LITTERAE 171

actio rerum consentiat, nomini catholico par cum societatibus at> eo alienis vel etiam inferior locus in civitate tribuitur : legum ec- clesiasticarum nulla habetur ratio. Ecclesia, quae iussu mandatoque Iesu Christi docere omnes gentes debet, publicam populi institu- tionem iubetur nihil attingere. -- De ipsis rebus, quae sunt mixti iuris, per se statuunt gubernatores rei civili arbitratu suo, in eoque genere sanctissimas Ecclesiae leges superbe contemnunt- Quare ad iurisdictionem suam trahunt matrimonia christianorum, decernendo etiam de maritali vinculo, de unitate, de stabilitate coniugii: movent possessiones clericorum, quod res suas Ecclesiam tenere posse negant. Ad summam, sic agunt cum Ecclesia ut so- cietatis perfectae genere et iuribus opinione detractis, plane similem habeant ceterarum communitatum, quas respublica continet: ob eamque rem si quid illa iuris, si quid possidet facultatis ad agen- dum legitimae, possidere dicitur concessu beneficioque principum civitatis. - Si qua vero in republica suum Ecclesia ius, ipsis ci- vilibus legibus probantibus, teneat, publiceque inter utramque po- testatem pactio aliqua facta sit, principio clamant, dissociari Ec- clesiae rationes a reipublicae rationibus oportere; idque eo consilio, ut facere contra interpositam fidem impune liceat, omniumque rerum habere, remotis impedimentis, arbitrium. - Id vero cum patienter ferre Ecclesia non possit, neque enim potest officia de- serere sanctissima et maxima, omninoque postulet, ut obligata sibi fides integre religioseque solvatur, saepe sacram inter ac civilem potestatem dimicationes nascuntur, quarum ille ferme est exitus, alteram, ut quae minus est opibus humanis valida, alteri ut vali- diori succumbere.

Ita Ecclesiam, in hoc rerum publicarum statu, qui nunc a ple- risque adamatur, mos et voluntas est, aut 'prorsus de medio pel- lere, aut vinctam adstrictamque imperio tenere. Quae publice aguntur, eo consilio magnam partem aguntur. Leges, administratio civitatum, expers religionis adolescentium institutio, spoliati o ex- cidiumque ordinum religiosorum, eversio principatus civilis Ponti- ficum romanorum, huc spectant omnia, incidere nervos institutorum christianorum, Ecclesiaeque catholicae et libertatem in angustum deducere, et iura cetera comminuere.

Eiusmodi de regenda civitate sententias ipsa naturalis ratio convincit, a veritate dissidere plurimum. - Quidquid enim pote- statis usquam est, a Deo tamquam maximo augustissimoque fonte proficisci, ipsa natura testatur. Imperium autem populare, quod,