Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo secundum primum: " Caeli " materiales scilicet, " enarrant gloriam Dei, " stellam mittendo et monstrando, ortum novi regis ostendentem. Psal. XCVI, 11 : Lux, novae stellae, orta est justo, Christus, et rectis corde laetitia Magis scilicet. Matth. II, 10 : Videntes stellam Magi gavisi sunt gaudio magno valde. Et bene dicuntur enarrare et eloqui gloriam per hanc stellam : quia sicut cum loquor, etiam formo novam vocem, quae prius non erat, sic illi caeli miserunt illam stellam non unam de antiquis, sicut dicit Chrysostomus aperte, sed de novo creatam. Vel quia, sicut dicit Chrysostomus in quadam homilia super illud Evangelium, " Haec stella in forma " parvuli apparebat, et etiam locuta est " nuntians ortum Christi, parvuli, indi quam, habentis crucem super caput suum ". Decebat autem quocumque modo fieret, per stellam quae corpus clarum est, enarrari gloriam quae claritas est: quia, sicut dicit Isidorus, " Gloria dicitur quasi clpria. " Caelum ergo per stellam quasi per quoddam sui verbum gloriosum enarravit gloriam verbi Dei, vel gloriosum Dei verbum. Bar. VI, 59 : Sidera, cum sint splendida, et emissa ad utilitates, obaudiunt. Et dicitur, " Caeli, " pluraliter : quia creditur ibi fuisse Angelus, qui venerat de caelo Empyreo : stella naturaliter de sidereo, et positione erat in aereo. Vel secundum quod significatur quod semper fit " Caeli " materiales ad litteram " enarrant gloriam Dei " Hieronymus, " Quia Creator ex " creatura agnoscitur. " Ad Rom. I, 20 : Invisibilia Dei, per ea quae facta sunt, intellecta, conspiciuntur. Sed secundum hoc, quare magis dicit de caelis quam de aliis creaturis? Responsio. Tam multa. ut puta, genera linguarum sunt in hoc mundo, ut nihil omnino sine voce sit: sed hujusmodi creaturae superiores nobiliores sunt quam inferiores, et ideo illi qui est in fine nobilitatis similiores : et propter hoc familiarius et expressius ipsum quodammodo eloquentes. Psjil. xcii, 1 : Mirabilis in altis Dominus. Luc. II,

14 : Gloria in altissimis Deo. Et dicit, " Caeli "pluraliter,propter aereum, sidereum, Empyreum, et enarrant voce ad litteram, ad auditum. Empyreum, si ibi est laus ocalis, hoc planum est. II ad Corinth XII, 4, Paulus raptus ad illud, dicit quod audivit arcana verba, quae non licet homini loqui. Sidereum : quia secundum aliquos Philsophos, ibi est sonus harmonicus. Et Ambrosius in Hexam. : " Motu et impulsu orbium dicunt dulcis-" siinam fieri melodiam, supergredien-" tem omnem musici carminis suavita-"tem," quamvis huic Aristoteles contradicat in libro de Caelo et Mundo. Caelum aereum : quia in sua inferiori parte cantant homines, et ipse nostrae voces aer sunt. Vox est aeris tenuissimus ictus. In superstitio superiori: quia Matth. III, 17, et xvii, 5 : Et ecce vox de caelis, dicens : Hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui. Et Joan. XII, 28 : Venit ergo vox de caelo : Et clarificavi, et iterum clarificabo. Ecce gloria quasi claria in intermedio : quia ibi canunt aves et Deum laudant : unde alauda a laude dicitur.

Mystice caeli Apostoli. Caelum enim idem est quod casa helios, hoc est, habitatio Dei, quales ipsi erant. Audi caelum. II ad Corinth xiii, 3 : An experimentum quaeritis ejus, qui in me loquitur Christus ? Plures autem rationes quare dicti sunt caeli, positae sunt supra super illud, Videbo caelos tuos. Sed hi caeli enarrant : in quo notantur quinque quae enarrant. Doctrinae simplicitas, quia non disputant, sed praedicant, contra illos qui non quaerunt nisi contendere disputando, numquam volunt praedicare. II Timoth.II, 14: Noli contendere verbis: ad nihil enim utile est, nisi ad subversionem audienttum. Et ipsius veritas et auctoritas non probatur praedicatione, sed supponitur tamquam principium, et dictum a summo magistrorum. Joan. XIV, 6 : Ego sumvia, et veritas, et vita, dicit doctor hujus scientiae. Via in qua nihil erroris, veritas inqua nihil falsitatis, vita in qua quid- quid est, totum est saluti. Augustinus super Genes. ad litteram: " Major est hujus scri-" pturae auctoritas, quam humani ingenii " capacitas." Per additam praepositionem vel compositionem tria notantur in Praedicatoribus. Vitae sanctitas : enarrare enim est, quod apud se est, aliis extra se narrare : quod competit facientibus quod dicunt. Ad Rom. xv, 18 : Non audeo aliquid eloqui eorum, quae per me non efficit Christus. Contra illos quibus dicitur ad Rom. II, 21 : Qui alium doces, teipsum non doces. Notatur etiam praedicandi audacia. Act. IX, 15: Vas electionis est mihi iste, ut portet nomen meum coram gentibus, et regibus, et filiis Israel. Et quia in ipsis dilatata charitas interius, extra effuderat quod intus habet. Ad Rom. I, 14: Graecis ac Barbaris, sapientibus et insipientibus debitor sum. Illi enarrant gloriam Dei multiplicem. Divinitatis : praedicaverunt enim per totum mundum verum. Num. XIV, 21, de hac gloria : Vivo ego dicit Dominus : et implebitur gloria Domini universa terra. Item, ipsum Christum, qui est gloria Dei Patris. Proverb. x, 10. Gloria patris filius sapiens. Vel gloriam peccatorum remissio nem in nomine Christi. Ad Rom. III, 23 : Omnes peccaverunt, et egent gloria Dei. Vel gloriam, gloriosam ejus operationem miraculorum. Joan. I, 14. Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre.

" Et opera manuum ejus, " Quasi diceret : Sic enarrant caeli, " et firmamentum " ipsum, qui et caeli dicti sunt: sed caeli propter vitae altitudinem, propter Dei continentiam, propter contemplationis, serenitatem : firmamentum propter constantiam in fide, constantiam in praedicatione, soliditatem in victus austeritate, ne effluerent per carnalia desideria, quae omnia habuerunt a Christo. Psal. xxxii, 6 : Verbo Domini caeli firmati sunt. Hoc est firmamentum de quo Genes. l, 6 : Fiat firmamentum in medio aquarum, humanarum scilicet generationum. Apoc.

XVII, 15 : Aquae, quas vidisti, populi sunt, et gentes, et linguae.

" Annuntiat opera manuum ejus. " Passionem scilicet : die enim qua passus est, multum laborem sustinuerunt manus ejus. Isa. xliii, 24 : Servire me fecisti in peccatis tuis. Isa. v, 12 : Cithara, et lyra, et tympanum, et tibia, et vinum in conviviis vestris : et opus Domini non respicitis. Et notandum, quod sicut non poterant enarrare gloriam Dei nisi alti, sic nec ejus opera, scilicet passionem, nisi firmamentum : quia Judaei scandalizabantur, Gentes stultitiam reputabant. I ad Cor. I, 23 : Praedicamus Christum crucifixum : Judaeis quidem scandalum, Gentibus autem stultitiam. Vel, " opera manuum ejus " appellat generaliter, quae sunt plura. Primo, opera creationis, quae sunt triplicia. Creationis proprie, distinctionis, et ornatus, de quibus omnibus, Gen. l 1 et seq. Recreationis, quae sunt Conceptio, Nativitas, Praedicatio, Passio, Resurrectio, Ascensio, et Spiritus sancti missio, de quibus omnibus in Evangeliis. Propagationis, Joan. v. 17: Pater meus usque modo operatur, et ego operor. ae ternae retributionis, Isa. lxiv, 4 : Oculus non vidit, Deus absque te, quae praeparasti exspectantibus te. Et dicit, " caeli, " pluraliter, et " firmamentum " singulariter, quia multi unum facti sunt per gratiam confirmantem. Act. IV, 32 : Multitudinis credentium erat cor unum, et anima una.

" Dies diei eructat verbum. " Hic secundum, in quo determinato qui, et quid praedicant, ostenditur quomodo praedicant, et dicuntur duo. Primo, quam discrete. Secundo, quam mirifice, ibi, " Non sunt loquelae. "

In prima duo. Primo, quod majoribus magna, perfectis perfecta. Secundo, quod minoribus minora, imperfectis imperfecta, ibi, " Et nox nocti. "

Ait ergo : Tales tale quid praedicant, et quomodo ? " Dies, " id est, Aposto- lorum caetus lucens bona vita et doctrina, et a vero sole Christo illuminata. Haec est dies duodecim horarum. Joan. XI, 9 : Nonne duodecim sunt horae diei ? Singulae horae singuli Apostoli." Diei, " id est, spiritualibus et perfectis a Dei sapientia illustratis, " eructat verbum, " id est, Christum secundum divinitatem,in quantum est Dei verbum et principium cum Patre, et Deus apud Deum (Joan. I,l). I ad Cor. ii, 6, 13: Sapientiam loquimur inter perfectos... In doctrina spiritus, spiritualia spiritualibus comparantes. In eructatione autem duo notantur. Sancti spiritus copia, et scientiae plenitudo, Act. ii, 4 : Repleti sunt omnes Spiritu sancto, ecce primum : et coeperunt loqui, ecce secundum. Matth. xii, 34 : Ex abundantia cordis os loquitur. Poeta:

Foecundi calices quem non fecere disertum.

Dicebatur enim, quod erant ebrii. (Act. II, 13.) Vere ebrii quantum ad perfectos, quibus secretissima eructabant. Proverb. XIII, 4 : Nullum secretum ubi regnat ebrietas.

"Et nox, " ipsimet tamquam rudes effecti, et rudibus et tenebrosis conformati, " indicat scientiam, " doctrinam scilicet simpliciorem de humanitate Christi. " Nocti, " simplicioribus scilicet, et imperfectis. Simplices quasi nox sunt. Ad Ephes. v, 8 : Eratis aliquando tenebrae. Talibus est loquendum simpliciter. I ad Cor. III, 1 : Non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus. I ad Corinth IX, 22 : Factus sum infirmis infirmus, ut infirmos lucrifaciam. II ad Cor. v, 3, de utroque : Sive mente excedimus, Deo: sive sobrii sicmus, vobis. Nox ergo dicuntur Praedicatores propter infirmitatis propriae recognitionem, Isa. L, 3 : Induam caelos tenebris. Propter tribulationum patientiam II ad Cor. IV , 8 : In omnibus tribulationem patimur, sed non angustiamur. Propter mentis compassionem, Ad Roman. IX, 3 : Optabam ego ipse anathema essea Christo pro fratribus meis. Propter condescencionem, sicut dictum est supra, I ad Cor. IX, 22 : Factus sum infirmus infirmis, etc.

" Non sunt loquelae. " Hic ostendit quam mirifice, et hoc est ex duobus. Primo, quia in omni lingua. Secundo, quia in omni terra praedicaverunt, ibi, " In omnem terram. "

In prima duo. Primo, quia in omni lingua quantum ad modum idiomatis et substantiam. Secundo, quia in omni modo illius linguae. Eadem enim lingua differentes modos habet frequenter, quod notatur, in hoc quod dicit, Neque sermones. "

Ait ergo : Sic praedicant discrete : et " non sunt loquelae, "id est, linquae : " neque sermones, " id est, modi loquendi differentes in eadem lingua, " quorum " linguarum et sermonum " non audiantur voces eorum " similes. Simile enim genitivo construitur sicut et dativo, quamvis frequentius dativo, maxime in constructionibus tractis a Graecis qui genitivo utuntur pro ablativo. Act. ii, 6 : Audiebat unusquisque lingua sua illos loquentes. Quos illos? tales praedictos. Mirabile est caelos omnibus linguis uti. Isa. xxxii, 4 : Lingua balborum velociter loquetur et plane. Et xxviii, 11 : In loquela labii, et lingua altera loquetur ad populum istud. Et hoc recte : divisae enim fuerunt linguae, ut male concordes in aedificatione turris Babel dividerentur . Ergo restabat ut divisae male in errores infidelitatis et vitium, ad bonum mutarentur. Sophon,III, 8 et 9: In igne zeli mei devorabitur omnis terra. Quia tunc reddam populis labium electum, ut invocent omnes in nomine Domini, et serviant ei humero uno. Quomodo autem a praedicantibus hoc fieret, a diversis diversimode assignatur.

Quidam dicunt, quod omnes linguas sciebant et loqui et intelligere, tamen in una sola praedicabant in actu. Sed tunc si divisae essent in sermone linguae, oportuisset eum sermonem multoties repetere. Alii, quod tantum unam linguam sciebant, et alia loquentes sola vox delata ad aures auditorum convertebatur in propriam linguam. Et hoc ministerio Angelorum, vel virtute Dei mutantis in vocem propriam uniuscujusque. Sed tunc quomodo in publicis locutionibus quaerebant necessaria? Numquid in propriis linguis eorum ad quos loquebantur ? Propter hoc credimus tertium confectum ex duobus, quia utrumque poterant, et omnem linguam sciebant, intelligebant, et loquebantur, et in sermonibus, in qua volebant, loquebantur. Et illa virtute, divina scilicet, singulorum intelligentiam significabat eis, sicut de manna in deserto. Sapient. XIV, 20 : Panem de caelo, etc. Sic sonus campanae diversa sonat, diversa cogitantibus, et huic sententiae Magister videtur consentire in tractatu super secundum Actuum.

" In omnem terram. " Hic ostenditur, quod in omni terra praedicaverunt, tam lata fuit eorum praedicatio : et ostenditur latitudo haec in duobus. Primo, enim tangitur praedicationis latitudo. Secundo, ipsius efficacia et virtus, ibi, " Et in fines. "

Ait ergo : Ita discrete praedicaverunt, et late, quia " in omnem terram, " id est, in omni mundi ambitu, in omni climate terrae habitabilis, " exivit sonus eorum, " praedicatio et fama miraculorum quae faciebant. Psal. xcv, 3, et Isa. XII, 5 : Annuntiate hoc in universa terra. Marc. XVI, 20 : Illi autem profecti praedicaverunt ubique, Domino coo-perante, et sermonem confirmante, sequentibus signis.

" Et in fines orbis terrae. " Ex quo relinquitur, quod et in medio, " verba eorum, " id est, praedicationis illorum efficacia. Sonus enim dicit quid indistinctum : unde significat quasi confusum, sed verbum sonat distinctionem : unde sonat praedicationem formatam et efficacem. Isa. xxvii, 6 : Qui egrediuntur impetu ad Jacob, implebunt faciem orbis semine. Et nota moraliter, quod terra est peccatorum. Eccli. x, 9 : Quid superbit terra et cinis? Unde omnis terra ille malus ternarius, de quo I Joan. II, 16 : Omne quod est in mundo, concupiscentia carnis est, etc. Jerem, XXII, 29 : Terra, terra, terra audi sermonem Domini. In omnem hanc terram exivit sonus praedicationis : quia aure tantum audiunt, unde non est eis nisi sonus : corde non percipiunt. Isa. VI, 9 : Audite audientes, et nolite intelligere. Fines orbis terrae sunt, qui extra mundum sunt, in quibus non sunt praedicta tria, scilicet boni, qui Deum metuunt. Psal. lxvi, 8 : Metuant Dominum omnes fines terrae. Hi audiunt verba : quia sensum praedicationis percipiunt, et in se sentiunt. Eccli. xliii, 37 : Omnia autem Dominus fecit, et pie agentibus dedit sapientiam. Matth. XI, 25 : Abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis.

"In sole posuit. " Hic secundum. Determinatis conditionibus ex parte praedicantium, subjunguntur conditiones ex parte rei praedicatae. Sed quia res praedicatae bonae sunt valde et utiles toti mundo, dicuntur duo. Primo, conditiones ex parte rei praedicatae. Secundo, recommendalio Evangelii et praedicationis talium, ibi, " Lex Domini immaculata. "

In prima parte quinque secundum quinque conditiones, quae concurrunt ex parte rei praedicatae. Prima est Incarnatio quae facta est in assumptione humanae naturae. Secunda, nativitas, ibi, " Et ip-se tamquam sponsus, " Tertia, voluntaria passio, ibi, " Exsultavit ut gigas. " Quarta, Ascensio, ibi, " Et occursus. " Quinta et ultima, Spiritus sancti missio, vel reversio ejus ad judicium, ibi, " Non est qui se abscondat a calore ejus. "