Sermo I.

Gavisi sunt discipuli, viso Domino, Ioannis vigesimo .

Quoniam, sicut in alicuius cari amissione magna est desolatio, ita in eius recuperatione magna est consolatio; hinc est, quod Apostoli, dolentes de amissione corporalis praesentiae Filii Dei, quem plus quam se et super omnia diligebant, cum iam eum cernunt visu corporeo a mortuis resurrexisse, gavisi su nt gaudio magno. Sed quia homo, nisi primo habeat timorem filialis reverentiae, deinde splendorem caelestis intelligentias, non potest experiri gaudium et dulcedinem spiritualis laetitiae; ideo ad hoc, ut recto ordine littera construatur, primo in verbo proposito notatur subiectio reverentiae et humilitatis; secundo, contemplatio divinae maiestatis; tertio, oblectatio internae iucunditatis. Subiectio reverentiae et humilitatis notatur cum dicitur: Discipuli, non magistri, non domini, non socii; contemplatio divinae maiestatis notatur, cum subditur: viso Domino; oblectatio internae iucunditatis notatur, cum subinfertur: gavisi sunt.

I. Primo ergo notatur in proposito verbo subiectio reverentiae et humilitatis, cum dicitur: Discipuli Illi autem sunt reverentes et discipuli subiecti Christo, qui secundum Christum et eius exemplar et secundum eius doctrinam vivunt et vitam salutarem regulant Vita et doctrina boni magistri, Iesu Christi, docet, quemlibet suum discipulum habere primo, humilitatem fidelis obedientiae respectu mundi contemnendi; secundo, confoederationem caritatis et benevolentiae respectu proximi diligendi; tertio, perpetuationem finalis perseverantiae respectu boni inchoati continuandi Et haec tria necessaria sunt cuilibet adulto ad salutem.

Primo esse in discipulo oportet humiliationem fidelis obedientiae respectu mundi contemnendi; Lucae decimo quarto : Omnis ex vobis, qui non renuntiat omnibus, quae possidet, non potest meus esse discipulus. Magister sapiens, Christus, dat necessariam salutis cuilibet Christiano doctrinam, cum dicit: Nisi quis renuntiat omnibus, quae possidet, non potest meus esse discipulus. Et licet non teneamur omnia, quae possidemus, relinquere, sive pauperibus erogare et ad exemplum Christi ostiatim mendicare, sive in monasterio Deo servire, nisi perfecti , qui astricti sunt voto paupertatis; tamen omnes tenemur renuntiare omnibus, quae possidemus, affectu , secundum illud Psalmi: Divitiae si affluant, nolite cor apponere, ut sic, exstirpata de corde cupiditate, quae est radix omnium malorum, plantetur paupertas, quae est primarium fundamentum omnium virtutum.

Secundo in discipulo Christi debet esse confoederatio caritatis et benevolentiae respectu proximi diligendi; et de hoc dicit Dominus Ioannis decimo tertio : Mandatum n ovum do vobis, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. In hoc cognoscent omnes, quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem.

Mandatum de dilectione, licet sit vetus quantum ad lationis antiquitatem, dicitur tamen novum quantum ad obligationis firmitatem; unde, ne crederetur dispensabile propter antiquitatem lationis, addidit Dominus novitatem obligationis cum dicit: Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos; quia maius signum dilectionis non potuit nobis dare, quam ut pro nobis animam suam poneret. Sed quia signum veri discipuli, imitantis Christum est confoederatio mutuae dilectionis, ideo addit: In hoc cognoscent omnes, quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem. Illud ergo mandatum sive praeceptum adeo Dominus de novo firmavit, ut ratione suae firmae obligationis cum nullo dispensetur. Unde Bernardus in tertio de Consideratione dicit, quod " ratio dispensationis in praeceptis est evidens necessitas, vel communis utilitas. Ubi autem necessitas urget, dispensatio est excusabilis; sed ubi communis utilitas non provocat, dispensatio est inexcusabilis ". Cum ergo habere odium nulli sit utile, sed nocivum et mortale peccatum, " nec unquam in veritate de diligendis inimicis propter aliquam necessitatem potest aliquis se excusare ", secundum beatum Augustinum; quia non generat capiti vertiginem, non dolorem, non stomacho torsionem vel constipationem sive aliquam passionem non corpo ris debilitatem, sicut forte faceret vigilia vel ieiunium, non inducit egestatem sicut posset facere abrenuntiatio mundanae prosperitatis: ideo non fuit conveniens, ut cum aliquo dispensaretur, sed omnes tenemur invicem diligere.

Tertio in discipulo Christi esse debet perpetuatiofinalis perseverantiae respectu boni inchoati continuandi ; et de hoc dicitur Ioannis octavo : Si vos manseritis in sermone meo, vere discipuli mei erilis. Et vos cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos.

Ille est verus discipulus Christi, qui semper manet in eius doctrina et sermone, nec unquam per aliquam tentationem separatur ab eius dilectione nec unquam quibuslibet damnis, opprobriis et suppliciis illatis cessat ab eius nominis confessione; quia tunc meretur illuminari a prima Veritate. Et hoc est quod dicit: Cognoscetis veritatem, adiuvati a divina virtute sive potestate; et hoc est quod subdit: veritas liberabit vos, ab omni adversitate, et nihilominus meretur praemiari a divina bonitate.

II. Secundo sequitur contemplatio divinae maiestatis, cum subditur: viso Domino. Viderunt sive contemplati sunt Apostoli divinam maiestatem triplici modo: nam primo viderunt in mundana creatura Dominum eminentem proprietatibus; secundo viderunt Dominum in assumta natura resurgentem cura cicatricibus; tertio viderunt Dominum in propria conscientia regnantem in caelestibus. Per primam visionem, appropriate loquendo, illuminati fuerunt aenigmatica cognitione ad intelligendum, divinam potentiam omnium esse creatricem; per secundam visionem illuminati et informati fuerunt ecclesiastica fide ad credendum, divinam sapientiam esse omnium reparatricem; per tertiam visionem elevati fuerunt ecstatica dilectione ad cernendum, divinam clementiam esse omnium remuneratricem.

Primo viderunt Dominum Christum Creatorem in mundana creatura eminentem proprietatibus. Et de hoc dicitur Sapientiae decimo tertio : A magnitudine enim speciei et creaturae cognoscibiliter poterit Creator horum videri. Videmus enim invisibilia Dei per ea quae facta sunt, cum elevamur a cognitione creaturae ad cognitionem Dei quasi per scalam mediam, secundum Bernardum : " Magnitudo enim et pulcritudo creaturae clamat magnitudinem et speciem Creatoris ". Nam sapientia artificis manifestatur in opere et relucet in effectu; unde David : Caeli enarrant gloriam Dei. Unde Damascenus: " Enarrant caeli gloriam Dei, non quod eiusmodi vocem mittant, quae auribus sensibilibus percipiatur, sed ex propria magnitudine Conditoris virtutem nobis ostendentes; quorum inspecta pulcritudine excogitantes, Factorem sicut optimum artificem admiramur et glorificamus ". Et propter hoc non est sistendum in pulcritudine creaturae sed per eam est tendendum in summum Creatorem; alioquin iaceret de via terminum, quod est summa perversio et abusio. Unde Augustinus de Libero Arbitrio: " Vae illis! qui dereliquerunt te ducem et oberrant in vestigiis tuis, qui nutus tuos pro te amant et obliviscuntur, quid innuant ".

Secundo viderunt Dominum Iesum Christum Redemptorem omnium in natura assumta resurgentem cum cicatricibus; et de hoc dicitur Lucae ultimo: Videte manus meas et pedes, quia ego ipse sum. Dominus noster Iesus Christus ad hoc voluit divina dispensatione cicatrices, quas in passione recepit retinere post glorificationem in suo corpore et discipulis demonstrare, ut probaret identitatem sui corporis patientis et resurgentis Nam si idem servatur accidens sive cicatrices, necesse est, idem esse corpus sive subiectum; impossibile est enim, accidens mutare subiectum . Et propter hoc Dominus primo proponebat ad videndum manus, in quibus servatae erant cicatrices, cum dicebat: Videte manus meas; deinde concludebat identitatem corporis patientis et resurgentis, cum addebat: quia ego ipse sum, qui passus fui, non alius. De ista visione similiter dicitur Ioannis vigesimo. : Infer digitum tuum huc et vide manus meas et affer manum tuam et mitte in lat us meum, et noli esse incredulus, sed fidelis. Unde dicit Gregorius: " Minus mihi profuit. Maria Magdalene, quae citius credidit, quam Thomas, qui diu dubitavit. Ille enim dubitando cicatrices tetigit et de nostro pectore dubietatis vulnus amputavit, quia beati qui non viderunt et crediderunt ".

Tertio viderunt Dominum Iesum Christum omnium Remuneratorem in propria conscientia regnantem in caelestibus. Et de hoc dicitur Matthaei quinto : Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Ecce, quod ad videndum Deum in propria conscientia requiritur puritas conscientiae. Unde Augustinus, libro decimo quarto de Trinitate: " In agnitione Dei iustitiaque et sanctitate veritatis qui de die in diem proficiendo renovatur, transfert amorem a temporalibus ad aeterna, a carnalibus ad spiritualia, a visibilibus ad intelligibilia ". Et non solum ad divinam visionem requiritur purgatio a peccato, sed etiam abstractio ab amore mundano, secundum illud Psalmi: Vacate et videte, quoniam suavis est Dominus.

Vacate, ab operibus et desideriis saecularibus per quietationem mentis; et videte. Dominum in propria conscientia per excessum contemplationis; quoniam suavis est Dominus, propter dulcedinem sapientialis oblectationis, quam quidem dulcedinem experitur anima, quando eius affectus est purgatus a peccatorum foeditatibus, eius intellectus abstractus a sensibilibus speciebus, a phantasticis imaginibus et philosophicis rationibus. Unde Augustinus de Trinitate : Haec visio rapit sui desiderio omnem animam , tanto ardentiorem quanto mundiorem, et tanto mundiorem quanto ad spiritualia assurgentem, et tanto ad spiritualia assurgentem quanto a carnalibus morientem ".

III. Tertio notatur internae iucu nditatis oblectatio, c um subinfertur: gavisi sunt , quia illud gaudium sapientialis oblectationis nullus potest experiri nisi prius, appropriate loquendo, a sapientia Filii illuminetur, deinde a potentia Patris in filium adoptetur et postea deliciis Spiritus sancti repleatur . Ideo Apostoli et eius imitatores ad hoc, ut haberent perfectum gaudium internae oblectationis, gavisi sunt primo, de cognitione primae Veritatis; secundo, de acquisitione perpetuae hereditatis; tertio, de praegustatione divinae suavitatis. Ratione primi eorum gaudium fuit verum per amotionem falsi; ratione secandi eorum gaudium fuit perpetuum per exclusionem termini; ratione tertii eorum gaudium fuit plenum propter completionem desiderii.

Primo gavisi sunt veraciter sine admixtione falsi incogniti one primae veritatis. Et de hoc dicitur Ieremiae decimo quinto : Factum est mihi verbum tuum in gaudium et in laetitiam cordis mei. Verbum divinum, postquam perfecta fide creditur, ita miro modo delectat, cum intelligitur, ut fiat i n gaudi um et laetitiam cordis intelligentis Unde Bernardus : " Nihil libentius intelligimus, quam quod credimus fide ", cum tamen homo non assentiat primae veritati propter rationem, sed solum propter eius amorem, quia tunc ratio humana non evacuat meritum, sed auget cordis solatium.

Secundo gavisi sunt perpetualiter sine praefixione termini de acquisitione perpetuae hereditatis. Et de hoc dicitur Lucae decimo : Gaudete et exsultate, quod nomina vestra scripta sunt in caelis; Glossa: " Sive caelestia, sive terrestria opera quis gesserit, per haec quasi litteris annotatus, apud Dei memoriam aeternaliter est affixus " Cum ergo discipuli Christi gerant opera caelestia, et eorum conuersatio in caelis sit ; merito attribuuntur regno perpetuo, ad cuius memoriam tota anima gaudet in praesenti secundum rectitudinem fidei et exspectationem spei; odor enim illius supernae hereditatis omnem animam ad gaudendum trahit, eo quod in ea concupiscentias excitat aeternales.

Tertio gavisi sunt superessentialiter in completione desiderii cum degustatione divinae suavitatis; et de hoc dicitur Isaiae ultimo : Gaudete cum Ierusalem gaudio universi, qui lugetis super eam, ut sugatis et repleamini ab ubere consolationis eius, ut mulgeatis et deliciis affluatis.

Qui enim volunt devenire ad excessum contemplationis prius debent se per lamenta paenitentiae exercere in statu actionis, quia tunc anima contemplativa tantam dulcedinem gratiae suget ab uberibus consolationis Spiritus sancti, ut tota repleta et perfusa supra humana in caelestibus elevetur et supra se ipsam in sublimitatibus suspendatur et a se ipsa alienetur et tanto interno tripudio delectetur et iucundetur, ut magis ebria quam sobria videatur. Unde et sacra Scriptura quandoque illam dulcedinem gustum appellat, quandoque ebrietatem vocat. Ideo, si Deus modica stilla, de illo torrente tantae dulcedinis dilapsa et distillata menti humanae, ita perfecte inebriat, quid erit, quando anima totaliter absorbebitur et inebriabitur in illo pelago infinitae felicitatis ? Cum ergo in una gutta perfecte anima liquescit, dulcoratur et iucundatur, ut non possit exprimi neque narrari; multo minus tota abyssus poterit cognosci. Unde Chrysostomus: " Gaudeamus nos meriti magnitudine donorum, quae hic accipimus et quae illuc exspectamus ". Rogemus ergo etc.