Sermo II .

Dominica quinta post Epiphaniam, seruio fratris Bonaventurae Parisius, in domo Fratrum.

Simile factum est regnum caelorum homini, qui seminavit bonum semen in agro suo, Matthaei decimo tertio.

Dominus Iesus in his verbis tangit metaphorice tria, scilicet principium productivum, quod est Deus aeternus, homo in tempore perfectus; subtect um receptivum, quod est humanum genus coaptatum influentiis caelestibus, et actum intermedium, qui est praeventio a divinis charismatibus sive immissio divinitus inspirationum sanctarum et attractio desideriorum caelitus. Primum nota in similitudine regni caelorum ad hominem-Deum; secundum, in agr o suo; tertium, in verbo seminandi.

Circa totum nota, quod est ager quadruplex, scilicet mundialis machinae nobis traditus: in sepulcrum humanae mortalitatis; Genesis vigesimo tertio : Dabo pecuniam pro agro; suscipe eam, et sic sepeliam mortuum meum in eo.

In speculum divinae liberalitatis; Matthaei sexto: Considerate lilia agri, quomodo crescunt.

In sustentamentum verae fragilitatis; Ruth quarto: Si vis p ossidere agrum iure propinquitatis, eme et posside.

Mentalis conscientiae, quam quidem debemus colere exstirpando vitia; Proverbiorum vigesimo quarto : Diligenter exerce agrum tuum; quocontra Proverbiorum vigesimo quarto: Per agrum hominis pigri transivi et per vineam viri stulti, et ecce, totum repleverant urticae.

Irrigare, implorando charismata; Iudicum primo : Quam pergentem i n itinere monuit vir suus, ut peteret a patre suo agrum etc.

Seminare per virtuosa exercitia; Psalmus: Seminaverunt agros et plantaverunt vineas et fecerunt fructum nativitatis.

Venerabilis Scripturae, et iste est habitandus per studiosam lectionem; Ruth secundo : Vadam in agrum et colligam spicas, quae fugerint manus metentium.

Per intentam meditationem; Genesis vigesimo quarto: Deambulabat Isaac per viam, quae ducit ad puteum, cuius nomen est viventis et videntis ; habitabat enim i n terra australi. Et egressus fuerat ad meditandum in agro, inclinata iam die.

Per radiosam contemplationem; Genesis vigesimo nono: Profectus Iacob venit in terram orientalem et vidit pute um in agro, et os eius grandi lapide tegebatur et claudebatur .

Caelestis gloriae, et iste est formosus; Psalmus : Pulcritudo agri mecum est; cognovi omnia volatilia caeli.

Pretiosus; Matthaei decimo tertio: Simile est regn um c oet orum thesauro abscondito in agro, quem qui invenit homo , abscondit et prae gaudio illius vadit et vendit universa, quae habet, et emit agrum illum.

Deliciosus; Genesis vigesimo septimo: Ecce, odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus .

DOMINICA IN SEPTUAGESIMA.

Sermo

V oca operarios et reddo illis mercedem suam, Matthaei vigesimo .

Prothema. Qui sedes super Cherubim, manifestare coram Ephraim, Beniamin et Manasse. Verba secundo loco proposita leguntur in Psalmo, in quibus luculenter exprimitur, quod excelsa nimis sedentis sublimitas apparer e solet, et non quibuslibet, sed existentibus in abundantia carit atis , quae designatur per Ephraim, qui frugifer interpretatur; in intelligentia veritatis, quae designatur per Beniamin, de quo legitur in Psalmo: Beniamin adolescentulus in mentis excessu; in iustitia sanctitatis, quae designatur per Manassen, qui interpretatur necessitas, quia de nece ssitate salutis obligatur quilibet ad iustitiam sanctitatis Ut ergo nobis ille qui in altissimis habitat, cum scientiae plenitudine veniens de supernis, appareat; rogemus omnes, ut det nobis omnibus cum Ephraim abundantiam caritatis, cum Beniamin intelligentiam veritatis, cum Manasse iustitiam sanctitatis, ut tandem in affectione copiosissimi medio caritatis, in cognitione altissimi medio veritatis, in conversatione iustissimi medio sanctitatis, possimus aliqua proferre in medium quae sint ad laudem et gloriam etc.

Voca operarios etc.

Quia de beneplacito divinae voluntatis Dominus Jesus immunis ab omni peccato voluit tanquam reus a peccatoribus iudicari, ideo constitutus est a Deo iudex vivorum et mortuorum . Ad cuius officiumexsequendumdicitur sibi a Deo Patre bene propositum verbum, scilicet: Voca operarios etc. Et quoniam nullus coronabitur, nisi qui legitime certaverit, e t nullus potest meritorie certare, nisi a divina misericordia vocetur ad bellum spirituale; ideo in verbo proposito valde eleganter et ordinate proceditur. Nam in verbo proposito primo notatur divina dignatio sollicito vocationis; secundo, humana fatigatio meritoriae operationis; tertio, perfecta remuneratio divinae visionis. Primo notatur divina dignatio sollicitae vocationis, cum dicit: Voca; secundo humana fatigatio meritoriae operationis, cum subdit: operarios; tertio, perfecta remuneratio divinae visionis, cum subinfert: redde illis mercedem suam. I sta merces nihil aliud est quam visio divina , quae operariis redditur, non donatur, quia, secundum Apostolum ad Romanos quarto, ei qui operatur, merces non imputatur secundum gratiam, sed secundum debitum, licet ista remuneratio sit citra condignum; sed in sero et non in mane redditur ista merces, quia in fine operis, non in principio operarios consequitur remuneratio.

I. Primo ergo in verbo proposito notatur divina dignatio in sollicita vocatione, cum dicit: Voca. Vocat enim Dominus tria genera hominum, ad quae omnia alia habent reduci. Nam primo vorat aversos ad amaritudinem poenitentiae i n nece ssaria dete statione vitiorum; secundo vocat conversos ad rectitudinem iustitias in obligatoria impletione mandatorum; tertio vocat perfectos ad perfectionem vitae in voluntaria supererogatione consiliorum.

Primo enim vocat aversos ad amaritudinem poenitentiae in nece ssaria dete statione vitiorum; unde Isaiae vigesimo secundo : Vocabit Dominus Deus exercituum in die illa ad fletum et ad planctum et ad calvitium et ad cingulum sacci.

Vocat enim Dominus peccatores ad fletum et ad planctum, lacrymosae contritionis, et ad calvitium, mundantis confessionis, et od cingulum, luxuriae arctationis; ut ruinam peccatorum deploremus per contritionem, capillos vitiorum decalvemus per confessionem, et carnis luxuriam per cingulum continentiae coarctemus. Sed quia de interioribus ad exteriora egressi sumus, de superioribus ad inferiora descendimus et pro Creatore creaturam dileximus; ideo noluit nos Deus tantum vocare per sanctos Prophetas, immo ipse personaliter ad nos vocandum venit de interioribus ad exteriora , ut nos ad interiora revocaret; descendit de superioribus ad inferiora, ut nos ad superiora traheret sive elevaret; ulterius ipse Creator assumsit creaturam ut nos ab amore creaturas retraheret et ad amorem Dei revocaret. Unde ipse Dominus dicit Lucae quinto: Non veni vocare iustos, sed peccatores ad paenitentiam. Unde non simus incuriales et ingrati et si non volumus eius iustitiam formidare, saltem eius curialitati vicem impendamus et eum usque ad palatium caelestis patriae, a quo pro nobis descendit, associemus.

Secundo vocat conversos ad rectitudinem iustitiae in obligatoria impletione praeceptorum; unde dicitur Isaiae quadragesimo secundo : Ego Dominus vocavi te in iustitia et apprehendi ma num tuam et servavi te.

Deus enim vocat homines in i ustiti a, quando imponit praecepta ad observandum; sed quia tanta est humana miseria, quod, nisi omnia opera humanae iustitiae divina misericordia aspirando praeveniat et adiuvando prosequatur , sunt velut pannus mulieris menstruatae; ideo sequitur: apprehendi manum tuam et servavi te, quasi dicat: Ego Dominus vocavi te, imponendo praecepta ad servandum; et apprehendi manum tuam, id est, tua incepta opera iustitiae, quae nomine manus intelliguntur, praeveni aspirando; et servavi te, ad implendum mea praecepta. Et propter hoc bene dicebat beatus Iob: Vocabis me, et ego respondebo tibi; operi manuum tuarum porriges dexteram; quasi dicat: Vocabis me, praecepta ad observandum mihi imponendo; et ego respondebo tibi, ea opere adimplendo; operi manuum tuarum porriges dexteram, me adiuvando in perseverando. Unde Augustinus : " Da quod praecipis, iube quod vis ".

Tertio vocat perfectos ad perfectionem vitae in voluntaria supererogatione consiliorum; unde dicitur Matthaei quarto: Vidit duas fratres, Jacobum Zebedaei et Ioannem, fratrem eius, in navi cum Zebedaeo, patre eorum, reficientes retia sua, et vocauit eos. Illi autem statim, relictis retibus et patre secuti sunt eum.

Dominus noster Iesus. Christus vocavit eos, ut terrena contemnerent et etiam affectum carnalem postponere nt; quia volenti sequi Christum in apice perfectionis evangelicae necesse est deponere exitialem concupiscentiam terrenorum et deponere carnalem demulcentiam consanguineorum. Et hoc est quod dicitur in praedicto verbo: relictis retibus et patre, seculi sunt eum. Quomodo autem totaliter debemus ire post Christum, dicit Chrysostomus super illud Matthaei : " Tria sunt, quae generaliter relinquere debe t qui vult ire ad Christum, scilicet actus carnales, qui per retia; substantiam mundialem, quae per navem; parentes et consanguineos, qui per patrem intelliguntur ".

II. Sequitur: operarios, ubi notatur humana fatigatio in meritoria operatione. Illa operatio humana est meritoria quae est primo operatio in acquisitione caelestis gratiae, decorantis proprium subiectum ; secundo, in multiplicatione ditantis iustitiae, acquirente summum bonum; tertio, in promulgatione legis divinae, docentis ignarum proximum.

Primo igitur illa est meritoria operatio quae est in acquisiti one caelestis gratiae, decorantis proprium subiectum; unde Proverbiorum duodecimo : Qui operatur terram suam satiabitur panibus, qui autem sectatur otium stultissimus est.

Qui operatur tetram suam; id estpropriae conscientiae, evellendo ex ea spinas peccatorum per exercitium confessionis; satiabitur panibus, septiformis gratiae. Dei, habentis omne delectamentum et omnis saporis s uauit atem ; qui autem sectatur otium, dimittendo terram conscientiae sterilescere malis radicibus vitiorum, stultissimus est. Multum enim debet quilibet excolere et operari terram propriae conscientiae, ut saltem gustet, quam dulces fructus sunt isti panes septiformis gratiae Dei.

Secundo illa est meritoria operatio, quae est in mult ipli catio ne ditantis iustitias, acquirentis summum bonum; unde dicitur secundae ad Corinthios nono : Potens est autem Deus omnem gratiam mundare facere in vobis, ut, in omnibus semper omnem sufficientiam habentes, abundetis in omne opus bonum; quia incrementi iustitiae inchoatio spectat ad divinam misericordiam, sed eius cooperatio ad humanam industriam; nam bonum humanae iustitiae ex parte divinae gratiae habet inchoari et augeri, sed ex parte liberi arbitrii industriae habet coadiuvari, eo quod adiutores Dei sumus. Ideo Apostolus, hortans omnem Christianum ad proficiendum in via iustitiae, dicit: Potens est autem Deus gratiam abundare facere in vobis, ubi notificat, quod increme ntum gratiae et iustitiae est ex parte Dei; in omnibus enim sufficientiam, quae ad salutem pertinet, habentes, abundetis in omne opus bonum, cooperante divina gratia. Et propter hoc dicitur Ecclesiastici decimo quarto: Omne opus electum iustificabitur, et qui operatur illud honorabitur in ill o.

Eligitur opus, quantum ad liberi arbitrii industriam , sed iustificabitur, per acceptionem divinae vocis; et qui operatur, tale opus, honorabitur, propter acquisitionem divinae familiaritatis.

Tertio est illa operatio meritoria, quae est in promulgatione legis divinae, docentis ignarum proximum ; unde dicitur secundae ad Timotheum quarto : Tu vero vigila, in omnibus labora, opus fac Euangelistae; quia melius persuadetur vita quam lingua, exemplo quam dicto. Ideo cuilibet volenti alium informare oportet refellere diaboli astutiam; suppeditare carnis concupiscentiam et contemnere mundi avaritiam, secundum quod dicit Apostolus: Tu vero vigila, contra fraudulentiam diaboli; inomnibus labora, contra carnis lasciviam; opus fac Evangelistae, contra mundi avaritiam, ut quod ore praedicas opere compleas; Evangelium enim praedicat, omnia relinquenda esse. Insistamus ergo isti labori promulgandae legis exemplo beati Pauli, Actuum vigesimo sexto: Annuntiabam, ut poenitentiam agerent et converterentur ad Deum, digna poenitentiae opera facientes. Nec solum debemus insistere labori promulgandae legis, sed etiam cognoscendae veritatis, eo quod pluris meriti est quam exercitatio corporalis, maxime si ad hoc studet, ut alios illuminet. Unde Ambrosius: " Otiosus non est qui verbo Dei studet, nec pluris meriti est qui laborat extra, quam qui laborem Divinitatis cognoscendae exercet Intra ".

III. Tertio notatur in verbo proposito perfecta remuneratio in divina visione, cum dicit: redde illis; et hoc nihil aliud est quam visio divina, quae reddetur u nicuiq ue secundum bona opera sua. Nam primo, vocatis ad amaritudinem paenitentiae, cuius fuit operatio in acquisitione caelestis gratiae, reddetur merces deliciosa ad fruendum propter affluentiam dulcedinis; secundo, vocatis ad rectitudinem iustitiae, cuius operatio fuit in multiplicatione ditantis iustitiae, reddetur merces copios a ad ditandum et honorandum propter excellentiam magnitudinis; tertio, vocalis ad perfe ctio nem vitae , cuius operatio fuit in promulgatione legis divinae, reddetur merces speciosa ad intuendum propter refulgentiam pulcritudinis. Et sic ista merces est perfecta, et nulla alia, eo quod perfecte dulcorat gustum, perfecte ditat et honorat proprium subiectum et perfecte delectat visum.

Primo illa merces erit deliciosa ad perfruendum propter affluentiam dulcedinis; unde dicitur in Psalmo : Cum dederit dilectis suis somnum; ecce, hereditas Domini, filii; merces, fructus ventris.

Christus est fructus ventris, Virginis gloriosae, datus in perpetuam hereditatem et mercedem deliciosam dilectis filiis Dei post istam vitam. Ista merces satiat appetitum animae, quia intime et per essentiam ei illabitur, delectat etiam ratione convenientiae, quia " delectatio est convenientis cum convenienti coniunctio ; et anima nulli melius convenit coniungi quam illi, ad cuius imaginem et similitudinem facta est.

Secundo ista merces erit copiosa ad ditandum propter excellentiam magnitudinis; unde dicitur Matthaei quinto: Gaudete et exsultate, quoniam merces vestra copiosa est in caelis.

Gaudete, inquam, interius in anima; et exsultate, exterius in verbo et facto; nullus sit locus incertitudinis vel timoris, q uia merces vestra copiosa est in caelis. Dicitur ista merces copiosa, quia replet totam animam ratione suae sufficientiae, et quia excedit suam capacitatem ratione infinitatis et abundantiae, et adeptio etiam ipsius mercedis evacuat omnem timorem. Ideo dicitur Abrae, Genesis decimo quinto: Noli timere, Abram, ego protector tuus sum et merces tua magna nimis.

Tertio ista merces speciosa est ad intuendum propter refulgentiam pulcritudinis; unde dicitur Sapientiae quinto : Iusti autem in perpetuum vivent, et apud Dominum est merces eorum, et cogitatio illorum apud Altissimum. Ideo accipient regnum decoris et diadema speciei de manu Domini.

Sapientia enim aeterna iustis in perpetuum regnantibus proponet illas rationes aeternas omnium ad contemplandum in regno suo tanquam in speculo pulcriformiter. In hac contemplatione sive " visione est tota merces ", quae tanto desiderio sui rapit animas beatas, ut cogitatio eorum semper sit apud Altissimum, quia in continua laude sunt et glorificatione, resolvendo in primum principium quidquid boni habent. Unde omne id, quod continue accipiunt in eum resolvunt qui scius potest glorificare, quia tanto anima isti mercedi est propinquior, quanto illa quae accipit, suo principio tribuit Rogemus ergo etc

DOMINICA IN SEXAGESIMA.

Sermo .

Quod autem in bonam terram, hi sunt, qui in corde bono et optimo audientes verbum retinent et fructum afferunt in patientia, Lucae octavo .

Prothema. Da sapienti occasionem, et addetur ei sapientia. In verbo secundo loco proposito, sumto de Proverbiorum nono, describuntur tria, quae sunt necessaria cuilibet volenti proponere verbum Dei. Et primum est animi liberalitas; secundum est modi brevitas; tertium est voti utilitas. Liberalitas igitur in a nimo notatur, cum dicit: Da , non vende pretio vel commota, secundum illud Domini: Gratis accepistis, gratis date. Brevitas in modo notatur, cum subdit: occasi onem , quia quaedam occasio datur audienti, cum annuntiantur " vitia et virtutes cum brevitate sermonis, quiaverbum abbreviatum fecit Dominus super terram ". Utilitas in voto notatur, cum subinfert: et addetur ei sapientia. Rogemus ergo Dominum, carissimi, in principio nostri sermonis, ut ita det nobis liberalitatem in animo, brevitatem in modo, ut tandem possimus consequi utilitatem in voto. Amen.

Quod autem in terram bonam etc.

Quoniam, secundum beatum Gregorium , "lumen intelligentiae humilitas aperit, superbia vero abscondit "; hinc est, quod Dominus noster Iesus Christus, sciens, sicesse placitum ante Deum Patrem, superbis et elatis hominibus ad reprimendum superbiam intellectus in audiendo et non intelligendo regnum Dei annuntiat in parabolis, sed humilibus eius discipulis, quibus datum est nosse mysterium regni Dei, sensum Dei in parabola hodierni Evangelii aperit, cum dicit in verbo proposito, quod est finis expositionis praedictae parabolae: Quod autem in terram bonam, hi sunt, qui corde etc. In quo quidem verbo valde ordinate proceditur; nam, sicut videmus, quod terra materialis ad hoc, ut fructificet, primo debet praeparari , deinde seminari, postea fructus ex ea tolli: sic in verbo proposito primo notatur nostri cordis debita praeparatio; secundo, divini seminis firma susceptio; tertio, recepti seminis temporanea fructificatio. Primo ergo notatur nostri cordis debita praeparatio, cum dicit: Quod autem in terram bonam; ista bonitas terrae nihil aliud est quam bona praeparatio nostri cordis; secundo notatur divini seminis firma susceptio, cum dicit: hi sunt, qui corde bono et optimo audientes verbum retinent; sed tertio notatur recepti seminis temporanea fructificatio, c um subinfert: et fructum afferunt in patientia, e o quod persecutiones patienter sustinent propter verbum Dei et omnia mala poenae sive illata sive innata.

I . Primo ergo in verbo proposito notatur nostri cordi s debita praeparatio, cum dicit: Quod autem i n terram bonam. Debemus autem nostrum cor, quod sub metaphora bonae terrae Christus describit, ad modum terrae multiformiter praeparare. Tunc enim illa terra materialis est bene praeparata et ad fructum disposita, quando est primo a malis radicibus exstirpata; secundo, aquis pluvialibus irrigata; tertio, caloribus solis opposita , ut sic calore solis vivifico incalescat ut possint iactata semina vegetare. Per hunc modum, si volumus, quod cor nostrum sit bene praeparatum et ad fructum bonae operationis dispositum, primo debet exstirpari a spinis peccatorum omnium; secundo, irrigari aquis lacrymabilium coniunctionum; sed tertio debet inflammari incendiis divinorum desideriorum, quorum calore vivifico possit vegetare receptum atque retentum verbum Dei, ut pullulet, in germen bonae operationis.

Primo debet terra nostri cordis exstirpari a malis radicibus peccatorum; unde dicitur Proverbiorum duodecimo : Qui operatur terram suam satiabitur panibus, qui autem sectatur otium stultissimus est.

Qui operatur terram, propriae conscientiae, evellendo ex ea vepres vitiorum gladio acutae compunctionis, exstirpando spinas peccatorum exercitio perfectae confessionis et amovendo urticas malorum desideriorum exercitatione disciplinae et mortificationis; satiabitur panibus, bonorum operam. Qui autem sectatur otium et dimittit, eam sterilescere spinis vitiorum, vepribus peccatorum et urticis malorum desideriorum, stultissimus est. Bonum est igitur, carissime , operari terram tuam, ut educas panem de terra, et vinum laetificet cor hominis, secundum quod dicitur in Psalmo.

Ut educ as pa nem bonae operationis ad reficiendum; de terra propriae conscientiae; et vinum, internae devotionis ad laetificandum.

Secundo debet terra nostri cordis irrigari aquis lacrymabilium coniunctionum; unde Iudicum primo : Da mihi benedictionem, quia terram arentem vidisti mihi, da et irriguam aquis. Fidelis anima, c ognoscens experimentaliter, lacrymarum abundantem effusionem et cordis affluentem compunctionem non esse a se ipsa, sed a Deo; ideo ab ipso petit benedictionem irrgationis: Da mihi benedicti onem, et ego aquis lacrymabilium conpunctionum irrigabo aridam terram conscientiae; huic convenit quod dicitur in Psalmo: Anima mea sicut terra sine aqua tibi. Velociter exaudi me, Domine, defecit spiritus meus.

Cognoscens David fidelis, animam suam ad modum terrae aridae non posse producere germen bonae operationis sine aqua lacrymabilis compunctionis et irriguo mentalis devotionis; petit hoc a Domino cum instantia devotae orationis dicens: Velociter exaudi me, dando irriguum interioris devotionis et exterioris lacrymationis; quia defecit spiritus meus, prae ariditate internae devotionis et ardore terrenae affectionis.

Tertio debe t terra nostri cordis inflammari incendiis divinorum desideriorum; unde dicitur Ecclesiastici quadragesimo tertio : Sol in aspectu annuntians in exitu, vas admirabile, opus Excelsi; in meridiano exurit terram.

Sol, iustitiae, Christus Deus noster, habens speciositatem in aspectu interiori quantum ad Divinitatem, et in aspectu exteriori quantum ad humanitatem, est vas admirabile, quia contentivum incomprehensibilis Divinitatis; in ipso enim inhabitat corporaliter plenitudo Divinitatis. Dicitur opus Excelsi; nam, etsi Excelsus formet omnes adiuvando naturam, tamen specialiter Christum formavit operando supra naturam. Hic vero in meridiano exurit terram, scilicet terrenum cor, quando est in ardentissimo desiderio sui.

II. Sequitur: hi su nt, qui corde bono et optimo audientes verbum retinent; ubi notatur secundo divini seminis firma susceptio. Ad hoc, ut verbum Dei in audiente afferat fructum, debet secundum instructionem hodierni Evangelii primo recipi sive audiri reverenter cum mentis quietatione; secundo debet retineri sive firmiter credi cum unionis adhaesione; sed tertio debet intelligi diligenter cum operis exsecutione.

Primo verbum Dei debet reverenter recipi sive audiri cum ment is q uiet ati one, eo quod in hodierno Evangelio dicit Dominus : Quod autem in spinas cecidit, hi sunt, qui audierunt et a sollicitudinibus et divitiis et voluptatibus vitae euntes suffocantur et non referunt fructum. Unde Gregorius: " Perturbatae mentes saecularium eo ipso clamant, quod inquietae sunt, quia a vera sapientia divisae " sunt, scilicet fide et moribus. Dei secreta non cognoscimus, nisi intimis desideriis vigeamus, quia vivacius verba Dei mens penetrat, cum admittere curarum saecularium tumultum recusat; siquidem verba sapientium audiuntur in silentio . Hoc attendens Maria Magdalena, secundum quod dicitur Lucae decimo: Sedens secus pedes Domini, audiebat verbum illius; sedens, per mentis tranquillitatem, non discurrens per cordis distractionem; quia, sicut dicit Gregorius, oportet, desiderantem sapientiam dissolvi a curis et distractionibus, siquidem qui minoratur actu sapientiam percipiet ; se cus p edes Domini, per cordis humiliationem, quia obstaculum veritatis est tumor mentis, qui, dum inflat, obnubilat; audiebat verbum illius, per auditus inclinationem, et obliviscens populum suum, Iudaicum, et d omum patris sui, diaboli per imitationem.

Secundo debet retineri sive credi firmiter cum unionis adhaesione; unde de illis qui non bene retinent, dicit Dominus : Nam qui supra petram, hi sunt, qui, cum audierint, cum gaudio suscipiunt verbum; et hi radices non habent, quia ad tempus credunt et in tempore tentationis recedunt. Sed de his qui firmiter crediderunt sive retinuerunt, adiungit, dicens: Quod autem in bonam terram, hi sunt, qui in corde bono et optimo audientes verbum retinent et fructum afferunt in patientia , eo quod persecutiones et quaelibet mala poenae patienter sustinent propter verbum Dei.

Tertio debet intelligi diligenter cum operis exsecutione, quia de illis qui audierunt et opere mancipare neglexerunt, dicitur Matthaei decimo tertio : Omnis, qui audit verbum regni et non intelligit, venit malus et rapit quod seminatum est in corde eius; hic est, qui secus viam seminatus est. Sed de his qui intellexerunt cum operis exsecutione, addidit dicens: Qui vero in terra m bonam seminatus est, hic est, qui audit verbum et intelligit et fructum affert, et facit aliud quidem centesimum, aliud autem sexagesimum, aliud vero trigesimum.

In terram bonam verbum seminatur, quando quod intelligitur opere completur; et tunc verbum facit fructum trigesimum in coniugatis, sexagesimum in continentibus, sed centesimum in virginibus Meritum ergo coniugatorum per trigesimum numerum, qui consurgit ex ternario et denario, intelligitur, quia coniugati debent habere fidem Trinitatis et adhaerere decem praeceptis Legis Per numerum autem sexagesim um, qui consurgit ex senario et denario intelligitur meritum continentium, quia continentes debent adhaerere decem praeceptis Legis et insuper habere sex opera misericordiae, quae in hoc versu continentur:

Visito, polo, cibo, redimo, tego, colligo, condo.

Debet enim continens visitare infirmos, cibare et potare ieiunos, redimere captivos, tegere nudos, colligere peregrinos et condere sive sepelire mortuos

Meritum denique virginum ratione suae perfectionis per centesimum numerum designatur , quia virgines vitam angelicam et caelestem, in quantum possunt, ducunt .

III Tertio in verbo proposito notatur recepti seminis temporanea fructificatio, cum dicit: fructum afferunt in patientia. Nam illi qui primo purgaverunt cor a spinis omnium peccatorum et receperunt verbum reverenter cum mentis quietatione, afferunt spectabilem fructum puritatis munditiae pulcrificantis; secundo, qui cor compleverunt aquis lacrymabilium conpunctionum et retinuerunt sive crediderunt verbum firmiter, afferunt fructum utilem claritatis intelligentiae illuminantis; tertio, illi qui inflammaverunt cor incendiis divinorum desideriorum et intellexerunt verbum diligenter cum operis exsecutione, afferunt fructum oblectabilem familiaritatis divinae dulcorantis Et sic talis fructus est optimus, eo quod habet speciositatem in aspectu, utilitatem in effectu et deliciositatem in gustu.

Primo ergo, qui expurgaverunt cor a spinis omnium peccatorum et vitiorum et receperunt verbum reverenter cum mentis quietatione, afferunt spectabilem fructum puritatis munditiae pulcrificantis; unde dicitur Proverbiorum tertio: Melior est acquisitio eius negotiatione argenti et auri, primi et purissimi fructus eius.

In avida enim acquisitione auri et argenti cupidi et avari homines fiunt deteriores, Deo et Angelis abominabiles et etiam daemonibus in foeditate culpae similes; sed in acquisitione pulcritudinis munditiae, quae consistit in unitate gratiae et trinitate virtutum theologicarum, scilicet fidei, spei et caritatis, anima redditur Deo amabilis Angelis desiderabilis et etiam daemonibus terribilis Propter hoc melior est acquisitio puritatis et munditiae acquisitione auri et argenti. Sed quoniam per cordis munditiam anima incipit producere mundos fructus et Deo acceptabiles, ideo dicitur: primi et purissimi fructus eius. In tantum enim divina Sapientia diligit animas habentes istam puritatem munditiae, ut omnia opera eius sibi appropriet et divinos fructus eos vocet, secundum quod dicitur Ecclesiastici trigesimo nono: Obaudite me, divini fructus, et quasi rosa plantata super rivos aquarum fructificate. Unde qui habent istam puritatem munditiae in cogitatione, affectione et locutione ad omnimodam formam pulcritudinis gratiae transformantur totaliter, ut deificentur sperando, cogitando, sapiendo et eloquendo, et ita divini fructus appellantur Et quemadmodum rosarum decorem natura producit inter spinas, ita anima decorem pulcritudinis munditiae non producit neque servat odoriferum fructum castitatis interioris in corde et exterioris in, corpore nisi inter spinas acutarum disciplinarum poenitentiae; ideo dicuntur rosae plantatae super rivos aquarum id est divinarum influentiarum; fructificate, fructus lucis et honestatis in omni iustitia et veritate .

Secundo, qui cor compleverant aquis lacrymabilium conpunctionum et retinuerunt sive crediderunt firmiter, afferunt fructum claritatis et intelligentiae illuminantis; unde dicitur in Psalmo : In lege Domini fuit voluntas eius, et in lege eius meditabitur die ac nocte. Et erit tanquam lignum, quod plantatum est secus decursus aquarum, quod fructum suum dabit in tempore suo.

Primo enim praedicator debet applicare voluntatem ad legem divinam, ut quod intelligit opere compleat, et deinde meditari in lege eius die ac nocte, qualiter debeat alios instruere, quia tunc erit tanquam lignum, quod plantatum est secus decursus aquarum, id est divinarum influentiarum, quod fructum suum dabit in tempore suo.

Sed multi dant fructum alienum, non suum, eo quod volunt humeris aliorum onera gravia et importabilia imponere, ipsi autem nolunt digito ea movere. Alii autem proferunt fructum non in tempore suo, sed ante tempus suum, eo quod sua auctoritate volunt prius docere quam discere, et ideo verbum eorum saepe ratione scandali et ignorantiae et malae vitae defluit in vanum per contemptum audientium; " quia cuius vita despicitur, restat, ut eius praedicatio contemnatur ".

Tertio, qui inflammaverunt cor incendiis divinorum desideriorum et intelligunt verbum diligenter cum operis exsecutione, afferunt oblectabilem fructum familiaritatis dulcorantis. Unde dicitur Canticorum secundo : Sub umbra illius, quem desideraveram, sedi, et fructus eius dulcis gutturi meo.

Sub umbra, refrigerantis gratiae ab aestu carnalis concupiscentiae et ab ardore exitialis avaritiae; illius , scilicet Christi; cum vehementi affectione sedi, per mentis quietationem, non discum per mentis distractionem ; quia qui minoratur actu percipiet sapientiam, et tunc fructus eius dulcis gutturi meo, propter sapientialem oblectationem . Rogemus ergo etc.

Tradetur enim gentibus etc.

Quoniam solent oves gregis, percusso pastore, dispergi ; hinc est, quod Dominus noster Iesus Christus, praesciens, suos discipulos in corporalis suae mortis percussione in modum ovium dispergi per devia erroris, ad fortificandum eos in via fidei et in eis ceteros alios, ne possent credere hoc sibi accidere ab eventu sive ignorantia, dignatus est praedicere in verbo proposito illud infinitum beneficium suae passionis et caeleste mysterium nostrae redemptionis, eo quod ipse Deus aeternus, se inclinans, humiliter mortem crucis pro salute generis humani cum desiderio suscepit. Exprimitur autem in his verbis Christi passio " quantum ad eius principium, medium et ultimum, in quibus perfecta rei cognitio consistit ". Principium namque passionis fuit malignitas proprii discipuli proveniens ex diaboli suggestione; medium vero fuit contemptibilitas ultimi opprobrii in flagellatione et faciei conspuitione; sed ultimum fuit acerbitas dolorosi supplicii in corporis et animae separatione. Primo ergo malignitas proprii discipuli notatur, cum dici tur: Tradetur enim gentibus, id est Filius Dei a Iuda, diabolo suggerente; unde dicitur Ioannis decimo tertio ; Cum diabolus iam misisset in cor, ut traderet eum ludas Simonis Iscariotae etc. Secundo contemptibilitas ultimi opprobrii, c um subditur: et illudetur et flagellabitur et conspuetur; illusiones et sputa atque flagellationes sunt signa extremae vilificationis. Tertio notatur acerbitas dolorosi supplicii, c um subinfertur: postquam flagellaverint, occident eum; valde enim fuit acerbum illud tormentum Christi, quod tam celeriter eum occidit; ante enim obiit quam alii, qui cum eo erant crucifixi.

I Dicit ergo: Tradetur, ubi notatur malignitas Iudae proditoris, proprii discipuli Ista enim malignitas plenius apparebit, si diligenter consideremus triplicem conditionem istam malignitatem proditoris aggravantem, videlicet primo confidentiam securitatis et amicitiae; secundo, excellentiam dignitatis apostolicae; tertio, concupiscentiam cupiditatis et avaritiae. Ex his tribus conditionibus potest apparere, quia nulla sub caelo maior fuit malignitas quam illa Iudae, qui tanquam falsus amicus in datione osculi tradidit verum amicum et tanquam ingratus discipulus immo Apostolus, tradidit benignum Magistrum; tanquam cupidus et avarus vili pretio vendidit iustum et pium, immo summum Bonum.

Primo magna fuit malignitas Iudae in tradendo Dominum propter confidentiam securitatis et amicitiae. Iudas enim non fuit tractatus tanquam extraneus atque suspectus amicus, immo tanquam amicus securus, dum non solum factus est a Christo de familia sua comedendo et bibendo panem in mensa Christi cum ceteris Apostolis, sed etiam factus est dispensator temporalium totius familiae Et ob hoc conqueritur in Psalmis Dominus de ipso, dicens : Homo pacis meae, in quo speravi, qui edebat panes meos, magnificavit super me supplantationem.

Ecce, falsificatio simulatae pacis ! Unde Lucae vigesimo secundo Dixit illi Iesus : Iuda , osculo Filium hominis tradis ? Chrysostomus : " Pax caeli traditur doli osculo, tenetur tenens omnia, alligatur omnium nexus, ducitur attrahens universa, falso veritas accusatur ". Inquosperabam, ecce, confidentia amicitiae et securitatis; magnificavit super me supplantationem, ecce, immensitas malignitatis Iudae; unde Dominus dicit de Iuda Matthaei vigesimo sexto : Amen dico vobis, quia unus vestrum me traditurus est, qui manducat mecum.

Secundo magna malignitas fuit Iudae in tradendo Dominum propter excellentiam dignitatis apostolicae. Iudas enim non solum ad gratiam et ad doctrinam fidei est vocatus, sed etiam ad dignitatem apostolatus est assumtus, dum inter duodecim dignatus est Dominus eum connumerare. Unde de ipso dicit Dominus Ioannis decimo tertio : Unus ex vobis, scilicet duodecim, tradet me; similiter Matthaei vigesimo sexto: Abiit unus de duodecim, qui dicebatur iudas Iscariotes, ad principes sacerdotum etc.

Tertio magna fuit malignitas Iudae propter concupiscentiam cupiditatis et avaritiae; unde Matthaei vigesimo sexto dicit ludas principibus sacerdotum: Quid vultis mihi dare, et ego vobis eum tradam? At illi constituerunt ei triginta argenteos. Magna siquidem fuit istius iniquitas proditoris, si consideremus, pro quanta vendidit Dominum, quia non magno, sed vili pretio, scilicet triginta argenteis; maior vero, si consideremus, quibus tradidit et vendidit, quia non amicis, sed inimicis et extraneis quaerentibus a nimam eius; maxima, si consideremus, ad quid eum tradidit et vendidit, quia non ad serviendum, sed illudendum, flagellandum, conspuendum et crucifigendum. Sed certe, si consideremus, quis venditur et traditur, infinita est eius iniquitas, quia Rex regum et Dominus dominantium . Et propter hoc Dominus dixit Pilato: Maiuspeccatum habet qui me tradidit tibi. Et quia illa malignitas proditoris ratione suae iniquitatis est meis verbis inexplicabilis , ideo nolo amplius in hoc morari , sed finem dare sermoni .

II. Secundo notatur contemptibilitas ultimi o pprobrii i n flagellatione et faciei conspuitione, cum dicitur: et illudetur et flagellabitur et conspuetur. Non enim sine causa, immo divina dispensatione factum est ut Filius Dei illuderetur, flagellaretur et conspueretur, quoniam per ista tria miro modo ipse Dei Filius, Reparator humani generis, destruxit corpus peccati . Nam in peccato est frontis inverecundia excludens pudorem; delectationis complacentia excludens dolorem; et elationis superbia excludens timorem. Et quoniam " contraria contrariis curantur ", primo destruxit frontis inverecundiam in sustinendo pudorem in illusione; secundo, delectationis complacentiam sustinendo dolorem in flagellatione; tertio, elationis superbiam sustinendo vilificationem in conspuitione.

Primo destruxit frontis inverecundiam sustinendo pudorem in illusione; et de ista illusione dicitur Matthaei vigesimo septimo : Chlamydem coccineam circumdederunt ei, et plectentes coronam de s pinis , posuerunt super caput eius et arundinem in dextera eius, et genu flexo ante eum, illudebant ei.

Fletum, inquam, deducite, oculi mei, liquesce, anima, in dolore compassionis super contritionem viri huios; quia Filius Dei chlamyde coccinea induitur, non ut honoretur, sed ut vituperetur; corona de s pinis super caput eius ponitur, ut pudore confusionis repleatur; arundo in dextera eius ponitur, et a nte eum genuflectitur, ut regius honor parum ante ei exhibitus plenius derideretur. Unde frontis meretricis inverecundiam in peccato non deponere, cum Christus ad eam destruendam sustinuerit pudorem in sui illusione , estmagnae iniquitatis.

Secundo destruxit delectationis complacentiam sustinendo dolorem in flagellatione ; unde dicitur Marci decimo quinto : Tradidit, scilicet Pilatus, eis Iesum flagellis caesum. Christus ad hoc voluit amaritudinem doloris sustinere in flagellatione, ut destrueret dulcedinem carnalis delectationis. Non ergo, carissimi, evacuemus in nobis effectum divinae flagellationis, quam sustinuit pro nobismetipsis, iterum Filium Dei flagellando per delectationem peccati, quia mitigandus est eius dolor, non amplius innovandus. Unde Bernardus : " Heu me miserum! Deus meus adaptatur ad verbera; ecce , iam caeditur, rumpit sanctam carnem violentia flagellorum, et crudelia vulnera scapularum totam carnem conscindunt ".

Tertio destruxit elationis superbiam sustinendo deiectionem sive vilificationem in conspuitione; Matthaei vigesimo septimo : Exspuentes in eum, acceperunt arundinem et percutiebant caput eius. Miro enim modo excelsus Filius Dei confudit nostram superbiam in sustinendo sputorum abominationes , quae sunt signa extremae deiectionis, ut nullus, quantumcumque nobilis et excelsus, verecundetur propter honorem Dei humiliari et deiici in conspectu hominum. "Non ergo erubescat membrum deiectionem humilitatis, quam novit praecessisse in capite. Nihil enim membrum gloriosius putat quam opprobrium deiectionis sui capitis portare ".

III. Ultimo subinfertur dolorosi supplicii acerbitas, cum dicit: et postquam flagellaverint, occident eum. Huius dolorosi supplicii acerbitatem ostendit primo nobilitas teneri sive delicati subiecti, veraciter patientis; secundo, malignitas Iudaici populi, crudeliter saevientis; tertio, atrocitas amari supplicii, celeriter perimentis.

Primo vehementem amaritudinem huius dolorosi supplicii ostendit nobilitas teneri subiecti, veraciter patientis. Ex parte enim carnis erat teneritudo naturae optime complexionatae; et quanto natura tenerior, tanto eius poena dolorosior. Ratione autem huius teneritudinis tantam paenam inflixit sola imaginatio mortis, quod factus est sudor eius sicut guttae sanguinis decurrentis in terram; ergo, si tantum fecit sola imaginatio, quantum superaddidit degustatio acerbissimae passionis ! Ex parte enim mentis erat in eo omnimoda peccati immunitas;

" quae autem venit indignae poena, dolenda venit ", secundum quod dicit Ovidius . Ex parte enim amicabilis unionis animae et carnis fuit in eo vehementia dolorosae afflictionis, quia caro eius nulli erat corruptioni obnoxia; ideo anima fortiori amicitia ei coniungebatur. Ubi autem maior amor in coniunctione, ibi maior dolor in separatione, et ratione huius non fuit sub caelo dolor similis sicut dolor suus. Ad cuius expressionem clamans et lacrymans mortuus est; eius horribilis clamor etiam ipsis insensibilibus videbatur incutere horrorem, quoniam non tantum vel um templi, sed etiam petraescissae sunt, et sol obscuratus est.

Sed hanc lacrimabilem vocem non audiunt homines, qui duriores sunt ipsis lapidibus De ista vero occisione ad litteram Isaias dicit: Sic''ut ovis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet.

O vis est Christus ratione tractabilitatis et patientiae; sed agnus, ratione puritatis et innocentiae, cuius ratione peccata mundi tulit. Unde sequitur: Pro eo, quod tradidit in mortem animam suam et cum sceleratis reputatus est, et ipse peccata multorum tulit et pro transgressoribus rogavit.''

Secundo vehementem acerbitatem huius dolorosi supplicii ostendit malignitas populi Iudaici, crudeliter saevientis. Multum enim saevierunt crudeles Iudaei; nam eius aures clamoribus opprobriorum impleverunt, eius faciem abominationibus sputorum sordidaverunt, eius caput compunctionibus spinarum fregerunt, propriis humeris suam ignominiam crucis portare fecerunt, eius maxillas sacrilegis manibus percusserunt, in siti sua felle et aceto eum potaverunt, et quod plus est, solo zelo invidiae eum occiderunt,, secundum quod figuratum erat in occisione Abel, de quo dicitur primae Ioannis tertio : Cain, qui ex maligno erat, et occidit fratrem suum. Et propter quid occidit eum? Quoniam opera eius maligna erant, fratris autem eius iusta.

Perversus Cain, qui occidit iustum fratrem suum solo zelo invidiae, ratione suae malignitatis significat populum Iudaicum, qui occidit Christum natum de populo et gente Iudaica, invidens bonis operibus eius Et hoc est quod dicebat eis Dominus Ioannis decimo: Multa bona opera ostendi vobis ex Patre meo; propter quod eorum opus me lapidatis ?

Hic enim est Christus, qui quaecumque mystica veteris testamenti adimplevit Nam a latere Adae sequestratus est, ut inde fieret Ecclesia; in Abel occisus est, in Noe nudatus, in Abraham multiplicatus, in Isaac immolatus Huic enim singulari sacrificio figurando omnia veteris testamenti sacrificia hactenus insudaverant. In Iacob peregrinatus, in Ioseph venditus, in Moyse occultatus, in David persecutus in Prophetis exhonoratus. Si ergo quilibet istorum, excepto (?) Adam, habuit satis portare de sua tribulatione, quantum vero habuit Christus portare, super quem et in quo omnes istorum figurales fluctus fuerunt inducti et adimpleti ! Unde ratione illius crudelitatis et saevitiae, quam exercuerunt in eum Iudaei, potest dici de eis illud Iob vigesimo: Caput aspidum suget, et occidet eum lingua viperae.

Tertio vehementem acerbitatem huius dolorosi supplicii ostendit atrocitas amari supplicii, celeriter perimentis. Valde enim crudele et amarum fuit eius supplicium, eo quod in eo habuit membrorum denudationes et extensiones, dolens in omni parte sui sine ulla miseratione; clavorum perforationes in pedibus et manibus, patiens in omni hora sine requietione; tanquam enim carnifex sui ipsius, si parcebat pedibus, cruciabat manus, et si parcebat manibus, cruciabat pedes. Unde quia maxima erat ibi collectio nervorum, ideo maxima erat afflictio paenarum, et quia maxima in collectione nervorum vivacitas, maxima sentiebatur poenalitas; cum immensitate acerbitatis et poenali talis celeriter anima fuit divisa a carne; ante enim obiit quam alii, qui cum eo erant crucifixi, et cum percussus esset in latere ratione accelerationis, exivit sanguis et aqua. Ex quo apparet, quod adhuc sanguine existente in corde, ubi est fons vitae, facta est separatio animae a corpore Si ergo naturaliter anima appetat habitare in corpore, quamdiu sanguis abundat in domicilio vitae: ergo absque maximo dolore de tam aperto domicilio vitae avelli non potuit. Ad cuius poenalitatis expressionem cum clamoribus validis emisit spiritum. Et de hoc dicitur Actuum decimo: Nos testes sumus omnium, quae fecit Iesus inregione Iudaeorum et Ierusalem, quem occiderunt, Iudaei in Ierusalem, suspendentes in ligno crucis. In quo nonhabuit ratione arctitudinis ubi caput suum reclinaret, nec ubi membra corporis appodiaret; immo, aliquando appodiabat se ad clavos pedum, aliquando ad clavos manuum; et ideo omni hora sine interpolatione vehementissime patiebatur Rogemus ergo etc.