Albert the Great, Summa Theologiae

XIV, quod Pater dat se, Filius dat se, et tota Trinitas dat se: donum autem est quod datur nobis, ut dicit Augustinus: donum ergo esse non specialiter convenit Spiritui sancto.

2. Adhuc, Isa. ix, 6: Filius datus est nobis. Ergo Filius donum est.

In contrarium:

i. Ait Augustinum in libro XV Trinitate: " In Trinitate non est verbum nisi Filius, et non est donum nisi Spiritus sanctus . " Ergo donum esse specialiter convenit Spiritui sancto.

2. Adhuc, Spiritus sanctus secundum suam proprietatem amor est. Amor autem est in ratione primi doni. Quod enim ex amore datur, donum est: et si ex amore non datur, donum dici non potest, sed debitum, vel alio nomine vocatum. Donum enim, ut dicit Aristoteles in IV Topicorum, datio irreddibilis est.

Solus autem amor redditionem non quaerit, sed gratis impendit.

Ulterius quaeritur, Utrum Spiritui sancto conveniat donum esse ab aeterno?

Et videtur, quod non.

1. Augustinus in libro XV de Trinitate: " Eo est donum quo datur alii . " Sed ex tempore, non ab aeterno datur alicui. Ergo ex tempore, non ab aeterno donum est.

2. Adhuc, In I Sententiarum, distinct. XVIII, ex verbis Augustini dicitur, quod " eo est donum quo processit ut donabilis: " donabile autem dicit respectum ad creaturam: non ergo ab aeterno videtur esse donum, sed ex respectu ad creaturam.

In contrarium est:

1. Quod dicit Augustinus in libro

V de Trinitate , et ponitur in I Sententiarum, distinct. XVIII: " Aliter intelligitur cum dicitur donum, aliter cum dicitur donatum. Nam donum potest esse etiam antequam detur, donatum autem nisi datum fuerit, nullo modo dici potest. Sempiterne ergo Spiritus sanctus donum est, temporaliter vero donatum. "

2. Adhuc, Augustinus in libro V de Trinitate: " Semper Spiritus sanctus procedit et non ex tempore, sed ab aeternitate procedit . " Sed quia sic procedebat, ut esset donabile, jam donum erat antequam esset cui donaretur. Ergo ab aeterno donum est.

Ulterius quaeritur de hoc quod quaerit Magister in I Sententiarum, distinct. XVIII, Utrum Spiritus sanctus ex eo quod datur nobis, noster dicatur ?

Et videtur quod sic.

1. Augustinus in libro V de Trinitate: " Quod datum est, et ad eum qui dedit refertur, et ad eos quibus dedit . " Itaque Spiritus sanctus non tantum Patris et Filii qui dederunt, sed etiam noster dicitur qui accepimus.

2. Adhuc, Ibidem, Scriptum est de Joanne, i, 17, quod in spiritu Eliae veniret . Ecce dictus est Eliae spiritus quem accepit Elias, scilicet Spiritus sanctus. Et ait Dominus Moysi, Numer, xi, 17: Et auferam de spiritu tuo, tradamque eis, scilicet septuaginta viris, hoc est, de Spiritu sancto quem jam dedi tibi. Et concludit : " Patet igitur, quod Spiritus sanctus noster dicitur spiritus, quia nobis datus: sed quia nobis datus et datus utique ad hoc, ut sancti essemus. " Similiter de Patre invenitur, quod noster est. Matth. vi, 9: Pater noster, qui es incaelis. Isa. lxv, 8: Et nunc, Domine, pater noster es tu, nos vero lutum. Similiter de Deo, Psal, xlv, 2: Deus noster refugium et virtus. Item, Psal, cxliii, 2: Benedictus Dominus Deus meus... Misericordia mea, et refugium meum, etc.

Quaeritur ergo, An sicut dicitur spiritus noster, dicatur Spiritus sanctus noster ?

Et videtur, quod non.

Magister dicit in I Sententiarum, distinct. XVIII: " Cum in Scriptura dicatur spiritus noster, vel spiritus tuus, vel illius (ut dictum est supra de Elia vel Moyse) nusquam tamen in Scriptura occurrit ita dici, Spiritus sanctus noster, vel tuus, vel illius: quia Spiritus sanctus eo dicitur quo donum: et utrumque relative dicitur ad Patrem et Filium, et hoc sempiterna relatione. Si tamen aliquando dicitur donum nostrum, donum accipitur pro donato vel dato. "

Quaeritur etiam, Si Filius dicatur noster, quia datus est nobis sicut Spiritus sanctus ?

In contrarium est:

1. Quod dicit Augustinus in libro V de Trinitate: " Quod de Patre natum est, ad Patrem solum refertur cum dicitur Filius. Et ideo Filius Patris est, et non noster . "

2. Adhuc, ibidem, " Filius sub hac appellatione non potest dici noster, ita ut dicatur Filius noster: sicut nec dicitur Spiritus sanctus noster. Et tamen de Filio dicitur, panis noster: et de Spiritu sancto, spiritus noster. Ille noster panis: quia nos reficit, nobis datus. Iste noster spiritus: quia nobis inspiratur a Patre et Filio, et in nobis spirat sicut vult. "

Ulterius quaeritur, Si donabilitas proprietas sit distinctiva Spiritus sancti a Patre et Filio ?

Et videtur, quod sic: quia jam habitum est, quod dicit Augustinus, quod in

Trinitate non est donum nisi Spiritus sanctus. Et iterum dicit, quod eo donum est quo Spiritus sanctus est.

In contrarium est, quod proprietas Filii qua distinguitur a Patre, non refertur nisi ad Patrem, et non ad creaturas. Ergo a simili et proprietas Spiritus sancti qua distinguitur a Patre et Filio, non debet referri nisi ad Patrem et Filium, et non ad creaturas. Donum autem refertur ad creaturas, ut habitum est. Ergo donum notionem non dicit qua Spiritus sanctus distinguatur a Patre et Filio.

Solutio. Ad primum quaesitum notandum est, quod donum dicitur dupliciter, materialiter scilicet, et formaliter. Materialiter quod quocumque modo datur, dicitur donum. Formaliter non dicitur donum, nisi quod in forma doni datur et ratione. Materialiter ergo donum, esse commune est toti Trinitati: formaliter autem proprium est Spiritus sancti. Solus enim in ratione doni procedit. Voluntatis enim liberae, et charitatis sive amoris communicatio proprie donum est. Et ad illud quod dicitur, Isaiae, ix, 6: Filius datus est nobis: materialiter donum dicitur. Ex ratione enim processionis non habet quod donum sit: generatio enim communicatio naturae est et naturalis esse, non communicatio voluntatis et amoris sub hac appellatione quae est generatio: et ideo donum dici proprie non potest secundum formam et rationem doni.

Et per hoc patet solutio ad omnia quae quaesita sunt circa primum.

Ad solutionem ejus quod ulterius quaeritur, notandum quod donum dicitur tripliciter, potentia scilicet, habitu sive aptitudine, et actu. Potentia, quod quocumque modo dari potest, sive sit in ratione doni, sive non. Et sic ab aeterno Filius processit ut donum, hoc est, qui quocumque modo dari posset, Habitu sive aptitudine solus Spiritus sanctus ab aeterno processit ut donum, hoc est, qui ex aptitudine suae processionis, quae communicationem voluntatis dicit et amoris, donari posset. Actu dicitur donum donatum, quod non nisi ex tempore potest convenire. Unde donum Spiritus sanctus ab aeterno est: quia quod donum sit, ab aeterna habet processione: quod donatum vel datum, a temporali habet datione. Et hoc ex ipso modo significandi accipitur. Donum enim nomen est, et in quiete sub ratione habitus dicit significatum suum, et ideo donum est etiam antequam detur. Datum autem vel donatum, participium est, cum tempore et motu rem suam designans, et ideo sine actuali datione et tempore esse non potest.

Et per hoc patet solutio ad omnia quaesita circa secundum.

Ad id quod ulterius quaeritur, Utrum Spiritus sanctus noster dicatur ?

Considerandum est in nominibus divinis omnibus. Quaedam enim non dicunt respectum nisi ad aeternum. Quaedam autem dicunt respectum et ad aeternum et ad temporale, sed non connotant effectum in creatura. Quaedam autem cum his duobus connotant effectum in creatura, ut spiritus, et donum. Quaedam etiam solum connotant effectum et significant essentiam divinam, ut Deus, quando ab operatione divina imponitur, ut dicunt Dionysius et Damascenus. Dicitur enim Deus a Qeos, vel a Qeioun, quod est ardere, vel a qeasqai quod est currere vel circumire, eo quod omnia circumit providentia et cura: vel a qewreweis, quod est video vides, quia omnia videt ac considerat. Quaecumque ergo connotant effectum, in creatura, etiamsi cum hoc respectum ad aeternum significent, recipiunt meum, tuum, suum, nostrum. Quaecumque. autem dicunt solum respectum ad aeternum, vel solam essentiam divinam ut abstracta est et aeterna, nullo modo recipiunt hujusmodi

pronomina possessiva. Et ideo dicitur pater noster, secundum quod pater dicitur per creationem vel recreationem. Et dicitur panis noster, redemptor noster, spiritus noster, spirans in nobis prout vult: et dicitur misericordia mea, refugium meum, protector meus, Deus meus, salus mea, virtus mea, sapientia mea, patientia mea. Sed non dicitur Deus essentia mea, vel natura: nec dicitur Filius meus, vel noster: quia sub hac appellatione quae est filius, non refertur nisi ad Patrem qui aeternus est, et non ad creaturam, neque effectum connotat in creatura.

Similiter non dicitur Spiritus sanctus noster: quia, sicut dictum est, haec circumlocutio inventa est ut non designet nisi proprietatem qua Spiritus sanctus refertur ad Patrem et ad Filium. Et hujus ratio est, quia sicut in quaestione de processione temporali Spiritus sancti habitum est, Spiritus sanctus non dicitur mitti vel haberi, nisi in dono gratuito gratum faciente: et ideo nisi sub appellatione nominis talem connotat effectum qui sit donum gratuitum, non dicitur haberi, vel noster esse.

Et per hoc patet solutio ad omnia quae quaesita sunt circa tertium.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod donum esse a donabilitate habitualiter et secundum aptitudinem dicta, eamdem proprietatem dicit qua Spiritus sanctus distinguitur a Patre et Filio, quam dicit haec circumlocutio Spiritus sanctus, quamvis non sub eodem modo significandi per nomen: sicut verbum eamdem signat proprietatem quam Filius, quamvis non sub eodem modo significandi per nomen.

Ad objectum contra dicendum, quod non oportet quod eodem modo designentur proprietates distinctivae personarum. Unde licet donum referatur ad creaturas, et filius non, praeter hoc quod refertur ad creaturas, relationem etiam habet qua refertur ad donantem, vel do- natorem, quae est relatio sicut filiatio, in hoc quod utraque est aeterna et personae distinctiva.

Et per hoc patet solutio ad totum quod quaeritur circa quartum.