Sermo I.

Ve nite ad me etc. Dicebam, quod in verbis istis invitamur ad coenam pro sacro die Jovis, ad crucem pro sacro die Veneris; modo invitamur ad requiem pro die isto sabbati Istud autem sabbatum est sabbatum sabbatorum Quidquid enim a principio mundi dictum est de celebratione sabbati, dictum est propter requiem. Post consummationem omnium requievit Dominus die septimo. Propter hoc laetatum est cor meum, et exsultavit lingua mea etc. In pace in idipsum dormiam et requiescam, quoniam tu, Domine, singulariter in spe constituisti me etc. Quoni am non derelinques animam meam in inferno etc. Propter similitudinem istius requiei dicitur in conditione rerum, quod requievit Dominus die septimo ; ideo benedixit diei septimo et sanctificavit illum. ; Quamquam verum sit, quod sex diebus operatus est Dominus et die septimo requievit, veriori tamen modo habet veritatem in operibus recreationis, quia per sex lustra temporum operatus est Dominus et septimo requievit; quia a principio incarnationis Christus pauper fuit et i n laboribus a iuventute sua, sed potissime fuit in laboribus per dies ante passionem, quando se exposuit passioni et venit in Bethaniam Septimo die positus est in sepulcro et requievit. Hodie beatissima anima Christi fecit, quod omnes animae sanctae secum sint in pastu aeternae iucunditatis et requie beatae visionis. Ad istam requiem invitamur, et oportet, quod inveniamus eam in vita. Omnis labor est propter requiem, et omnis motus propter quietem.

Quatuor autem sunt, per quae homo venit ad istam requiem: primo, per exercitium operationis virtuosae; secundo, per gemitum compunctionis amarae; tertio, per otium contemplationis devotae; quarto, per bravium retributionis aeternae. In primo requies inchoatur, in secundo proficitur, in tertio perficitur et in quarto perpetuatur.

I. Primo, dico, pervenitur ad requiem per exercitium operationis virtuosae; unde in Exodo : Sex diebus operaberis; septimo autem die sabbatum Domini Dei tui est.

Sex diebus operaberis, id est sex operibus virtutum; de quibus Psalmus: Domine, quis habitabit in tabernaculo tuo etc. Qui ingreditur sine macula et operatur iustitiam. Qui loquitur veritatem in corde suo, qui non egit dolum in lingua sua, nec fecit proximo suo malum etc. Ad nihilum deductus est in conspectu eius malignus.

Ponit hic sex opera virtutum, in quibus anima sancta se debet exercere ad iustitiam, scilicet sub forma sanctitat is , sub forma iustiti ae, sub forma veritatis; et hoc tangit, cum dicit: Qui ingr editur etc. Ista sunt ad purificandum hominem in se ; sed ulterius oportet, quod homo extendat se ad proximum per iustitiam, quia virtus disponit ad lucem veritatis, et veritas non habet esse, nisi se extendat ad proximum, ut non velit homo nocere proximo nec habeat complacentiam in malo proximi sui; et ideo sequitur innocentia, id est, quod homo se exerceat in innocentia ad proximum ; et ideo dicit: nec fecit proximo tuo malum etc Post hoc non restat nisi habere caritatem; et ideo sequitur: Ad nihilum deductus est i n consp ectu eius malignus , timentes autem Dominum glorificat. Ille Dominum timet, qui non gaudet sup er iniquitate alterius, sed c ongaud et v eritati . Sexto debet homo se exercere in plena misericordia, ut in nullo decipere velit; et ideo dixit: qui iurat proximo suo et non decipit, qui pecuniam suam n on d edit ad usuram , et munera super innocentem non accepit. Qui facit haec non movebitur in aeternum . Hic est Psalmus requietionis. De talibus dicitur in Proverbiis: Qui me audierit absque terrore requiescet et abundantia perfruetur, timore malorum sublato. Sed qui non vult obedire Deo non habebit pacem intra; propter hoc dicit Psalmus: Hodie si vocem eius audieritis, nolite obdurare corda vestra.

Patet modo, quae sunt viae sanctitatis, iustitiae et veritatis, innocentiae et caritatis et misericordiae, per quas devenitur ad requiem Apostolus : Festinemus ingredi in illam requiem, scilicet per opera virtutum. Et propter hoc dicit Ecclesiastes: Quodcumque potest manus tua, instanter operare. De istis viis dicit Psalmus: Notas fac mihi vias vitae. Filii Israel non pervenerunt ad terram promissionis, quia non exercuerunt se in viis virtutum. Patet modo, quod homo devenit ad requiem per exercitium operationis virtuosae.

I I. Sed quia aliunde cespitat homo sive deficit; ideo necessaria est secunda via deveniendi ad requiem, quae est per gemitum compunctionis amarae. Universae enim iustitiae nostrae sunt quasi pannus menstruatae . Vix est aliquis, qui non habeat satis plorare pro peccatis suis; Psalmus: Quis d abit mihi pennas sicut columbae, et volabo et requiescam ? Columba gemitum habet pro cantu et significat illum qui se exercet in gemitu compunctionis; de quo Propheta: Sicut pullus hirundinis sic clamabo, meditabor ut columba. Columba, invento ramo olivas, reversa est ad arcam ; sic anima columbina revertitur ad Dominum, quia in ipso invenit requiem. Unde in Evangelio: Inmundo pressuram, in me pacem habebitis. Anima columbina non habet requiem extra arcam; propter hoc quilibet debet fugere occupationem terrenam. Dicit: Quis dabit mihi pennas ut columbae, et volabo ?

Si vis venire ad requiem, oportet, quod habeas sex pennas, quae sunt: pudor, Umor, dolor, clamor, rigor et ardor . Pudor debet esse in recogitatione peccati; timor in praemeditatione divini iudicii; dolor in aestimatione damni; clamor in imploratione remedii; rigor in afflictione sui; ardor in appetitione desiderii; ad quae consequitur sopor et requies.

Prima, dico, penna, quam debet habere qui vult venire ad requiem, est pudor in recogitatione peccati ut homo peccatum suum erubescat. Sed contra quosdam dicit Ieremias : Frons meretricis facta est tibi, noluisti erubescere. Debet homo erubescere peccatum suum et dicere: Confusus sum et erubui, quoniam sustinui opprobrium adolescentiae meae.

Secunda penna est timor in praemeditatione iudicii, scilicet quando homo cogitat, quod de omnibus oportebit reddere rationem et cogitat quod scribitur Omnes enim stabimus ante tribunal Christi. Vix iustus salvabitur; Iob: Verebar omnia opera mea, sciens, quod non parceres delinquenti.

Tertia penna est dolor in aestimatione damni, quando homo cogitat, quod tempus suum perdidit et gratiam Spiritus sancti et quod Deum offendit; tunc debet multum dolere; propter hoc dicitur : Dole et satage, filia Sion.

Quarta penna est clamor in imploratione remedii ; Psalmus : Rugiebam a gemitu cordis mei etc Item, Psalmus: Domine, in die clamavi et nocte coram te. Et tunc debet homo percutere pectus suum.

Quinta penna est rigor in afflictione sui; Psalmus: Quoniam ego in flagella paratus sum.

Sexta penna est ardor desiderii ad obtinendum bonum. Spiritus sanctus in specie columbae apparuit , et Spiri tus sanctus ignis est, et quando aliquis habet istas sex pennas, tunc Spiri tus sanctus obumbrabit ei contra aestum peccatorum, ut possit dicere: Sub umbra illius quem desideraveram, sedi etc Quando homo fugit aestum peccatorum et venit ad Deum, tunc requiescit quando audit: Remittuntur tibi peccata etc

Hic est secundus modus perveniendi ad requiem. Homo custodit quandoque viam duram propter lectum bonum. Lectus est conscientia. Quidam iacent in lecto bono et pretioso, et tamen videtur eis, quod iaceant super spinas, propter sollicitudines curarum mundanarum et inquietudines.

III. Tertius modus deveniendi ad requiem est per otium contemplationis devotae; unde in Deuteronomio : Beniamin ait: Amantissimus Domini habitabit confidenter in eo, quasi in thalamo tota die commorabitur et inter humeros illius requiescet.

Beniamin, filius dexterae, significat illum qui est in excessu mentis per contemplationem. Iste

habitabit confidenter et requiescet propter contemplationem sapientiae. Istum debemus imitari contemplando Sapientiam aeternam, ut inveniamus requiem. Unde in Ecclesiastico: Comparate v obis sine argento sapientiam; in proximo est enim invenire eam. Videte oculis vestris, quia modicum laboravi et inveni mihi multam requiem.

De Iacob dicitur, quod septem annis servivit pro Rachel, et videbantur illi pauci dies prae amoris magnitudine. Unde in Canticis: Si dederit homo omnem substantiam domus suae pro dilectione, quasi nihil despiciet eam. Oportet, quod homo septem annis laboret ad hoc, quod habeat requiem Unde anni sunt septem gradus contemplationis, quos beatus Bernardus ponit uno modo, Richardus de sancto Victore alio, et alii Sancti uno modo, alii alio. Sed quidam frater laicus , qui per triginta annos habuit gratiam excessus mentalis et qui mundissimus fuit et virgo et tertius frater post beatum Franciscum, sic dixit, quod septem gradus contemplationis devotae sunt isti, scilicet ignis, uncti o, ecstasis, contemplatio, gustus, amplexus, requies, et octava sequitur gloria.

Intelligo, quod anima contemplativa, quae exercet se, ut possit pervenire ad requiem, oportet, quod vias istas transeat, scilicet, ut primo ardeat per gladium flammeum atque versatilem, hoc est per ardentissimum desiderium amoris Dei et oblivionem sui, et gladio dividat se a terrenis Hoc est principium diffusivum

Secundus gradus est, quando occurrit ei influxus Spiritus sancti; et haec est unctio, et ista unctio est sensus consolationis Spiritus sancti illabentis in animam fervidam

Tertius gradus est, quando anima sentit se impletam unctione Spiritus sancti usque ad intima; tunc alienatur, et hoc vocatur ecstasis, quae est alienatio a sensibus et ab omni eo quod est extra, et convertitur ad Deum, qui est intra; unde de Paulo, maximo contemplatore, dicitur: Sive mente, inquit, excedimus; tunc alienatur a mente .

Quartus gradus est, quando anima sic est ignita, uncta et alienata et est ad se reversa, tunc fit apta ad contuitum lucis aeternae; et haec est contemplatio, quando a phantasmatibus est alienata

Quintus gradus est, quando contuita est lucem aeternam, tunc eius consolationem degustat; unde in Exodo : Videru nt Dominum Deum Israel et comederunt et refecti sunt

Sextus gradus est amplexus; postquam vidit, quod bona est negotiatio eius , nititur tenere et amplecti et dicit: Fructus eius dulcis gutturi meo. Tenui eum, nec dimittam. Et potest tunc dicere: Laeva eius sub capite me o, et dextera illius amplexabitur me . Introduxit me rex in cellam vinariam, fulcite me floribus, stipate me malis, quia amore langueo.

Et tunc datur ei requies et dormit. Sequitur: Adiuro vos, filiae Jerusalem, per capreas cervosque camporum, ne evigilare faciatis dilectam.

Capreae dicuntur potentiae inferiores animae, quae reguntur secundum regimen lucis aeternae, mediantibus superioribus potentiis. Capra habet visum acutum, cervus autem altum saltum et est animal errabundum. In quo significatur, quod Sponsum caelestem debet anima contemplari et desiderare ardenter et intueri viso acuto.

Modo non debetis desperare, vos simplices, quando auditis ista, quia simplex non potest ista habere, sed poteritis postea habere. Nos non facimus nisi dicere Sed quando anima sancta babel ista sex, tunc disponitur ad videndum gloriam. Haec est requies, quam quaerere debemus Et dicit Sapientia aeterna : In his omnib us requiem quaesivi et in hereditate Domini morabor etc. Si vis esse tabernaculum sapientiae, studeas istas dispositiones habere; et si homo non velit ad istam perfectionem pervenire, magnum tamen est, quod lex christiana habet tales. Omnes alii a Christianis sunt sicci ab ista gratia. Sic igitur tertio pervenitur ad requiem per otium contemplationis devotae.

IV. Quarto pervenitur ad requiem per bravium retributi onis aeternae, et ista requies hic inchoatur, quando anima a corpore separatur; unde in Apocalypsi : Audivi vocem de caelo dicentem mihi: Scribe: Beati mortui, qui in Domino moriuntur. Haec requies consummatur in resurrectione. " Appetitus enim est animae ad corpus, et retardatur anima, ne tota intentione feratur in summum caelum, quousque separetur a corpore ". Philosophi Arabes dubitaverunt utrum anima esset vera perfectio corporis; sed verum est, quod anima et corpus est una species, et anima propria est actus corporis et forma et per essentiam inclinatur ad corpus sicut proprius actus ad propriam materiam, quia anima est proprius actus corporis . Oportet igitur, quod in quolibet corpore sit anima tanquam eius propria forma, quae inclinatur ad corpus et individuatur secundum individuationem corporis; et ideo anima non est beata perfecta beatitudine nisi cum corpore. Hoc autem erit in resurrectione generali De ista beatitudine dicit Isaias : Sedebit populus meus in pulcritudine pacis; quia tanta erit ibi pax et pulcritudo quod nihil erit ibi nisi dulcor quia tota erit plena deliciis. Quia igitur in resurrectione consummatur ista beatitudo , ideo Spiritus sanctus ordinavit, quod pro die sabbati celebretur dies dominica. Iudaei aspicientes ad opera creationis et non recreationis, et quia dies Saturni sive dies sabbati septima dies fuit a prima die creationis rerum, ideo ipsi sabbatum sanctificant. Rogabimus Dominum etc.