PARTICULA I.

An eadem bonitate omnia sint bona ?

Primo ergo quaeritur, An eadem bonitate omnia sint bona ?

1. Hoc enim videtur per Augustinum in libro VII de Trinitate, ubi sic dicit: " Bonum est hoc, bonum est illud: tolle hoc, et tolle illud: et vide ipsum si potes. Ita Deum videbis non alio bono bonum, sed bonum omnis boni bonum. " Et multa his similia dicit ibidem Augustinus, sicut est illud: " Cum caetera non amentur nisi quia bona sint, quod pudeat ipsum quod per se bonum est, et non nisi bonum non amare, cum hoc sit ratio amoris in omnibus quae amantur. " Videtur ergo, quod in omnibus bonis non sit nisi una bonitas prima, qua bona dicuntur, et quod haec bonitas sit Deus.

2. Idem videtur probari per rationem. Sicut enim vult Dionysius, bonum dividitur in participantia, et participationes. Et omne creatum participat bono: participationes autem praehabet et excellenter prima causa habet, ut idem dicit Augustinus. Sed non possumus dicere, quod alia albedine album sit album, et alia albedo sit albedo, sed eadem. Ergo similiter eadem bonitate bonum est bonum, et bonitas est bonitas. Bonitas autem prima una et simplex est, quae per essentiam et non per participationem bonitas est: et haec una est qua omne bonum bonum est: ergo videtur, quod omnia sint bona una et simplici bonitate.

3. Hoc idem probatur per deductionem ad impossibile. Detur enim, quod aliquid sit bonum, sicut facies, et terra, ut dicit Augustinus . Facies enim bona est congrua dispositione oculorum nasi, genarum, et frontis, cum suavitate coloris debiti. Terra bona planitie camporum, et elevatione montium. Aut ergo eadem et prima bonitate, aut diversa bonitate bona sunt. Si diversa: tunc alia est bonitas qua facies bona est, et qua terra bona est: tunc quaero de illa bonitate: illa enim creata est, et bona est aut prima bonitate, aut diversa. Si diversa: iterum quaero de illa bonitate qua illa bona est, utrum sit prima, vel non prima: et hoc ibit in infinitum, vel dabitur, quod bonum prima bonitate bonum sit. Et sic cum prima bonitas sit una et eadem, videtur quod omnia bona una et eadem bonitate sint bona.

4. Hoc idem videtur per principium quod dat Aristoteles in II Metaphysicae . Dicit enim, quod " omne quod est in pluribus per unam rationem in illis existens, reducitur in unum primum quod est causa omnium illorum, sicut omne calidum in caliditatem quae per essentiam caliditas est. " Ergo a simili omne bonum sicut in causam formalem reducitur in primam bonitatem, quae per essentiam bonitas est, et illa omne quod bonum est, formaliter bonum est. Nulla autem bonitas essentialiter est bonitas nisi prima, quae est Deus. Ergo videtur, quod nulla bonitate nisi prima unumquodque sit bonum.

5. Adhuc, Proclus distinguit bonum in

id quod non est nisi bonum, quod est bonum primum: et in id quod est aliquid aliud quam bonum, quod est bonum factum per participationem illius. Ipsum autem bonum unum est, et non multiplicatum. Et quod unum est non multiplicatum, idem est in omnibus. Ergo videtur, quod una et simplici bonitate omnia bona sint bona.

In contrarium hujus est, quod 1. Omne bonum eo bonum est quod bonitate informatum est. Constat autem, quod numerato et multiplicato subjecto secundum esse, numeratur et multiplicatur forma quae in ipso est, tam in corporalibus quam in spiritualibus. Cum ergo plura sint subjecta bonorum, plures erunt bonitates quibus informantur.

2. Adhuc, Bonum non per unam intentionem bonitatis dicitur de omnibus bonis: et quae non per unam intentionem. bonitatis sunt bona, non eadem bonitate sunt bona: non ergo omnia bona eadem bonitate bona sunt.

3. Adhuc, Quod est in omnibus per genera diversa et differentias diversas determinabile in illis, non idem numero est in illis, sed per esse diversum et essentias diversas numero et ratione. Bonum sic est in omnibus. Ergo bonum nec per idem esse, nec per eamdem essentiam est in omnibus. Media probatur per id quod dicit Aristoteles in I Ethicorum, quod " bonum in substantia est, et in qualitate qualitas, et sic de aliis. "

4. Adhuc, Si omnia bona sunt bonitate prima et increata, cum haec bonitas sit essentia sua, videtur quod omnia sunt essentia prima et increata: quod valde est absurdum et haereticum. Sequeretur enim, quod omnia essentialiter essent Deus: quod fuit haeresis quorumdam Philosophorum, quorum positionem improbat Aristoteles in I Physicorum.

Solutio. Fuerunt quidam qui dicerent, quod in omnibus in quibus praedicatur hoc verbum, est, unam habet praedica- tionem non aequivocam: supponentes, quod in omnibus praedicat esse divinum. Et ratio eorum fuit, quod illud divinum est esse quod non est nisi esse. Omne enim quod ab alio est, non est simpliciter, sed est hoc. Constat autem per Boetium, quod esse quod est hoc, ab alio habet quod est, et ab alio quod hoc est. Unde cum ab hoc quod ab alio est, habeat quod hoc est, esse non habebit ab hoc quod ab alio est, sed habebit ab hoc quod ab alio non est. Et hoc est esse increatum, quod (ut dicunt) univoce praedicatur per hoc verbum, est, cum dicitur, hoc est, vel illud est. Et hic fuit error Anaximenis et Mellissi, et postea etiam Alexandri, et aliorum quorumdam. Et similiter dicebant de bono, quod ab alio habet quod hoc est, et ab alio quod bonum est. Ab hoc enim quod ab alio est, habet quod hoc est: a bonitate autem prima quae ab alio non est, habet esse boni. Esse enim (ut dicit Boetius in libro de Hebdomadibus) nihil habet admixtum. Ideo dicunt, quod omne bonum esse boni habet a bonitate quae nihil habet admixtum: haec autem non est nisi bonitas prima: et ideo dixerunt, quod sicut omne ens est ens entitate prima, et sicut omne verum est verum veritate prima: ita omne bonum est bonitate prima, et quod bonum univoce praedicatur de bonis, sicut verum de veris, et ens de entibus.

Hic autem error pessimus est, et derivatus est ab antiquis Hesiodistis, qui in secta Epicureorum theologizando philosophantur, ut dicit Aristoteles in primo Physicorum. Tangitur etiam a Gilberto Porretano in commento super librum de Hebdomadibus. Est autem error periculosus non solum contra veritatem philosophiae, sed etiam contra veritatem fidei.

Unde aliter dicendum est, quod non una bonitate et prima formaliter et essentialiter omnia bona sunt bona, nisi ablativi isti, una bonitate, construantur in habitudine causae formalis exemplaris:

tunc enim verum est, quod omnia una bonitate bona sunt exemplariter: quia bonitas in omnibus exemplum est primae bonitatis et imago: et ipsa prima bonitas forma et exemplar omnis bonitatis. Et, sicut dicit Plato, omnis bonitas cujuslibet boni sicut ex quodam ethivagio sive sigillo procedit a bonitate prima, quae est forma exemplaris formans et exemplificans se in bonitatibus omnium bonorum: separata tamen per esse et essentiam ab omnibus, sicut sigillum per esse et essentiam separatur ab omnibus formis sigillatis. Et sicut omne sigillatum per rationem imitationis ducit in sigillum, nec absolutum habet intellectum, sed ad sigillum relatum: ita omnis bonitas cujuslibet boni ducit in bonitatem primam, nec absolutum habet intellectum, sed ducentem in illum, sicut imago vel exemplar ducit in exemplar sive in formam primam. Si autem ablativi isti cum dicitur, una bonitate omnia sunt bona, construantur in habitudine causae formalis simpliciter, falsa est locutio: quia diversa numero specie et genere, sunt bona diversis bonitatibus numero specie et genere.

Ad primum quod objicitur ex Augustinus dicendum, quod cum dicitur: " Tolle hoc, et tolle illud, " intelligit Augustinus ablationem simul quae est per resolutionem particularis in universale, et posteriorum in prius, et causati in causam, et compositi in simplex: haec enim in quatuor simul faciunt hoc et illud: et sicut vult Dionysius, faciunt participatum de participatione. Et si talis fiat resolutio usque ad primum, stabit resolutio in bonitate divina sive in bono divino, quod est prima causa formalis, exemplaris, simplex, et universalis omnis boni in eo quod bonum est. Et hoc vocavit Plato universale et formam quae est ante rem. Et ex hoc non sequitur, quod una sit forma in omnibus bonis, nisi causaliter et exemplariter.

Similiter respondendum est ad auctoritatem secundam.

Ad aliud dicendum, quod si fiat resolutio bonorum particularium sub una specie contentorum, erunt illa bona una bonitate in specie, quae species secundum esse multiplicatur in particularibus. Et si fiat resolutio specierum in genus, erunt bona una bonitate in genere, quae bonitas secundum esse multiplicatur in speciebus. Si autem fiat resolutio causati in causam primam et in exemplar primum, quod exemplar vocavit Plato formam: et omne quod formatur ad eo in secundis et causatis, vocavit imaginem, sicut etiam testatur Boetius in libro de Trinitate: tunc stat resolutio in uno quod non multiplicatur in sequentibus nec secundum esse, nec secundum essentiam, sicut sigillum non multiplicatur in sigillatis. Et hujus causam dicit esse Eustatius in commento Ethicorum, quia talis forma est extra rem, et ante rem, nec esse nec essentiam a re ipsa accipiens. Et hoc solummodo verum est, quod omnia bona sunt una et eadem bonitate.

Ad aliud dicendum, quod si diversa bonitate bona sunt, non procedit hoc in infinitum: quia cum omnis multitudo stat in uno, multitudo bonorum in numero bonorum stat in una bonitate speciali, multitudo specialium bonorum stat in uno generali bono, et multitudo bonorum in genere stat in uno quod ad genera entis se habet sicut principium. Et hoc bonum est quod convertitur cum ente. Et licet hoc bonum non sit nisi bonum et essentia bonitatis, tamen est in eo diversum esse et quod est, et multiplicabile per esse est et essentiam in omnibus bonis bonitate illa participantibus. Et ideo non sunt bona una bonitate simpliciter, nisi unum et idem intelligatur de eodem numero.

Similiter dicendum est ad sequens. Absque dubio enim resolutio omnis causati stat in uno primo, quod per essentiam causa est: hoc tamen primum non remanet idem per esse et essentiam in creatis, sed multiplicatur in illis. Sicut calor per esse et essentiam multiplicatur

In calidis. Et hoc intendit Aristoteles et nihil plus. Sed si secundum Platonem fiat resolutio ad primum quod est ante rem et extra rem: tunc stabit resolutio in uno quod in sequentibus non multiplicatur, ut dictum est. Et hoc solummodo verum est, quod omnia bona sunt una bonitate. Et hoc dicit Augustinus in libro VII de Trinitate, quod est bonum omnis boni bonum, et quo judicamus de omni bono, si illud utcumque videre possumus, sicut etiam supra de prima veritate dictum est.

Ad aliud quod de Prolo objicitur, dicendum quod et secundum Dionysium et secundum Proclum duplex est participatio. Dicitur enim participatio proprie, quando particulare totum capit universale secundum essentiam, sed non secundum potestatem, sed partem accipit suae potestatis et suae communitatis, sicut homo participat animal. Secundo modo dicitur participatio ad hujus similitudinem dicta, quando imago accipit simile formae primae secundum partem potestatis illius, sicut sigillatum formam accipit sigilli, non secundum totam potestatem sigillandi quae est in sigillo, sed secundum partem, licet totam similitudinem sigilli recipiat. Et hoc modo a Dionysio et Proclo accipitur participatio. Et hoc modo participans non accipit participationem secundum esse et essentiam quam habet in prima causa. Sicut enim probatur in libro de Causis, nulla bonitatum fluentium a prima causa, participari potest a secundis in ea puritate et simplicitate qua est in prima causa. Et ideo bonitas participata multiplicatur in participantibus, licet in prima causa sit una et simplex.

Omnia quae in contrarium objecta sunt, conceduntur.

ARTICULI TERTII