CAPUT XII, De agro compascuo.

Ager autem qui compascuus vocatur, prae omnibus facilius colitur : hic enim pratis aptus, si excedit in humore, germina longa aspera et incidentia profert, quae non bonum animalibus praebent pastura : et ideo fossis profundis ad quae descendit humor, curandus est hujusmodi ager eo modo quo superius dictum est. Si autem aridior est, in tali loco ponenda sunt prata, quae irrigari possint rivis ad minus semel m anno m principio veris, quando vapores terrae infusi de facili convertuntur in gramina.: et ideo juxta praeterfluentes aquas optime talis ager disponitur, dummodo fundus non sit nimis arenosas. Tunc enim egrediente aqua de alveo irrigantur, et ubertatem accipiunt incrementi.

Contingit autem aliquoties ut nimia spissitudo graminis superficiem agri operientis involvat superficiem ipsius, et per modum panni spissi jacens desuper, quae impedit nativitatem graminis de subtus, et convertitur pratum in putredinem et corruptionem, et corrumpit foena : et tunc alia cura non est nisi post gelu in fine

Februarii quando sicca sunt prata, incendatur pratum : tunc enim consumpto panno operiente optima in Aprili proveniunt gramina.

Cum autem secantur foena, oportet ibidem exsiccari antequam congregentur in cumulos : quoniam viride germen congestum putrescit, et exspirans naturalem calorem cum humido suo in putredinem convertit etiam alia quae congesta sunt cum eo : quando autem ad solem expanditur, tantum consumit calor solis quantam evaporat ex ipso : et tunc exsiccatum servari poterit in pastum animalium. Scimus enim, quod nimis ultra mensuram exsiccata ad pastum non prosunt: quoniam omne quod nutrit, nutrit humore qui est in ipso : et ideo cum humidum superfluum quod vaporat in gramine, exsiccatum est, statim tollendum est a sole, ne nimio calore solis etiam extrahatur naturale humidum ipsius. Haec est causa, quod nimis inveterata foena non prosunt, eo quod nullum quasi sit in eis nutrimentale humidum. Cautela etiam opus est, ne animalia permittantur libere super prata in pastum : quoniam in conculcatione et pastura prata plurimum laeduntur.

Loca autem vaporosa alta licet minus feracia sint graminis, tamen optima sunt foena quae talibus locis acquirantur. Subtilia enim sunt et calida aromatica bene habentia decoctum et digestum humidum naturale, et optime proveniunt animalibus data in pastum. Ab aliis enim locis humorosis phlegmaticus accipitur cibus facile putrescens in ventribus et venis animalium : et si humectant in quadam pinguedine animalia, est humor ille extrinsecus adhaerens membris animalium, et laxat carnes generans : et hoc ostendit maxime pastus animalium humidorum, sicut sunt oves, quae quando pascuntur in palustribus, putrescunt in visceribus, et vermes contrahunt in hepatibus suis, et passim moriuntur : quando autem in siccis et salsis pascuntur, aut in montibus et siccis et eremis, optime valent, et

multiplicantur, eo quod nutrimenti siccitate ovium naturalis temperatur humiditas, et tunc sanae redduntur oves. Palustris autem pratorum pastus a quibusdam non convenit animalibus, sed vaccis, et bobus, et bubalis secundum genus suum convenit in pastum : haec enim melancholicae et durae carnis existentia, molli pastu temperantur et augentur : haec enim etiam animalia in locis temperatis dummodo abundent pascuis, melius nutriuntur et salubrius, et fortiores ad laborandum carnes accipiunt : sed cum ad esum parantur ut mactentur, melius pascuntur in humidis, ut humido pastu durae carnes eorum ternperentur.

Gramen enim communior est planta quae colitur in agro compascuo, et quae melius et communius est nutrimentum animalium : eo quod gustu dulcis est planta haec, et habet quamdam cum grano bladi similitudinem naturalem : propter quod in graminibus jam habentibus spicas et semina quidam colligunt ipsa semina : et fit ex eis satis conveniens pastus hominis. Trifolium autem etiam propter sui. dulcedinem in agro compascuo colitur : et licet sit delectabile animalibus, non tamen adeo conveniens cibus est animalibus sicut gramen : diversa tamen animalia diversum desiderant pastum, sicut asinus hyringum, et bos orobum, et capra rubi extrema. Sed videtur gramen eorum esse commune edulium sicut est panis hominis.

Cum autem nimis inveterata sunt foena et indurata, aut abjicienda sunt, aut elixatione aquae et modico sale mollienda : tunc enim ex sale excitatur appetitus animalium, et elixatione nimis exsiccatum reducitur humidum, ut praebeat animalibus pastum. Gramina etiam ipsa antequam secentur, non permittenda sunt indurari usque ad maturitatem suorum seminum : quoniam quando maturata sunt semina, exsiccata est substantia graminum, et nulla vel modica virtus est in eis : eo quod tota transivit in semina. Secanda igitur sunt ante seminum ple- nam formationem : quia tunc habent humidum nudum a calido et non consumptum, sed totum adhuc existens in substantia eorum. Si autem ante hoc tempus secarentur, antequam videlicet appareat in eis aliqua formatio seminum, humidum eorum aqueum et crudum molinsim passum, non praebent animalibus pastum salutarem.

Haec igitur de agro compascuo dicta sint a nobis : eo quod ex his per simile judicium, et aliae possunt de facili plantae cognosci.