MEMBRUM II.

De hujus nominis, pater, suppositione vel significatione, quando in locutione ponitur in praedicato vel subjecto, utrum scilicet significet substantiam,

vel ad aliquid ? Secundo, Quaeritur de nominis suppositione vel significatione quando in locutione ponitur in praedicato vel subjecto.

Et quaeritur, Utrum significet substantiam, vel ad aliquid ? Haec enim sola duo praedicamenta sunt in divinis, ut dicit Boetius.

Videtur, quod non substantiam: 1. Secundum regulam Boetii in. libro de Trinitate. Si enim substantiam significaret, et de singulis et de omnibus diceretur singulariter, ut hoc nomen, Deus. Dicitur enim Pater Deus, Filius Deus, Spiritus sanctus Deus: et bi tres unus Deus. Et ita diceretur, Pater est Pater, Filius est Pater, Spiritus sanctus est Pater: et bi tres unus Pater: quod falsum est: ergo ad aliquid dicit,

2. Adhuc, Augustinus dicit, quod " ea quae in divinis substantialiter praedicantur, ad se dicuntur. " Pater autem ad se non dicitur, sed ad aliud: dicitur enim pater alicujus pater: ergo Pater non praedicatur in divinis secundum substantiam.

3. Adhuc, Damascenus: " Deitas naturam manifestat, Pater autem hypostasim, " Hypostases autem in divinis distinguuntur secundum ad aliquid. Ergo videtur, quod pater non substantiam, sed ad aliquid dicat.

4. Adhuc, Si secundum substantiam diceretur, oporteret, quod substantiam secundum ipsum diceretur alicujus substantia: quod omnino falsum.

5. Adhuc, Pater paternitate pater est. Si ergo secundum substantiam diceretur pater, substantia paternitate pater esset. Sed quidquid paternitate pater est, paternitate distinguitur et determinatur ut sit pater. Ergo substantia paternitate distinguitur et determinatur. Si autem determinatur et distinguitur, non distinguitur nisi a substantia Filii: et sic sequeretur, quod Pater et Filius non essent una substantia deitatis: quod est haeresis Arii. Dicitur ergo non secundum substantiam.

In contrarium est, quod 1. Essentia divina est Pater, et Pater essentia divina: quod negari non potest: quia aliter summa simplicitas non esset in divinis: et constat, quod praedicatio non est per accidens: videtur ergo, quod Pater secundum essentiam de essentia praedicetur.

2. Adhuc, Pater dicit hypostasim, ut dicit Damascenus: hypostasis autem est substantia: ergo pater in divinis secundum substantam dicitur.

Contra hoc etiam tamen objicitur: quia si substantia est Pater, vel essentia divina: et Pater est hypostasis generans per se et non per accidens, videtur sequi, quod essentia divina sit hypostasis generans: et sic ulterius, quod essentia divina distinguitur generatione, sicut dixit Arius, et quod non sit una essentia trium personarum,,

3. Si quis ad hoc velit dicere, sicut dicitur in libro de Regulis fidei, quod hoc nomen, pater, etiam in divinis dicitur multipliciter.

Aliquando enim praedicat personam, ut quando dicitur, essentia divina est Pater: tunc enim Pater substantivum est et cum articulo intelligitur, ut sit sensus, divina essentia est ille qui est Pater.

Aliquando praedicat hypostasim cum proprietate, sicut quando dicimus, Pater est Pater, hoc est, persona generans.

Aliquando praedicat relativum, sicut quando dicitur, Pater est Filii pater.

Aliquando praedicat relativum ad creaturas communiter secundum generationem, sicut in symbolo Nicaeno: " Credo in Deum Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae. " Et sumitur, Matth. xi, 25: Confiteor tibi, Pater, Domine caeli et terrae, Et, Sapient, xiii, 3: Sciant quanto his dominator eorum speciosior est: speciei enim generator haec omnia constituit: ergo pater est. Unde etiam in secunda parte Timaei Platonis dicitur: " Quorum opifex paterque ego. "

Aliquando praedicat relativum ad homines factos ad imaginem Dei per recreationem. Matth. vi, 9: Pater noster, quis es in caelis.

Contra hoc esse videtur, quod cum dicitur, essentia divina est Pater, per illam praedicationem non accipit pater aliam significationem quam, prius habuit: secundum se autem semper significat hypostasim curo proprietate: in illa ergo significatione praedicatur de essentia: et tunc sequitur idem quod prius, quod scilicet si essentia est pater, est alicujus pater: et si pater est generans, quod essentia est generans.

4. Idem est si dicatur, quod cum dicitur, essentia est pater, quod pater praedicat hypostasim et non proprietatem sive relationem. Hoc enim praedicat quod significat: significat autem hypostasim cum proprietate: videtur ergo, quod proprietas referatur ad essentiam.

5. Si dicatur, ut quidam dicunt, quod in divinis est res naturae, et suppositum sive hypostasis sive substans, et individuum, et persona, et haec non re, sed ratione sint differentia, ut scilicet res naturae dicatur, in quo sicut in naturato natura consistit. Hypostasis autem sive suppositum est tamquam inferius. Individuum, autem, quod ex individuantibus existens per se solum secundum singularem existentiae modum constituitur. Persona autem dicit individuum distinctum proprietate ad dignitatem pertinente. Et si hoc, demonstrato generante vel genito, res naturae est, suppositum ex additione se habet ad illud: addit enim respectum inferioris ad superius: est enim suppositum res naturae stans, sive posita sub natura communi. Individuum autem addit ad hoc individuantia. Est enim individuum quod ex accidentalibus et substantialibus constitutum, singularem accipit existentiae modum. Persona autem adhuc addit ad hoc, quod distinguatur in singulari sub natura dignitatem habente, et proprietatem ad dignitatem pertinente. Unde Boetius in libro de Duabus naturis in una persona Christi, in definitione personae ponit individuum et substans sive suppositum, dicens, quod " persona est rationalis creaturae individua substantia. " Si, inquam, sic dicatur, ut dicatur, quod cum dicitur, essentia est pater, quod pater stat pro supposito sive hypostasi: hoc stare non potest. Hoc enim vocabulum quod est pater, secundum re-

ctam et totam suam significationem significat hypostasim cum proprietate et singularitate: et non potest assignari, ratio quare secundum partem suae significationis praedicetur de essentia, et secundum partem non.

Solutio. Dicendum, quod hoc nomen, pater, a generatione activa impositum, quantum ad ipsum vocabulum significat existens per se solum secundum singularis existentiae modum, paternitate ad eumdem modum determinatum: et ideo hypostasim sine proprietate non significat: quamvis quidam dicunt, quod appellare possit hypostasim. Terminus enim aliud significat, et aliud appellat. Appellat enim eum qui est pater: significat autem singulare paternitate ad singularitatem determinatum. Sicut et Socrates appellat Socratem, hoc est, eum qui est Socrates: significat autem singulare accidentalibus et substantialibus individuatis et individuantibus in esse singularis determinatum. Pater autem potest accipi dupliciter, substantive scilicet, et adjective, sicut in praecedenti quaestione determinatum est. Si substantive accipitur: tunc formam qua ad esse singularis determinatur, ponit circa proprium suppositum, et non refert eam ad aliud. Si autem adjective sumitur: tunc formam quam significat, circa aliud ponit, quod est suum substantivum, cui subjicitur, vel de quo praedicatur, et ponit eam ut illi inhaerentem et illud determinantem. Unde cum dicitur, essentia est pater, vel pater est essentia: si substantivum est pater, vera est locutio: et paternitas quae proprietas distinguens est, non refertur ad essentiam, sed ad patris hypostasim sub hoc sensu, essentia est hypostasis paternitate determinata: et hoc est verum. Si autem sit adjectivum, formam suam ponit circa essentiam et determinat eam, et est sensus, essentia est pater, hoc est, essentia est generans, et ideo paternitate determinata: et hoc falsum est, et est error abbatis Joachim.

Et his visis, facile est respondere ad objecta.

Ad primum ergo dicendum, quod pater ad aliquid significat: supponit tamen secundum quod substantivum est, hypostasim, cui significat proprietatem relationis inesse: et ideo de tribus non dicitur, sed de uno.

Per hoc etiam patet solutio ad secundum.

Ad aliud dicendum, quod iste est intellectus Damasceni. Hypostases enim quae sunt supposita divinae naturae ad hoc ut tres sint, relationibus quae in ipsis sunt ad oppositionem pertinentibus distinguuntur: et propter identitatem hypostasis ad naturam divinam, in qua propter sui simplicitatem nihil diversum ab ea potest esse, de essentia praedicantur.

Ad aliud dicendum, quod hoc argumentum procedit ac si pater adjective dicatur: tunc enim proprietas poneretur inesse vel inhaerere essentiae: et tunc sequeretur, quod essentia pater esset alicujus pater: sed sicut dictum est, pater praedicatum de essentia, non sumitur adjective: quia nunc intelligitur cum articulo, sicut dictum est superius. Articulus enim praepositivus non praeponitur nisi substantivo.

Ad aliud dicendum, quod essentia est pater, et pater est paternitate pater, et tamen essentia paternitate non est pater, sed potius identitate simplicissimae naturae. Cum enim dicitur, pater paternitate est pater, paternitas ut determinans refertur ad hypostasim patris, et non ad naturam. Sicut in logicis dicitur, quod determinatio explicite vel implicite circa praedicatum posita, sive circa rem praedicari, ad subjectum non habet referri. Explicite, sicut cum dicitur, iste est novus miles, novitas refertur ad militiam quae est res praedicati, et non ad subjectum: et ideo non sequitur, quod iste sit novus. Idem est si dicatur, iste est bonus clericus, vel est bonus civis. Implicite autem, si dicatur, iste est tyro:

tyro enim est novus miles. Et similiter est hic cum dicitur, essentia est pater paternitate, ablativus qui determinatio praedicati est, rem praedicati determinat, et ad subjectum quod est essentia, non refertur: et ideo essentia paternitate non distinguitur.

Ad aliud quod objicitur in contrarium, dicendum est, quod licet nihil per accidens sit in divinis, nihilominus tamen quae eadem sunt re (sicut dixerunt antiqui) non semper eadem sunt suppositione, ita quod supposito uno, supponatur alterum: nec eadem sunt attributione, ita quod quidquid attribuitur uni, attribuatur alteri. Et hoc est propter diversum modum significandi. Unde licet essentia sit idem quod pater, tamen significatur ut communis re, pater autem ut singularis: et ideo distingui attribuitur patri, et non essentiae: et pater praedicat substantiam quae est hypostasis, et non substantiam quae est usia sive essentia.

Ad dictum Damasceni patet solutio.

Ad aliud dicendum, quod hoc argumentum non procedit, impediente fallacia figurae dictionis. Essentia enim quid, hypostasis autem quis: et praedicatur quis de quid ratione identitatis et simplicitatis naturae. Cum autem dicitur, hypostasis est generans, ergo essentia est generans: procedit ac si in. supponendo et attribuendo idem sint quis et quid.

Ad id quod objicitur de libro de Regulis fidei, dicendum quod distinctio bona est.

Et ad objectum in contrarium, dicendum, quod pater non accipit novam significationem: hypostasis enim cum proprietate praedicatur de essentia: sed (sicut dictum est) proprietas non. determinat essentiam, sed hypostasim.

Ad aliud dicendum, quod pater praedicat quod significat, sed non eodem modo: significat enim proprietatem ut determinantem hypostasim propriam, et non ut determinantem essentiam de qua praedicatur, sicut patet per antedicta. Ad aliud dicendum, quod res naturae bene est in. divinis, et suppositum sive hypostasis, et etiam persona, licet non eodem modo quo in humanis. In humanis enim res naturae a re naturae distinguitur naturae divisione: in divinis autem non, sed relatione ad originem pertinente. Similiter suppositum in humanis est stans sub natura communi, ita quod sit ibi natura universalis et natura particularis: in divinis autem non: quinimo natura communis est re, non ratione tantum, et suppositum non est particularem naturam sed totam habens. Individuum autem nullo modo est in divinis secundum propriam individui rationem: quia individuum non est nisi ubi dividuum, hoc est, ubi natura communis per esse dividitur: in divinis autem na-

tura communis non dividitur per esse substantiale in personis: unum enim est esse substantiale trium personarum.

Similiter persona est in divinis: sed (ut dicit Richardus) non proprie est substantia individua sicut in humanis: quia substantia individua non est nisi naturae dividuae sive divisibilis: in. divinis autem persona est existens per se solum secundum singularem existentiae modum in natura intellectuali, quae non dividitur, sed a singulis tota possidetur. Unde pater personam dicit cum proprietate et personalitate: et proprietas et personalitas ad essentiam non refertur, sicut saepius antedictum est. Ex hoc autem patet quid significet nomen genitoris: hoc enim significat idem quod pater adjective sumptum, et a generatione imponitur.