In Evangelium Secundum Lucam

 PROOEMIUM BEATI LUCAE IN EVANGELIUM SUUM.

 CAPUT I.

 IN CAPUT I LUCAE

 Sequitur:

 Ecce opportunitas ex opere. Et sequitur, ponens opportunitatem ex tempore dicens :

 Sequitur de loci opportunitate, cum dicit :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur laetissimus auditus:

 Sequitur congratulationis modus, cum dicit :

 Sequitur de sanctitatis istius Praecursoris progressu.

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de effectu cum dicit:

 Et ideo sequitur signum duplex, naturae, et gratiae.

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 CAPUT II.

 IN CAPUT II LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de re annuntiata :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Sequitur de effectu.

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur finis, cum dicitur :

 Sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT III.

 IN CAPUT III LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de missi obedientia :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 His igitur de causis baptizari voluit Dominus. Sequitur :

 CAPUT IV.

 IN CAPUT IV LUCAE

 Sequitur de auctoritate, cum dicit : Evangelizare, etc.

 Sequitur :

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 CAPUT V.

 IN CAPUT V LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT VI.

 IN CAPUT VI LUCAE

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Unde sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Unde sequitur:

 CAPUT VII.

 IN CAPUT VII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT VIII.

 IN CAPUT VIII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Unde sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur.

 Sequitur :

 CAPUT IX.

 IN CAPUT IX LUCAE

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Dicit igitur tangendo tria : discubitum, ordinem discumbentium, et numerum satiatorum.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur : Et ecce.

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT X.

 IN CAPUT X LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de officiis Marthae.

 CAPUT XI.

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XII.

 IN CAPUT XII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo : Sint lumbi vestri praecincti.

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIII.

 IN CAPUT XIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequi?ur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIV.

 IN CAPUT XIV LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur tertium :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT XV.

 IN CAPUT XV LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur : Et dixit.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo horum :

 CAPUT XVI.

 IN CAPUT XVI LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XVII.

 IN CAPUT XVII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur illis :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequilur.

 Dicit igitur :

 CAPUT XVIII.

 IN CAPUT XVIII LUCAE .

 Dicit igitur :

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIX.

 IN CAPUT XIX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur : Et ait illi dominus ejus, benigne suscipiens eum :

 CAPUT XX.

 IN CAPUT XX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXI.

 Dicit igitur:

 CAPUT XXII.

 IN CAPUT XXII LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur :

 Et ideo sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIII.

 IN CAPUT XXIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur : Ducebantur autem, cum amara necessitate tracti. Thren. v,

 Dicit igitur de primo : Jesus autem, omnia haec mala et vituperia perpessus, dicebat,

 Dicit igitur : Et stabat minaciter populus spectans,

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIV

 IN CAPUT XXIV LUCAE

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur: Et ipsi adorantes. Matth.

Dicit igitur:

" Appropinquabat autem, "

Dum ea quae dicta sunt agerentur. In sabbato enim ante Ramos palmarum in fietliania fuit, ubi Maria super caput ipsius unguentum effudit in solemni caena, quae sibi ibidem parata fuerat. In sequenti autem die, quae prima feria fuit apud illos, sedens super asellum, venit Jerusalem in templum, et expulit inde vendentes et ementes : et circa vesperam ejusdem diei iterum exiens de Jerusalem rediit ad suum hospitium. Et secunda feria iterato rediit, et docebat in templo, et tunc praesentatam sibi adulterain liberavit, sicut legitur, Joan, VIII, 2 et seq. Et dicunt quidam quod tunc exiens de Jerusalem maledixit ficulneae, sicut legitur, Matth. XXI, 19. Tamen hoc non est cerlum. Tertia autem feria veniens in templum confutavit Scribas et Pharisaeos, sicut, Matth. XXIII, 1 et seq., habitum est. Et eodem die ostenso sibi aedificio templi, praedixit ea quae de destructione templi et mundi habita sunt in capitulo anleriori. Et illo die secundum Matthaeum, XXVI, 2, dixit : Scitis quia post biduum Pascha fiet. Et quia tunc dixerat, Matth.XXIII, 39 : Non me videbilis amodo, donec dicatis : Benediclus qui venit in nomine Domini : putabant quod vellet Passionem subterfugere : ideo eodem die congregati sunt in atrium principis sacerdotum, qui dicebatur Caiphas, et tractabant qualiter caperent eum sine turbis. Illis autem ibi existentibus, audivit Judas ibi esse congregatos : et in crastino mane, hoc est, in quarta feria venit ad eos, et pacti sunt cum eo pro triginta denariis, quorum quilibet valebat decem usualei argenteos, hoc est, trecentos. Et sic damnum unguenti, cujus pretium putabat se furaturum, venditione Domini sui et Magistri recompensavit. Et ideo quia in quarta feria venditus est Dominus, legitur in prophetia

Isaiae, XL, 10, in qua fit mentio de pretio, ubi dicitur: Ecce merces ejus cum eo, et opus illius coram illo. Et haec est etiam causa, propter quam quarta feria in afflictionibus jejuniorum secundum locum tenet post sextam feriam : quia principalis est sexta feria, in qua Dominus est crucifixus : secundum autem locum tenet quarta feria, in qua est venditus. Et ideo multi jejunant illas duas ferias in septimana. Quod autem quaedam Glossa hic dicit: " Haec ante biduum Paschae congregatis principibus sacerdotum et Scribis in atrium Caiphae Matthaeus gesta testalur : " intelligendum ante biduum, ita tamen quod in ipso biduo: quia quarta feria factum est, quando biduum fuit usque ad sextam feriam, quae fuit dies Paschae. Et non fuit factum in tertia feria, sed res gesta se habuit, sicut dictum est.

Sic ergo dum ista fierent, " appropinquabat, " per dies sic dictos,

" Dies festus azymorum, "

Hoc est, quinta decima luna, quando festum solemnitatis celebrandum fuit. Durabat autem festum septem diebus, in quibus non licebat fermentatum comedere, sicut dicitur, Exod, XIII, 3-8, in memoriam ejus quod cum conspersione azyma coacti sunt exire deaegypto. Hoc autem incepit in die lunae quartaedecimae ad vesperam, quando non inveniebatur fermentatum in domibus Judaeorum. Et hoc fuit in feria quinta in vespera, quae est inter feriam quintam et feriam sextam. Unde, Exod, XII, 18: Quartadecima die mensis, ad vesperam, comedetis azyma, usque ad diem vigesimam primam ejusdem mensis ad vesperam : et in quintadecima die solemnitas est azymorum. Et sic patet quod cum Dominus in quartadecima luna corpus suum dedit in vespera, quod non erat fermentatum in domibus Judaeorum, Et ideo Latini coniiciunt de azymo, sicut etiam inveritate Dominus corpus suum dedit in azymis.

Contra tamen Graeci (qui de fermentato conficiunt) sic objiciunt: Joan. XVIII, 28 : Non introierunt in praetorium ut non contaminarentur, sed ul manducarent pascha. Sed cum comedebatur Pascha, erat quartadecima luna : ergo in Parasceve quando hoc dixerunt Judaei, luna fuit quartadecima : ergo ante hoc fuit fermentatum in domibus Judaeorum. Et confecit ex hoc pane, quem invenit in domo : ergo confecit de fermentato : quia ante hoc fuit luna tertiadecima, ut dicunt, quando Dominus fecit Pascha cum discipulis suis. Quod ante festum Paschae fecerit caenam cum discipulis, probant, Joan.XIII, 1, ubi dicitur : Ante diem festum Paschae, sciens Jesus quia venil hora ejus, ut Iranseat ex hoc mundo, etc. Et post pauca, v. 4 : Surgit a corna, et ponit vestimenla sua : ergo Jesus comedit pascha suum lunaterlia decima. Tuncautem non fuit nisi fermentatum in domibus Judaeorum : ergo dedit corpus suum in fermentato.

Adhucautem addunt, quia cum umbra debeat respondere veritati, et econverso, tunc debuit immolari in ccena agnus verus, quando in ccena immolabatur agnus typicus : sed quartadecima luna ad vesperam immolabatur agnus typicus : ergo etiam quartadecima luna immolatus est agnus verus: sed in Parasceve fuit immolatus agnus verus in cruce : ergo Parasceves fuit luna quartadecima. Cum ergo Christus praecedenti vespera dederit corpus suum, ipse dedit hoc luna tertiadecima. Et tunc non fuit nisi fermentatum in domibus : ergo confecit de fermentato. Adhuc autem, Luc. XXII, 36, dicitur, quod mulieres paraverunt unguenta in Parasceve. Hoc autem non licuisset, si Parasceves fuisset luna quartadecima: quia ista dies erat celeberrima, sicut dicitur, Levit, XXIII, 7: ergo tunc luna fuit quartadecima. Sed in praecedenti die dedit Dominus corpus suum : ergo quando dedit, luna fuit tertiadecima. Tunc

autem non fuit nisi fermentatum in domibus Judaeorum : ergo tunc confecit de fermentato.

In his et similibus consistit assertio Graecorum.

In contrarium autem hujus objiciunt Latini : Dicitur enim, Marc. XIV, 12 : Primo die azymorum, quando Pascha immolabant, dicunt ei discipuli : Quo vis eamus, et paremus Ubi ut manduces pascha ? Hoc autem discipuli dixerunt die Jovis, nondum adhuc caplo Domino : ergo tunc fuit luna quartadecima, quando ante hoc pascha non immolabatur : ergo tunc comedebatur azyma. Unde, Exod. XII, 18: Primo mense, quartadecima die mensis, ad vesperam, comedetis azyma.

Adhuc, Luc. XXII, 7 et 8 : Venit dies azymorum, in qua necesse erat occidi pascha : et misit Petrum et Joannem, etc: ergo tunc erat luna quartadecima: quia aliter non fuisset necesse occidi pascha : et tunc fecit caenam : cum ergo tunc non fuerit in domibus nisi azymum, ipse Dominus confecit de azymo. Et hoc quidem pro certo verum est secundum historiam Evangelicam.

" Qui dicitur Pascha. "

Veritas autem hujus disceptationis scitur per distictionem hujus nominis Pascha, quod septem quidem modis dicitur.

Primo quidem modo dicitur totum tempus septem dierum Pascha, a luna quintadecima usque ad vigesimam primam mensis Aprilis. Act. XII, 4 : Cum Petrum Herodes apprehendisset, misit in carcerem, volens post pascha producere eum populo.

Secundo modo dicitur Pascha hora unius diei, hoc est, vespera lunae quartaedecimae : et sic accipitur, Exod. XII, 18, et Levit. XXIII, 5 : Quartadecima die ad vesperam, Phase, scilicet Pascha Domini est. Et ita accipitur, Joan. XIII, 1 : Ante diem festum Paschae, etc.

Tertio modo dicitur Pascha prima dies azymorum, quae fuit luna decimaquinta.

Et hoc modo dicitur hic: " Appropinquabat aulem dies festus azymorum, qui dicitur Pascha. "

Quarto autem modo dicitur Pascha panes azymi, qui fiebant in Pascha. Joan. XVIII, 28 : Ipsi non iritroierunt in praetorium, ut non contaminarentur, sed ul manducarent pascha.

Quinto vero modo dicitur Pascha agnus paschalis. Luc. XXII, 7 : Venit dies azymorum, in qua necesse erat occidi pascha.

Sexto modo dicitur Pascha festivitas epularum istius temporis. Sicut dicitur, II Paral. xxx, 15 et seq., et non fuit Phase sive Pascha simile huic.

Septimo modo dicitur Pascha ipse Chrislus. I ad Corinth. v, 7 et 8 : Pascha nostrum immolatus est Chrislus: itaque epulemur, etc. Unde versus :

Hebdomas, hora, dies, epulae, pecus, azyma, ebriatus.

Ad hoc igitur quod dicunt, quod veritas umbrae debet respondere. Dicendum, quod quoad hoc respondet, quod sicut quartadecima luna immolabatur ad vesperam, ita etiam immolatio Christi fuit inchoata quartadecima lunaadvesperam, quia tunc fuit captus Dominus Jesus. Coena autem totaliter caenae respondet, quia quartadecima luna ad vesperam post ccenam agni typici, sumptus est in caena Agnus verus.

Solent autem a Patribus quatuor assignari rationes, quare Dominus corpus suum ultimo dedit discipulis post ccenam illam: cum tamen ita non sumatur ab Ecclesia, quia Ecclesia sumit hoc sacramentum ore jejuno: quarum prima est potissima, quia hoc sacramenlum datum est in memoriale abeuntis Domini. Memoriale autem ullimo post alia datur, ut memoria remaneat. Luc. XXII, 19 : Hoc facite in meam commemoralionem. I ad Corinth. XI, 26: Quotiescumque manducabitis panem hunc, et calicem bibelis,mortem Domini annuntiabitis, donec veniat.

Secunda autem est quae post hanc est potior : ut veritas initiata ad umbram terminata, umbram ostendat. Ad Hebr. X, 1: Umbram habens lex futurorum honorum, non ipsam imaginem rerum. Unde etiam Dominus dicit, Luc. XXII, 37 : Ea quae sunt de me finem habent. Et hoc dixit in caena.

Tertia ratio est, quia hoc sacramentum maxime firmat cum Christo, et unit incorporando. Et ideo discipulis jam trepidantibus, ultimo datur pro firmamento cordis, et uniendo cum Christo, omnibus aliis jam consummatis. Joan. XVII, 23 : Ego in eis, et tu in me, ut sint consummati in unum.

Quarta autem ratio est, quia ille cibus non transit ad ventrem, sed ad mentem : et ideo omnibus aliis jam sumptis ad necessitatem corporis et legis, iste sicut spirituale quoddam est additus. I ad Corinth. XV, 46 : Prius est quod animale est, deinde quod spiritale : per animale enim transitur ad spirituale.

His itaque habitis, accedamus ad litteram.

Sic enim " appropinquabat dies festus azymorum: " in quo notatur temporis congruentia : " qui dicitur Pascha, " ut quando agnus typicus immolabatur, tunc etiam verus pro salute mundi occideretur.

" Et "

Ideo tunc cum effectu,

" Quaerebant principes sacerdotum, "

In quibus erat auctoritas, " et Scribae, " in quibus erat falsi nominis scientia, qui etiam ante hoc saepe frustra quaesierant, quae tempore non praeordinato quaerebant. Joan. VII, 6 : Tempus meum nondum advenit. Joan. X, 17 et 18 : Egopono animam meam, ut iterum sumam eam. Nemo tollit eam a me. Unde etiam, Luc. XII1, 32, dixit Herodi: Ite, et dicite vulpi illi : Ecce ejicio daemonia, et sanitates perficio hodie et cras, et terlia die consummor.

Modo autetn congruo tempore cum effectu permissi sunt quaerere " quomodo " sine turbis " Jesum " comprehensum " inlerficerent. " Matth. XXVI, 4: Consilium fecerunt principes sacerdotum, ut Jesum dolo lenerent, et occiderent. In hoc ergo consenserunt principes sacerdotum et Scribae. Genes. xlix, 6 et 7: In consilium eorum non veniat anima mea... Maledictus furor eorum, quia pertinax: et indignatio eorum, quia dura.

Adhuc autem Dominus Jesus in membris quaeritur ad occidendum a talibus qui ambiunt indigni principatum, et qui usurpant cathedras Doctorum. Illi enim nollent aliquem vivere qui facta eorum detestatur. Amos, v, 10: Odio habuerunt corripientem in porta, et loquentem perfecte abominati sunt.

" Timebant vero plebem, "

Quae libenter Dominum audivit, et quae eum tamquam Prophetam habuit. Nec tantum timebant quod de manibus eorum eriperetur, sed quod plebs irrueret et manus injiceret in captivatores. Unde, Joan, VII, 48 et 49, dixerunt: Numquid ex principibus aliquis credit in eum, aul ex Pharisaeis ? Sed turba haec, quae non novit legem, maledicti sunt.

" Intravit autem Satanas in Judam, qui cognominabatur Iscariotes, unum de duodecim.

" Et abiit, et locutus est cum principibus sacerdotum et magistratibus, quemadmodum illum traderet eis. "

Hic ponit convenientiam iniquae voluntatis eorum cum proditore.

Et dicuntur sex : in quorum primo ponitur qualiter convenit Judas cum primo omnis malitiae auctore: secundo, describitur quis vel qualis fuit in ista proditione : tertio, qualiter convenit cum principibus in turpis et funesti pretii petitione : quarto, qualiter iniqui gavisi sunt, et convenerunt cum ipso in summae petitae promissione : quinto, qualiter victus cupiditate spopondit scelus proditionis perficere : sexto, quaeliter post sponsionem perseveravit in malitia, in quaesita traditionis opportunitate.