Sermo I.

Vidi, et ecce, in medio throni et quatuor animalium et in medio seniorum Agnum stantem tanquam occisum, habentem cornua septem et oculos septem, qui sunt septem spiritus Dei .

(Prothema). Misit servum suum hora coenae dicere invitatis, ut venirent. Verbum secundum est in Luca. Certum est, quod Christus fecit c oen am magnam et invitavit multos , quia universitatem christianorum; et quia pigri sumus, mittit servos suos, id est praedicatores, ut ad coenam suam alios hortentur. Credo, quod omnes ad istam coenam venietis in Pascha et sumetis corpus Christi, quod fuit datum Apostolis in ista coena. Verum est, quod periculum est venire ad istam coenam, nisi homo sit bene dispositus ad eam; sicut periculosum fuit illi qui, non habena vestem nuptialem, intravit ad nuptias. Quomodo debetis sentire et venire ad istam coenam, ego, qui sum servus malus et indignus, habeo vobis proponere Verum est, quod aliquis dives dominus per malum servum mittit eleemosynam panperi, unde reficitur. Rogemus etc.

Vidi , et ecce , in medio throni etc., Apocalypsis quinto. Et est verbum Ioannis, Apostoli et Evangelistae et Prophetae, qui explicat nobis hic mysterium redemptionis: ut purum, ut pium et ut potest ati vum ; ut purum in Christi coena, ut pium in Christi morte, ut potestativum in Iesu Christi triumpho. Primum notatur per hoc, quod vidit Agnum stantem inmediothroni et quatu or animalium et in medio se niorum secundum, ibi: tanquam occisum, scilicet in passione; tertium, ibi: habentem cornua septem etc. (scilicet in glorificatione). In mysterio coenae pure nos cibavit, in patibulo crucis pie nos redemit, in triumpho resurrectionis potestative nos glorificavit. De istis tribus diversis temporibus loquendum est.

I. Primo, dico, describitur mysterium redemptionis nostrae ut purum in convi vio coenae, ubi Christus, verus Agnus, nos cibavit et refecit in medio throni, id est Ecclesiae, et in medio quatuor animalium et seniorum, id est in medio doctrinae evangelicae et legalis. Et non sine causa dicit Agnum stantem, quia Christus nunquam iacuit per pacem (? mortem ?); sic ergo Christus convivium purum fecit; in isto convivio Christus, qui est Agnus, fuit conviva, cibus, hierarcha et famulus.

Primo convi va; in Apocalypsi : Beati, qui ad coenam nuptiarum Agni vocati sunt. Decens est, quod principalis conviva sit sponsus; Christus antem sponsus est sine macula et non potuit habere sponsam immaculatam, donec formaretur de latere suo. Sicut enim Eva fuit sumta de latere Adae, sic Ecclesia de latere Christi dormientis in cruce ", et antequam istae nuptiae fierent in passione eius, ipse fecit convivium discipulis suis. Beati, illi qui fuerunt in illo convivio praesentialiter, et beati , qui sunt in eodem per fidem et reddunt se dignos participatione eius.

Secundo est cibus; sed mirabile, quod idem sit conviva et cibus; ita tamen est; de hoc dicitur in Exodo : Tollat unusq uisque ag num per familias et domos suas; et si non sint qui sufficiant ad esum agni, assumet quilibet vicinum suum; et sequitur: et erit agnus absque macula, masculus, anniculus. Per istum agnum significatur Christus, qui debet sumi in communicatione, id est in caritate et unitate Ecclesiae. Ipse secundum Divinitatem fuit cibus Angelorum, et ideo necesse fuit, quod fieret nobis agnus per assumtionem nostrae humanitatis, ut sic in Sacramento fieret cibus noster.

Tertio Christus fuit in isto convivio hierarcha; unde in Isaia: Emitte Agnum, Domine , dominatorem terr ae, de petra deserti ad montem filiae Sion . Sicut supernaturale esset, generari agnum de petra; sic Christus supernaturaliter natus est de Virgine Unde bene dicitur hierarcha iste Agnus, qui etiam facit in Ierusalem, id est in Ecclesia, supernaturaliter elementa transmutare in corpus suum De ipsa potestate ipse dicit: Dataest mihi omnis p otestas in caelo et in te rra. Et sicut potuit corpus suum formare de sanguinibus purissimis Virginis, sic potest de pane et vino formare corpus et sanguinem suum. Unde dicit Ambrosius , quod "invisibilis sacerdos visibilia elementa in suam substantiam invisibili virtute transmutat ". Iste est dominator et princeps; et ideo bene dicit: Agnum stantem; omnia enim stant per ipsum.

Quarto, ut nihil deesset, voluit etiam esse famulus ; unde in Luca: Ego in medio vestrum sum sicut qui ministrat; et in Evangelio hodierno dicitur: Surgit a coena et ponit vestimenta sua et mittit aquam in pelvim, et coepit lavare pedes discipulorum. Iste Dominus et dominator memoriam fecit mirabilium s uorum . Quam mirabilis est humilitas! Magis est hic mirabilis quam in creatione mundi; ibi non fuit nisi unum miraculum, hic sunt, scilicet circa coenam istam, viginti octo . Sic ergo humilis fuit; quod non obliviscantur qui aliis praesunt. Angeli istam humilitatem mirabantur, quod piscatorum pauperculorum et pannosorum lavit pedes. Sic ergo istud mysterium fuit purum quantum ad ipsum convivium.

II. Secundo fuit purum quantum ad convivandi modum; de quo modo in Apocalypsi : Gaudeamus et exsultemus et demus gloriam ei, quia venerunt nuptiae Agni etc; Est duplex laetitia, scilicet carnalis, et haec non placet Deo; de qua Isaias: Vocavit Dominus ad planctum etc., et ecce, gaudium et laetitia in conviviis vestris etc. Est alia laetitia spiritualis, et haec placet Deo; et si in convivio habent homines organa sua, multo magis debet esse in spirituali Modus etiam huius convivii tangitur in Exodo, ubi dicitur de agno paschali: Edent carnes agni nocte illa assas igni et azymos panes cum lactucis agrestibus. Non comedetis ex eo crudum quid nec coctum aqua, sed tantum assum igni, caput cum pedibus et intestinis vorabitis, nec remanebit quidquam ex eo usque mane. Sicut Christus secundum dictamen Spiritus sancti incarnatus est, sic secundum dictamen eiusdem datus est nobis in Sacramento. Ista verba colligit Iudaeus ad litteram intelligendo; sordidum quoque esset sic comedere; sed altus est hic sensus, secundum dictamen Spiritus sancti, dico, cor nostrum informantis per caritatem, a innovantis per sanctitatem, illustrantis per veritatem fidei et instauran tes per pietatem Christi. Haec quatuor notantur in verbis propositis, quae sunt necessaria ad esum istius Agni.

Primum notatur per hoc quod dicitur: Edent carnes agni nocte illa assas igni. Per ignem caritas intelligitur; caritas in tantum fortis est ut mors, Canticorum octavo. Iste est ignis, de quo Dominus in Luca: Ignem veni mittere in terram, et quid volo, nisi ut accendatur ? Quid fecit hoc, quod Christus se ipsum dedit nobis in pretium et in pabulum? Certe caritas Et ideo maxime per caritatem debemus affici ad ipsum. Dicit Damascenus , quod " caro Christi est quidam carbo ignitus ". Ergo sic debent esse assae igni carnes huius Agni.

Secundum notatur ibi: comedent panes azymos cum lactucis agrestibus. Per hoc notatur sinceritas seu puritas animae, quae est necessaria ad esum huius Agni; unde Apostolus primae ad Corinthios : Pascha nostrum immolatus est Christus; itaque epulemur, non in fermento veteri neque in fermento malitiae et nequitiae, sed in azymis sinceritatis et veritatis, quia nec Christus in fermento ; ipsi Graeci conficiunt in fermentato et habent uxores, unde fermentati sunt; sed nobis competunt azyma, id est sine fermento. Sic ergo caritati debet esse adiuncta sanctitas, quae notatur per lactucas agrestes, quae " amarae sunt ".

Tertium notatur ibi: Non comedetis ex eo crudum quid nec coctum aqua, sed tantum assum igni; unde hic notatur divina illustratio per veritatem fidei. Est veritas sensus et experientiae, et est veritas investigationis et rationis humanae, et neutra per se sufficit ad esum huius Agni, sed requiritur illustratio, quae fit per veritatem fidei. Unde in isto Sacramento decipiuntur omnes sensus, excepto uno, et hoc est nobis significatum in Genesi , ubi decipiebatur sensus visus Isaac circa Iacob, et sensus olfactus credidit odorare Esau: Ecce, odor filii mei etc.; item, tactus, quando sensit manus eius pilosis propter pelles circumdatas; item, gustus credebat, quod cibus ille fuisset de venatione Esau; sed auditus non decipiebatur. Unde dixit: Vox quidem, vox Iacob etc. Sic omnes sensus decipiuntur in hoc Sacramento, excepto solo auditu, qui audit haec verba: Hoc est corpus meum; et statim homo assentit per fidem, secundum quod dicit Apostolus: Fides e x auditu est. Unde Iudaei ad litteram voluerunt intelligere; unde quando Christus dixit eis: Nisi manducaveritis carnem Filii hominis etc, dicitur in Ioanne: Litigabant ergo Iudaei etc; crediderunt, quod daret eis carnes suas sensibiles ad manducandum, sicut dantur carnes de macello. Coctum aqua comedunt qui volunt per rationem investigare istud Sacramentum , sicut illi discipuli in Joanne, qui dixerunt: Durus est hic sermo, et quis potest eum audiret Et ideo dixit Christus: Verba, quae ego locutus sum vobis, spiritus et vita sunt; et Petrus interrogatus, si vellet abire, respondit: Domine, ad quem ibimus? Verba vitae aeternae habes. Iste cibus spiritualis est Sicut enim ipsa anima est in qualibet parte corporis tota, sic in qualibet parte hostiae virtute supernaturali est Christus totus Unde spiritualiter habent intelligi verba Christi per illustrationem fidei, et ideo dicitur: sed tantum assum igni.

Quartum notatur ibi, scilicet quod sumitur istud Sacramentum secundum dictamen Spiritus sancti instaurantis cor per ipsam pietatem Christi, cum dicitur: caput cum pedibus et intestinis vorabitis. Per caput Divinitas Christi, per pedes vestigia humanitatis, per intestina verborum et mandatorum mysteria designantur . De istis pie sentire debemus, et sicut spongia attrahit aquam, sic ista debent cor nostrum ad Deum trahere et in ipsum transformare. Augustinus in persona Domini: " Non tu me mutabis in te sicut cibum carnis tuae, sed tu mutaberis in me.

Est triplex Verbum: increatum incarnatum et inspiratum: increatum secundum quod est apud Patrem; incarnatum, secundum quod est in carne; inspiratum, secundum quod est in mente. Primo modo est origo illustrationum veritatis, secundo modo est origo inflammationum caritatis, et ideo dicitur in Canticis : Comedite, amici, masticando per veritatem fidei; et bibite , incorporando vobis, ut habeatis sanctitatem vitae; et inebriamini, per caritatem Spiritus sancti " Quid paras dentem et ventrem? Crede, et manducasti ", dicit Augustinus . Para igitur affectum et suscipe Christum. Sequitur postea in Exodo : si quid r esiduum fuerit , igne comburetis, id est devotione.

III. Tertio Ioannes explicat istud convivium sive mysterium quantum ad elegantiam convivarum; unde in Apocalypsi : Et vidi , et ecce, Agnus stabat supra montem Sion, et cum eo centum quadraginta quatuor millia etc; et sequitur: Hi sunt, qui cum mulieribus non sunt coinquinati; virgines enim sunt.

Hi empti sunt ex hominibus primitiae Deo et Agno; sine macula sunt ante thronum Dei. Et sequuntur Agnum, quocumque ierit. Et istud concordat ei quod scribitur in veteri Testamento de esu agni. Unde dicit Moyses: Sic comedetis illum: renes vestros accingetis et calceamenta Iubebitis in pedibus, tenentes baculos in manibus, et comedetis festinanter; est enim Phase (''id est transitus) Domini.

Hic ponuntur quatuor conditiones convivarum, quas Ioannes explicat. Ponit enim pudicitiae sanctimoniam, cum dicit: renes vestro s ac cingetis; providentiae circumspectionem, ibi: calceamenta habebitis in pedibus; tolerantiae fortitudinem, ibi: tenentes baculos in manibus; et obedientiae celeritatem, ibi: et comedetis festinanter ''etc Ista quatuor debet habere qui vult manducare de ista coena.

Istud explicat quasi primum istorum Ioannes, cum dicit: Hi sunt, qui cum mulieribus etc; et debemus habere zonam auream cum Christo od mamillas , quae sunt circa cor, id est, debemus habere mundas cogitationes Miror, quomodo ille qui non habet cingulum castitatis, audet accedere ad istam coenam.

Secundo requiritur providenti ae circumspectio, quod notatur per calceamenta in pedibus. Est duplex prudentia: una carnalis, haec est dimittenda; unde dixit Dominus Moysi : Solve calceamentum de pedibus tuis. Locus enim, in quo stas, terra s ancta est. Alia est prudentia spiritualis, quae est bonum calceamentum, de quo Apostolus: State calceati pedes in praeparatione Evangelii pacis. Ista discretio est loqui, quando docet quod expedit. Aliqui sunt, qui econtra, quando debent praedicare Evangelium pacis, magis faciunt turbationem Istam prudentiam explicat Ioannes, quando dicit: Hi sequuntur Agnum, quocumque ierit. Sequi Christum Agnum summa prudentia est.

Tertia conditio est tolerantiae fortitudo, quae notatur per tentionem baculorum. Per baculum crux Christi significatur. Virga t ua et baculus tuus, ipsa me consolata sunt . Cum isto baculo ivit David contra Goliath; in Proverbiis: Metior est patiens viro forti, et qui dominatur animo suo expugnatore urbium. Non est aliquis senex, quin tolerantia reddat eum fortem. Istud explicat Ioannes, cum dicit: Hi empti sunt ex hominibus, primitiae Deo et Agno. Et in ore eorum non est i nventum mendacium. Isti sunt sancti Martyres, qui fuerunt ita fortes, quod flecti non potuerunt.

Quarta conditio est obedientiae celeritas et notatur ibi: comedetis festinanter. Et explicat Ioannes : Et sunt sine macula ante thronum Dei. Debet homo studere, ut sit sine mac ula, et cito incipere servire Deo contra illos qui dicunt: serviam Deo, quando ero senex. Festinemus , inquit Apostolus , ingredi in ill am requiem ; et Ecclesiastes: Quodcumque facere potest manus tua, instanter operare . Rogemus Dominum etc