ARTICULUS I. Utrum omni bono opponatur malum ?

Quaeratur ergo, An omni bono opponatur malum ?

Et videtur, quod sic.

i. Opposita enim secundum rationem formae opposita sunt: subjectum enim, ut dicit Aristoteles in primo Physicorum, nulli opponitur. Quaecumque autem ratione formae opponuntur, universaliter opponuntur. Ergo omni bono ubicumque sit, opponitur malum. Et sic sequitur, quod etiam divino bono opponitur malum.

2. Adhuc, Universaliter opponuntur, quorum rationes universaliter oppositae sunt: boni et mali oppositae sunt rationes in omnibus: ergo bonum et malum opponuntur in omnibus.

3. Adhuc, Si aliqua opponuntur gratia formae, inter ea in quibus simplicius et verius est forma illa, major est oppositio: eo quod magis distant illa ab invicem. Bonum et malum opponuntur, hoc constat: ergo ubi simplicius est forma boni et verius, illud magis opponitur malo. Simplicissime autem et verissime forma boni in summo bono est. Ergo in illo maxime opponitur malo.

4. Hoc etiam videtur velle Augustinus in libro XI de Civitate Dei, ubi didicit, quod " vitium contrarium est Deo. "

5. Si forte dicat aliquis, quod istae rationes tenerent, si bonum et malum opponerentur contrarie: sed hoc non est verum, sed opponuntur ut privatio et habitus.

Objicitur in contrarium, quod multo magis hoc tenet de oppositis ut privatio et habitus: quia privatio non potest definiri nisi per habitum: et ideo ubi habitus simplicior est, magis apparet oppositio privationis.

Praeterea, In VIII Metaphysicae vult Aristoteles, quod etiam contraria secundum oppositionis distantiam reducantur ad oppositionem privationis et habitus etiam secundum suas causas essentiales, ut patet in albo et nigro. Si enim albam causatur ex diffusione luminis in clara superficie, nigrum ex privatione talis diffusionis causabitur. Et si calidum causatur ex motu a centro ad circumferentiam, frigidum (ut dicit Avicenna) ex abscissione sive privatione talis motus causabitur. Et sic videtur, quod magis tenet in privative oppositis, quam in contrariis.

6. Adhuc, Videtur quod summo bono opponitur malum: quia quod corruptivum est alterius, opponitur ei et est contrarium illi. Malum autem boni summi est corruptivum. Ergo videtur ei esse oppositum. Habitum enim est in praehabitis, quod summum bonum relucet in omnibus bonis quae participative bona sunt. Et constat, quod illa resplendentia summi boni privatur per malum: est enim malum privatio primae formae boni in qua plantatum est bonum quod est a bono, et per quam bonum creatum convertitur ad bonum primum. Et sic videtur, quod malum privatio sit et corruptio primi boni.

7. Adhuc, Constat, quod secundum bonum nec est nec intelligitur sine forma primi boni, ut dicit Augustinus: ergo videtur, quod a forma boni corrumpi non potest nisi corruptione formae primi boni: illa enim manente in ipso, semper et est et intelligitur et dicitur esse bonum, et non malum. Et est simile de forma exemplaris in exemplato, quando exemplatum plantatum est in forma exemplaris: illius enim corruptio non potest esse, nisi corruptione formae exemplaris corrumpatur.

Si autem hoc concedatur, contrarium est quod probatur in philosophia, quod

1. Si primum bonum, nec habet oppositum, nec simile: et sic bono primo nihil est oppositum.

2. Adhuc, Si oppositum sibi esset aliquid: tunc ipsum et suum oppositum nata essent fieri circa idem: et sic malum posset cadere in. primum bonum: quod omnino absurdum est.

Ulterius quaeritur, Quale malum opponitur bono naturae ?

Si enim hoc sit malum culpae: cum illud etiam opponatur bono gratiae, tunc videtur unum opponi duobus uno genere oppositionis: quod est contra Aristotelem in primo Topicorum. Si autem dicatur, quod hoc sit malum poenae quod opponitur bono naturae: tunc videtur, quod malum culpae non corrumpit vel vitiat bonum naturae: quod est contra omnes sanctos, Dionysium, et Augustinum, et alios: et contra Evangelium

Lucae , ubi Incidens in latrones spoliatus est (ut dicit Glossa) gratuitis, et vulneratus in naturalibus. Et constat, quod utrumque istorum non est factum nisi per peccatum. Ergo per peccatum vulnerantur naturalia. Malum ergo culpae contrarium est bono naturae, vel oppositum: quia nisi esset oppositum, non esset corruptivum ipsius, ut dicit Dionysius.

Solutio. Dicendum, quod sicut in philosophia probatum est, primum bonum in se consideratum et ab omnibus participantibus ipsum separatum, nec habet consortem, nec similem, nec comparem, nec oppositum, nec contrarium, nec adversarium. Et hoc ex proprietatibus primi in philosophicis irrefragabiliter probatum est, et ab Avicenna et ab Algazele in metaphysicis suis, et in libro de Causis a nobis. Si autem primum consideretur in participantibus ipsum, a quibus non secundum primam et puram bonitatem participatur, ut in libro de Causis probatum est: tunc recipit plus et minus, et simile et contrarium.

Unde cum quaeritur, Utrum universaliter omni bono opponatur malum ? Dicendum, quod non: quia primo bono in se considerato nullum opponitur ma- lum.

Si autem quaeritur, Utrum bonum participative dictum, universaliter habeat malum oppositum? Dicendum, quod sic. Quod patet ex verbis Dionysii, qui ostendit malum esse privationem boni tam in daemonibus quam in animabus rationalibus et sensibilibus et vegetabilibus, et in corporibus secundum omnes differentias corporum, et etiam in multum vulgata materia malum, et in nullo habere aliquid vel dicere, sed esse privationem boni quod consistit in modo, commensuratione, et harmonia ordinis. Quae probatio nihil valeret, nisi omni bono per participationem dicto malum esset oppositum,

Ad objecta autem primum et secundum dicendum, quod oppositio quidem est secundum formam et secundum rationes formales. Sed communitas formae in participantibus formam non est una. Sed quaedam est communitas univoci: et de hac procedunt objectiones. Et quaedam est communitas analogiae, in qua id quod vere secundum formam dicitur, est in uno, et non in aliis nisi secundum modum quemdam habitudinis ad illud: et de tali communitate non procedunt rationes. Illi enim quod sic secundum formam commune dicitur, multa accidunt in uno quae non accidunt in alio. Et est exemplum de necessario, quod dicitur de eo quod est ens necesse, et de eo quod non potest aliter se habere: et ei quod est ens necesse, nullum opponitur contingens vel possibile: ei tamen quod est impossibile aliter se habere, per aliquem modum opponitur et contingens et possibile: si enim compararetur ad causam per quam exivit in esse, et contingens erit et possibile. Et sic est de bono quod per communitatem analogiae dicitur de creato et increato: et simpliciter est in bono increato, in aliis autem secundum modum, quia scilicet sunt a bono, et in bono, et ad bonum illud, ut dicit Dionysius. Et ideo accidit ei oppositio mali secundum quod participative dicitur, quae non accidit ei secundum quod in se accipitur et ut primum bonum, quod essentialiter bonum est et causa boni.

Ad aliud dicendum, quod de formis univoce dictis bene procedit objectio: de formis autem per analogiam communibus nihil valet. Et hujus causa dicta est in praehabitis de bono. Ibi enim probatum est, quod malum non potest esse nisi a bono et in bono, quod averti potest a primo bono.

Ad dictum Augustini dicendum, quod vitium sive malum non est contrarium Deo in se ut primo bono: quia illud nec vitiat, nec vitiare potest, illi enim nocere non potest: sed dicitur contrarium large, quia vitiat et corrumpit bonum quod est ab ipso, et in ipso, et ad ipsum.

Ad aliud dicendum, quod si privatio et habitus acciperentur secundum formam univoce dictam, tunc valeret ratio introducta: sed hoc non est, ut jam habitum est.

Ad aliud dicendum, quod forma summi boni non est essentialiter forma boni per participationem dicti: et ideo essentialiter non corrumpitur, sed respondentia vel imitatio vel similitudo ad ipsum, hoc est, per accidens, scilicet corruptione boni in quo respondet, et quod imitatur ipsum, et simile est ei: hoc enim susceptibile est mali, et non primum bonum.

Per hoc patet solutio ad sequens. Concedimus enim, quod licet bonum secundum nec sit, nec intelligitur sine forma primi boni: tamen corrupta forma boni secundi, per accidens corrumpitur resplendentia formae primi boni, sed ipsa in se manet incorruptibilis.

Quod in contrarium objicitur, concedendum est.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum, quod in omni culpa poena est, ad minus paena damni, quae etiam culpabilis est, quia voluntaria est. Ipsa enim aversio a bono incommutabili, privationem dicit boni incommutabilis, quae paena maxima est, et contrarium naturae boni: quod innuit Psalmus vii, 1, secundum Hieronymi translationem: " Conserva me, Domine, quoniam speravi in te: et bene mihi non est sine te . " Joan, xiii, 5: Sine me nihil potestis facere. Et per hanc paenam malum culpae opponitur etiam bono naturae. Et hoc modo unum opponi duobus nihil est

inconveniens, propter duo quae sunt in illo, sicut dicit Aristoteles in II Ethicorum, quod " voluntarium propter duo quae sunt in ipso, opponitur duobus, scilicet involuntario per ignorantiam, et involuntario per violentiam. "