Et hoc est quod sequitur :

Propter improbitatem tamen ejus, "

Hoc est, propter importunam instantiam ipsius. II ad Timoth. IV, 2 : Insta opportune, importune. Psal. lxxix, 19 : Non discedimus a te : vivificabis nos. IV Reg. II, 2, 4, 6 : Vivit Dominus, et vivit anima tua, quia non derelinquam te. Isa. XXXVIII, 14 : Sicut pullus hirundinis, sic clamabo : meditabor ut columba. Attenuati sunt oculi mei, suspicientes in excelsum.

" Surget, "

In exterioribus circa nos operando. Psal. lxxvii, 65 : Excitatus est tamquam dormiens Dominus. Matth. VIII, 26 : Tunc surgens, imperavit realis et mari : et facta est tranquillitas magna.

" Et dabit illi. "

Quia etiam in se liberalis est, et libenter dandi accipit occasionem. Jacob. I, 5 : Dat omnibus affluenter, et non improperat.

" Quotquot habet necessarios. "

Fece sufficientia dati, quod ille ad numerum parvum petierat. Esther, ii, 18 : Dona largitus est juxta magnificentiam principalem. Et quomodo non daret, qui abiens ad secretum coeli, servis commisit ut darent omnia necessaria, eliam antequam peterentur ? Matth. XXIV, 45 : Fidelis servus et prudens, quem constituit Dominus suus super familiam suam, ut det illis cibum in tempore Psal. cxliv, 16 : Aperis tu manum tuam, et imples omne animal benedictione. Ideo, Luc. XXII, 35' et 36, dicit : Quando misi vos sinesacculo, et pera, et calceamenlis, numquid aliquid defuit vobis ? At illi dixerunt : Nihil. Tob. XII, 3 : Bonis omnibus per eum repleti sumus.

" Et ego dico vobis : Petite, et dabitur vobis : quaerite, et invenietis : pulsate, et. aperietur vobis.

Omnis enim qui petit, accipit: et qui quaerit invenit : et pulsanti aperietur. "

Explanatio est similitudinis.

Et tangit hic duo. Primo enim concludit a similitudiue inductae similitudinis. Secundo, ulteriorem rationem inducit a minori, in qua probat utilitatem rei petitae.

Dicit ergo : " Et ego, " qui veritas sum. Joan. XIV, 6 : Ego sum via, et veritas, et vita.

" Dico vobis. " Matth: v, 18 : Iota unum aut unus apex non praeteribit a lege, donec omnia fiant.

" Petite, et dabitur vobis. "

Duo dicit: exhortationem ad petendum, et fiduciam dat ad impetrandum. Et de expositione hujus loci et sequentium, plurima secundum expositiones Sanctorum a nobis notata sunt in capitulo sexto Matthaei , quae hic repetere non oportet. Et est ac si dicat : Ex quo per instantiam vincitur Deus ut det petita, " Petite, et dabitur vobis. ''" Petitur autem donum per quod vita bona inchoatur : et hoc est gratia praeveniens hominem : et ideo petitio est ante quaestionem : quia nec quaerere quisquam potest, nisi prius accepta gratia, quae dat vires ad quaerendum.

Petitur igitur donum gratiae et virtutis ad merendum, " et dabitur vobis " illud : et adjicietur bonum aeternitatis ad beate vivendum, et feliciter regnandum. Matth. VI, 33 : Quaerite primum regnum Dei et justitiam ejus, et haec omnia adjicientur vobis.

Attendendum autem qualiter sit petendum bonum virtutis, et quid petendum, et pro quo.

Petendum enim est pie, hoc est, quod ipse petens pietate fidei dilectionem operantis sit informatus. Et haec fides debet movere ad petendum. Jacob. i, 6 et 7 : Postulet in fide nihil haesitans : qui enim haesitat similis est fluctui maris, qui a vcnlo movetur et circumferlur. Non ergo aestimet homo ille quod accipiat aliquid a Domino. Joan. XVI, 23 : Si quid petieritis Patrem innomine meo, hoc est, in pietate et fide nominis mei, dabit vobis. Jacob. IV, 3 : Petitis, et non accipilis, eo quod mal petatis : ut in concupiscentiis vestris insumatis.

Est .autem petendum donum virtutis ad meritum, quia hoc est ad salutem. Joan. XVI, 24 : Usque modo non petistis quidquam in nomine meo : petite, et accipielis, ut gaudium vestrum sit plenum. Nullius enim boni perfectum habet gaudium nisi virtus meritoria : quae, sicut dicit Ambrosius, sincera et sancta delectatione suos delectat possessores. Psal. XXVI, 4 : Unam petii a Domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae. Hoc autem non. fit nisi per meritum virtutis. Hoc considerans Eliseus, IV Reg. II,9, cum diceretur sibi ab Elia, quod peteret ab eo quod vellet antequam tolleretur ab eo, dixit :

Obsecro ut fiat in me duplex spirilus tuus. Spiritus enim meriti duplex est, dum per virtutem operatur ad meritum, et per eamdem virtutem operatur ad veniam delictorum et satisfactionem. Hoc igitur est petendum.

Pro se autem est petendum, quia non semper pro alio exauditur petens : sicut patet, I Reg. xv, 11 et seq., ubi Samuel non est exauditus pro Saul petens. Sed qui pie ad salutem petit pro seipso, semper accipit quod petit. Psal. XVII, 7 : Exaudivit de templo sancto suo vocem meam, et clamor meus introivil in aures ejus. II ad Corinth. XII, 8 et 9, cum Paulus peteret a se removeri stimulum, non est exauditus : quia amotio stimuli non fuit ad salutem : sed potius exercitium stimuli operabatur ad virtutem meriti. Aliquando tainen aliquis exauditur pro alio petens, sicut Slephanus pro Paulo. Sed hoc non f it semper, ut prius dictum est. Pro se autem semper exaudiuntur Sancti. Ad Hebr. v,7 : In omnibus exauditus est pro sua reverentia. Joan. XI, 42 : Ego sciebam quia semper me audis. Haec enim non tantum de Christo vera sunt secundum se, sed etiam vera sunt de membris.

Addunt etiam quidam quod perseveranter petat qui petit. Luc. XI, 8 : Si perseveraverit pulsans, dico vobis, etsi non dabit illi surgens eo quod amicus ejus sit, propler improbitatem iamen ejus surget, et dabit illi quotquot habet necessarios.

Sic ergo petite donum virtutis.

" Et dabitur vobis, "

Quia liberalis Pater bene sibi reputat fieri, si inveniat locum dandi et opportunitatem. Et hoc habetur, si aliquis ad ipsum manus ad accipiendum petens extendat. Psal. cxliv, 5 : Magnificentiam gloriae sanctilatis tuae loquentur, et mirabilia iua narrabunt. Magnificentia autem, ut dicit Philosophus, est magnorum et in magnis liberalitas. Deuter. XXXII, 3 : Date magnificentiam Deo nostro. Hic enim dat omnibus, et abunde juxta magnificentiam principalem . Exod. xv, 11 : Magnificus in sanctitate, hoc est, in donis ad sanctitatein pertinentibus. Sic ergo a magnifico principe Deo magnifice dabitur vobis. Ad Ephes. IV, 8 : Dedit dona hominibus. Ad Roman. x, 12 : Dives in omnes qui invocant illum. Ideo dicitur, I ad Corinth. I, 5 et 7 : In omnibus divites facti estis in illo, in omni verbo, et in omnia scientia :... ita ut nihil vobis desit in ulla gratia.

" Quaerite, et invenietis,"

Lumen scilicet verilatis. Non enim quaeritur (dicit Augustinus) nisi quod jam secundum aliquid noscitur, quia aliler inventum non cognosceretur. Est enim principium verilatis in nobis conmeatum, ut dicit Damascenus, ad cujus lumen cognoscitur inventa in conclusionibus veritas. Sic enim dicit Philosophus, quod omnis scientia intellecliva ex praeexistenti fit cognitione. Nemo enim quaerit hoc, quod si inveniat nescit se invenisse : quia sic semper quaereret post inventionem, sicut antequam inveniat. Sic ergo et hac de causa lumen quaeritur verilatis, cujus principia sunt in nobis. Et attende ordinem : quia per donum virtutis quod petitur, datur virtus quaerendi.: et lunc imperatur ut quaeramus. Psal. CIV,4 : Quaerite Dominum et confirmamini : quaerite faciem ejus semper, hoc est, praesentiam verilatis ejus. " Quaerite " autem diligenter, et sapienter, et cum humili intellectu, et cum pietate.

Diligenter, sicut docet Dominus, Luc. xv, 8 : Accendit lucernam, et everrit domum, et quaerit diligenter donec inveniat. Accendere lucernam est devotione et confessione cor purificare, et flamma scienliae Scripturarum illuminare. Everrere domum est evolvere sacramenta Ecclesiae triumphautis et militantis, et considerare effectus divinos in rebus mundi hujus, et in his investigare veritatem. Quaerere diligenter, est meditatione et contemplatione per rationem continuo in admiralione esse suspensum donec inveniat. Quaerere, est usque ad illuminationem veritatis perseverare : et tunc de inventa veritate maximum gaudium concipere. Psal. cxviii, 18 : Revela oculos meos, et considerabo mirabilia de lege tua.

Sapienter quaerere, est Deum ubi est quaerere, et quando potest inveniri. Job, XXVII, 13 : Non invenitur in terra suaviter viventium. Oportet ergo studere difficilibus, circa quae est omnis disciplina et virtus. Ad Hebr. XII, 11 : Omnis disciplina in praesenti quidem videlur non esse gaudii, sed maeroris. Adhuc, I ad Corinth. ii, 7 et 8 : Loquimur Dei sapientiam in mysterio, quae abscondita est,... quam nemo principum hujus saeculi cognovit. Ergo inter potentes saeculi et Philosophos mundi non invenitur. Job, XXVIII, 18 : Trahilur sapientia de occultis, scilicet humilibus, absconditis a saecularibus. Matth. XI, 2b et 26 : Abscondisti haec a sapientibus et pluudentibus, et revelasti ea parvulis. Ita, Pater, quoniam sic fuit placitum anle te. I ad Corinth. ii, 7 : Loquimur Dei sapientiam in mysterio, quae abscondita est, hoc est, in occultis divinis susurris, et devota contemplatione in \secreto acceptum. Job, iv, 12 : Ad me dictum est verbum absconditum, et quasi furtive suscepit auris mea venas susurri ejus.

Cum humilitate autem intellectus quaerendum est, ut in captivitatem fidei intellectus redigatur. II ad Corinth x, 5 : In captivitatem redigentes omnem intellectum in obsequium Christi. Psal. cxviii, 130 : Intellectum dat parvulis. Proverb. I, 4: Ut detur parvulis asluia, adolescenti autem scientia et intellectus. Ptolemaeus Philosophus: " Qui

" inter sapientes est humilior, inter sa-" pientes est sapientior : sicut profan" diores lacunae plures capiunt aquas. " Sic humilis Salomon accepit sapientiam. Sapient. IX, 4 et 5 : Da mihi sedium tuarum assistricem sapientiam, et noli me reprobare a pueris tuis : quoniam servus tuus sum ego, et filius ancillae tuae.

Quaerendum est etiam pie cum devotione, quae (lotum cor affluere faciat ad veritatis admirationem. Isa. lx, 5 : Videbis, et afflues, mirabitur, et dilatabitur cor tuum. Sicut dicitur, Daniel. x, 16 : In visione tua dissolutae sunt compages meae, et nihil in me remansit virium: Hoc significatum est, Exod.III, 3, ubi dicit Moyses : Vadam, et videbo visionem hanc magnam. Non enim magna veritas videtur, nisi per pietatem et devotionem ad eam accedatur. Sic ergo quaerenda est veritas et praesentia divina diligenter, sapienter, humiliter, et pie.

Et hoc est quod dicit : " Quaerite. " i

"Et invenietis, "

Hoc est, intus venietis qui foris fuistis. Cantic. iii, i : Cum peiransissem eos, inveni quem diligit anima mea, hoc est, pertransissem vigiles qui custodiunt civitatem. Vigiles autem dicuntur Angeli propler suam insomnem naturam, ut dicit Chrysostomus. Inter quos conversanndum, et cum quibus confabulandum est, et a quibus quaerenda est veritas divina : quae tamen ultra eos invenitur in seipsa, quamvis in eis resplendeat per multa decoris et gloriae argumenta. Baruch, III, 37 : Deus noster adinvenil omnem viam disciplinae, et tradidit illam Jacob puero suo, et Israel dilecto suo. Via disciplinae dicitur veritas divina, quam invenit Deus quando nos invenire facit. Tradit autem eam inveniendam Jacob luctanti in oratione cum sapientia : et Israel rectissimo in mandatis Dei tradit percipiendam. Quoniam, sicut dicitur, Sapient. I, 4 : In malevolam animamnon introibit sapientia, nec habitabit in corpore subdilo peccatis.

Sic autem iuventa veritate, et data virtute,

" Pulsate, et aperietur vobis. "

Pulsat enim qui jam pervenit. Pulsat autem ad ostium beatitudinis et perfectionis, de quo dicitur, Joan. x, 9 : Ego sum ostium. Per me si quis inlroierit, salvabilur : et ingredietur, et egredietur, et pascua inveniet. Haec autem beatitudo perfectionis non est tantum patriae, ad quam pulsans continuo dicit illud Apostoli, ad Philip. I, 23 : Desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo. Sed etiam est beatitudo perfectionis viae, ut homo jam virtute proficiens, et veritate intus resplendens,totus divinus in Deo delectatus inveniatur. Psal. XXXVI, 4 : Delectare in Domino, et dabit tibi petitiones cordis tui: ita quod jam desipiat quidquid Deus non est. Hic enim jam ad secreta Dei pulsat, alibi permanere non valens : dicens cum Psalmista, Psal. xv, 2 : Dixi Domino : Deus meus es tu: quoniam mihi bene non est sine te. Sic enim habet veritas hebraica in loco ubi nos habemus: Quoniam bonorum meorum non eges.

Ad hoc ergo ostium instanter manu boni operis, et clamore orationis et devotionis pulsandum est.

" Et aperietur vobis. "

Aperitur autem cum inlroitus panditur ad divinas pulchritudines et delectationes. Psal. XCIX, 1 et 3 : Introite in conspectu ejus in exsultatione...Introite portas ejus in confessione, atria ejus in hymnis : confilemini illi. Hymnizantes enim ingrediuntur, qui divinas in se sentiunt delectationes. Hi sunt qui claves accipiunt habitationis divinae, et intrant cum volucrint. Isa. XXII,22 : Dabo clavemdomus David (qui adspeclu desiderabilis interpretatur) super humerum ejus: et operiet, et non erit qui claudat : et claudet, et non erit qui operiat. Hi sunt illi felices de quibus dicitur in Psalmo xli, 3 : Transibo in locum tabernaculi admirabilis, usxque ad domum Dei.

Propter haec tria dicit Christus : Ego sum via, et veritas, et vita . Via enim est proficientibus in merito virtutis. Veritas autem splendentibus in scientia veritatis. Vita autem pervenientibus ad delectationem divinae dulcedinis.

Sic (secundum Augustinum) petitur fide operante per dilectionem, quae est forma omnis meritoriae virtutis : quaeritur spe semper illuminantis veritatis : pulsatur charitate perfectae beatitudinis. Sed de his in enarrationibus super Matthaeum dictum est .

Dat autem fiduciam impetrandi cum subjungit :

" Omnis enim qui petit accipit, "

Tantae enim magnificentiae congruit, ut omnis qui petit accipiat, et nullus a tanla magnificentia repellatur. I Machab. ii, 61 : Cogitale per generationem et generationem, quia omnes qui sperant in eum, non infirmantur. Psal. cxliv, 15 : Oculi omnium in te sperant, Domine : et tu das illis, etc. Joel,II, 32 : Omnis qui invocaveril nomen Domini, salvus erit.

" Et qui quaerit invenit, "

Quia lumen veritatis seipsum ostendit. Sol enim dum quaeritur, statim luce propria manifestatus invenitur. Sapient. I, 2 : Invenitur ab his qui non tentant illum, apparet autem eis qui fidem habent in illum. Et quid dicam de quaerentibus, quia etiam non quaerentibus se ultro ingerit se veritas. Isa. lxv, 1: Quaesierunt me qui ante non inlerrogabant,invenerant qui non quaesierunt me. Et ideo, sicut dicit Apostolus, ad Romanos, I, 19, nullus est excusabilis, quia quoa notum est Dei, manifestum est in illis . Deus enim illis manifestavit. Sicut jam enim superius dictum est, nihil quaeritur nisi id quod secundum aliquid sui jam intus manifestum habetur. Et ideo culpabiles sunt qui non quaerunt: et pet naturam suam propriam quam negligunt condemnabuntur : quia omnes homines Dei veritatem natura scire desiderant. Et ideo qui dissimulat naturae lumen ut sequatur illud quaerens Deum, juste condemnatur. Psal. IV, 7 : Signatum est super nos lumen vullus tui, Domine. Dedisti laetitiam in corde meo. Act. XVIII, 26 et seq.: Definiens staluta tempora, et terminos habitationis hominum, quaerere Deum, si forte attreclent eum, aul inveniant, quamvis non longe sit ab unoquoque nostrum. In ipso enim vivimus, et movemur, et sumus. Vivimus per gratiam virlutis, movemur per inquisitionem veritatis, sumus per adeptionem et introitum beatitudinis.

" Et pulsanti aperietur. "

Tantum enim desiderium habet ut intremus ad beatiludinem ipsius, quod non sicut homo amicus quaerit dilatationem : sed statim irruptis repagulis, et dissilientibus valvis aperit nobis, dicens illud Genesis, XXIV, 31 : Ingredere, benedicte Domini, cur foris stas ? Sic enim ad ingrediendum invitat, Isa. XXVI, 2 : Aperite portas, et ingrediatur gens justa, custodiens veritatem. Nec sustinet quin raptis repagulis volentem intrare et pulsantem introducat. Psal. CVI, 16 : Contrivit portas aereas, et vectes ferreos confregit. Suscepil eos de via iniquitatis eorum. Nihil enim dividit inter nos et Deum nisi iniquitas. Isa. lix, 2 : Iniquitates vestrae diviserunt inter vos et Deum vesirum.

Sic ergo pulsanti ad januam beatitudi nis et misericordiae libenter aperietur.

" Quis autem ex vobis patrem petit panem, numquid lapidem dabit illi? Aut piscem, numquid pro pisce serpentem dabit illi?

Aut si petierit ovum, numquid porriget illi scorpionem ?

Si ergo vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris: quanto magis Pater vester de coelo dabit spiritum bonum petentibus se. "

Hic determinat ulilitatem doni Patris coelestis cum fiducia impetrandi quod petitur.

Et in hac parte facit duo : quorum primum est, quod praemittit similitudinem. Secundo autem ex proposila similitudine doni arguit ulililatcm, ctPatris ad nos benignilatem.

In primo horum tria facit, secundum tria petita quae a Patre carnali petuntur. Petitur enim aliquando quod necessapium est communiter ad vitae sustentamentum. Petitur etiam aliquando quod est delectationis dulcoramentum. Petitur item aliquando quod promittit utilitatis futurae fructum. Et in his tribus omne genus petibilium intelligilur.

De primo igitur duo dicit: petiti necessitatem a patre naturali, et arguit ex impossibili dati nocivi collationem.

In primo dicit tria : dispositionem petentis, affectum ejus a quo petitur, et pelili necessitatem. Dicit ergo :

" Quis ex vobis, "

Qui patris affectum non demeruistis, sed mandata patris custodislis ut boni discipuli et obedientiae filii. Luc. xv, 29 : Ecce lot annis servio tibi, et numquam mandatum tuum praeterivi. Non enim estis filii contumaces, qui lapidandi sunt . Sed ex vobis nullus est talis, qui estis dilectissimi filii, quos Pater semper audit. Ad Ephes. v, 1 : Estote imitatores Dei sicut filii charissimi.

" Quis ergo ex vobis, " qui Patrem sic vobis obligastis.

" Patrem, "

Qui tanlum ad vos habet affectum. Jerem. XXVI, 20 : Si filius honorabilis mihi Ephraim, si puer delicatus ! Qia ex quo sum locutus de eo, adhuc recordabor ejus. Isa. XLIX, 15 : Numquid oblivisci potest mulier infantem suum, ut non misereatur filio uteri sui ? Et si illa oblita fuerit, ego tamen non obliviscar tui.

" Petit panem, "

Hoc est, cordis continuationem, quae lit per virlutem : et praecipue per charitalem, quae est forma et mater et virlus vri lutum. Quiasicut caetera fercula sine pane, sic caeterae virtutes nihil nutrimenti et confirmationis habent sine charitale. Psal. cu, o : Panis cor hominis confirnial. Hic est panis supremorum Seraphin, qui ab incendio amoris denominantur. Hoc calore calidi panes in conspectu Domini proponuntur per singula sabbata, hoc est, cordis quietes et delectationes. 1 Reg. XXI, 6 : Ut ponerentur panes calidi, scilicet in conspectu Domini, hoc est, panis sanctus, ut ibidem dicitur, v 4 : Non habeo laicos panes ad manum, sed lanium panem sanctum.

" Numquid lapidem dabit illi ?

Arguit ab impossibili apud affectum paternum. Lapis autem significat cordis duritiam ad charitatis et virtutis donum.

Dicit ergo : " Numquid " pater tam pius et bonus, " lapidem, " hoc est, cordis duritiam," dabit illi? " Quasi dicat : Non est possibile. Quin potius pater pius dicat lapidi, hoc est, cordi duro, ut panis fiat . Ezechiel.XXXVI,26 : Auferam cor lapideum de carne veslra, et dabo vobis cor carneum. Sapient. XVI, 20 et 21 : Paratum panem de caelo praestitisti illis sine labore, omne delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavitalem. Substanlia enim tua dulcedinem litam quam in filios habes, ostendebat.

" Aut piscem. "

Secundum petitum est, quod est necessitatis praesentis dulcoramentum : quia aliter praesens necessitas esset importabilis.

Et attende, quod boni filii non petunt libidinis fomentum, sed potius castum praesentis necessitatis dulcoramentum : quia pisces et dulces sunt, et frigidum et castum faciunt humoris nutrimentum. Et hujus signum est, quod Dominus cum suis pisces saepe in usum nutrimenti legitur habuisse. Piscis autem qui in aquis nutritur, iidem formatam, et operantem per dilectionem significat, quae a Patre petitur inquisitione veritatis, quae est secundum pietatem. Ad Titum, I, 1: Paulus, servus Dei, apostolus autem Jesu Christi, secundum fidem electorum Dei, et agnitionem veritatis, quae secundum pietatem est. Haec enim verilas limpida nutrit fidem, sicut aqua limpida bonum piscem. Luc. XXIV, 42 : Obtulerunt Domino partem piscis ossi et favum mellis, hoc est, dulcedinem spiritus. Ezechiel. XLVII,9 : Erunt pisces multis salis. Joan. XXI, 10 : Afferle de piscibus quos prendidistis nunc.a Numquid pro pisce serpentem dabit illi ?"

Arguit ab impossibili.

" Numquid pro pisce " tam dulci,

" serpentem dabit illi ? " hoc est, infidelitatem, quam serpens primo homini inspiravit. Quasi dicat: Non faciet. II ad Corinth. XI, 3 : Timeo autem, ne sicut serpens Hevam seduxit astutia sua, ita corrumpantur sensus vestri, et excidant a simplicitate quae est in Christo. Fides enim simplex est, quia rationi astutiarum naturalium vel saecularium scientiarum non innititur : et est vera, quae super auctoritatem divinam et non super humanam opinionem fundatur. Isa. liv, 11 : Fundabo te in sapphiris, qui sunt omnes coelestis coloris, et significant divinas revelationes et auctoritates.

" Aut si petierit ovum. "

Tertium petitum est. Si ergo aliquis ex vobis bonis filiis " petierit ovum, " in quo est spes pulli volatilis : et per consequens significat spem aeternae beatitudinis, ad quam est pulsandum, sicut in antehabitis diximus. Hoc est ovum columbae, in qua apparet Spiritus sanctus, quae nidificat in foraminibus petrae, hoc est, in vulneribus Christi : et in caverna materiae , hoc est, in latere Christi, et ibi ponit ova sua. Psal. lxxxiii, 4 : Passer invenit sibi domum, et turtur nidum sibi, ubi ponat pullos suos. Altaria tua, Domine virtutum.

" Numquid porriget illi sciorpionem ? "

Scilicet pro ovo tantae spei " porriget scorpionem " fine pungentem per beatitudinis desperationem, Quasi dicat: Non faciet. Deuter. VIII, 15 : Ductor tuus fuit in solitudine magna atque terribili, in qua erat serpens flatu adurens, et scorpio, ac dipsas. Serpens statu adurens in concupiscentiae tentatione. Scorpio in futurae beatitudinis finali desperatione. Dipsas, in mundanarum rerum insatiabili cupiditate : quia dipsas, situla alio nomine vocatur : quia quem percutit, sitire non desinit.

" Si ergo vos cum sitis mali, etc. "

Hic arguit a minori ex proposita similitudine.

Praemittendo ergo in argumentatione dicit : " Si ergo vos, " boni filii, " cum sitis " tamen " mali, " hoc est, malitiae hujus vitae et corruptae naturae permisti : et ideo ad malum inclinati, et per peccatum mali. Psal. XIII, 3 et 2: Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt: non est intelligens aut requirens Denm. Ad Roman. III, 10 : Non est justus quisquam. I Joan. I, 8 : Si dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est.

" Nostis, " ex aliqua rationis scintilla, et naturali pietate, " bona, " hoc est, utilia temporalia, " data dare filiis vestris, " hoc est, amicis in filiali dilectione dilectis. Ad Hebr. XII, 9: Patres quidem carnis nostrae eruditores habuimus, et reverebamur eos. Et post pauca, v. 10 : Et illi quidem in tempore paucorum dierum, secundum voluntatem suam erudiebant nos. Et hoc quidem minus vide tur. Ergo,

" Quanto magis Pater coelestis, "

Ex effectu paterno diligens. Matth. VI, 9 : Pater noster. Matth. XXIII, 9 : linus est Pater vester qui in coelis est.

" De coelo, " qui naturaliter bonus est, nihil habens terrenae admistum malitiae, Marc. X, 18 : Nemo bonus nisi unus Deus. Psal, cxviii, 68: Bonus es tu, et in bonitate tua doce me justificationes tuas. Joan. VIII, 41 : Unum Patrem habemus Deum.

" Dabit, " naturali pietate et liberalitate quam in filios habet, " spiritum homini, " omnis boni auctorem et inspi ratorem. Psal. cxlii, 10 : Spiritus tuusbonus deducet me in terram rectam. Psal. L, 12 : Spiritum rectum innova in visceribus meis. Nehemiae seu II Esdrae, IX, 20: Spiritum tuum bonum dedisti qui doceret eos. Sapient. XU, 1 : 0 quam bonus et suavis est, Domine, spiritus tuus in omnibus !

" Petentibus se, " illo modo petitionis qui dictus est, dummodo pelant in spiritu adoplionis. Ad Galat. IV, 6: Quoniam estis filii Dei, misit Deus spiritum filii sui in corda veslra domantem : Abba (Pater).

Spiritus enim movet ad petendum (laniando : Abba (pater). Spiritus docet postulare. In spiritu petendum est, et Spiritus datur petentibus.

Et de primo horum jam dictum est.

Desecundo autem dicitur, ad Roman. VIII, 26 : Quid oremus, sicut oportet, nescimus : sed ipse Spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus, hoc est, docet postulare.

De tertio dicitur, Daniel. III, 39 et 40 : In animc contrito ct in spiritu humilitatis suscipiamur.. , sicut in millibus agnorum pinguium.

De quarto, Act. I, 8 : Aceipietis virtulem supervenientis Spiritus sancti in vos. Joan. XX, 22 et 23 : Accipite Spiritum sanctum: quorum remiseritis peccata, remittuntur eis.

Hoc ergo est donum Patris qui in coelo est, qui per Spiritum vivificat filios, et in spiritu diligit eos, et de spiritu remunerat et ditat eosdem. De primo horum, Joan. VI, 64 : Spiritus est qui vivifical. De secundo, Proverb. I, 23 : En proferam vobis spiritum. De tertio, Ezechiel. XXXXVI26 : Dabo vobis spiritum novum.

Sic ergo est petendum et orandum apud Patrem de coelo.

Multa autem de his dicta sunt, Matthaei, VI, 5 et seq:, quae si tuerint conjuncta his quae dicta sunt, magis sufficiunt .

" Et erat ejiciens daemonium, et illud erat mutum. "

Exposita parte de oratione, in qua virtus impetratur operationis discipulorum, tangit hic de ipsa virtute operante in discipulis regnum coelorum praedicantibus.

Dividitur autem in partes duas : in quarum prima hanc virtutem demonstrat per rationes et effectum proprium: in secunda autem ostendit quod haec virtus non est in exteriori observantia legalium, sed in interiori spiritus sanctificatione.

Prima harum dividitur in duas partes: in quarum prima, ut dictum est, demonstrat virtutem: in secunda, ostendit qualiter demonstrata virtus ad mundi utilitatem est propalando per similitudinem lucernae, quae in abscondito non ponitur.

Prior autem harum adhuc dividitur in duas : in quarum prima per effectum et rationem probat hanc virtutem : in secunda autem ostendit quantitatem reatus eorum qui huic virtuti contradicunt, per hoc quod immundus spiritus cum septem nequioribus ad illos rcvertitur.

Prior autem istarum in tres particulas subdividitur : in quarum prima hanc virtutem ostendit per effectum: in secunda, malitiam exaggerat contradicentium, et devotionem fidelium. In tertia vero, per rationes multas de mendacio convincit contradicentes: etveritalem ostendit virtulis.

In prima harum quatuor dicuntur: virtutis emanatio, modus operationis, defectus et malitia virtutis contrariae, et effectus virtutis.

Primum horum intelligitur in verbi supposito, cum dicit:

" Et erat. "

Subintelligitur enim Jesus Christus :

de quo dicitur, 1 ad Corinth. I, 24 : Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam. Dicitur autem, Matth. XII, 22, quod oblatus est ei. Et in hoc notatur fides et devotio offerentium, quae expostulant et impetrant miraculum. Per ista enim virtus Altissimi obumbrat fidelibus, sicut obumbravit bealae Virgini . Quantacumque virtus enim sit in Salvatore, non operabitur in nobis, nisi conjungatur nobis per fidem et devotionem. Sicut medicina in pyxide (quae non operatur nisi suscipiatur) in corpus et naturam aegrotantis nihil penitus operatur.

" Ejiciens. "

Ecce modus operationis : quia non per claves exorcismorum vel supplicationum. Sed in potestate ejecit. Deuter. XXXIII, 27 : Ejiciet a facie tua inimicum, dicetque : Conterere. Luc. IV, 36 : Quod est hoc verbum, quia in potestate et virtute imperat immundis spiritibus, et exeunt.

" Daemonium. "

Ecce contrariae virtutis malitia, contra quam operatur virtus divina. Daemonium enim sufficiens iniquitas interpretatur. Daemonium autem quamvis singulariter hic ponatur, tamen in nocumento malitiae multiplex fuit. Sicut, Luc. VIII, 2, de Maria Magdalena septem daemonia exivisse perhibentur.

" Et illud erat mutum. "

Hic tangitur effectus malitiae daemonis.

Dicitur autem, Matth. XII, 22, quod erat caecus et mutus : nec poterat esse mutus nisi esset et surdus. Et sic quatuor ad minus intulit nocumenta : interius enim praesidens, ordinem et regimen rationis impedivit. Extra in sensibus abstulit lumen visus, et auditum aurium. Et in virtute motiva impedimentum faciens, linguam immobilem reddidit ad interpretationem sermonis. Et pro tanta quantitate multiplicis malitiae exclamat, Isa. XXXVIII, 13 : Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea. Habacuc, I, 17 : Semper interficere Gentes non parcet. Isa. X, 7 : Ad conterendum erit cor ejus, et ad inlernecionem gentium non paucarum. Quia enim semper grassatur in malitia, ideo non sufficit ei quod unum inferat nocumentum, sed infert multa, impetrata licentia nocendi a Domino : sicut patet in Job . ''Et hoc facit ad commendationem miraculi. Et ideo de hoc miraculo praecipue fuerunt aedificati fideles devoti, et scandalizati indevoti et infideles.

Impedimentum autem rationis spiri tualiter est in exagitatione inordinata de peccato in peccatum. I Reg. ivi, 14 Spiritus Domini recessit a Saul: et exagitabat eum spiritus nequam, a Domino.

Caecitas autem est obtenebratio luminis veritatis : quamvis sinistro oculo lumen coenulentum videatur mundi vanitatis et cupiditatis. I Reg. XI , 2 : In hocl feriam vobiscum faedus, ut eruam omnium vestrum oculos dextros.

De surditate ab auditu interiori verbi Dei et caecitate simul dicitur, Isa. VI, 10 : Excaeca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et oculos ejus claude : ne forte videat oculis suis, et auribus suis audiat, et corde suo suo intelligat, et convertatur, et sanem eum.

De mutitate (quae est taciturnitas a laude Dei), Psal. XXXVII,14 : Ego autem tamquam surdus non audiebam, ei sicut mutus non operiens os suum. Marc. VII, 32 : Adducunt ei surdum et mitium: et deprecabantur eum ut imponat illi manum.

Ecce tot daemon intulit nocumenta. In ratione quidem, ne veritatem perciperet: in visu, ne lumen claritatis Dei in miraculis videret : in auditu, ne ex auditu verbi ad fidem veniret: in loquela, ne de salute ab aliquo inquirere posset. De olfactu autem et gustu et tactu non curavit : quia illi sunt sensus nutrimenti, per quos homo magis ad concupiscentias carnis inclinatur, quam juvetur ad veritatis cognitionem.

" Et cum ejecisset daemonium, locutus est mutus, et admiratae sunt turbae. "

Hic tangitur divinae virtutis effectus.

Tangitur autem in causa, et in effectu.

In causa per essentiam malitiae. Dicit enim Aristoteles, quod aliquid per praesentiam causa est alicujus, et per absentiam est causa oppositi: sicut gubernator navis causa est salutis navis per praesentiam, et causa periclitationis navis per absentiam. Ita Daemon per praesentiam causa est periculi, et per absentiam causa est salutis : quia non abest nisi per gratiam Salvatoris.

Et hoc est quod dicit :

" Et cum ejecisset daemonium, "

Hoc est, per gratiam suam expulisset: sicut dicitur, Genes. XXI, 10 : Ejice ancillam, hoc est, petulantiam : et filium ejus, hoc est, Diabolum, et opus ejus, peccatum. Non enim haeres erit filius ancillae, Diabolus, cum filio meo Isaac, hoc est, cum Christo. Idem continetur, ad Galat. IV, 30. Hoc promisit Dominus, Isa. XXII, 19 : Expellam te de statione tua, et de ministerio tuo deponam te. I Joan. III, 8 : In hoc apparuit Filius Dei, ut dissolvat opera diaboli.

" Locutus est mutus. "

Matth. XII, 22 : Curavit eum, ita ut loqueretur, et videret. Sicut enim dicitur, Ezechiel. XXIII, 25, amatores nostri, Diaboli, qui nasum praeciderant et oculos effoderunt et aures praeciderant, expulsi per Filium Dei verum amicum animae, cum per praesentiam omnia nobis mala fecerint, per absentiam ipsorum Filius Dei omnium nobis honorum causa est effectus. Ideo caecus videt lumen divinum in veritate splendente. Joan. IX, 25: Caecus cum essem, modo video. Surdus audit, et mutus loquitur. Audit quidem Dei verbum : loquitur autem laudem Dei et veritatis confessionem. Isa. XXXV, 5 et 6 : Tunc operientur oculi caecorum, et aures surdorum patebunt. Tunc saliet sicut cervus claudus, et operta erit lingua mutorum. Marc. VII, 37 : Bene omnia fecit: et surdos fecit audire, et mulos loqui.

" Et admiratae sunt turbae. "

Ecce devotio simplicium fidelium. Sicut enim dicit Chrysostomus, " Admiratio " via est ad fidem : quia dum videns mi-" iaculum ex Dei potentia suspenditur, " tunc investigans virtutem divinam ad " fidem aedificatur. " Unde, Marc. VII, 37 : Bene omnia fecit (et omnipotens est, subaudi): et surdos fecit audire, et mutos loqui. Matth. XII, 23 : Stupebant omnes turbae, et dicebant: Numquid hic est filius David ? supple, in lege promissus. Joan. VI, 14 : Illi ergo homines cum vidissent quod Jesus fecerat signum, dicebant : Quia hic est vere Propheta, qui venturus est in mundum.

" Quidam autem ex eis dixerunt: In Beelzebub, principe daemoniorum, ejicit daemonia. "

" Quidam autem ex eis dixerunt, " indevoti scilicet et excaecati per invidiam, sicut Pharisaei. Sapient. II, 21 : Haec cogitaverunt, et erraverunt : excaecavit enim illos malitia eorum.

Tangit autem hic duo genera indevotorum, et in idem pari malitia consentientium. Quidam enim factum calumuiari non valentes, causam facti calumniati sunt: sicut Pharisaei. Alii autem in idem consentientes, argumentuin et signum coelestis virtutis quaesiverunt : quasi ista virtus quam viderant, coelestis non esset, sed infernalis : latenter quasi utentes testimonio Isaiae, VII, 11 : Pete tibi signum a Domino Deo tuo, in profundum inferni, sive in excelsum supra. De primis ergo dicit:

" In Beelzebub, principe daemoniorum. "

Attende, quod sicut dicit Glossa, Ninus, rex Ninive, et conditor, Belo patri suo statuam consecravit, eique di vinos honores instituit : cujus similitudinem Chaldaei recipientes, Bel dicebant. Inde Palaestini suscipientes, Baal dicebant. Moabitae appellabant Beelphegor. Judaei autem unius Dei cultores, propter derisionem Gentilium, Beelzebub appellabant, quasi vir muscarum : eo quod in sordibus cruoris sacrificiorum suorum multitudo insidebat muscarum. Quod idolum quia primum fuit, dicebant in se habere principem daemonum. Sapient. XIV, 15 et 16 : Acerbo luctu dolens pater, cito sibi rapti filii fecit imaginem : et illum qui tunc quasi homo mortuus fuerat, nunc tamquam Deum colere caepit : et constituit inter servos suos sacra et sacrificia. Deinde interveniente tempore, convalescente iniqua consuetudine, hic error tamquam lex custoditus est. Hunc ergo daemonem dicebant in potestate habere Christum, sicut Necromantici in potestate daemonum cogunt daemones. Et Lucas quidem ponit affirmativam, quae minus dicit : " In Beelzebub, principe daemoniorum. " Joan. XIV, 30 : Venit enim princeps mundi hujus, et in me non habet quidquam.

Ejicit daemonia, "

"Sicut Necromantici. Et hanc affirmativam dixerunt illi, qui erant minus mali.

Matth. XII, 24, autem ponit negativam, quae nihil de divina relinquit virtute, sic : Hic non ejicit daemones nisi in Beelzebub, principe daemoniorum. Plus autem dicitur, Marc. III, 21 et 22 : Quoniam in furorem versus est, et.... quoniam Beelzebub habet, et quia in principe daemoniorum ejicit daemonia. Et in hoc notatur triplex genus malitiae istorum. Sed non intellexerunt illi, quod Necromantici ejicientes daemonia non compescunt ea nisi ab exterioribus nocumentis, et non ab inferiori malitia. Christus autem inferius primo, et postea in exterioribus curavit. Joan. VII, 23 : Totum hominem sanum feci in sabbato. Et ideo de blasphemia convincuntur : sicut patebit in sequcntibus.

" Et alii tentantes, signum de coelo quaerebant ab eo. "

Secundum genus est indevotorum, qui fuerunt Scribae, sibimetipsis in sapientia sua placentes.

Dicit ergo : " Alii, " sicut Scribae, " tentantes, " experimentum istius virtutis quaerentes. Matth. ,XXII, 18 : Quid me tentatis, hypocritae ?

" Signum de coelo quaerebant ab eo. "

Ac si dicerent : Quae circa inferiora operaris, a virtute possunt esse inferiori. Sed in coelestibus non potest operari virtus inferior. Et ideo si de coelo signum facis, cognoscemus quod non in principe daemoniorum, sed virtute divina facis quod facis. Sic enim praecipui inter Prophetas in se esse probabant virtutes divinas. Sicut primus Moyses in columna ignis et nubis signum de coelo dedit : Samuel secundus mugire fecit tonitrua tempore messis , quod contra naturam et consuetudinem fuit terrae illius. Elias ignem de coelo descendere fecit super sacrificia . Elias etiam ignem dejecit de coelo bis, qui combussit duos quinquagenarios principes cum quinquaginta suis qui erant cum eo . Similiter autem orationes sacerdotum Jonatha inchoante, caeteris autem respondentibus, descendit ignis super sacrificia .

Ita igitur tentantes, " signum de caelo quaerebant ab eo, " tamquam non et illa calumniari possent, dicentes ex variis aeris passionibus ea accidisse. Calumniator enim veritatis non cogitat quid dicat, dummodo contradicens veritati calumniam imponat. Joan. VI, 30 et 31: Quod tu facis signum, ut videamus, et credamus tibi ? Quid operaris ? Patres nostrit manducaverunt manna in deserto. Manna autem etiam de coelo descendit.

" Ipse autem ut vidit cogitationes eorum, dixit eis. "

Hic incipit calumniantium confutatio et virlutis divinae demonstratio.

Facit autem duo. Primo enim Evangelista ostendit Christo virtutem divinam inesse, per quam est omnisciens. Deinde, inducit rationes mendacium confutantes, et veritatem demonstrantes.

Primum horum dicit : " Ipse autem, " Jesus. Ad Coloss. II, 3 : In quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi.

" Ipse " ergo, qui est in sinu Patris qui omnia secreta Patris scrutatus est et novit, Matth. XI, 27: ''Nemo Patrem novit nisi Filius .

Ergo unigenitus Dei cui nihil est abs conditum, " ut vidit cogitationes eorum, " quas solus novit Deus. Jerem XVII, 9 : Pravum est cor omnium, et in scrutabile, quis cognoscet illud ? Nemo nisi solus Deus. Psal. VII, 10 : Scrutan. corda et renes Deus. 1 Reg. XVI, 7 Homo videt ea quae parent, Dominus autem initietur cor. I Paralip. XXVIII, 9 : Omnia corda scrutalur Dominus, et universas mentium cogitationes intelligit. Psal. XCIII, 11 : Dominus scit cogitationes hominum quoniam vanae sunt. Jsa. I, 16: Auferte malum cogitationum vestrarum ab oculis meis.

" Dixit eis. " Ex hoc patet quod in cordibus suis ista dixerunt, Psal. lii, 1 : Dixit insipiens in corde suo : Non est Deus.

Dixit autem ipsis respondendo :

" Omne regnum in seipsum divisum desolabitur, et domus supra domum cadet.

Si autem et Satanas in seipsum divisus est, quomodo stabit regnum ejus ? quia dicitis in Beelzebub me ejicere daemonia.

Si autem ego in Beelzebub ejicio daemonia, filii vestri in quo ejiciunt ? Ideo ipsi judices vestri erunt.

Porro si in digito Dei ejicio daemonia, profecto pervenit in vos regnum Dei. "

Hic ponit rationes mendacium et blasphemiam confutantes, et veritatem demonstrantes.

Ponit autem primo rationes deducentes ad impossibile, eo quod contra adversarios veritatis disputat, procedens ex falsis datis ab ipsis. In tali enim disputatione ratio ad impossibile prior est, quam ratio veritatis ostensiva. Secundo autem ponit rationes ostensivas.

Disputando autem ad impossibile, procedit super quadam divisione secunduni expositionem Glossae,sic : Aut ejicio daemonia in Beelzebub : aut in demonstra- tione divinis piritus et virtutis. Si quidem ejicio in Beelzebub : sequitur inconveniens, quod regnum ejus desolabitur, et quod filii vestri in eodem ejiciunt daemonia : ergo non ejicio in Beelzebub. Igitur altera pars divisionis est vera, quod ejicio in demonstratione virtutis Dei et Spi- , ritus sancti. Et tunc sequitur, quod non regnum Beelzebub quod destruo, sed regnum Dei quod construo, " pervenit in vos. " Et hoc est quod arguere intendit.

Duas autem rationes inducit, quibus ad inconveniens primam partem divisionis deducit.

In prima ratione univcrsaliter proponit causam destructionis omnis regni : et est propositio civilis. Secundo, assumit causam desolationis regni Satanae.Terlio, conclusionem propositi innuit temperans conclusionem, in hoc quod per modum interrogationis eam inducit, et non per modum illationis, cum tamen adversarius obligatus sit ex contextione syllogistica praemissa.

Proponens autem universaliter in omnis regni coruptione, dicit :

" Omne regnum in seipsum, "

Hoc est, contra seipsum " divisum, desolabitur. " Regnum enim, ut saepius diximus, est ordinata et completa potestas ad unum in essentialibus, et potestativis, et operationibus perfecta. Cujus corruptio divisio est ordinatorum ad unum : quod contra se : invicem, et contra cum ad quem ordinantur dividuntur. Corruptione aultm facta in partibus ordinatis ad unum, necesse est quod desoletur totum. Unde, Isa. III, 3, cum diceretur : Tumultuabitur puer contra senem, et ignobilis contra nobilem. In quo notatur illius regni in seipsum divisio. Post pauca subjungitur, v. 8 : Ruit Jerusalem, ei Judas concidit: quia lingua eorum, et adinoentiones eorum contra Dominum. Finem etiam mundi et casum declarans Dominus per signa praecedentia, Matth. XXIV,7, et

Luc. XXI, 10, dicit : Surget gens contra gentem, et regnum adversus regnum. Et per divisionem vult ostendere regni ruinam et casum. II Paralip. XX, 23 : Filii in semetipsos versi mutuis concidere vulneribus. Matth. XII, 25 : Omne regnum divisum contra se, desolabitur : et omnis civiTas, vel domus divisa contra se, non stabil.

" Et domus supra domum cadet. "

Signum est desolationis. Domus autem dicitur familia. Sicut domus Jacob, et domus Levi, et domus Aaron, familiae tales et parentelae ruunt : et tunc regni est desolatio. Isa. XXIV, 4 et 5 : Defluxit orbis, infirmata est altitudo virorum terrae. Et Terra infecta est ab habitatoribus suis. Altitudo virorum dicitur hic, altorum sanguine progenies. Et quando illae in se dividuntur, tunc cadit domus supra domum. Isa. XXII, 9 : Scissuras civitatis David videbitis, quia multiplicatae sunt.

" Si autem et Satanas, etc. "

Assumptio in regno Satanae, qui adversarius interpretatur : quia omni bono et omni bonae ordinationi adversatur, et maxime ordinationi factae per Christum. Matth. IV, 10, 7. Vade, Satana : Scriplum est enim : Non tentabis Dominum Deum tuum.

"In seipsum, " hoc est, contra seipsum " divisus est, " in multitudine potestatum et ministrorum regni sui, sicut, vos dicitis. Quamvis enim mali semper divisi sint, et nihil habeant vcrae unionis: sicut, Judicum, xv, 4 et 5, dicitur, quod vulpes Samsonis capita habebant divisa, et caudas colligatas : tamen in intentione nocendi conveniunt : et nisi ad illam ordinent actus suos, ad perfectionem nocumenti non proficiunt. Quando autem concordant in unum, tunc ad perfectionem mali intenti proficiunt. II ad Timoth. iii, 13 : Mali homines..., proficient inpejus, errantes, et in errorem mittentes. Propter quod dicit Philosophus, quod bonum et finis cujuslibet regni est sicut in duce exercitus, in quo sibi quilibet secundum suum officium ad victoriam cooperatur : et quando ad multa tendunt in seipsos divisi tunc destruitur victoria. Proverb. XXXVIII, 2 : Propter peccata ler rae multi principes ejus, hoc est, ad multa tendentes. Et cum destruendum esset regnum Alexandri Macedonis, divisio fuit causa destructionis. I Machab, I, 7 et seq. : Divisit Alexander pueris suis nobilibus regnum suum, cum adhuc viveret... Et obtinuerunt pueri ejus regnum, unusquisque in loco suo : et imposuerunt omnes sibi diademata post mortem ejus, et filii eorum post eos annis multis, et multiplicata sunt mala in terra. Osee, x, 2 : Divisum est cor eorum, nunc interibunt.

" Si autem Satanas in seipsum divisus est, " cum divisio, sicut probatum est, sit tota et soTa causa desolationis, " quomodo stabit, " hoc est, stare poterit, " regnum ipsius ? " Temperat conclusionem in modum quaestionis : ne aperte concludens, nimis videantur confusi adversarii veritatis. I ad Corinth. IV, 14 : Non ut confundam vos, haec scribo, sed ut filios meos charissimos moneo. Unde per quaestionem excitat ut ipsi in sensum redeant veritatis. Ac si dicat illud Isaiae, XLVI, 8 : Redite, praevaricatores, ad cor.

" Quia dicitis. "

Confirmatio est assumptae propositio- . nis, assertive pronuntiando : " Quia dicitis in Beelzebub, " hoc est, in virtute et potestate Beelzebub, " Me ejicere daemonia. " Ex quo dicto sequitur Satanam in seipsum divisum esse.

Attende autem, quod regnum diaboli non proprie regnum vocatur : quia regnum est in ordine boni regiminis ad utilitatem populi qui regitur ordinatum. Quod non est regnum daemonum, quod potius ordinatum est ad nocumentum. Et hoc est corruptio regni quae proprie vocatur tyrannis : et rex sic principans vocatur lyrannus. Sed propter similitudinem obediendi ad unum, et sub uno, vocatur regnum. Isa. XIX, 4 : Tradam aegyptum in manu dominorum crudelium : et rex fortis dominabitur eorum. Hoc regnum est Chaldaeorum (qui feroces interpretantur) quod venit dissipare optimus Rex noster Christus. Esa. xlvii, i : Non est solium filiae Chaldaeorum. Et infra, ibidem, v. 5 : Sede tacens, et intra in tenebras, filia Chaldaeorum: quia non vocaberis ultra domina regnorum. Et quod sic virtute regni summi coelestis (quod construit Christus) destruatur regnum diaboli, intendit hic probare. Luc. l, 32 et 33 : Regnabit in domo Jacob in aeternum : et regni ejus non erit finis.

" Si autem ego in Beelzebub ejicio daemonia. "

Sccunda ratio est deducens ad inconveniens, et fundatur super hoc, quod est ecclesiasticum et sacramentale principium, quo utuntur et Necromantici, et Ecclesiastici : quia unius invocationis una est operatio. Filii autem eorum vel fuerunt Apostoli, qui (sicut supra, X, 5 et seq., legitur) missi expellebant daemones : vel alii discipuli, qui reversi ad Christum, Luc. x, 17, dixerunt: Domine, eliam daemonia subjiciuntur nobis in nomine tuo : vel luerunt etiam illi, qui Christum non sequentes lamen in nomine Christi etiam daemones ejiciebant, Luc. IX, 49 et 50 : Vidimus quemdam in nomine tuo ejicientem daemonia, et prohibuimus eum, quia non sequitur nobiscum. Et respondit Christus quod non prohiberetur. Act. XIX, 13 : Adjuro vos per Jesum quem Paulus praedicat. Vel, sicut dicit quaedam Glossa, fuerunt Exorcistae, qui videntes infirmos jam esse exorcismos Salomonis, adjurare coeperunt in nomine Christi. Isti ergo sunt filii Pharisaeorum instructi ab eis, et nati, et noti, et approbati. Si ergo illi non in Beelzebub, sed in virtute divina ejiciunt : et cum unius invocationis eadem sit operatio : ego in praesentia imperans daemonibus, ex eadem virtute ejicio.

Et hoc est : " Si autem ego, " cujus nomen ab aliis invocatur, " in Beelzebub ejicio daemonia, " non nomen meum, sed Beelzebub nomen ab aliis esset invocandum, " filii vestri, " de quibus dictum est, " in quo ejiciunt? " Iterum temperat illationem conclusionis in quaestionem : ut ad rationem redeant, et considerent rationis veritatem. Job, VI, 29 et 30 : Loquentes id quod justum est, judicate : et non invenietis in lingua mea iniquitatem. II ad Corinth. VI, 15 et 16 : Quae conventio Christi ad Belial?... et qui consensus templo Dei cum idolis ?

" Ideo ipsi judices vestri erunt. "

Exaggeratio est. Quasi diceret : Quia " ipsi " nomen meum invocant daemones ejiciendo, " ideo, " comparative loquendo, " judices vestri erunt. " Ad Roman. ii, 27 : : Judicabit id quod ex natura est praeputium, legem consummans, te, qui per litteram et circumcisionem praevaricator legis es. Isa. xliII, 10 : Vos testes mei, dicit Dominus.

Si autem de Apostolis et discipulis intelligitur, tunc est concordia. Matth.XIX, 28 : Sedebitis et vos super sedes duodecim, judicantes duodecim tribus Israel. Psal. cxlix, 9 : Ut faciant in eis judicium conscriptum, gloria haec est omnibus Sanctis ejus. Glossa quaedam arguit ex hac contextione, dicens : " Si omne regnum divisum desolatur, ergo regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti, quod nulla contradictione, nullo impulsu desolatum est, non est divisum : et ideo est aeternum. Daniel. II, 41 : Suscitabit Deus caeli regnum, quod in aeternum non dissipabitur. Daniel. VII, 14 : Potestas ejus, potestas aeterna,quae non auferetur : et regnum ejus quod non corrumpetur.

" Porro si in digito Dei, etc. "

Acceptio est alterius partis divisionis : quia jam destructa est prima.

Et hoc est : " Porro, " hoc est, sed adversaudo praedictis quae ad inconveniens deducta sunt, " si in digito Dei, " hoc est, in demonstratione virtutis Dei et divini spiritus, " ejicio daemonia, " divino spiritui et virtuti contraria. Luc. VIII, 46 : Ego novi virtutem de me exiisse. Exod. VIII, 19 : Digitus Dei est hic, hoc est, Spiritus et virtutis Dei demonstratio. Matth. XII, 28 : Si autem ego in Spiritu Dei ejicio daemonia, igitur pervenit in vos regnum Dei.

" Profecto, " hoc est, certe. Et est adverbium in virtute conjunctionis illativae, sive rationalis.

" Pervenit in vos, " in sensus et corda, " regnum Dei, " quod destruit regnum diaboli. Dicitur autem regnum Dei, potestas regni Dei vincens contrariam tyrannidem diaboli. Luc. XVII, 21 : Regnum Dei intra vos est. Matth. VI, 10 : Adveniat regnum tuum. Joan,XVIII, 36 : Regnum meum non est de hoc mundo. Unde Glossa dicit, quod " ideo quia in Christo spem non gerunt, sed in principe daemoniorum ejici daemones opinantur, eos regni negat esse perpetui. "

" Cum fortis armatus custodit atrium suum, in pace sunt ea quae possidet.

Si autem fortior eo superveniens vicerit eum, universa arma ejus auferet, in quibus confidebat, et spolia ejus distribuet.

Qui non est mecum, contra me est: et qui non colligit mecum, dispergit.))

Hic adducit ad propositum rationes ostensivas, quae omnes a civilibus sumuntur.

Et sunt tres quae per ordines inducuntur : quarum prima sumitur a praesidio fortis, ea quae in ditione sua sunt custodientis.

Habet autem partes duas : unam quidem a possessione quieta, qua sua possidet fortis, non ejectus de possessione ab alio se fortiori.

Dicit ergo : " Cum fortis, " quilibet in civilibus, " armatus, " armis praesidia sua munientibus : sicut sunt amici, ministri, et loricae, et clypei, et castra, et hujusmodi, " custodit, " per fortitudinem suam, " atrium suum, " hoc est, ea quae sunt in ditione sua, " in pace, " hoc est, pacifica possessione, " sunt omnia ea quae possidet, " sive juste, sive injuste possideat.

Sic diabolus, " fortis, " de quo dicitur Job, XLI, 24 : Non est super terram potestas quae comparetur ei, qui factus est ut nullum timeret. Habacuc, I, 12 : In judicium posuisti eum : et fortem ut corriperes, fundasti eum. " Armatus, " sententiis et maledictionibus Dei et peccatis hominum, et multitudinibus daemonum. I Reg. XVII, 5 : Lorica squamata induebatur. Ad Roman. VI, 19 : Sicut exhibuistis membra vestra servire immunditiae et iniquitati, etc.

" Custodit atrium suum, " hoc est, mundum, quem habet in ditione sua. I Joan. V, 19 : Mundus lotus in maligno positus est. Unde, Matth. XII, 29, dicitur domus sua. Job, IX, 24 : Terra data est in manus impii, vultum judicum ejus operit.

" In pace. " Non interiori securitate conscientiae : quia, Isa. xlviii, 22 : Non est pax impiis, dicit Dominus. Sed quia exterius non impulsabatur ab aliquo. Isa. XXXVIII, 17 : Ecce in pace amaritudo mea amarissima. Isa. X, 14 : Universam terram ego congregavi, et non fuit qui moveret pennam, et operiret os, et ganniret.

" Sunt omnia quae possidet. " Habacuc, I, 15 : Toturm in hamo sublevabit, traxit illud in sagena sua, et congregavit in rete suum.

" Si autem fortior illo superveniens, etc. "

Secunda pars est rationis ejusdem. Christus autem dicitur fortior in jure, et fortior in robore et armis. Job, IX, 19 : Si fortitudo quaeritur, robustissimus est. Et, Exod. XV, 11 : Quis similis tui in fortibus, Domine? quis similis tui, magnificus in sanctitate? Hic supervenit forti, quia superior eo exstitit. Jerem. xlvi, 12 : Fortis impegit in fortem, et ambo pariter conciderunt: Christus per mortem corporis in sepulcrum, et diabolus a potestate dejectus in infernum. Isa. XLIX, 24 : Numquid tolletur a forti praeda ? aut quod captum fuerit a robusto, salvum esse poterit ? Equidem, et captivitas a forti tolletur : et quod ablatum est a robusto, salvabitur.

Et hoc est quod dicit :

" Vicerit eum,"

Scilicet fortem. Apocal. VI, 2 : Data est ei corona, et exivit vincens ut vinceret. Apocal. XX, 1 et 2 : Vidi Angelum descendentem de coelo, habentem clavem abyssi, et catenam magnam in manu sua. Et apprehendit draconem, serpentem antiquurn..., et ligavit eum per annos mille.

" Eum, " scilicet fortem diabolum. Jerem. VI, 23 : Crudelis est, et non miserebitur.

" Universa arma ejus auferet. "

Haec dicuntur vasa, Matth. XII, 29, quia continent iram Dei. Et sunt arma impugnationis diaboli, quibus expugnat alios. Hoc significatum est, I Reg. xvii, 50, ubi David tulit arma Goliath Gethaei, et in gladio suo amputavit caput ejus. Et, I Machab. iii, 12 : Accepit spolia eorum, et gladium Apollonii abstulit Judas, et erat pugnans in eo omnibus diebus. Unde Christus dicitur praedator armo- um, lsa. VIII, 3 et 4 : Voca nomen ejus, Accelera spolia detrahere, festina praedari : quia antequam sciat puer vocare patrem suum et matrem suam, auferetur fortitudo Damasci. Ad Ephes. IV, 8 : Captivam duxit captivitatem, dedit dona hominibus.

" In quibus confidebat. "

Sicut confidebat in Saulo et litteratura sua diabolus : quem abstulit Christus, Act. IX, 15, dicens : Vas electionis est mihi iste, ut portet nomen meum coram gentibus, et regibus, et filiis Israel. Sic, Exod. XII, 35 et 36, filii Israel spoliaverunt aegyptum.