MEMBRUM II.

Secundum quam rationem hoc nomen, imago, conveniat Filio !

Secundo, Quaeritur de imagine, quod nomen Hilarius dicit convenire Filio per hoc quod filius est.

Quaeritur ergo primo, Secundum quam rationem convenit Filio ?

1. Hilarius enim duas dat definitiones imaginis in libro de Synodis, Prima est haec: " Imago est ejus ad quem imaginatur, species indifferens. " Secunda haec: " Imago est rei ad rem coaequandam imaginata et indiscreta similitudo. " Secundum utramque istarum diffinitionum videtur Spiritus sanctus imago esse Patris sicut et Filius. Est enim species indifferens ad Patrem. A Patre enim est per spirationem, et specie naturae essentiae per omnia indifferens. Est et similis Patri sicut et Filius, et sola proprietate originis sicut distinguente, et sola hypostasi sicut distincto discretus a Patre sicut et Filius.

2. Si quis velit dicere, quod Filius in hoc dicitur imago, et non Spiritus sanctus, quod alius est a Filio sicut a Patre, a Spiritu autem sancto nullus. Videtur esse non causa: quia et in Patre est aliqua notio in qua dissimilis est Filio, sicut innascibilitas: et tamen Filius dicitur imago Patris: ergo et Spiritus sanctus non propter hoc minus imago est, quod deficit in hoc quod alius non sit ab ipso.

3. Adhuc, Imago ab imitando dicitur, ut dicit Philosophus in libro de Reminisc enti a. Spiritus autem sanctus qui est a Patre, imitatur eum et coaequat eum per indiscretam similitudinem. Ergo est imago ejus, ut dicit definitio secunda.

In contrarium est, quod

1. Ad Coloss, i, 15, de solo Filio dicitur: Qui est imago Dei invisibilis. Videtur ergo, quod soli Filio conveniat esse imaginem.

2. Adhuc, Augustinus in libro VII de Trinitate: " Eo est imago, quo Filius . " Sed Filium esse, nullo modo convenit Spiritui sancto. Ergo imaginem esse Spiritui sancto convenire non potest.

3. Adhuc, Omnis generans univoce, ut dicit Aristoteles, generat filium ad imaginem et similitudinem suam. Pater autem in divinis maxime generat univoce. Maxime ergo producit Filium in imaginem et similitudinem suam. Hoc ergo convenit soli Filio, et non Spiritui sancto.

4. Adhuc, Secundum Philosophum in libro de Animalibus, si per generationem non producatur omnino simile patri: cum omne generans intendit producere sibi simile in specie, figura, et in sexu. In specie, ut ejusdem speciei sit cum generante. In figura: quia dicunt Aristoteles et Boetius, quod figura sequitur speciem: unde ea quae sunt diversarum specierum, sunt diversarum figurarum in animalibus. In sexu: quia si producat foeminam, dicit esse generationem occasionatam, hoc est, in materia generationis passam: propter quod ad perfectam similitudinem generantis pervenire non potuit. Sed nihil tale potest esse in divina generatione, quae simplex et aeterna existens, sine motu est et materia. Filius ergo eo ipso quod genitus est, imago Patris est: et hoc ex genitura habet proprium, et non Spiritus sanctus qui genitus non est.

Ulterius quaeritur, Quae sit illa imago de qua dicitur, Genes, ii, 26: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram ?

Si enim illa imago est Filius: tunc non deberet dici, nostram, sed meam: quia Filius imago solius Patris est. Si autem est unitas essentiae in tribus personis, ut dicit Augustinus in libro XV de Trinitate, tunc videtur, quod male dicatur imago. Imago enim dicitur quasi imitago: quia imitando refert ad alterum quod est ante se. Unitas autem essentiae in personis nihil habet ante se quod imitetur.

Adhuc quaeritur ulterius, Cum imago dicatur multipliciter, de homine,, de Filio, et de unitate essentiae in tribus personis, utrum univoce, vel aequivoce dicatur ?

Et videtur, quod aequivoce.

Augustinus in libro de Decem chordis: " Aliter est imago regis in filio, et aliter in solido aureo. " Et intendit, quod aliter sit imago Dei in Filio, et aliter in homine. Sed imago regis in solido et in filio est aequivoce: quia animal homo, et quod pingitur, ut dicit Aristoteles in principio Praedicamentorum, aequivoca sunt. Ergo dicta de homine et de Filio Dei aequivoce dicitur.

Solutio. Dicendum quod solus Filius ex ipsa ratione suae emanationis ex Patre (cum emanatio illa sit naturae) habet, quod sit imago Patris invisibilis, convenientia proprietatum principii ad Patrem intellectualiter figuratus. Cujus signum

est, ut dicit Richardus, quia Pater qui totius divinitatis principium est, in hoc configuratur ei, quod principium divinitatis est, totam divinitatem in alium transfundendo sicut Pater: in quo non configuratur ei Spiritus sanctus, qui in nullum transfundit divinitatem, eo quod nullus ab ipso est: nec a Patre naturae transfusione secundum rationem ipsius transfusionis transfunditur, sed potius transfusione voluntatis et amoris, quae transfusio secundum propriam sui rationem et generalem non ponit, quod transfusum sit imago transfundentis: et si contingit, quod est, hoc est in aliquo, et non in omni: nec ex ratione ipsius transfusionis, sed ex natura transfundentis, in aua nihil nisi perfectissimum emanare potest vel transfundi. Perfectissimum autem est, quod hypostasis est ab hypostasi: et ideo necesse est amorem in divinis a voluntate transfusum, esse hypostasim: quod tamen ex ratione emanationis non habet. Et quia in divinis proprium est, quod secundum proprietatem originis personae convenit, proprium est Filio esse imaginem: quia illi convenit secundum proprietatem originis. Spiritui sancto proprium esse non potest: quia illi secundum proprietatem suae originis nullo modo convenire potest. Sic enim dicitur imago notionaliter et non essentialiter. Et ideo dicit Augustinus, quod c eo imago est quo Filius: " intelligens eo quo, hoc est, eadem proprietate originis.

Ad primum ergo dicendum, quod cum dicit Hilarius, species indifferens, non intelligitur species tantum natura, sed etiam ratio proprietatis secundum originem: et talem indifferentiam speciei non habet Spiritus sanctus. Filius enim ex hoc quod Filius est per nativitatem, accipit a Patre, quod divinitatem, transfundit in alium: quia quae potest Pater, potest et Filius naturae transfusione: quod non est proprium amoris transfusi in amante.

Similiter ad secundam diffinitionem dicendum est. Cum enim dicit Hilarius, quod " imago est rei ad rem coaequandam et imaginandam indifferens et indiscreta similitudo: " non intelligitur similitudo tantum in naturalibus et substantialibus, sed etiam in proprietate et ratione proprietatis ad originem pertinentis: et hoc cum Spiritui sancto non conveniat, non indistantem neque indiscretam cum Patre habet similitudinem.

Ad aliud dicendum, quod non est simile: quia ex hoc ipso quod Pater est innascibilis, nullum habet quem imitetur: et sic cum imago dicatur ab imitando, nomen imaginis ex ipsa proprietate Patris Patri convenire non potest. Filius autem ex eo quod ab alio est, habet quem imitetur, et ex ipsa nativitate tamquam ex proprietate originis habet quod imitetur et repraesentet Patrem: et sic proprie imago dicitur. Et hoc secundum eamdem rationem Spiritui sancto convenire non potest.

Ad aliud jam per antedicta patet responsio. Spiritus enim sanctus ex ratione originis non habet, quod sit indiscreta similitudo. Dicit enim Damascenus, quod " Spiritus sanctus est imago Filii. " Sed hoc intelligitur effective: quia scilicet inhabitando in nobis per gratiam, facit nos imaginem Filii per recreationem. Sicut, I ad Corinth. xv, 49, dicit Apostolus: Sicut portavimus imaginem terreni, portemus et imaginem caelestis,

Quod in contrarium adducitur, conceditur.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod unitas essentiae in tribus personis est imago ad quam factus est homo.

Ad id quod contra hoc objicitur, dicendum quod imago dupliciter dicitur, exemplar scilicet, et exemplatum: sive prototypus, et typus, ut dicit Damascenus. Exemplar quidem, et prototypus non oportet, quod aliquid habeat ante se quod imitetur. Et sic imago est essentia una in tribus personis. Imago autem ut exemplatum est anima rationalis in tribus potentiis: et est imago quae imitatur, et non quam imitatur aliquid: et ideo illam oportet habere aliquid ante se quod imitetur.

Ad ultimum dicendum, quod nec univoce, nec aequivoce dicitur, sed secundum analogiam. Et prima quidem imago Patris, Filius est natura et ratione proprietatis secundum originem. Secundo, quantum ad esse, imago est unitas essentiae in tribus personis, sicut imago prius est in facie quam in speculo. Tertio, est in homine sicut in eo qui imitatur per aliquid quod est in ipso.

Ad dictum Augustini dicendum, quod Augustinus non intendit nisi, quod verius est imago Patris in Filio, eo quod sit ejusdem naturae cum Patre, quam in nobis qui diversae naturae sumus: cum tamen in nobis sit impressa ex illa quae est una natura in tribus personis, et non tantum extrinsecus picta, sed in ipsis naturalibus et essentialibus impressa, non potest esse omnino aequivoce dicta imprimens et impressa, nec omnino univoce, sed (sicut dictum est) per analogiam dicitur de ea quae imitatur, et de ea ad quam refertur imitans.