Albert the Great, Summa Theologiae

1. Dicit enim Augustinus in libro de Natura boni, quod " ubi tria de quibus dictum est, magna sunt, magnum bonum est: et ubi parva, parvum bonum: ubi nulla, nullum bonum . "'' Quod autem magnum et parvum est, augmentabile et diminuibile est: et quod diminuibile est, corruptibile et auferibile est. Haec autem omnia accidunt bono creato secundum Augustinum. Ergo bonum creatum et diminuibile et auferibile est in creatura.

2. Adhuc, Quidquid capit intensionem et remissionem per accessum ad terminum vel recessum a contrario, est augmentabile et diminuibile et corruptibile ab eo in quo est: bonum et malum sic capiunt intensionem et remissionem: ergo bonum et malum augmentabilia et diminuibilia sunt in his in quibus sunt.

3. Adhuc, Quorum causales conditiones intenduntur et remittuntur et corrumpuntur, illa intenduntur et remittuntur et corrumpuntur. Causales conditiones boni, quae sunt modus, species, et ordo, intenduntur et remittuntur et corrumpuntur, ut dicit Augustinus. Ergo bonum intenditur et remittitur et corrumpitur in eo in quo est.

In contrarium hujus est, quod

i. Bonum in creatura dicitur, vel quia est bonum summum et primum, vel quia est a summo bono et primo. Sed haec cum sint ratio et causa boni in creatura, nec intensibilia sunt, nec remissibilia, nec corruptibilia in creatura: semper enim creatura aequaliter est a bono primo, et aequaliter est ad bonum primum, et non modo plus, et modo minus. Ergo videtur, quod omnis creatura aequaliter sit semper bona. Bonum igitur quod est in ipsa, nec intendi, nec remitti, nec corrumpi potest.

2. Adhuc, Si in aliquo remissa esset bonitas naturae vel corrupta, in daemonibus esset haec passa: sed in daemonibus haec passa non est: quia dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus, cap. 4 de malo daemonum: " Data illis naturalia dona nequaquam eis mutata esse dicimus, sed sunt integra et splendidissima, quamquam ipsi non videant, claudentes ipsorum boni inspectivas virtutes. " Ita nec in aliis bonitas naturae aliquid passa est remissionis vel corruptionis.

3. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum : " Similitudo ex nulla parte dissimilis est potest: sequeretur enim, quod similitudo non esset similitudo. " Sed in bono similitudo est inter creaturam et creatorem. Ergo dissimilis esse non potest. Si autem intenditur et remittitur et corrumpitur bonum in creatura, similitudo inter creaturam et creatorem potest fieri dissimilis. Ergo cum hoc non potest fieri, bonum in creatura non potest intendi, nec remitti, nec destrui.

Ulterius quaeritur. Utrum ea quae essentialiter bonitates sunt, ut dicit Aristoteles in Magnis moralibus, dicens, quod temperantia, fortitudo, prudentia, justitia, et caeterae virtutes, bonitates sunt: boni autem temperati, fortes, prudentes, et justi. Quaeratur ergo, Utrum in talibus diminuibilis sit bonitas ?

Et videtur, quod sic.

Dicit enim Damascenus, quod " omne quod a versione incipit, versioni subjacet: " bonitates autem illae creatae sunt ex nihilo: ergo versioni subjacent. Omne autem quod versioni subjacet, vel ab imperfecto vertitur in perfectum, vel e converso a perfecto in imperfectum. Omne autem quod continue procedit sic vertendo se, est secundum plus et minus, et intenditur et remittitur vel secundum accessum ad terminum, vel recessum ab eodem. Ergo videtur, quod etiam in bonitatibus ipsis, hoc est, in virtutibus bonum intenditur et remittitur et corrumpitur. Et hoc argumentum generaliter probat, quod omne quod est creatum, in ipso esse intenditur et remittitur.

In contrarium hujus est,

1. Quod dicit Aristoteles in VI Ethicorum, quod " omne necessarium est aeternum: " sic enim arguit: est necessarium, aeternum ergo: quae consequentia non valeret, nisi omne necessarium esset aeternum. Quod autem aeternum est, immobile est. Videtur ergo, quod necessaria licet sint creata, nulli subjacent versioni.

2. Adhuc, Haec est per se, Virtus est bona, et virtus est bonitas, et praedicatum est de essentia subjecti. In essentialibus autem non est intensio neque re- missio, quamvis subjectum intendatur et remittatur. Cum enim dicitur, Albedo est color, quamvis albedo intendatur et remittatur, tamen in esse coloris non intenditur et remittitur: remissa enim non est magis vel minus color, quam intensa. Videtur ergo, cum virtus est bona vel bonitas, quod esse boni non intenditur vel remittitur, licet esse virtutis intendatur vel remittatur.

Ulterius quaeritur de eo quod dicit Dionysius, quod " bonum in causa prima dicitur per essentiam, in causatis autem per participationem. "

Hoc enim videtur falsum esse: quia si in causatis dicitur per participationem: cum (sicut idem dicit Dionysius) participationes et participantes differunt, non potest dici bonum per participationem nisi quod partem capit divinae bonitatis. Sed divina bonitas non habet partem, cum simplicissima sit. Ergo nihil erit bonum per participationem.

Solutio. Ad primum quaesitum dicendum, quod procul dubio bonum naturae quod formaliter inest omni ei quod creatum est, et augetur et minuitur, sicut dicit Augustinus. Sed numquam in toto destruitur manente re creata. Et hoc ideo est, quia posita re creata, de necessitate cointelligitur poni habitudo rei creatae ad primum bonum a quo est et ad quod est, et hoc est bonum ipsius. Unde licet per elongationem a primo bono et appropinquationem intendatur vel remittatur, tamen numquam destructibile est, nisi ad nihilum redigatur hoc quod creatum est. Et hoc modo intelligitur quod dicit Augustinus, " Ubi nulla sunt, nullum bonum est. " Quamdiu enim manet res creata, habet modum sive mensuram habitudinis ad summum bonum, et speciem sive numerum quo determinatur ad ipsum, et pondus sive ordinem quo naturaliter tendit in ipsum: et sic in quantum est, est bona bonitate modi, speciei, et ordinis. Et sic procedunt tres primae rationes quantum ad intensionem et remissionem, sed non quantum ad destructionem sive corruptionem propter causam quae dicta est.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod in relatione ad primum bonum creatum non recipit intensionem et remissionem, in quantum relatio in genere est: sed in modo relationis est, in quantum scilicet per majorem imitationem summi boni vel minorem refertur ad ipsum. Nihil enim intenditur vel remittitur per formam generis, sed per formam speciei. Quamvis enim grammatice dicatur, albus, albior, altissimus : tamen grammatice non dicitur, qualis, qualior, qualissimus.

Ad aliud dicendum, quod Dionysius loquens de daemonibus, intendit de mutatione in contrarium. Sic enim naturalia data non sunt mutata, ut mala sint per essentiam in quantum sunt mala: sed non negat quin sint depravata et minus bona per peccatum.

Ad aliud dicendum, quod Augustinus ibi loquitur de similitudine quae inter Patrem et Filium est, quae quia identitatis essentiae est, ex nulla parte potest esse dissimilis. Nihilominus tamen etiam ipsa similitudo formaliter loquendo, non potest esse dissimilis ex aliqua parte vel dissimilitudo. Et hoc solo modo procedit objectio. Sed id in quo est similitudo, potest participari secundum plus et minus.

Ad id quod ulterius quaeritur, non est difficile respondere, si advertantur ea quae in antehabitis de immutabilitate et aeternitate dicta sunt. Est enim duplex mutabilitas, essentiae scilicet secundum materiam, sive secundum id quod est, et originis. Prima est, qua res mutatur secundum essentiam, sive secundum id quod est. Secunda est qua res vertitur: eo quod versio ejus origo est, et continue tendit in non esse, nisi influentia ejus quod vere est, retineatur. Et hoc est idem, quod probatum est in philosophia in libro de Causis, quod causatum secundum id quod est, ex nihilo et nihil est, et quod habet esse ex habitudine ad ens primum et ex influentia illius. Prima ergo mutatio in necessariis non est: sed secunda in omnibus est causatis, sive necessariis, sive contingentibus: et secundum illam coaccidit illis esse propinquiora et longinquiora: quia quo longinquiora sunt, minus habent de modo, specie, et ordine: et quo propinquiora primo, plus habent.

Et per hoc patet solutio fere ad totum quod de illo quaesitum est.

Quod enim objicit, quod secundum hoc esse in omnibus intenditur et remittitur. Dicendum, quod non est simile: quia ens et esse absolutum habent intellectum: et ideo ens et esse non intenduntur, nisi causae proximae intenderentur et remitterentur: quod non contingit in essentialibus causis. Bonum autem non dicitur absolute, sed quia a bono, vel quia ad bonum: et ideo per elongationem et propinquitatem ad illud potest intendi vel remitti. Sic etiam dicit Augustinus in libro XII Confessionum: " Duo fecisti Domine: unum prope te, quod est angelica natura, per naturale bonum divino bono simillima: alterum prope nihil, quod est materia prima, sive informitas a perfectione divina remotissima . "

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod sicut praehabitum est, participatio dicitur multis modis. Per se tamen est in substantialibus, ut vult Aristoteles in intrinsecis, et Plato etiam in extrinsecis et separatis. Per accidens autem dicitur in accidentalibus, secundum quod subjectum accidentis capit secundum partem potestatem accidentis. Potestas enim accidentis communiter dicti est, huic et alii inesse posse, et nunc et alio tempore inesse posse. Quod ergo capit ipsum ut nunc et huic inhaerens, accipit ipsum secundum partem potestatis, et sic participat ipsum. Sicut ergo prius dictum est, licet divina bonitas simplex sit et impartibilis, tamen potestas ejus est ad multos effectus, et a creatura participatur in simili, prout est ad non tot ad quot est in creatore, sicut cera participat formam sigilli. Et hoc modo participans sive bonum dictum per participationem, non excludit quin bonum dicatur essentialiter bonum, eo modo quo essentiale dicitur, quod de essentialibus causatur, ut passio causatur de essentialibus subjecti. Sed excludit bonum per essentiam dictum, cujus essentia nihil est nisi bonitas: et cui est idem esse bonum et id quod est. Et ita intelligit Dionysius, quando dividit bonum in bonum per participationem, et bonum per essentiam.

ARTICULI TERTII