Sermo I.

Ecce, leprosus veniens adorabat cum, dicens: Domine, si vis, p otes m e mundare , Matthaei octavo.

Prothema. Parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis.

Homo miserabilis ex sui transgressione primaria triplex iugiter deplorat incommodum, scilicet debilitatis et impotentiae in effectu, et hoc per recessum a summa maiestate; necessitatis et indigentiae in profectu, et hoc per recessum a summa bonitate ; crudelitatis et duritiae in affectu, et hoc per recessum a summa pietate; et idcirco in verbis secundo loco positis, quae in Threnorum quarto Ieremiae leguntur, triplex praenotatur incommodum, scilicet impotentiae et debilitatis in effectu, cum praemittit: Parvuli, scilicet debiles et impotentes; indigentiae et necessitatis in profectu, cum sequitur: petierunt panem; omnis enim petitio praesupponit necessitatem et indigentiam in petente; duritiae et crudelitatis in affectu, cum subiungitur: et non erat qui frangeret eis. Nos igitur, volentes quaedam utilia congregationi praesenti proponere, debemus primo mentes nostras ad misericors et fontale principium rogando dirigere, ut ab effectu nostro auferat debilitatem et impotentiam, ipsum fortificando ; a profectu auferat necessitatem et indigentiam, ipsum amplificando; ab affectu auferat crudelitatem et duritiam, ipsum rectificanda; ut sic in effectu fortificati, in profectu dilatati, in affectu rectificati, possimus aliqua dicere, quae sunt ad laudem et gloriam sui benedicti nominis et animarum nostrarum consolationem Amen.

Ecce, leprosus veniens etc.

" Quia quaelibet Christi aetio nostra est instructio ", sicut dicit beatus Augustinus ; ideo hodierna curatio exterioris leprae corporalem pulcritudinem deformante, quae est significatio leprae interioris spiritualem pulcritudinem deturpantis, est nostri instructio . Unde ad nostram instructionem in verbo proposito sub leprosi metaphora a Deo curati describitur conditio peccatoris quantum ad statum perpetratae transgressionis animam deformante; quantum ad actum debitae subiectionis animam disponentis, et quantum ad affectum discretae orati onis sive supplicationis animam elevantis. Primo ergo in verbo proposito notatur perpetratio transgressionis deformatio, cum subdit: Ecce, leprosus veniens; secundo debitae subiectionis exhibitio, cum subdit: adorabat eum, dicens; tertio discretae supplicationis petitio, cum subinfert: Domine, si vis, potes me mundare. Valde enim fuit discretus in petendo; non enim dixit descende vel veni , quasi sua praesentia abesset ab aliquo loco; nec dic verbo, quasi in prolatione verbi esset alligata sua potentia; sed dixit: si vis, sciens illud Psalmi: Omnia, quaecumque Dominus voluit, fecit.

L Primo ergo in verbo proposito notatur conditio peccatoris quantum ad statum perpetratae transgressionis animam detonantis, cum dicit: Ecce, leprosus; et nomine leprosi bene peccator intelligitur. Nam sicut morbus leprae est generanti generati assimilativus , corporalis pulcritudinis deformativus et communis habitationis separatione; sic peccatum, maxime multiplicatum, habet haec tria mala in anima facere Nam primo peccatum superbiae et ambitionis animam assimilat paternae malignitati; secundo, peccatum luxuriae et fornicationis animam deformat in pulcritudine naturali; tertio, peccatum avaritiae et cumulationis animam separat a communi habitatione, scilicet paradisi. Unde peccatum superbiae ratione malignitatis, cui assimilat est odiendum; peccatum luxuriae ratione foeditatis, quam inducit, est abhorrendum; peccatum avaritiae ratione separationis a Deo, quam facit, est fugiendum.

Primo peccatum superbiae et ambitionis ad modum leprae animam assimilat paternae malignitati; unde dicitur secundi Paralipomenon vigesimo sexto : Elevatum est cor eius in interitum suum, et neglexit Dominum Deum suum; et sequitur: statimque orta est lepra in fronte eius coram sacerdotibus in domo Domini.

Ozias ille, superbus et elatus in corde, datus est in interitum mortis aeternae, quia neglexit Deum omnipotentem, et imitatur per omnia diabolicam pravitatem; et ideo, sicut in spirituali fronte diaboli apparuerunt signa superbiae coram Angelis bonis sibi resistentibus in caelo empyreo, sic in fronte Oziae, paternam malignitatem imitantis, orta est lepra, in signum superbiae, quia elevatus et infectus erat in anima coram sacerdotibus ei resistentibus in domo Domini.

Secundo peccatum luxuriae et fornicationis ad modum leprae animam deformat in pulcritudine naturali; unde dicitur Levitici decimo tertio: Conta minat um ac sordidum se clamabit. Omni tempore, quo leprosus est etc.

Et bene infectus vitio luxuriae debet se proclamare contaminatum ac sordidum, eo quod ex immundis affectionibus, inordinatis motibus et illicitis operationibus adeo sordidatur et contaminatur, ut multo abominabilior sit angelicis spiritibus quam leprosus aspectibus quorumlibet hominum . Nec unquam decor Spiritus sancti habitabit i n corpore subdito peccato , luxuriae. Certe, super omnia debemus niti ad acquirendam istam munditiae et castitatis pulcritudinem, quia per istam provocaremus Spiritum sanctum in amorem et concupiscentiam nostri. Unde debemus toto conatu amovere a nobis inordinata desideria et immundas cogitationes, quia, sicut, quando abundant multi humores corrupti in corpore, generant quandam scabiem et impetiginem et aliquando lepram, tollentes munditiam corporis, sic inordinatae affectiones, immundae cogitationes et corrupti motus carnales generant scabiem incontinentiae, lepram luxuriae et tollunt munditiam castitatis et pudicitiae; ac per hoc corpus fit foetidum habitaculum diaboli, non Spiritus sancti.

Tertio peccatum avaritiae et cumulationis ad modum leprae animam separat a communi habitatione paradisi; unde quarti Regum quinto : Lepra Naaman adhaerebit tibi et semini tuo usque in sempiternum; et egressus est ab eo leprosus quasi nix.

Quia istum Giezi et quemlibet avarum ardor avaritiae commovet et incitat accipere illicite bona temporalia, ideo dicitur, quod lepra Naaman, qui commovens vel commotio interpretatur, adhaerebit sibi, et etiam cuilibet imitanti eum; et quemadmodum leprosus expellitur a communi habitatione sanorum hominum, ita avarus, eligens terrenam habitationem cum talpa et statuens oculos concupiscentias declinare in terram, privat se communi habitatione Sanctorum. Unde leprosus ab Eliseo egressus dicitur, id est a consortio cuiuslibet viri sancti, cuius habitatio et conversatio in caelis est per appetitum cum Angelis.

II. Sequitur: Adorabat eum, dicens; ubi notatur debitae subiectionis exhibitio, eo quod sic adorando exhibet divinae latriae cultum Exhibebat enim Christo divinae latriae cultum cum adorabat eum: primo cum humiliatione timoris et reverentiae in corde, ratione creantis potentiae; secundo, cum expressione honoris et magnificentiae in ore, ratione gubernantis sapientiae; tertio, cum ostensione amoris et benevolentiae in opere, ratione redimentis et glorificantis clementiae. Et sic ratione istarum trium proprietatum soli Deo et non alii debetur cultus latriae.

Primo ergo adorabat eum cum humiliatione timoris et reverentiae in corde, ratione creantis potentiae; unde in Psalmo : Adorabo ad templum sanctum tuum et confitebor nomini tuo. Nullus enim perfecte potest Deum adorare, nisi habeat maximam reverentiam ad Maiestatem divinam. Quis enim potest mentali intuitu intueri summum bonum in maiestate Domini et severitate iudicii, quando resiliat in propriam parvitatem ? Discamus ergo Christi admirari et formidare virtuositatem potentiae, si volumus provocare in amorem et concupiscentiam nostri pulcritudinem sapientiae. Nam principium sapientiae est timor Domini, quod disponit et purificat os cordis et oris ad cultum divinae sapientiae.

Secundo adorabat eum cum expressi one honoris et magnificentiae inore, ratione gubernantis sapientiae; unde in Psalmo : In conspectu Angelorum psallam tibi, adorabo ad templum sanctum tuum.

Tunc homo psallit Deo in conspectu Angelorum et non in conspectu hominum terrenorum quando non psallit ad vanam gloriam nec propter temporalia lucra, sed solum ad laudem et gloriam Creatoris cum puritate et rectitudine intentionis.

Adorabo ad templum sanctum tuum. Templum s anct um Dei est corpus mundum et immaculatum, in quo anima Deum adorat et eius nomini confitetur. Portae eius sunt quinque sensus qui sunt omni diligentia conservandi, ne mors foeditatis peccati intret per eos, quia, sicut non placet regi vinum, quod hauritur de vase immundo mediante foramine superficialiter pulcrificato, sic non placet Christo laudatio sive oratio quae egreditur de corde immundo mediante ore superficialiter devote.

Tertio adorabat eum cum ostensione amoris et benevolentiae in opere, ratione redimentis et glorificantis clementiae; unde dicitur Matthaei secundo de Magis: Videntes stellam, gavisi sunt gaudio magno valde, et intrantes domum, invenerunt Puerum cum Maria, Matre eius, et procidentes adoraverunt eum; et apertis thesauris suis, obtulerunt ei munera: aurum, thus et myrrham. Ecce, quod Magi in exhibitione cultus latriae habebant fervorem amoris et benevolentiae, quia non vendiderunt ex cupiditate, sed obtulerunt spontanea voluntate Puero parvulo in signum amoris et benevolentiae, non timoris et poenae. Hoc est enim caritatis sive amoris donum, sine quo nullum donum acceptatur. Ipsa enim caritas reddit voluntatem hilarem respectu sui; unde dicitur: Gavisi sunt gaudio magno; concordem respectu proximi; unde sequitur: intrantes domum; liberalem respectu dati; unde subditur: apertis thesauris suis, obtulerunt ei munera: aurum, thus et myrrham, in signum expressionis fidei interioris.

III. Tertio subditur discretio supplicationis p etit io cum dicit: Domine, si vis, potes me mundare. Ita enim fuit discretus ille leprosus in petendo mundationem sui corporis ut quemlibet alium infectum lepra spirituali informet ad petendum suo exemplo sanctificationem animae suae. Unde quicumque est infectus vitio alicuius leprae praedictae, debet discrete secundum morbum petere discretum medicamentum. Nam primo superbus debet petere mundari a tumore superbiae per timorem filialis reverentiae; secundo, luxuriosus, a foetore luxuriae per decorem sive odorem castitatis et munditiae; tertio, avar us , ab ardore avaritiae per dulcorem spiritualis laetitiae; ut, sicut anima deordinata est aversa a Patre per tumorem superbiae, a Filio per foetorem luxuriae, a Spiritu sancto per ardorem avaritiae, ita ordinetur ad Patrem per timorem filialis reverentiae, ad Filium per candorem sive odorem castitatis et innocentiae, ad Spiritum sanctum per dulcorem spiritualis laetitiae.

Primo ergo mundamur a tumore superbiae per timorem filialis reverentiae; unde secundae ad Corinthios septimo : Mundemus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus, perficientes sanctificationem in timore Dei.

Sicut foetor luxuriae est inquinament um carnis, sic tumor superbiae est inquin amentum spiritus; unde primum dicitur peccatum carnale, secundum peccatum spirituale. Et quia non placet Deo qui emundet corpus ab inquinamento luxuriae per amorem castitatis et munditiae, nisi etiam emundet spiritum ab inquinamento superbiae per timorem filialis reverentiae; ideo dicit Apostolus: Mundemus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus. Sed quia, nisi timor Domini praecedat, comitetur et subsequatur nostram emendationem, nequaquam possumus sanctificationem perficere, quoniam qui sine timore est non iustificabitur; ideo sequitur : perficientes sanctificationem in timore Domini.

Secundo, a foetore luxuriae mundamur per decorem castitatis et pudicitiae; secundae ad Timotheum secundo : Si quis ergo emundaverit se ab istis, erit vas in honorem sanctificatum et utile Domino ad omne opus bonum paratum. Iuvenilia desideria fuge.

Si quis ergo emundaverit se ab his inquinamentis luxuriae per amaritudinem contritionis et poenitentiae, erit vas in honorem sanctificatum, per pulcritudinem caelestis gratiae sive castitatis et munditiae; et utile Domino ad omne opus, per complacentiam divinae voluntatis. Non enim placet nobilissimo Regi Christo neque acceptatur in opere ministerii sui vas sordidum et immundum. Iuvenilia desideria fuge; non dicit: resiste , sed fuge, quia molius superatur vitium luxuriae per fugam quam per resistentiam.

Tertio, ab ardore avaritiae mundamur per dulcorem spiritualis laetitiae; unde Ezechielis trigesimo sexto: Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris, et ab universis idolis vestris mundabo vos.

Quia enim mens avari aestuat variis desideriis, ardet terrenis affectionibus; non enim quiescit per diem inutilibus distractionibus nec per noctem variis cogitationibus ; ideo dicit Dominus: Effundam super vas, depressos ad terrena, aquam mundam, id est gratiam Spiritus sancti ad refrigerationem ardoris avaritiae, cuius gustatio tanto dulcore refrigerat ardentem animam terrenis affectionibus, ut desipiat omnis appetitus ardoris et terreni latis. Et mundabimini ab omnibus i nquinamentis vestris et ab universis idolis vestris. Dicitur peccatum avaritiae omne inquinamentum, eo quod cupiditas est radix omnium malorum; appellatur nihilominus nomine idolorum, quia, secundum Apostolum, avaritia est idolorum servitus. Et propter hoc valde bonum consilium dabat Dominus Lucae undecimo: Verumtamen, quod superest date eleemosynam ; et ecce, omnia munda sunt vobis.

Schema praecedentis sermonis.

Dominica tertia post Epiphaniam. Sermo fratris Bonaventurae Fratribus de Lugduno.

Ecce , leprosus veniens adorabat eum, dicens: Domine, si vis, potes me mundare, Matthaei octavo .

Spiritualiter in bis verbis tria nota. Describitur enim in eis conditio peccatoris tripliciter, scilicet quantum ad statum perpetratae transgressionis animam deformantis, cum dicitur: Ecce, leprosus; quantum ad actum debitae recognitionis animam disponentis, cum subditur: veniens adorabat; quantum ad effectum discretae petitionis animam elevantis, cum additur: Domine, si vis, potes me mundare.

I. Circa primum nota, quod morbus leprae est peccatum, quia est generati ad generantem assimilatum; assimilatur enim diabolo sicut patri in superbia et ambitione; secundi Paralipomenon vigesimo sexto : Elevatum est cor eius, et statim orta est lepra in fronte eius.

Spiritualis pulcritudinis deformativum; spoliat enim omni habitu gratuito, sicut patet in luxuria; Levitici decimo tertio : Contaminatum ac sordidum se clamabit. Omni tempore, quo leprosus est etc.

Unitatis ecclesiasticae quantum ad meritum privativum; privat enim iustorum participatione, sicut patet quarti Regum quinto: Egressus est Giezi ab Eliseo leprosus etc.

II. Quantum ad secundum nota, quod peccator post recognitionem debet adorare Dominum Iesum tripliciter, scilicet humiliter et reverenter in corde; Psalmus : Adorabo ad templum sanctum tuum in timore tuo.

Honorabiliter et magnifice in ore; Psalmus: In conspectu Angelorum psallam tibi, adorabo etc.

Benevolenter et amorose in opere; Matthaei secundo: Procidentes adoraverunt eum etc. III. Circa tertium nota, quod deberet petere emundari superbus a tumore per timorem reverentiae; secundae ad Timotheum secundo: Si quis emundaverit se ab istis etc.

Luxuriosus a foetore per decorem munditiae; secundae ad Corinthios septimo: Mundemus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus etc.

Avarus ab ardore per adeptionem spiritualis opulentiae; Ezechielis trigesimo sexto: Effundam super vos aquam mundam etc., et ab universis idolis vestris mundabo vos.