sig. I. Vitis.

Maria dicitur vitis, imo ipsa se nominat vitem, Eccli. XXIV, 23, dicens : Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris, et flores mei fructus honoris et honestatis, Nota, quod quidam codices habent odoris, sed littera correcta habet honoris.

Possunt autem haec verba sic exponi de sapientia ut dicat: Ego fructificavi, id est, fructificando dedi, suavitatem odoris, id est, doctrinam suavem et odoriferam. Suavitas enim retinet. Joan. VI, 69 : Domine, ad quem ibimus ? dicit Petrus, verba vitae aeternae habes. Odor attrahit. Isa. ii, 3 : Venite, et ascendamus, etc. Vel sic : Fructificavi, id est, fructificando dedi suavitatem odoris, id est, suavitatem doctrinae procedentem ex odore.

Quasi vitis. Ecce modus fructificandl quomodo fructifico ego, quasi vitis, quae aquam putrefactam convertit in vinum. Et sapientia vel Christus vel doctrina fructificat, dum ab amore voluptatis convertit vinum amoris, quod laetificat homines , et germinat virgines . Dominus etiam aquam legis mutavit in vinum Evangelii, quod significatum est, Joan. II, 7 et seq., in nuptiis.

Et flores mei, id est, virtutes sanctorum, quae a me procedunt, sunt fructus jam habitus in praesenti: quia virtutibus est delectatio et jucunditas vel serenitas conscientiae annexa. Proverb, xv, . 15: Secura mens, etc. Odoris in re : quia alios attrahunt per exemplum, ut cortina cortinam. Et honestatis in spe: honestas enim status est seu. stabilitas honoris,.qui nunc habetur in spe: .quia nunc filii Dei sumus . Vel, fructus honoris sunt vir- tutes : quia merentur honorari, et quia sunt fructus honestatis, id est, pleni honestate.

De Maria sic : Ego quasi vitis. In hoc ostendit ipsa, quod plenitudo sua redundavit in alios per exemplum lectionis et studii. Conservabat enim omnia verba , etc. Verba enim Angelorum, pastorum, et Simeonis conferebat cum verbis legis : nec potuit mater Verbi verbum ignorare creatum.

Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris. Odor potest dici lex: quia nares spirituales delectat spiritualiter intellecta, et cujus usus erat in odoramentis. Suavitas Evangelii. Matth. XI, 30 : Jugum enim meum: suave est, etc. Odoris dicit generaliter non abjiciendo suavis, vel. hujusmodi, in quo intelligitur lex cujus interiora suavia, exteriora gravia in multis. In vite Domini aqua fit vinum : et. beata Virgo legendo in lege et Prophetis fecit fructum Evangelii. Ideo dicit: Ego legendo in lege et Prophetis fructificavi, id est, fructum feci, qui fructus est finis legis. Et hoc quasi vitis mutando duritiam et insipiditatem legis in suavitatem et dulcedinem Evangelii, praeponendo scilicet fructum mentis fructui ventris. Fuit enim fortis mulier quae carnem contempsit vovens virginitatem contra legem quae steriles maledicit, et contemnens mundum contra legem quae temporalia promittit. Et etiam fuit supra legem quae neminem ad perfectum duxit. Et hi flores sunt sententiae Evangelii, quae tempore veris, id est, gratiae emanaverunt de pratis Scripturae Veteris. Testamenti, quae. clausae erant tempore hiemis, id est, legis. Proverb. xxvii, 25 : Aperta sunt prata, etc. Tales enim sententiae sunt flores ejus visum spiritualem confortando, et fructus affectum reficiendo. Matth. XI, 28 : Venite ad me, etc, usque, reficiam vos. Sunt autem fructus

honoris: quia docent interiorem munditiam, et honestatis, quia, docent exterio-

Aliter: Ego, dicit Maria, quasi vitis fructificavi suavitatem odoris , id. est, suavem odorem sanctae conversationis et opinionis, cum jucunditate mentis quae designatur in vino seu in vite . Et flores mei, id est, virtules, scilicet viola humilitatis, rosa charitatis, lilium virginitatis, sunt fructus honoris ei honestatis: quia imitatores meos in his virtutibus reficiunt spiritualiter et saginant, et ideo fructus.

Vel sic: Flores mei, id est, decor honestae conversationis et fragrantia bonae opinionis, sunt fructus honoris et honestatis, quia ipsos satiant et reficiunt, qui ab ipsis exemplum sumunt. Vel, fructus potest esse genitivi casus, ut sit sensus : Flores mei fructus, id est, qui parturiunt ex se fructum vitae aeternae, et sunt honoris et honestatis collativi. Vel, fructus odoris, alia littera, quia alliciunt ad currendum post me : quod patet in adolescentulis, quae refectae hujusmodi fructibus, et illectae hujusmodi odoribus dicunt ei: Curremus in odorem unguentorum tuorum .

Vel sic : Fructificavi suavitatem odoris, id est, odorem suavissimum caelesti sponso quo illum attraxi ad me de caelo. Odor enim illum attraxit, suavitas retinuit. Cantic.I, 11 : Dum esset rex in accubitu , etc. Vel, fructificavi suavitatem conscientiae quoad me, et odorem sanctae opinionis quoad proximum.

Vel sic : Maria hic dicit se fructiQcasse sicut fructificat suavitatem odoris : quia sicut sine laesione vitis procedit ab ea odoris suavitas, et idem odor longe lateque diffunditur: sic de Virgine sine laesione pudoris processit Filius Dei, cujus dulcis opinio replet mundum. Luc. IX, 14 : Fama exiit per universam regionem de illo. Et bene Christus dicitur fructus et suavitas odoris, cujus suavitas modo in via sentitur ut odor, sed in patria gustantur ut fructus et perfecte saporabitur. Unde in persona ejus videtur dixisse, Job, IX, 26: Dies mei pertransierunt quasi naves pomaportantes. Quae scilicet naves poma portantes per aquam, pomorum odorem transeundo diffundunt, sed gustum saporis non tribuunt. Sic nos dum per mare hujus saeculi transimus, odorem quidem divinae dulcedinis quadam exsilii contemplatione sentimus: sed quando facie ad faciem Deum videbimus, tunc divina dulcedine fruemur pleno gustu.

Et nota, quod, dicit : Fructificavi suavitatem odoris. Res enim odorifera et odorem a se emittit, et odorem in se plurimum retinet. Sic beata Virgo emisit suavitatem odoris, fructum suum qui Christus est producendo, quem tamen excellenter in se retinuit, mansit quidem in ea secundum, divinitatem qui ex ea prodiit secundum humanitatem.

Sequitur : Et flores mei fructus honoris et honestatis. Mirabile verbum, flores mei fructus, et flos solet praecedere fructum, fructus sequi. Quid est ergo quod dicit: Flores mei fructus, quasi in uno instanti ? Notandum ad hoc, quod in aliis mulieribus post conceptionem pueri caro prius formatur, post aliquantulum tempus anima infunditur: et sic crescendo moratur puer in utero matris donec venerit tempus nascendi. Sed non ita factum est in beata Virgine : quia statim ad hanc vocem: Ecce ancilla Domini, fiat mihi, etc, conceptus est Christus plenus homo in carne et anima, ita tamen, quod tunc lineamenta corporis humanis visibus discerni non possent. Et sic ipsa fructum concepit cum flore, ut flos ad conceptionem fructus ad perfectam humanitatem referatur. Et ideo ipsa dicit: Flores mei fructus. Et unde fructus, statim subjungit, honoris et honestatis.

- Nota, quod opus carnis in conjugio est erubescibile, sine conjugio damnabile. Unde Elisabeth concepto Joanne occultabat se mensibus quinque , quia partus sui erubescebat aetatem, ut dicit ibi Glossa, ne in senectute sua vacasse libidini videretur. Quae scilicet libido etiam in conjugatis non deberet exerceri nisi in juventute, et causa prolis. Unde, Genes. xviii, 12, cum Sarae nuntiaretur conceptus, respondit: Postquam senui, et dominus meus vetulus est, voluptati operam dabo? Fructus ergo beatae Virginis fuit honoris, quia sine rubore matrimonialis copulationis: et honestatis, quia sine culpa alicujus carnalis commixtionis. Vel, Christus flos Mariae fructus est honoris et honestatis : quia ab ipso et

1 1 ipsum totus honor mundi et tota ad honestas morum.

Aliter : Flores mei fructus honoris ei honestatis. Postquam dixerat de illo fructu privilegiato quem protulit quasi vitis, subjungit de fructu praerogativarum, meritorum et praemiorum, quos fractus multiplex florum varietas germinavit. Dicit ergo : Flores mei fecerunt fructus odoris, per quos scilicet bonum odorem diffundo, et honestatis, id est, abundantiae et opulentiae. Nam honestas dicitur opulentia. Eccli. XI., 23 : Facile est in oculis Dei subito honestare pauperem. Et paulo ante, v. 14 : Paupertas ei honestas a Deo sunt. Vel ideo dicit, Flores mei fructus : quia opera bona facta in praesenti, ex ejus dilectione erumpentia, flores quidem modo sunt, quorum fructus vita aeterna.

Item, Notandum, quod in hac vite vel vinea impletum est illud Isaiae, v, 1 et 2 : Vinea facta est dilecto meo in cornu filio olei. Et sepivit eam, et lapides elegit ex illa, et plantavit eam electam: et aedificavit turrim in medio ejus, et torcular exstruxit in ea. Quod autem se-

quitur : Et exspectavit ut faceret uvas, ei fecit labruscas, et caetera quae se-. quuntur, hoc non potest beatae Virgini convenire. Item, illud Jeremiae, II, 21, dicitur ei a Domino : Ego plantavi te vineam electam, omne semen verum. Sed quod sequitur, non potest exponi de ea ad litteram. Mystice tamen potest dici, quod sicut Filius multis per occasionem positus est in ruinam, sic et ipsa Judaeis incredulis conversa est in amaritudinem per occasionem, non per causam.

A Domino plantabatur in sua conceptione. Isa. v, 2 : Plantavit vineam electam. Simile, Jerem. ii, 21. Plantata autem fuit in montibus Samariae , id est, in eminentia Ecclesiae. Samaria interpretatur custodia, et significat Ecclesiam quae custodit Christianos. Sed sicut mons supereminet terrae adjacenti, sic Maria supereminet omni sancto ad custodiendos fideles Ecclesiae. Item, Samaria interpretatur custos Domini, vel conjunctio cum Domino : quia ipsa vere custodivit Dominum sibi. Unde dicit : Tenui eum, nec dimittam . Custodivit etiam Domino, dicens, Cantic. ii, 16 : Dilectus meus mihi, et ego illi. Item, Cantic.VII, 10 : Ego dilecto meo, et ad me conversio eius. Ipsa etiam precibus suis conjungit nos Domino, disjunctos prius ab eo per peccatum, si tamen paenitentes dimisso peccato confugerimus ad eam,

Plantabatur autem in suis radicibus, id est, in antiquis patribus. Unde, Psal. lxxix, 10 : Plantasti radices ejus, et implevit terram. Et bene dicitur, implevit : quia nobis attulit plenitudinem omnis boni, id est, Christum, qui est sufficientia omnium, sicut dicitur, II ad. Corinth. iii, 5. Et in ejus nativitate incepit tempus plenitudinis, de quo habetur, ad Galat.IV, 4. Et ad hoc figurandum nata est in mense septembri, quando habetur plenitudo fructuum. A lapidibus purgabatur et malis herbis succrescentibus in sua sanctificatione. Isa. v, 2 : Lapides elegit ex illa. Et tunc proprie fuit ipsa vinea electa, omne semen verum . Per lapides enim et herbas nocivas possunt designari tam originale peccatum quam fomes et titillatio peccati.

Spiritualiter radicabatur in illis antiquis patribus virtutum ipsorum imitatione, sicut ei praeceptum fuerat a Domino, Eccli.XXIV, 13 : In electis meis mille radices. In Abraham fides et obedientia, in Isaac spes et patientia, in Jacob charitas, in David humilitas. Et hae sunt spirituales radices Mariae.

De radice egrediebatur in sua nativitate, quando videlicet incepit exterius pullulare. Isa. XI, 1 : Egredietur virga de radice Jesse, etc.

Prope terram versabatur omni modestia et simplicitate infantiae : quod et adhuc facit sollicita de peccatorum salute, qui sunt terra.

Crescebat et augmentabatur quotidiana melioratione. Unde, Ezechiel. xvii, 8 : Cum germinasset, crevit in vineam latiorem, humili statura, respicientibus ramis ejus ad eam, et radices ejus sub illa erant : facta est ergo vinea, ei fructificavit in palmites, ei emisit propagines. Ideo etiam de ipsa dicit Hieronymus in apocrypho de Infantia ejus : ".Erat enim constans et immobilis, et quae quotidie melior et melior transiret. " Crevit autem Semper de virtute in virtutem, et quasi perfectae fuit magnitudinis, quando dictum est ei : Ave, gratia plena, Dominus tecum , etc.

Vili .et tenui discolori et ei parum adhaerenti cortice instar vitis tegebatur in sui exterioris habitus qualitate. Non enim creditur habuisse mutatoria, non

pretiosa, non bene colorata, sed magis exemplo Filii fuisse pannosa, quae natum involvit vilibus panniculis . Veri etenim simile est, quod si meliores pannos habuisset, in ipsis vel ex ipsis libentissime Filium involvisset, quem videlicet Filium Julianus apostata et caeteri irrisores, appellaverunt postea Galilaeum pannosum, .Certum est autem, quod qualiscumque fuerit habitus ejus exterior, nulla dilectione, nulla voluptate, nulla gloriatione, eidem adhaerebat. Sciebat etenim cum esset magna prophetissa principem Ecclesiae quandoque dicturum mulieribus : Non sit extrinsecus capillatura, aut circumdatio auri, aut indumenti vestimentorum cultus , etc. Sciebat etiam dixisse sapientem : In vestita ne glorieris umquam . Item, I ad Timoth, ii, 9 : Non in tortis crinibus, etc.

Haec vitis prae caeteris arbusculis diligentius et quasi assidue excolebatur totius Trinitatis operatione. Speciales etiam ejus cultores fuerunt, inspiratio divina, Filii sapientia, Spiritus sancti disciplina, munitio Angelica, propria diligentia, patris et matris doctrina, et hujusmodi, (Quaere sig. tertio de horto, ubi hortus dicitur excultus,)

Pastinabatur singulorum charismatum impinguatione. Unde dicitur Christo, Psal. lxiv, 10 : Inebriasti eam, multiplicasti locupletare eam, id est, multipliciter locupletasti. Marc.XII, 1 : Vineam pastinavit homo, etc.

Putabatur resecatione omnimodae superfluitatis a corde ipsius, membris et sensibus. Cantic.II, 12 : Tempus putationis advenit.

Concludebatur secretissima conversatione. Unde Angelus invenit eam in conclavi. . (Quaere de clausuris horti, sig. primo : et huic vineae poteris adaptare.)

Fodiebatur verae paupertatis et humilitatis dilectione : humilitas enim profundavit mentem ejus, ut capax fieret totius bonitatis paupertatis, amor exclusit ab ea appetitum totius terrenitalis, et utraque virtus fecit eam capacem totius divinae largitatis. De qua dicitur, Jacob. I, 17 : Omne datum optimum, etc. Sed quia non tantum semel, sed etiam bis vel ter foditur vinea, multipliciter fossa est haec vitis per compassionem in passionis fervore, cum ejus animam gladius Filii pertransiret, quando videlicet ipsa contemplante foderunt crucifixores manus et pedes Filii legionibus clavorum, et quando mucrone dirae lanceae itum est in viscera ejus, Unde dici potest, quod quasi ter tunc fossa est vitis ista. Primo, quando eum lentum, caesum et illusum indoluit. Secundo quando eum suspensum et confixum ingemuit. Tertio, quando ipsum emisisse spiritum deploravit. Non enim, sicut dicit beatus Bernardus, videre, potuit Filium crucifigi sine affectu materni doloris, etsi speraret resurrecturum et mortem superaturum.

Propagabatur et extendebatur manum mittens ad fortia : quaeque vitis enim in se replicata est humilis, et in latum extensa, vel in altum porrecta, prolixa et sublimis. ideo de ipsa potest exponi illud Psalmi lxxix, 12 : Extendit palmites suos, id est, orationes, beneficia, et exempla, usque ad mare, id est, usque ad existentes in qualibet amaritudine.

Aliter : Per mare signantur illi qui habent amaritudinem contritionis de peccatis suis. Veri etiam patientes, qui inundationes maris, id est, tribulationes mundi, quasi lac sugunt . Per flumen, scilicet Jordanem, omnes illi qui solliciti . sunt servare vel recuperare innocentiam baptismalem, et qui vere se humiliant coram Domino, et veraciter confitendo se judicant sine simulatione. In Jor- dane enim baptizatus est Dominus, et Jordanis interpretatur humilis descensus vel rivus judicii. Talibus extendit Virgo beneficia sua. Vis audire propagationem ejus? Ecce, inquit, ex hoc beatam me dicent omnes generationes . Numquam enim cessat propagari et dilatari, cujus quasi quaedam propagatio est exemplo ejus virginitatis aemulatio, cum jam non sit numerus adolescentularum in ejus odore currentium.

Vel etiam quasi quaedam ejus propagatio in ejus nomine et honore Ecclesiarum infinita constructio seu beneficiorum suorum coruscatio. De proceritate ejus, in Psalmo lxxix, 11 : Operuit montes, id est, sanctos, Umbra ejus, et arbusta ejus cedros Dei, id est, Angelos. Vel sic : Operuit montes umbra ejus, idest, altissimos in virtutibus superavit in qualibet virtute, et arbusta ejus., id est, excrementa, cedros Dei, id est, fortes in bona operatione, et aromaticos sancta opinione, et quantumlibet profunde radicatos humilitate, fide, et charitate : quia non est inventus similis illi .

A terra levabatur jugi caelestium contemplatione, dicens illud Job, VII, 15 : Elegit suspendium anima mea. Et, Sapient. XVIII, 16 : Usque ad caelum attingebat stans in terra. Item, sedebat solitaria, et tacebat, et levabat se supra se . Et ideo vere dicere poterat cum Apostolo : Nostra conversatio in caelis est .

Diligentissime conservabatur a Deo Trinitate, qui dicit de ea sub appellatione vineae, Isa. xxvii, 3 et 4 : Nocte et die servo eam, indignatio non est: mihi. Servabatur etiam ab Angelis, ut dicit ei Psalmista, Psal. xc, 11 : Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te. Ideo dicitur de ea, Cantic. viii, 11 : Vinea fuit pacifico :... tradidit eam custodibus, etc.

Praecipui vero custodes illius Gabriel et Joannes. (Quaere titulo de horto concluso ubi hortus dicitur custoditus, sig. secundo, et adapta huic vineae.)

Et nota quod principaliter quasi quinque modis vinea destruitur, per demolitionem vulpecularum, id est, primorum motuum furtive irrumpentium. Unde, Cantic.II, 15 : Capite nobis vulpes quae demoliuntur vineas, nam vinea nostra floruit. Item, per inundationem aquarum quae designat copiam temporalium. Item, per grandinem qui designat luxuriam. Per gelicidium quod signat avaritiam. Per nebulam quae significat superbiam. A primo praeservata est per fomitis exstinctionem. A secundo, per paupertatem. A tertio, per virginitatem. A quarto, per largitatem. A quinto, per humilitatem.

Haec vitis visitabatur in Angelica missione secundum quod orabat Psalmista, Psal lxxix, 15 et 16 : Respice de caelo, et vide, et visita vineam istam : et perfice eam quam, plantavit dextera tua, id est, Filius tuus vel propitiatio tua. Tunc enim visitavit eam Gabriel datus ei in custodem. Unde, Missus est Angelus Gabriel ad Mariam , etc. Visitavit eam colonus suus, id est, Filius Dei, qui est sapientia Patris. Unde paulo post subjungitur, v. 28 : Ave, gratia plena, Dominus tecum. Nec solum tunc, imo tamquam ad rem charissimam jugiter ad eam respiciebat Dominus. Unde dicit, Cantic.VIII, 12 : Vinea mea coram me est. Ipsam enim Dominus semper invisit, et oculi illius in ea sunt a principio anni usque ad finem : dicitur de terra promissionis in figura beatae Virginis.

Amplitudine foliorum decorabatur in verborum sententiositate. (Quaere titulo de verbis ejus.)

Florida describebatur in Evangelica narratione, quasi flore lilii per quod virginitas. Unde, Luc. I, 26 : Missus estGabriel Angelus a Deo in civitatem Galilaeae, cui nomen Nazareth, quod interpretatur flos, ad Virginem, ecce flos lilii. Et nota, quod flos vitis aliis floribus est subtilior, delicatior, rarior : et ideo gratior et gratiosior. Hic est flos virginitatis, qui quanto est in terris rarior, tanto Deo et Angelis gratior et gratiosior. Unde, Matth. XIX, 12 : Qui potest capere, capiat. Flos etiam hujus vitis et fructus pariter Christus Dominus est. Unde ipsa dicit, Eccli.XXIV, 23 : Flores mei fructus, etc, ut supra.

Impinguata ostendebatur in gratiae plenitudine. Unde, Luc. I, 28 : Ave, gratia plena, etc. Et paulo post, v. 20 : Invenisti gratiam apud Deum, etc.

Paxill ibatur in Dominica associatione. Unde : Dominus tecum, quasi paxillus ad sustentandum te. Ideo dicitur, Cantic, VIII, 5 : Innixa super dilectum suum : Filium enim Dei, qui virtus Patris est, fide mediante concepit. Et tunc impleta est promissio Patris, qui promiserat de Filio, Isa. XXII, 23 : Figam illum paxillum in loco fideli, id est, in corde Mariae et in utero ejus.

Alio etiam modo per compassionem paxillata fuit haec vitis, quando videlicet botrus ejus paxillo crucis affigebatur, et ipsa stabat juxta crucem mente affixa paxillo crucis cum Filio. Et hoc praefiguratum fuerat, Numer.XIII, 24 et 25, in botro quem portaverunt per praefigurationem in vecte, id est, in cruce, duo viri, id est, duo Testamenta. Item, idem praefiguraturum fuerat, Numer .XXI, 9, in serpente aeneo erecto in palo, quem cum respicerent percussi a serpentibus, sanabantur.

Paxillo suo colligabatur quasi quibusdam viminibus, quae dicuntur caprioli a capiendo arbores, vel cincinni sive uncinuli fide, spe et charitate, quae est vinculum perfectionis , si sit de corde puro, de conscientia bona, et fide non ficta .

Fides enim, spes et charitas triplex est funiculos qui difficile rumpitur . Quasi diceret illud Canticorum, iii, 4 : Tenui cum, nec dimittam, Item, illud. Psalmi lxxii, 28 : Mihi adhaerere Deo bonum est, etc. Quia sicut dicit ibi Glossa: " Neminem permittit Deus cadere, qui adhaereat vero amore. " Propter hoc dicebat Filio : Tenuisti manum dexteram meam , etc. (Quaere titulo de sanctitate ejus.)

Quasi per paxillum elevata ostendebatur, quando subjunctum est in salutatione : Benedicta tu inter mulieres , id est, super omnes mulieres, sicut glossat Hieronymus. Et tunc impletum est quod de ea praedixerat Pater, Ezechiel.XVII, 24 : Exaltavi lignum humile, etc. Vitis enim per se ad terram cadit, sed mediante paxillo sursum ascendit. Quasi enim in terram per humilitatem cadebat, quando Angelo respondebat: Ecce ancilla Domini . Per hunc autem paxillum se elevatam ostendebat, quando dicebat: Beatam me dicent omnes generationes. Quia fecit mihi magna qui potens est .

Odorifera demonstrabatur in virginitatis professione, quando dixit: Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco ? Odor ejus virginitas, et adhuc in hoc odore currunt post eam adolescentulae. Quomodo odor vitis fugat serpentes , invenies paulo infra.

Caelesti rore vel pluvia faecundabatur in Spiritus sancti superventione. Unde : Spiritus sanctus superveniet in te , etc. Quasi a fervore nimio praeservabatur in virtutis Altissimi obumbratione. Unde : Virtus Altissimi obumbrabit tibi (Horum duorum habes multiplicem expositionem titulo de primo delectabili horti conclusi) Fructus ejus commendabatur in Angelica testificatione. Unde: Quod nascetur ex te sanctum, vocabitur FiliusDei. Item, Cantic. viii, 11 : Vir affert pro fructu ejus mille argenteos.

Quasi plicabatur obedientia et humiliatione. Unde paulo post respondit: Ecce ancilla Domini, fiat mihi . Et in hoc verbo concepit, et tunc instar vitis humiliavit se sub palmite suo, id est, Filio Dei quem concipiebat.

Et nota, quod vitis parvula pretiosius et fortius vinum reddit: et haec vitis in parvitate suae humilitatis attulit illud vinum quod laetificat Deum et homines . Et de virtute hujus viiii dicitur, Joel, ii, 22 : Ficus ei vinea dederunt virtutem suam. Cum enim inter omnia arbuscula paradisi, id est, Ecclesiae, fuerit humilior, datus est ei per . gratiam fructus pretiosior.

Item, Vitis in altis locis et petrosis ubi. habet plenitudinem lucis et fervoris, vinum profert fortissimum. Petrosa sunt firmitas patientiae, altitudo eminentia contemplationis et vitae claritas et fervor solis plenitudo cognitionis et incensio charitatis.

Fructus ejus crescebat et quasi maturabatur in omnimoda perfectione. Unde, Luc. ii, 40 : Puer autem crescebat, et confortabatur, plenus sapientia : et gratia Dei erat in illo. Et paulo post, v. 52: Jesus proficiebat sapientia, et aetate, et gratia apud Deum et homines. Ecce botri maturitas et plenitudo vini quo sapientia et gratia designatur.

Item, Haec vinea vel botrus hic vindemiabatur in Filii comprehensione, quando quodammodo botrus suus ei tollebatur et ad praelum, id est, pressorium crucis deportabatur. Isa. LIII, 8 : Quia abscissus est de terra viventium. Vindemiatus etiam fuit Christus sicut vinea, vel sicut botrus in passione. Sicut vinea, quando discipuli ejus, relicto eo, fugerunt . Tamquam

botrus vel oliva, quando comprehensus est ut cruce calcaretur, Ideo, Thren. 1, 12, dicit FiliusdePatre I Vindemiavit me,

ut locutus est Dominus, in die irae furoris sui. Item, Thren.II, 20, dicit Filius Patri : Vide, Domine, et considera quem vindemiaveris. Et nota, quod botrus iste nec ante maturitatem vindemialus est nec dimissus est quasi computrescere in vite. Et hoc praedictum fuerat, Jerem. XXXI, 5 : Donec tempus veniat, non vin- demiabunt. Hoc est etiam quod ipse praedixerat, Joan. II, 4: Nondum venit hora mea.

Item, Botrus iste torculabatur, id est, premebatur in pressorio crucis in passione, et inde exprimebatur pretiosum mustum redemptionis nostrae, ut Filii passionis biberent sanguinem meracissimum uvae . Tunc enim venerat hora illa de qua praedixerat Filius matri vinum postulanti in nuptiis, Joan. II , 4 : Nondum venit hora mea. Quasi diceret : Nondum venit uva ad torcular, nondum Judas levavit super me calcaneum suum, nec magnificavit super me supplantationem, nondum tempus est dandi vinum sanguinis mei ad potandum .

Item, Ex hac vite nata est uva mellita et saporis dulcissimi contra uvam fellis et botri amarissimi, et contra uvam acerbam quam co mederunt Adam et Heva patres nostri : unde et adhuc obstupescunt dentes filiorum . Sed istius uvae sapor spiritus super mel dulcis.

Mystice : Patres praelati qui sibi incorporant temporalia per amorem, quae sunt quasi uva acerba, id est, immatura, nec apta ad comedendum : et ideo dentes liliorum, id est affectus minorum obstupescunt non sentientes de rebus prout sentiendum est, sed patiuntur taedium spiritualium . bonorum, et inardescunt amore temporalium. Sed panes calidi, id

est, exempla sanctorum, qui sunt panes propositionis, quia aliis debent proponi in exemplum, tollunt hunc stuporem. Calidi, quia processerunt ex fervore charitatis, quae fecit eos contemnere temporalia: et talos debent poni in altari cordis, id est, in animo jugiter recoli: et hoc in sabbatis, id est, in quiete mentis: et sic stupor dentium recedit, et reparatur gustus ad gustandum quoniam suavis est Dominus.

Moraliter : Uva acerba fructus est ante tempus, et significat felicitatem praesentem in opulentia et gaudio jucunditatum temporalium, quae scilicet felicitas exspectanda erat in caelo. Sed ista comedentibus dentes obtupescunt : quia sensus eis deficit in masticatione Verbi vitae.

Item, In istius uvae vino vel sanguine lavat Judas, scilicet verus confitens et verus laudans , stolam suam et pallium . In stola conversatio interior, et in pallio exterior designatur.

Item, Botrus iste pressus est in torculari crucis, ut sanguine suo nos potaret, ut instar pelicani filios suscitaret, ut filios aquilae pasceret, ut lanam nostrae conversationis tingeret. Ideo dicit: Torcular calcavi solus , id est, in torculari crucis permisi me calcari, qui sum uva, ut filii, id est, imitatores passionis meae, biberent sanguinem uvae meracissimum.

Maria vitis. Quia laetitiae mater: quia botrus ejus vel vinum, id est, Christus, Deum, scilicet Patrem, laetificat et homines : ipsa enim signatur per Saram, quae peperit Isaac , scilicet Christum, qui est risus noster et gaudium.

Humilis statura, sicut satis assignatum est supra.

Cito fert fructum : unde circa decimum quartum annum crediturconcepisse. Unde Salomon, Proverb. xxx, 19 : Viam viriin adolescentia, id est, in Virgine juvencula, dicit se ignorare.

Flexibilis obedientia quoad Deum, et pietate quoad proximum: quia mater misericordiae. Unde et saepissime in Scriptura comparatur virgae , quae valde placabilis est. Ideo appellat Isidorus vitem arborem leniam, id est, flexibilem.

Flagella facit ad verberandum daemones : quia virtus Dei et potestas in ipsa est plenarie debellandi, expugnandi, et excruciandi pro nobis aereas potestates. Isaiae, xxviii, 18 : Flagellum inundans cum transierit, eritis ei in conculcationem : fugit enim Assur, id est, diabolus hac virga percussus .

Odit fimum, id est, peccatum et temporalia : quia temporalibus noluit impinguari exemplo Filii magis eligens paupertatem.

Odit capras, id est, luxuriosos fetentes et abominabiles, qui faciunt ei quasi malum ad cor, quae merito virginitatis, quam prima vovit, digna fuit concipere Salvatorem.

Odit vepres, id est, peccata quae pungunt animam et cruentant.

Diligit montes, id est, sanctos : et ibi melius crescit. Sed si sint petrosi, id est, super Christum fundati et luminosi a sole justitiae et ferventes charitate, in hujusmodi locis solet vitis proferre vinum optimum, id est dare talibus magnam devotionem.

Praecisa fuit lacrymis, quando vulnerata est usque ad cor in Filii passione : tunc enim praescindebatur, quando sputis et colaphis, clavis et lancea Filius inridebatur, qui est vitis vera.

Medullosa est, habens viscera, pietatis maternae, sicut infra dicetur de cedro.

Umbram gratissimam ministrat, cum sit valde lata in foliis quemadmodum platanus . Et de hac obumbratione dicitur, Michaeae, IV, 4 : Sedebit vir subtus vitem suam, id est, requiescet, et securus

erit per proiectionem beatae Virginis , quae data est virtuose agentibus in protectionem et refrigerium. Et hoc designatum est, I Machab. XIV, 12, ubi dicitur, quod in tempore Simonis, sedit unusquisque sub vite sua et sub ficulnea sua : ei non erat qui eos terreret. Simon obediens, Christus Dominus est. Item, De hac obrumbratione dicitur, Eccli. XIV, 27 : Protegetur, scilicet servus Mariae, sub tegmine illius a fervore, et in gloria, ejus requiescet. Gloria Mariae misericordia ejus. Unde, Osee, XIV, 7 : Erit quasi oliva gloria ejus. Oliva enim significat misericordiam . (De obrumbratione Mariae quaere titulo de horto, sig. 9, et titulo quod ipsa dicitur tabernaculum. Et vigesima secunda causa quaere de protectione ejus,) In umbra etiam, id. est, in imitatione Mariae vita est animae. Unde dicitur ei sicut Filio, Thren.IV, 20 : In umbra tua vivemus in gentibus.

Botro suo famelicos cibat: quia spiritualiter esurientium fructus quem peperit, plena est refectio. Ideo de hoc fructu dicit fidelis anima, Cantic.II, 3.: Fructus ejus, scilicet Mariae, dulcis gutturi meo.

Sanguine uvae suae sitientes potat, qui scilicet sanguis vere est potus .

Eos qui sani sunt, multimode delectat odore, virore, respectu, gustu, pastu, potu, umbra, protectione, absconsione, medicina, et refrigerio, et multis aliis modis quos lingua non sufficit enarrare.

Fessos et languidos solatur et recreat: nam ad bene operandum fastidiosos instigat.

Operarios suos et cultores ubicumque sustentat per gratiam in praesenti, sed ipsos in vita futura largissime exhibebit. Et nota, quod in hac vite tot sunt propagines, quot in Maria virtutes. Imitatores humilitatis ejus operantur in propagine pietatis, et sic assigna de. aliis.

Odore florum suorum serpentes et venenata fugat. Flores Mariae principa- les, virginitas, paupertas, humilitas, et beneficio hujus triplicis floris fugat et exterminat Maria a suis amatoribus verbo et exemplo et subsidio triplex genus serpentium, quod tangit Moyses, Deuter, viii, 15, ubi exprobrat populo Judaico, quod eum Dominus a serpentibus liberasset, dicens : Ductor tuus fui in solitudine magna atque terribili, in qua erat serpens flatu adurens, et scorpio, ac dipsas, et nullae omnino aquae. Solitudo magna et horribilis mundus, qui dicitur solitudo magna propter magnum defectum virtutum et bonorum operum, horribilis propter horrorem vitiorum. In quo est serpens flatu adurens, scilicet regulus, qui aves volantes flatu suo dejicit et occidit. Haec est superbia, quae viros justos volantes pennis virtutum et caelestia contemplantes, spiritualiter saepe interficit et dejicit in infernum. Scorpio capite blandiens , sed cauda pungens, luxuria est, cujus delectatio blanditur in culpa, sed punget in paena: et dicitur scorpius quasi sine cordis pietate. Dipsas quae alio nomine dicitur situla, quia quos pungit, siti interficit, insatiabilis est avaritia, quia in hac solitudine nullae sunt omnino aquae quae mentem avari valeant satiare. Flores ergo Mariae vitis haec tria genera serpentium exstinguunt et ejiciunt, humilitas spiritum superbiae, virginitas luxuriam, paupertas et terrenorum contemptas avaritiam. Odor ergo iiectareus hujus vitis, id est, generalis - opinio virgineae beatitudinis, et omnimodae ejus virtutis, in his qui in ejus currunt odoribus, frangit superbiam, sistit luxuriam, fraenat avaritiam, et generaliter pestes omnium suffocat vitio-

Item, Christus vitis. Unde dicit, Joan. xv, 1: Ego sum vitis vera, et pater meus agricola est. Et paulo post, v. 5 : Ego sum vitis, vos palmites, etc. In hac verborum serie comparatur Deus Pater agri- colae, Christus homo viti secundum humanitatem, qui et ipse est agricola secundum divinitatem, cujus vitis singuli palmites singuli sunt Ecclesiae fideles. Dicitur autem Deus Pater agricola per similitudinem. Agricola enim mane surgit, operarios conducit, eos in vineam mittit, et eis in vespere praemium reddit. Et Deus Pater est paterfamilias, qui, sicut dicitur, Matth. xx, 1 et seq., exiit primo mane, hora tertia, sexta, et nona, et undecima, conducere operarios in vineam suam, et sero reddidit eis praemium.

Item, Agricola vineam plantat, et sepit, et ex ea lapides eligit, in ea turrim aedificat, torcular exstruit, et vinum patienter exspectat. Hoc totum legitur, Isaiae, v, 1 et seq., sic: Vinea facta est dilecto meo... Et sepivit eam, et lapides elegit ex illa, ei plantavit eam electam : et aedificavit turrim in medio ejus, et torcular exstruxit in ea : et exspectavit ut faceret uvas, et fecit labruscas. Quid haec mystice significent, infra dicemus.

Item, Agricola palmites infructuosos tollit, et in ignem projicit, fructuosos purgat, ut uberius fructificent: et haec in nobis operatur Deus Pater, sicut in praesenti Evangelio reperitur. Est ergo Deus Pater agricola praedictis rationibus.

Vinea vel vitis Christus secundum humanitatem, ut hic : Ego sum vitis vera .

Beata Virgo. Unde, Eccli.XXIV, 23: Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris.

Electi de synagoga. Unde, Jerem.II, 21 : Ego plantavi te vineam electam, omne semen verum.

Reprobi de synagoga. Unde, Ibidem, eodem : Quomodo conversa es mihi in pravum vinea aliena ? Electi de gentibus. Unde, Psal. lxxix, 15: Respice de caelo, et vide, et visita vineam istam.

Universalis Ecclesia. Unde, Matth. xx, i : Qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam,

Quaelibet fidelis anima. Unde sponsa invitat sponsum, Cantic. vii, 12, dicens : Mane surgamus ad vineas, id est, ad fideles animas excolendas. Multas alias vineae significationes reperire est in Scriptura.

Ego sum vitis vera . Non solum vitem sed vitem veram appellat se Dominus, ad differentiam illius vitis mendacis et pessimae, scilicet synagogae, vel cujuslibet peccatricis animae, quam exspectavit ut faceret uvas, et fecit labruscas.

Christus vitis, quae est arbor humillima : quia instar vitis humiliavit se quasi sub palmitibus suis, id est, Apostolis, quando lavit eis pedes , quia non venerat ministrari, sed ministrare .

Quia sicut vitis vitam subministrat palmitibus suis : quia ipse est vita , qui nec vivere nec fructum facere possunt, nisi manserint in vite . Ideo ipse dicitur vitis, quasi vi tenens palmites, vel quasi vitam tenens palmitum. Dicitur etiam vitis vera: quia palmites manentes in hac vite impossibile est steriles esse. Si ergo sterilis es a bona operatione, scito quod non manes in vite. Et nota, quod dicit: Ego sum via, et veritas, ei vita , Via : quia a terra per vitem ascendit humor ad. palmitem. Veritas, quod pertinet ad hoc quod dicit: Ego sum vitis vera , Et vita, ut supra.

Quia in hieme deformior inter arbores. Sic et Christus in passione speciem vel decorem visus est non habere, Isa. liii, 3, quia tunc quasi absconditus fuit vultus ejus, et despectus : unde nec reputatus est.

Quia in aestate omnium arborum speciosissima. Sic et Christus in resur- rectione et deinceps. Unde, Psal. XCII, 1 : Dominus regnavit, decorem indutus est. Item, Refloruit caro mea .

Quia sicut palmes praecisus a vite, nil valet nisi ad. ignem : sic nec Christianos praecisus a Christo per mortale, nisi ut sit nutrimentum ignis inferni. Unde, Ezechiel. xv, 2 : Fili hominis, quod fiet de ligno vitis ex omnibus lignis nemorum quae sunt inter ligna silvarum ? et caetera, multa.

Quia quidquid habet, dat suis palmitibus, et nil accipit ab eis. Unde ibi dicit Interlinearis : "Ego sum vitis, totum vobis dans, nil a vobis recipiens : bonorum enim nostrorum non eget. " Job, XXII, 3 : Quid prodest Deo, si justus fueris? etc.

Quia sine ipso non facimus fructum. Joan. xv, 5 : Sine me nihil potestis facere.

Quia sicut mediante vite mutatur aqua in vinum, sic fecit Christus ad litteram in nuptiis . Ipse etiam mutat aquam carnalis sensus in vinum spiritualis intellectus. Mutabit etiam aquam tribulationis et praesentis miseriae in vinum Iucunditatis et aeternae laetitiae, quando verus Assuerus secundum magnificentiam regiam in suis nuptiis dabit vinum praecipuum et abundans .

Quia sicut de vite vinum, sic de Christi latere sanguis, qui sub specie viiii con.Bc.itur in altari.

Haec vitis plantata fuit incarnatione. Sicut enim de vite sumitur surculus, et plantatur et fit vitis, sic imo subtilius in incarnatione Filii Dei de mundissima carne sanctissimae Virginis Mariae quae dicit, Eccli.XXIV, 23 : Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris, manu caelestis sapientiae decisa est portio, de qua operatione Spiritus sancti ineffabili ter et supra omnem humanum intellectum formata est caro Christi: et sic de vite facta est alia vitis, cum Verbum caro factum, est, et habitavit in nobis .

Crevit in virtutum profectione. Unde, Luc. II,52: Jesus proficiebat sapientia, et aetate, et gratia apud Deum et homines. Fronduit in praedicatione, Unde, Luc. IV, 22 : Mirabantur omnes in verbis gratiae, quae procedebant de ore ipsius, idest, Jesus.

Odorem dedit in famae suae dilatatione. Unde, Luc. v, 37: Divulgabatur fama de illo in omnem locum regionis, etc.

Odore serpentes fugavit in daemonum expulsione. Unde, Luc. IV, 41 : Exibant daemonia a multis, etc.

Stercorata fuit in blasphemiarum et falsorum testium accusatione, sicut legitur, Matth. XXVI, 60 et seq.: stercora enim blasphemiae sunt. Unde, Eccli. XXII, 2: De stercore boum, lapidatus est piger. Plicata.in humiliatione usque ad mortem. Unde Apostolus, ad Philip.II, 8: Christus semetipsum humiliavit , quando factus est pro nobis obediens usque ad mortem.

Paxillata in crucifixione. Unde ipse significatus est per serpentem aeneum erectum in palo .

Fossa in clavorum confixione. Unde, Psal. XXI, 17 : Foderunt manus meas ei pedes meos.

Irrigata in sanguinis effusione. Unde, lsa. lxiii, 3: Aspersus est sanguis eorum super vestimenta mea, etc.

Odorem etiam dedit in passione, quando fracto alabastro, id est, corpore Christi, repleta est domus, id est, Ecclesia, ex odore unguenti .

Floruit in resurrectione. Unde, Psal. xxvii, 7 : Refloruit caro mea.

Fructum fecit in humani generis redemptione. Unde, Cantic. VII, 8 : Ascendam in palmam, id est, in crucem, etapprehendam fructus ejus, id est, homines redemptos.

Fructus hic non reficit in quotidiana susceptione. Unde, Joan. VI, 56: Caro mea vere est cibus, etc.

Putata est in palmitum, id. est, discipulorum remissione. Propter hoc praedictum erat, Cantic.II, 12: Tempus putalionis advenit. Matth. xxv, 56 : Tunc discipuli omnes, etc. Zachar. xiii, 7 : Percutiam pastorem, etc, Job, VI, 13: Necessarii mei recesserunt. Item, Job, XIX, 13: Noti mei quasi alieni recesserunt a, me,

Paxillata in. ligatione ad columnam sicut ad palum, quando serpens aeneus erectus est in palo ,

Fossa in clavorum confixione sicut Iigonum. Unde, Psal. XXI, 17 : Foderunt manus, etc. IV Regum, III, 16 : Facite alveum torrentis hujus fossas ei fossas. Corpus ejus alveus torrentis sapientias.

Flevit in sudore ad litteram in. cruce, sicut vinea dicitur plorare.

Emisit propagines in manuum extensione, lsa. lxv, 2 : Expandi manus meas iota die. Extendit palmites suos, id est, beneficia, usque ad mare, id est, latronem amaricatum pro peccatis, et constitutum in amaritudine crucis et tormenti.

Floruit in sangui natio ne : vulnera enim dicuntur flores rosei: nam tunc fuit ipse rosa plantata in Iericho .

Fructum fecit in animae emissione, quando emisit spiritum quasi nostrae redemptionis p retiu m.

Odore serpentes fugat: quia recordatio Dominicae passionis remedium est et armatura contra instantiam cujuslibet tentationis. Unde, I Petri, IV, 1 : Christo passo in carne, et vos eadem cogitatione armamini.

Umbrae refrigerium praestat. Unde sponsa, Cantic.II, 3: Sub umbra illius

quem desideraveram, sedi, etc. Et, Thren. IV, 20 : Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, cui diximus : In umbra tua vivemus in gentibus, etc. Sub umbra enim hujus vineae sedere, est sub memoria Crucifixi quiescere. Vel, sub umbra ista deliciari, est ipsam passionem Dominicam imitari : unde acquiruntur aeternae deliciae.

Famelicis pabulum ministrat. Unde sequitur in Canticis, ii, 3 : Et fructus ejus dulcis gutturi meo,

Sitibundis potum propinat. Unde Dominus, Joan. VI, 56 : Sanguis meus vere est potus, illis scilicet qui sitiunt justitiam.

infirmis sanitatem restaurat, Unde in Threnis, IV ,20 : Cui diximus : In umbra tua vivemus, etc.

Sanos delectat, illos scilicet qui Christi exemplo delectantur, et ad ejus exemplum se transferunt ad meliora.

Lassatos recreat: quia fastidiosos ad bene operandum instigat.

Nec solum viti, sed et botro comparatur ipse Christus, sicut de eo dicit sponsa, Cantic. i, 13 : Botrus Cypri dilectus meus mihi, etc. Beata autem Virgo quae dicit, Eccli. XXIV, 23: Ego sicut vitis fructificavi suavitatem odoris, tulit hunc botrum, qui pressus in torculari passionis eliquavit vinum nostrae redemptionis : de quo torculari dicit Dominus, Isa. lxiii, 3 : Torcular calcavi solus, etc. Torcular illud passio est vel mors quae de corporibus exprimit animas, sicut torcular vinum ab acinis. Sed Dominus cum in torculari premeretur, pressit ipsum torcular, id est, mortem, de ea nobis vinum exprimens mirabile, et de morte sua vitam nobis eliciens sempiternam.

Vilium compunctionis, de quo, Psal. LIX, 5 : Potasti nos vino compunctionis.

Correptionis. Unde : Samaritanus in- fudit oleum et vinum in vulneribus sauciati

Doctrinae spiritualis, Unde, Proverb. IX, 5, dicit sapientia: Bibite vinum quod, miscui vobis.

Internae jucunditatis, de quo, Proverb. XXXI, 6 : Date siceram maerentibus, et vinum his qui amaro sani animo.

aeternae felicitatis, de quo, Isa. XXI, 6 : Faciet Dominus exercituum omnibus populis in monte hoc convivium pinguium, convivium vindemiae, pinguium medullatorum, vindemiae defaecatae.Ego sum vitis, vos palmites . In hac gloriosa vite, scilicet Christo, singuli palmites singuli sunt viri justi, qui ab ipso trahunt humorem gratiae, sicut palmes nutrimentum a vite. De his palmitibus congrue et sufficienter disseritur in homiliis hujus Evangelii et in Glossis : et ideo quae sufficienter exposita sunt, sub silentio praeterimus.

Ego sum vitis vera. Ex hac gloriosissima vite tota propagata est et procreata

vinea illa, scilicet universalis Ecclesia, de qua dicitur, Isa. v, 7 : Vinea Domini exercituum domus Israel est, id est, familia omnium credentium. De hac vinea, lsa. v, 1 et 2 : Vinea facta est dilecto meo... Et sepivit eam, et lapides elegit ex ea, ei plantavit eam electam : et aedificavit turrim in medio ejus, et torcular exstruxit in ea, etc. Sepivit eam custodia Angelorum : quia quilibet fidelis habet Angelum ad sui custodiam deputatum. Lapides elegit, id est, offendicula vitiorum. Torcular crux Christi, in qua eliquavit sanguinem nostrae redemptionis de uva corporis sui, quem lambunt, id est, cum desiderio sumunt pulli aquilae, id est, imitatores Christi. Turris invocatio nominis Domini, ad quem fugit justus et salvatur . Omnis ergo qui ad Israel pertinet, palmes est hujus vineae, et a Christo vera vite recipit nutrimentum.

Quidquid enim boni habemus, ab ipso accepimus : quia omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum, sicut dicitur, Jacobi, I, 17. Et Dominus in hoc eodem Evangelio, Joan. xv, 5 : Sine me, inquit nihil potestis facere. Haec vinea, scilicet Ecclesia per mundum extensa est et usque in caelum erecta, nec non et super caelum extendit palmites suos, qui aeternitati innixi, aeterni facti sunt, et de pulchritudine radicis humorem et foecunditatem accipiunt. Haec pars vineae adeo bene exculta est, quod non indiget ut amplius excolatur. Ad hanc partem excolendam quae adhuc in terris est laborare debet fidelis quilibet in se et in alio, et ad minus in se si in alio non potest. Sed, proh dolor ! multi hodie sunt, qui hanc vineam non colunt in se vel in aliis, sed destruunt in se et in aliis, in se per prava opera, in aliis per perniciosa exempla, sicut sunt omnes mali praelati et omnes mortaliter peccantes. De quibus Dominus per Prophetam dicit ad vineam suam : Venerunt structores tui: destruentes te et dissipantes a te exibunt . Propter inutilitatem ligni abscissi, quod non valet nisi ad ignem : sic homo praecisus ab Ecclesia per excommunicationem non valet nisi ad ignem inferni. Ezechiel. xv, 2 : Fili hominis, quid fiet de ligno vitis?etc. (Quaere retro.)

Haec vitis tormento fructificat, scilicet per terrae fossionem, per inutilium palmitum abscissionem. Si autem in pace dimittatur, tunc degenerat, nec fructificat. Ideo dicit Dominus de vinea sua, Isa. xxvii, 4: in praelio gradiar super eam. Quasi diceret: Parum fert fructum in prosperis, immittam ei adversa ut plus fructum afferat. Joan. xv, 2 : Omnem palmitem in me non ferentem fructum, tollet eum : et omnem qui fert fructum, purgabit eum, scilicet Pater, ut fructum plus afferat Et hoc apparuit in Ecclesia primitiva. In Alvernia et quibusdam locis ita quandoque multiplicantur vineae, quod in silvas degenerant, et tunc comburuntur, et post optime fructificant.

Sola facit vinum: quia sola Catholica Ecclesia habet sanam doctrinam. Matth. VII, 16: Numquid colligunt de spinis, id. est, haereticis, vel Judaeis, aut paganis, uvas? etc.

Ex impinguatione, scilicet temporalium, deterioratur vinum, id est, devotio : et inde luxuriatur vinea in palmitibus, scilicet clericis, et monachis, et hujusmodi.

Radicata in petris et in radio solis, melius vinum facit. Petra paenitentiae duritia, fervor solis ardor charitatis. Hi duo, scilicet paenitentes et charitate ferventes, melius docent. Doctrina vinum est.

Sustentatur baculis et paxillis, id est, sanctorum adjutorio : etsi sit eis colligata, erecta tenetur. Caelestia desideria alligatura sunt. Eccli.VI, 31 : Vincula illius alligatura salutaris.

Est et alia vitis, quaelibet scilicet disciplinata religio, qua ad similitudinem vitis nihil in hyeme videtur acidius aut despectius : in aestate vero nihil terrenum jucundius, aut venustius, aut pretiosius, aut speciosius, aut fructuosius invenitur. De hac dicitur, Isa. v, 7 : Vinea Domini exercituum domus Israel. Congrue autem nomine hyemis designatur miseria vitae praesentis. Sicut enim in hyeme breves dies sunt et magna aeris intemperies, sic et in vita praesenti breves dies sunt et mali. Unde, Job, XIV, 1 : Homo italus de muliere, brevi vivens tempore, ecce dierum brevitas : repletur multis miseriis, ecce aeris intemperies. In aestate vere dies elongantur et serenantur. Sic in aestate futuri saeculi, magna erit longitudo dierum. Unde, Psal. lxxxiii, 1 : Melior est dies una in atriis tuis, etc. Et tunc erit lucis serenitas quam nulla turbabit obscuritas. Vita igitur claustralis in hac hyeme arida videtur et despecta : grave

est enim asperis indui et aridis vestibus. Sed quanto haec vita in praesenti gravior, tanto retributio futura erit gloriosior, Unde super illud Apostoli, ad Hebr. XI,

35 : Ut meliorem invenirent resurrectionem, dicit Glossa : " Quanto magis pro Deo quis patitur, tanto gloriosius coronabitur, " Item, In colenda vinea opus est magno labore, et sanctae religionis observantia magno indiget exercitio : vinea autem ista clauditur, stercoratur, putatur, propagatur, pastinatur, expam- pinatur : in ea turris aedificatur, et torcular exstruitur, et hujusmodi.

Vinea ista clauditur, quando vita claustralium regularis disciplinae custodia munitur. De hac clausura, Eccli. XXXVI, 27: Ubi non est sepes, diripietur possessio. Saeculares enim qui nulla sepe disciplinae coercentur, quidquid boni ad horam possident, malignorum incursu spirituum facile adimunt. Item, Eccle. x, 8 : Qui dissipat sepem, mordebit eum coluber. Qui enim disciplinae statum transgrediendo praeterit, antiquus coluber, id est, diabolus, malitiae suae venenum infundit. Terreat ergo saeculares, quod sine sepe possessio diripitur. Terreat claustrales, quod sepis dissipator a colubro mordetur. Vinea igitur, id est, vita claustralis sopitur, quando disciplina castigatur. Propter hoc de claustralibus bene disciplinatis dicitur, I Paralip. IV, 23 : Hi sunt figuli habitantes in plantationibus, et in sepibus,... commoratique sunt ibi. Signum est autem maximae iracundiae Dei, cum in claustro deest disciplina, et per consequens a vitiis et daemonibus totius boni diripitur possessio. Unde Dominus comminatur vineae sterili, Isa. v, 5 : Auferam sepem ejus, et erit in direptionem, etc.

Foditur, cum ei timor Domini incutitur. Hanc fossionem desiderabat Psalmista dicens, Psal. cxviii, 120 : Confige timore tuo carnes meas, id est, carnalita- tem, meam, ut scilicet non valeat rationem meam pertrahere ad consensum peccati.

Stercoratur, cum ad timoris et humilitatis augmentum vitae praeteritae sordes ad memoriam revocantur, ut Goliath caput ense proprio amputetur . Goliath caput antiquae tentationis stimulus. Ensis ejus mortale peccatum, quo anima occiditur. Hoc ense diaboli caput abscinditur, dum nova tentatio recordatione vitae veteris resecatur, etc.

Putatur, dum quidquid vanitatis claustralibus se admiscet, fasce correctionis amputatur. Unde : Omnem palmitem, id est, omnem subditum, qui feri fructum, scilicet bonorum operum, purgabit eum Pater, id est, abbas, ut fructum plus offerat .

Propagatur, dum cultus religionis numero meritorum et personarum dilatatur. Sed vae vinitoribus et agricolis moderni temporis, qui amplius student agrum agro et domum domui copulare, quam Christi vineam ad spiritualem fructum verbis et exemplis idoneam praeparare !

Pastinatur, dum fratrum infirmorum imbecillitas solatii sustentatione roboratur, ut adimpleatur illud Isaiae, xxxv, 3 : Confortate manus dissolutas, et genua debilia roborate.

Epampinatur, dum verborum superfluitas silentio resecatur : et sic interioris devotionis racemus solis radios plenius excipit, dum interius se claudit, nec extra se per verba diffundit. De hoc silentio dicitur, Isa. xxx, 15 : In silentio ei spe erit fortitudo vestra. Eodem, xxxii, 17 : Cultus, sive custos, justitiae silentium. Thren.III , 26 : Bonum est praestolari cum silentio salutare Dei. Item, declaustrali dicitur, Thren. iii, 28 : Sedebit solitarius, et iacebit.

Item, In vinea turris aedificatur cum in claustro praerogativa virtutum in altum attollitur. Juxta vero hanc turrim oportet torcular construi: quia cum vitae eminen- tia oportet paenitentiae humilitatem conjungi. Recte autem per torcular paenitentia figuratur : quia sicut in torculari vinum humanum premitur, pressum in cellario reconditur, sic per paenitentiam peccatorum sordes ejiciuntur: fervor vero seu vinum compunctionis et devotionis in animo reponitur. Quod autem juxta turrim oporteat esse torcular paenitentiae, ostendit Malachias, III 2 et 3, loquens de Domino: Ipse enim quasi ignis conflans, ei quasi herba fullonum : ei sedebit conflans, et emumdam argentum : et purgabit filios Levi. Filii Levi viri claustrales sunt, qui, sicut dicitur in fine Deuteronomii, xxxiii, 9, dixerunt patri et matri: Nescio vos: et fratribus suis: Non novi vos: et nescierunt filios suos. Qui cum Abraham egressi sunt de terra sua, et de cognatione sua, et de domo patris sui , ut venirent in locum quem monstraverat eis Deus: qui renuntiaverunt omnibus quae possidebant, et nudi nudum Christum secuti sunt. Si ergo hoc modo purgatione indigent filii Levi, patet quod juxta turrim debet torcular construi. Hoc est iterum quod Dominus per Isaiam dicit, Isa. l, 3 : Induam caelos tenebris, et ponam saccum operimentum eorum. Nomine caeli designantur viri claustrales, qui cum Apostolo possunt dicere : Nostra conversatio in caelis est . Caelum ergo tenebris induitur et sacco operitur, cum devotus claustralis peccatum suum detegit et paenitentiae saccum assumit.

Est et quarta vitis, quaelibet scilicet anima fidelis quae dicitur vitis multis similitudinibus. Sicut enim vinea arida est in hyeme, sed floret et fructificat in

aestate : sic viri sancti in praesenti vita despecti, in futura sunt gloriosi Per hyemem vita praesens designatur, ut supra. Item, Qui vineae virtutem ignorat, nullius eam momenti in hyeme reputat: sicut dives qui induebatur bysso et purpura, nihil pendebat Lazarum jacentem in janua : quia tunc dives erat in sua aestate, Lazarus in hyeme. Sed postmodum Lazarus fuit in aestate, collocatus in sinum Abrahae : dives autem in hyeme, sepultus in incendio et gelicidio gehennae, cum ab eo gutta non potuit inveniri per quam lingua ardens posset refrigerari. Sic erit de potentibus et magnatibus qui terrena possident, et mundum diligunt, pauperes vero derident et vilipendunt. De quibus dicitur, Job, xx, 4-7 : Hoc scio .a principio, ex quo positus est homo super terram, quod laus impiorum brevis sit, et gaudium hypocritae ad instar puncti. Si ascenderit usque in caelum superbia ejus, ei caput ejus nubes tetigerit , quasi sterquilinium in fine perdetur, et qui eum viderant, dicent: Ubi est ? Et sic dicitur, I Machab. ii, 62 et 83 : Gloria viri impii stercus ei vermis est: hodie extollitur, et cras non invenietur : quia conversus est in terram suam, ei cogitatio ejus perit. In die enim judicii, sicut dicitur, Osee, xiii, 3: Erunt impii quasi nubes matutina, et sicut ros matutinus praeteriens, sicut pulvis turbine raptus ex area, et sicut fumus de fumario. Tunc enim ut dicitur, Sapient. VI, 6, 7 et 9 : Judicium durissimum his qui praesunt, fiet. Exiguo enim conceditur misericordia : potentes autem potenter tormenta patientur..., fortioribus autem fortior instat cruciatio. Pauperes alitem et humiles qui modo sunt in hyeme, tunc erunt in perpetua aestate. Unde Joannes Evangelista, I Canon.III, 2 : Carissimi, nunc filii Dei sumus : et nondum apparuit quid erimus, Scimus quoniam cum Christus apparuerit, similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est, id est, facie ad faciem. Tunc enim justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum . Item, Vitis ad nihil valet nisi ad duo,

aut ut fructificet, aut ut comburatur. Unde Dominus in Ezechiele., xv, 2 et seq. : Filihominis, quid fiet de ligno vitis, scilicet inutilis?... Quomodo lignum vitis inter ligna silvarum, quod dedi igni ad devorandum, sic tradam habitatores Jerusalem, id est, Ecclesiae vel claustri. De igne egredientur, et ignis consumet eos.

Item, Vitis magnum laborem requirit et facillime perit. Unde vulgariter dicitur, quod " vitis vult servum non dominum ". Sic cor nostrum et corpus magno labore jejuniorum, vigiliarum, disciplinarum, et

hujusmodi excolitur. Sed per unicum mortale totum aduritur, et perit omnino flos et fructus. Est ergo vinea quaelibet fidelis anima. Ager in quo haec, vinea plantatur, est cor humanum. Hujus vineae palmites sunt bonae cogitationes, folia bona verba, flores bona exempla, botri bona opera, agricola spiritus rationalis vel praelatus Ecclesiae seu claustri. Quilibet autem fidelis in cultura vineae suae tenere debet similitudinem agricolae. Agricola enim volens plantare vineam, prius praeparat terram. Si enim prius vineam plantaret quam terram praepararet, vel a nocivis mundaret, numquam de ea fructum colligeret. Terra quam excolendam suscepisti tu ipse es, juxta illud : " Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris. " Si ergo de terra tua vis fructum accipere, teneas similitudinem agricolae. Doctus enim agricola terram suam prius mundat a lapidibus et spinis, spinas evellendo, et lapides evertendo. Prius ergo succide spinas, et everte lapides. Spinas sunt peccata quae pungunt conscientiam et lethale vulnus infligunt animae. Unde, Conversus sum in aerumna mea, dum configitur spina . Unde dicit Augustinus, quodsi quis videret vulnera animae, longe graviora judicaret ea quam quaelibet vulnera corporis : sed quia non videntur, ideo non timentur nisi ab his a quibus sentiuntur, ab hi scilicet qui convertuntur ad cor, et dicunt : Iniquitatem meam ego cognosco , etc. Lapides sunt peccata ducta in consuetudinem, quae recte dicuntur lapides : quia cor hominis lapideum reddunt. Unde, Job, xli, 15, de diabolo et membris ejus : Cor ejus indurabitur tamquam lapis. Consuetudo enim peccati est tamquam lapis suppositus angusto ori profundissimi putei, in cujus profundo jacens peccator infelix computrescit ut jumentum in stercore suo, et faetet prava consuetudine.Homo enim est spiritus vadens, id est, per seipsum in peccatum descendens : sed per se non rediens nisi de gratia Dei. . Tu ergo ab agro cordis tui succide spinas, et everte lapides per contritionem et ejice extra per confessionem, Spina enim quia se erigit, significat superbiam : quia lacerat et retinet, significat cupiditatem et avaritiam : quia pungit, significat luxuriam. Et haec tria vitia radices sunt omnium peccatorum. Succide ergo spinas, et everte lapides : ne si plantaveris super lapides, arescat vinea : aut si inter spinas, suffocetur ab illis.

Et nota, quod non solum secandae sunt spinae super terram, sed et eradicandae ne pullulent iterum. Spina enim super terram secatur, quando solummodo prava operatio amovetur, remanente in terra radice, hoc est, in. occulto cordis peccandi voluntate. Oportet ergo extrahere radicem, id. est, omnino eradicare peccandi voluntatem. Beatus Bernardus : " Si peccatum superficialiter radas, et non intrinsecus eradices, certus esto, quoniam pullulabit uberius, etc. " Sic ergo priusquam plantetur vinea, purganda est a peccatis conscientia.

Vinea ista plantatur in conversione : quia tunc primo efficitur quis filius Ecclesiae merito, cum peccata omnia deserit opere et proposito. Unde, Psal.

XCI, 14: Plantati in domo Domini, id. est, In Ecclesia per fidem et dilectionem quae sunt duae radices, quae totam arborem supportant, in atriis domus Dei nostri florebunt.

Detegitur in confessione. Hanc enim vineam operarii detegunt, cum terrenitatem malorum operum et pravorum desideriorum et saecularis illecebrae a radice ipsius vitis, id est, a secreto cordis sui, a quo procedit omnis actus sive bonus, sive malus, per puram confessionem ejiciunt. Ad quod invitat Salomon, Proverb.XVI, 3, dicens : Revela Domino opera tua, et dirigentur cogitationes tuae.

Sinatur, cum quidquid terrenitatis per malum et inordinatum sermonem contractum est, paenitentia et confessione propellitur.

Tertiatur, cum maculae pravarum cogitationum, et malorum desideriorum per confessionem et paenitentiam deteguntur.

Multipliciter foditur in paenitentiali tribulatione. Quasi enim fossoria sunt, jejunia, vigiliae, disciplinae, et hujusmodi, quae terram corporum lacerant et confringunt.

Stercoratur peccatorum praecedentium recordatione. Apponenda enim sunt stercora peccatorum et facinorum juxta radicem vineae, ut faecundetur. Ex frequenti namque memoria et assidua retractatione peccatorum non ad delectandum, sed ad detestandum nascitur timor, ex timore compunctio, ex. compunctione amor qui est faecunditas vineae, sine quo non posset fructum facere. Paenitens enim debet cum Job in sterquilinio sedere, id est, in suae vilitatis consideratione moram facere. Amara namque recogitatio peccatorum, faecunditas est virtutum, sicut dicit quaedam auctoritas.

Putatur omnium membrorum et sensuum circumcisione. Facienda est enim abscissio superfluarum extensionum et progressionum tam in membris quam in sensibus. Ad quod invitat Jeremias, dicens, Jerem. IV, 4 : Circumcidimini Domino, et auferte praeputia cordium vestrorum, viri Juda. Circumcidatur ergo oculus claustralis vel cujuslibet fidelis, ne respiciat quod visu castitatem corrumpat : auris, ne audiat quod rigorem mentis emolliat: lingua, ne virus evomat, quod rotam nativitatis inflammat : gustus, ne comedat, quod gustatum mortem inferat : .manus, ne illicita tangat : pes, ne ad inhonesta procedat : cor, ne de se faetorem malarum cogitationum emittat, et hujusmodi.

Paxillatur in vite, Christi et sanctorum consideratione. Christus enim paxillus est, sicut dicitur, Isa. XXII, 23 : Figam illum, paxillum in loco fideli, etc. Sic enim paxillus vitem sustinet, sine quo statim ad terram caderet : sic Christus innixam sibi animam misericorditer sustentat, sine quo statim ad peccatum declinaret. Ad hoc invitat Augustinus dicens : " Projice te in hoc sapienter : quia non est adeo crudelis ut se subtrahat, et te cadere permittat. " Exempla etiam sanctorum paxilli sunt, quibus appodiare debemus nos et inniti. Unde Seneca, : " Semper aliquo opus est, ad quem mores nostri seipsos erigant. Nisi enim ad regulam prava non diriges, etc. ".

Vinea ista paxillis colligatur, et eis adhaeret, id est, Christo et sanctis vera dilectione. Charitas enim, sicut dicit Apostolus, ad Coloss. III, 14, vinculum perfectionis est. Hoc modo colligatus erat Dominus, Psal. lxxii, 28, cum dicebat : Mihi autem adhaerere Deo bonum est. Neminem autem permittit Deus cadere, qui ei adhaereat . vero amore, cut dicit ibi Glossa.

Propagatur in virtutum multiplicatione. Vineam enim hanc propagare, est per incrementum virtutum ad id quod nondum debetur, seipsum extendere. Unde Apostolus, ad Philip. III, 13 .: Ad ea quae sunt priora extendens meip-

sum. Et, Ibunt sancti de virtute in virtutem .

Plicatur in cordis humiliatione. Ad quod invitat Salomon, Eccli.III, 20, dicens : Quanto magnus es, humilia te in omnibus, et coram Deo invenies gratiam.

Elevatur mentis ad caelestia suspensione. Unde, Job, VII, 15 : Elegit suspendium anima mea. Et Apostolus, ad Coloss, III, 1 : Quae sursum sunt, quaerite, etc.

Irrigatur lacrymarum effusione. Sicut enim pluvia faecundat vineam, sic lacrymarum effusio ad bene operandum rigat conscientiam.

Mundatur malarum cogitationum exstirpatione, quae sicut herbae nocivae succrescentes a calore solis vineam, sic ab adventu gratiae Dei impediunt animam. Unde, Sapient. I, 5 : Spiritus sanctus auferet a cogitationibus quae sunt sine intellectu,

Epampinatur verborum superfluorum rescissione, ut supra de vinea claustralium.

Concluditur quinque sensuum cohibitione. Claudendi enim sunt oculi, ne illicita respiciant, etc, ut supra de putatione. Claudenda est etiam vinea fossato humilitatis, aqua lacrymarum circumcurrente, sepe paenitentialis afflictionis, muro castitatis seu bonae operationis.

Conservatur a triplicis inimici infestatione. Ad quod invitat Salomon, Proverb.IV, 23, diceris : Omni custodia serva cor tuum : quia, ex ipso vita procedit.

Visitatur a Christo in gratiae amplioris appositione : quod orabat Psalmista dicens, Psal. lxxix, 15 et 16 : Respice de caelo, et vide, et visita vineam istam, et perfice eam, etc.

Frondet in sacrae doctrinae aliis expositione : folia enim viri justi sacra verba sunt. Unde illud Psalmi I, 3 : Et folium ejus non defluet, etc.

Floret in interiori devotione. Unde, Proverb. xvii, 22 : Animus gaudens aetatem floridam facit.

Redolet in bonae famae ad proximum respersione. Unde Apostolus, II ad Corinth. II, 15 : Christi bonus odor sumus Deo, in omni loco, in iis qui salvi fiunt, etc. Et Seneca : " Ejus quem videre non possum, me pascit opinio. "

Odore serpentes fugat vitiorum a se et aliis expulsione. Unde, Marc. XVI, 17 et 18 : Linguis loquentur novis, serpentes tollent. Lingua nova confessio quae animam innovat, et tollit de corde serpentes vitiorum.

Fructum facit in bona operatione. Unde, Psal. CUI, 13 : De fructu operum tuorum satiabitur terra, id est, homo terrenus.

Hic botrus maturescit in virtutum perfectione. Ad quam invitat Dominus, Matth. V, 48 : Estote vos perfecti, etc.

Vindemiator, quando ad gaudia paradisi invitatur, et sic in cellario Domini spiritualiter deportatur : sed saepe prius oportet, quod in purgatorio torculetur.

Vindemiatur in morte.

Torculatur in purgatoria tribulatione.

In cellario reponitur in glorificatione. Unde sponsa, Cantic. I, 2 : Introduxit me rex in cellam vinariam.

Hanc vitem destruunt vulpeculae, id est, primi motus furtive et abscondite irrumpentes. De quibus, Cantic. ii, 15 : Capite nobis vulpes parvulas, quae demoliuntur vineas, etc.

Inundantia aquarum, id est, temporalium abundantia.

Grando, id est, luxuria.

Gelicidium, id est, avaritia.

Nebula, id est, superbia.

Vinitores pauperes sunt, et viri justi pauperes sunt paupertate spirituali. Unde, Psal. lxxxvii, 16 : Pauper sum ego, ei in laboribus a juventute mea.

Laborant pro vita : et isti pro vita aeterna. Unde, Job, iii, 21 : Quasi effodientes thesaurum, etc.

Laborant tempore suo. Et nos, dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes , etc, primo ad nos: secundo, maxime autem ad domesticos fidei : tertio, generaliter ad omnem hominem, maxime ad. Christianum.