sig. IX.

Densus, id est, condensus propter multitudinem virtutum, quae designantur per innumerabilem multitudinem

herbarum et arborum, radicum et aromatum, de quibus infra invenies de herbis et aromatibus. Cantic. IV, 13: Cypri cum nardo, etc. Ipsa est enim arbor seu lignum densarum frondium, habens ramos, qui rami jubentur sumi, Levit. xxiii, 40. Densae enim frondes magis tenent virorem et difficilius corrumpuntur. Haec est condensatio bonorum operum et meritorum in Virgine cum virore fidei et perseverantia, quae sumi debent per exemplum, et cum quibus Christo occurrendum est, In ipsa enim quasi consitae creverunt omnes virtutes in superlativo gradu, et in his condensis debemus constituere diem solemnem solemnizando ejus virtutes.

Item, Haec condensitas notatur, Ezechiel.xlvii, 7 : Converti me ad ripam torrentis, etc, et paulo post, v 12: Ex utraque parte omne lignum pomiferum, etc. Apocal.XXII,2: Ex utraque parte fluminis lignum vitae, etc. Item, Eccli, XXIV, 17 : Quasi cedrus exaltata sum, etc.

Item, De hac condensitate dicitur, Isa. xli, 19, ubi Maria appellatur solitudo et desertum, ubi sic legitur: Dabo in solitudinem cedrum, et spinam, et myrtum, ei lignum olivae : ponam in deserto abietem, ulmum, et buxum simul. Per cedrum quae est arbor alta et procera, altitudo caelestium desideriorum et con- templationis ejus, quibus duobus caelos attingebat stans in terra . Per spinam multiplicis tribulationis punctionis, quibus in Filio, cum Filio, et pro Filio per compassionem pungebatur amaritudo vitae praesentis. Per myrtum omnimoda incorruptio carnis et spiritus, tam ab omni peccato, quam a virginitatis laesione, et corporis putrefactione. Per lignum olivae opera charitatis et misericordiae, quae utraque tanta fuit in ea, quod Filium suum unigenitum in mortem tradidit pro salute humani generis, sicut dicitur, Michaea), VI, 7. Per abietem quae est plana, lenis et sine scrapidis, mansuetudo et lenitas cordis. Per ulmum quae vites sustentat, orationum suarum devota sinceritas , qua fructificantes in Ecclesia Dei. sustinet et supportat. Per buxum semper virentem fides ipsius Virginis, quae nec etiam in Filii passione defecit: et ideo forte crux buxatur in tempore Dominicae passionis, quia per fidem beatae Virginis ipsa crux honoratur.

Item, moraliter : Septem arbores hic nominantur, quae designant septem virtutes principales, quae opponuntur septem criminalibus. Cedrus imputribilis, castitas contra luxuriam. Spina pungitiva et excitativa, vigilantia contra acediam. Oliva lenitiva, misericordia contra avaritiam. Myrtus mitigativa, temperantia contra iram. Abies altitudine caeteras arbores transcendens, et cujus auxilio mare transitur, et in terram promissionis pervenitur, charitas contra invidiam. Ulmus quae vitem fructuosam sustentat, patientia contra impatientiam. Buxus humilis et semper virens, humilitas contra superbiam.

Aliter : Per abietem altitudo caelestium desideriorum. Ulmus ponitur hic loco vitis : quia idem erit praemium pauperis et pauperem sustentantis. Unde, Matth.

x. 41 : Qui recipit prophetam in nomine prophetae, mercedem prophetae accipiet. Aliter et moraliter : Per solitudinem signatur religio. Primo ponitur cedrus imputribilis et boni odoris, hoc est, castitas vel incorruptio: hoc ipso enim quod continet quis a putredine luxuriae, odoriferas efficitur Deo et hominibus : ex putredine enim faetor, ex incorruptione bonus odor. Haec est prima virtus necessaria omni justo. Sequitur spina, id est, compunctio de peccatis propriis: aliquando confixa fuit spina, peccati, debet converti quis in aerumna, Vel, spina correptio quae debet esse alba, ut correptio procedat de dulcedine mentis et mansuetudine. Non nigra, quod est quando ex malitia accusat quis fratrem suum. Ad Thessal. v, 14 : Corripite inquietos, ecce spina : consolamini pusillanimes, ecce alba. Et haec consolatio designatur per myrtum quae ponitur consequenter : quia myrtus confortat membra debilia. Unde, Isa. xxxv, 3 : Confortate manus dissolutas, et genua debilia roborate. Eccli.VII, 38 : Non desis plorantibus, etc. Sed quia parum est consolari verbo si desit opus, sequitur et lignum olivae, id est, misericordia actualis.

Et umbrosus. In Maria enim velet in horto condenso et umbroso Invenitur umbra propitiationis. Ad hoc enim obumbravit ei virtus Altissimi in Filii conceptione, sicut dicitur infra, ut et ipsa precibus suis, meritis et exemplis obumbraret peccatoribus contra fervorem divinae iracundiae et aestum cujuslibet pravae concupiscentiae. Ipsa est enim arbor ramosa et frondosa, cujus pulchritudo delectabilis ad intuendum, umbra desiderabilis ad quiescendum, fructus appetibilis ad edendum. Tria enim sunt quae praecipue viatores ad arborum proiectionem compellunt fugere, aestus, turbo, et pluvia. Et haec tria designant tria quae tendentes ad patriam per viam

hujus exsilii principaliter infestant. Concupiscentia quae per aestum, superbia quae per turbinem, importunitas assidua tentationum, quae per pluviam designatur. Obumbrat autem nobis Maria contra aestum concupiscentiae exemplo castitatis, contra turbinem superbiae exemplo hu- . militatis, contra importunitatem tentationis diabolicae virtute assiduae orationis. Nec patitur summa ejus benignitas supra id quod possumus nos tentari : sed cum Ipsis tentationibus dat proventum. Ideo de ipsa dicitur, Isa.IV, 6 : Tabernaculum erit in umbraculum diei ab aestu, etc. (Quaere titulo, quod Maria tabernaculum.) Obumbrat autem praecipue super capita bellatorum, qui ad imitationem ipsius pugnant contra tria vitia supra dicta, scilicet contra superbiam per humilitatem, contra avaritiam per largitatem, contra luxuriam per temperantiam et castitatem, et sic de aliis : ut dicere valeat qui sic pugnat, Psal. cxxxix, 8 : Obumbrasti, Maria, super caput meum in die belli, item, obumbrat Maria peccatoribus : quia ipsa designatur per propitiatorium , quod obumbrabant duo Cherubim sese respicientes mutuo versis vultibus in propitiatorium. Haec duo Cherubim sunt in ipsa virginitas et maternitas, quae quasi solebant habere vultus aversos : nunc autem sese respiciunt, quia et virgo est et foecunda. De hoc elegantissime dicit quidam :

Partus et integritas discordes tempore longo, Virginis in gremio foedera pacis habent.

Et bene haec duo vocantur Cherubim, quod interpretatur plenitudo scientiae : quia solius Dei sapientia scivit et potuit virginitati foecunditatem conjungere in Maria. Unde, ad Romam XI, 33, exclamat Apostolus.: 0 . altitudo divitiarum sapienliae et scientiae Dei, etc. !

Abscondens. In eo siquidem abscom ditus latuit Christus novem mensibus.

Unde dicitur ei, Isa. xlv, 15 : Vere tu es Deus absconditus. Et inde assumpsit nubilum nostrae carnis, in qua celaretur diabolo et saeculi principibus : qui si eum. cognovissent, numquam Dominum gloriae crucifixissent , et ita non essemus redempti. Ipsa etiam abscondit peccatores , quasi sub frondibus et ramis pietatis et misericordiae suae, a facie sedentis in throno judicii. Unde designatur per hortum voluptatis, in quo absconditi sunt Adam et Heva post peccatum .

Et latebrosus in bono sensu, id est, opportunus ad inveniendum latibulum : densitas enim arborum latitudo et multitudo foliorum umbram faciunt : et haec tria, scilicet multae arbores, lata et multa folia, et umbrositas proveniens ex his duobus, praebent latibulum. Et ideo Maria signatur per Esther reginam quae interpretatur abscondens : in hoc enim horto posuit Christus tenebras latibulum suum. Hae tenebrae, sicut dicit Glossa, signant incarnationis mysterium, quod nobis profundum est et obscurum. Latibulum suum dicit, id est, secretum majestatis suae, quae nube carnis tegebatur. Et hoc nobis erat necessarium quatenus fides sic haberet meritum, Unde Augustinus: " Domine, absconde te, ut credamus. " Et forte propter hoc dixit Deus : Ut habitaret in nebula . Hoc autem latibulum tunc aperietur, quando videbimus eum sicuti est. Propter hujusmodi latebrositatem dicit Filius matri, Isa. XVI, 3 et 4 : Pone quasi noctem umbram iuam in meridie, id est, in manifesta diaboli persecutione et tentationum fervore : absconde fugientes, et vagos ne prodas. Habitabunt apud te profugi mei : Moab, esto latibulum eorum a facie vastatoris. Umbram suam ponit quasi noctem in meridie Maria : quia ab aestu tentationis

secure defendit afflictos, refrigerat patientes. Ipsa enim abscondit fugientes mundum, carnem, et diabolum : quia pusillanimes et timentes Dei judicium recipit et receptat, Vagos non prodit : quia tentatos peccato non exponit : nee . vagantes post varios errores quantum in se est, deserit inconsullos, sed eos ad salutem abscondit orationibus et exemplis revocans ab errore peccantes. Profugos Domini recipit : quia fugientes a terrore judicii misericorditer consolatur, spem veniae tribuens desperatis. Ideo de ipsa dicit Psalmista, Psal. CIII, 18 : Petra, id est, Maria, refugium herinaciis et leporibus. (Titulo, quod Maria petra.) Et appellatur hic Maria Moab : quia descendit secundum historiam de genere Moabitarum per Ruth. Unde et dicitur petra deserti . Ratione etiam hujus absconsionis designata est per Rahab Jerichuntinam : nam sicut illa Rahab Judaeos exploratores recepit et abscondit , sic Maria Judaeos, id est, vere confitentes se et Filium suum, et exploratores verae terrae promissionis ad possidendum eam. Sicut enim pia mater abscondit filium suum sub pallio quando pater vult verberare : sic Maria fugientes ad se, Christi justitiam formidantes. Sed nota, quod res grossa et grandis non ita de facili potest abscondi : necesse ergo tibi est ad hoc ut possis abscondi sub pallio, id. est, sub latitudine misericordiae ejus, ut sis parvus in oculis tuis per humilitatem, non turgidus per elationem : ut sis mundus per castitatem, quia cum faetore luxuriae non posses ad eam propinquare : ut sis misericors, alioquin apud misericordiae matrem refugium non haberes.