174 PATAVINA

libus causis praescripta, vel commendata fuerunt; existimo de inconsummatione matrimonii (de quo in casu), rationabi- liter dubitari non posse.

Primo itaque: matrimonii inconsummatio evincitur, ex iurata coniugum assertione. Sane, uxor ter iudicialiter in- terrogata ; interposita iuramenti religione, cuius gravitatem apprime noverat, expressis verbis respondit : se semper pa- ratam exhibuisse ad debitum viro suo reddendum, idque numquam denegasse ; tamen matrimonium haud consumma- tum fuisse. Et ratio est, quia defuit tum penetratio vasis, tum elementi effusio in debito vase. Ulterius iudici inter- roganti respondit : neque dolores in actu coniugali, vel po- tius in tentaminibus, passam fuisse, neque ullam sanguinis guttam effudisse ; seque defloratam non fuisse, sed adhuc virginem permanere. Postremo : eadem uxor affirmat : in- consummationem tribuendam esse viri impotentiae. Neque errasse videtur. Siquidem ipse vir, cum frustra tentasset matrimonium consummare, dixit uxori: « parces mihi, sed tamen invicem diligemus : mi perdonerai, ma ci ameremo egualmente ».

Alter coniux pariter coram Iudice declaravit iuramento : corporum contactus tantum extitisse, ast matrimonium con- summatum non fuisse : seque virginem reliquisse, quam vir- ginem acceperat. Ipse autem nescit an sibi, vel potius uxori tribuendus sit defectus consummationis. Eius haec sunt verba: « fu invano che mi fossi provato a compiere l 'atto coniu- gale; sia stato per una tal quale ritrosia proveniente da me, o anche da Lei. . . certo fu che il matrimonio... non fu consumato ». Hic itaque habetur concors utriusque coniugis confessio, de iterato videlicet conatu, in rem complendam absque ullo tamen profectu. Neque obstat quod coniuges non conveniant in determinanda causa assertae inconsum- mationis. Non enim hic quaeritur quare haud consummave- rint matrimonium coniuges; sed utrum consummaverint. Aliis verbis, quaestio est de effectu, nempe de consumma- tione : et quoad hanc uterque convenit. Sed numquid perti-