia in hyeme eamdem quam in aestate habuit, retinet viriditatem. Expanditur autem super terram longis costis, et in fotus est similis buxo, nisi quod folium ejus est majus et spissius et nitidius. Est autem frigida et sicca herba ista.

Siler montanum est herba sicut foeniculum : sed semen ejus est majus semine foeeniculi, et est ejusdem figurae fere, et quasi earumdem proprietatum. Est autem calidum et siccum. Dicunt autem, quod hoc caprae et quaedam alia animalia comedunt quando coire volunt, et statim concipiunt.

Satureia est herba habens folia sicut hyssopus : sed stipitem habet breviorem et ramosiorem, florem azurinum albescentem aliquantulum, et est calida et humida, provocans venerem.

Salvia est duplex, silvestris, et domestica. Virtus autem domesticae est in foliis, et silvestris est in radice. Silvestris autem salvia alio nomine dicitur ambrosia deorum : eo quod, sicut tradunt fabulae, dii facti sunt immortales ex ejus comestione. Salvus autem folium est magnum hadens ramum suae quantitatis, et asperum et rugosum, et flos ejus est azurinus: sed virtus germinis ejus magis est in ranaudis ejus quam in semine : et dicitur, quod frequenter arescit postquam semen protulit: et ideo decerpuntur flores ejus ne germinent.

Est autem calida et sicca, consumens et confortans, et confert paralyticis et epilepticis. Bufo etiam delectatur radice salviae et foliis ejus, sed. fugatur complantatione rutae cum salvia.

Sponsa solis sive Solsequium est herba habens folia spissa, sed non magna, florem citrinum habens, qui claudit se occidente sole, et aperit sole oriente. . Frigida et humida est: trita confert morsui venenatorum posita super vulnus. Sed succus ejus confert oppilationibus splenis et hepatis.

Saxifragia est herba parvula in arenosis locis nascens, calida et sicca, fran-

gens lapidem in renibus, et in vesica, quando sumitur: radix ejus confert etiam iliacis sumpta in sorbello ovi.

Spargula est longos habens stipites cum foliis valde strictis sicut sunt folia pini: sed sunt mollia, et est stipes ejus rubeus. Et est frigida et sicca, valens contra fistulam per modum superius dictum de canuca.

Satyria est herba quae folia habet fero sicut lanceola, sed sunt guttata nigris guttis, et stipitem suum altius erigit, qui tamen est gracilis, et in ipso stipite profert florem hyacinthinum occupantem superiorem partem stipitis ejus, ita quod multi flores ejus simul sunt. Radicem habet Inferius divisam in duos nodulos, qui sunt sicut grana cucurbitae, nisi quod sunt breviora : et major et plenior ex illis excitat multum venerem : alter autem impedit eam : et ideo etiam satyria vocatur.