222 EX S. C. CONCILII

in ordine ad matrimonium ; nam hoc principium valet quum

agitur de matrimonio conservando seu, ut aiunt iuristae,

manutenendos non autem, ut in casu nostro, de matrimo- nio dissolvendo. Matrimonii enim causa inter favorabiles

recensetur, ac proinde semel constito de eius celebratione

pro eius valore pronunciandum est; quod principium peni-

tus subverteretur, si applicaretur coniugio, quod non est

aut certe aut probabiliter nisi matrimonium naturale ex de-

fectu validi baptismatis.

Gradum deinde faciens orator ad aliam quaestionem

nempe : quo sensu sit intelligenda in genere fraus quoad eos, qui, ex loco ubi viget disciplina tridentina de clande- stininate, se trasferunt in loca, ubi ea non viget; animad- vertit quod quamvis leges per se generatim haberi debeant

uti territoriales, idque in vim principii a Bonifacio VIII

solemniter traditi et semper custoditi : « Extra territorium ius dicenti impune non paretur »; tamen haec regula de legum territorialitate licet generalis, non est tamen semper

constans. Et reapse falli ea incipit, quando legislator iu-

stis de causis vetat, quominus quis ne legem servet, seu

ad legem declinandam, alio concedat. Casu autem hoc con-

tingente, si quis, lege non obstante, alio reapse concedat,

ut eam effugiat, dicitur agere in fraudem legis ; idque me- ntissimo, nam, quamvis ita agens videatur legem revereri,

quia se confert, ubi ea non viget, eam tamen reapse in-

fringit, quum contra eius voluntatem nitatur. Celebratissima

exempla huiusmodi prohibitionum, ne fraus legi fìat, nobis

suppeditant canonicae leges, tum in Litteris apostolicis

« Superna », quibus Clemens X die 21 iunii 1670 prohi- buit, ne quis ad eludendam legem reservationis (quoad Sa-

cramentum poenitentiae) e territorio suo discederet ; ac po-

tissimum Breve: « Exponi nobis », quo Urbanus VIII die 14 augusti 1627 interdixit, ne quis ad eludendam legem

clandestinitatis (quoad matrimonium) item alio concederet.

Nam in vim harum Clementis et Urbani dispositionum

nequit quis, qui ad reservationis vel clandestinitatis leges