Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Tale testimonium, tales justitiae nec tantummodo ut habeantur promissa : quia " praeceptum Domini, " a Domino datum, est " lucidum. " Praeceptum dicit in singulari, ut ostendat omnia reduci ad unum amorem Dei. Omnia enim ad duo reducuntur, sicut dicit Dominus, Matth. xxii, 40 : In his duobus mandatis universa lex pendet, et Prophetae. Et illa duo ad unum, quia dilectio proximi ad dilectionem Dei. Diligere enim proximum, est diligere Deum in proximo, et mensuratur dilectio proximi, quasi ad mensuram dilectionis Dei, qua dilexit nos. Hoc est mendatum vel praeceptum, de quo Joan. xv, 12 : Hoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. Hoc praeceptum est lucidum valde, nullum falsum continet. Quis nesciat proximum esse diligendum? Omne malum prohibet. Haec est sapientia, de qua Sap. VI, 13 : Clara est, et quae numquam marcescit sapientia. Et dicitur " lucidum, " quia habet in se duo : receptivum luminis,sive lucis: et ipsum lumen quod recipit. Receptivus est amor naturalis, qui sic est ordinatus a Deo, illustratus est, et est charitas sui, aut cupiditas, illustratus, dico, ab illo, de quo Jacob. I, 17: Omne datum optimum, etomne donum perfectum, desursum est, descendens a Patre luminum.

" Illuminans oculos. " Ecce finis et utilitas. Oculos, inquam, cordis. Proverb. VI, 23 : Mandatum lucerna est, et lex lux. I Joan. II, 10: Qui diligit fratrem suum, in lumine manet. Hoc est mandatum, sicut dicit Glossa, non objectum

.gicut Moysi figuralibus ceremoniis. Exod. xxxiv, 35 : Operiebat Moyses faciem suam, si quando loquebatur ad eos. Non obtundens, sicut et illud mosaicum, II ad Corinth. III, 13: Non intendebant filii Israel in faciem ejus, scilicet Moysi propter gloriam vultus ejus. Sed de nostro,Eccli. II, 10 : Diligite Dominum, etilluminabuntur corda vestra.

" Timor Domini. " Hic est quartum, in quo subjungitur judiciorum commendatio. Sed quia timor est effectus judiciorum Dei quae determinantur in Scripturis, primo ponitur commendatio timoris, tamquam commendatio judiciorum in effectu suo. Secundo, commendatio illorum in se, ibi, " Judicia Domini. "

In prima duo. Primo, commendat timorem quasi a virtute. Secundo, a duratione, ibi, " Permanet in saeculum. "

Ait ergo : Tale testimonium, tales justitiae, et praeceptum, et timor a Deo datus, vel de Deo habitus, " sanctus est. " Et nota, quod est timor multiplex. Naturalis, qui est duplex. Propassionis, quo nullo modo turbatur oculus rationis. Hic fuit in Christo, Marc. XIV, 33 : Coepit Jesus pavere, et taedere. Passionis, quo turbatur ratio, sed ad tempus et modicum: maxime quando quid valde molestum vel admirabile occurrit, sicut in Martyribus cum occidebantur, in Sanctis cum cogitant Dei judicia. Habac. III, 1 et seq.: Domine, audivi auditionem tuam, et timui. Humanus, quo quis vult peccare ne laedatur in corpore : et hic prohibetur, Matth. x, 28 : Nolite timere eos, qui occidunt corpus. Mundanus, qui eligit peccare ne laedatur in possessione, Psal. xiii.

5 : Illic trepidaverunt timore, ubi non erat timor. Servilis, ubi timetur paena, non amatur justitia, I Joan. IV, 18 : Timor non est in charitate. Initialis, quo amatur principaliter justitia, et tamen secundario timetur poena, I Joan. IV, 18: Perfecta charitas foras mittit timorem. Filialis ad patrem. Castus ad sponsum. Job,XXVI, 11: Columnae caeli contremiscunt, et pavent ad nutum ejus. Et hic proprie sanctus dicitur, et est ejus effectus triplex. Timere offensam,separationem, et exhibere reverentiam.

Cum ergo dicit : " Timor Domini, " excludit primum et secundum, qui non sunt Dei, sed naturae, et carnis: et tertium qui est mundi, cum dicit, " Sanctus. " Excludit similiter servilem qui non est sanctus, imo secum non compatitur charitatem quae proprie Sanctos facit. Per hoc autem quod addit, " Permanet in saeculum saeculi, " id est, in aeterna vita, excludit initialem, et castum quantum ad omnem actum sui, praeterquam ad actum reverentiae, et iste manet in patria, nec habet paenam, imo magis voluptatem. Glossa dicit, quod " permanet quantum ad fructum suum : " vel permanet in se quandoque usque ad finem vitae : secundum illud Tob. ii, 14: Tobias... immobilis in Dei timore permansit. De hoc timore, Eccli. xl, 27 et 28 : Non est in timore Domini minoratio. Et infra: Timor Domini sicut paradisus benedictionis, et super omnem gloriam operuerunt illum.

" Judicia Domini vera. " Hic commendat judicia : et dupliciter, quia sine falsitate, et quia sine errore. Primum, in ipsis judiciis. Secundum, in modo, qui attenditur ex parte judicis.

Ait enim: Talis est timor : sed "judicia Domini " id est, a Domino in lege sua scripta, " vera, " nihil habentia falsitatis, " justificata, " nihil erroris habentia. Aliquando enim profertur judicium falsum intentione bona, et sic est ibi error intellectus. Aliquando quidem profertur judicium verum, sed intentio est perversa, vel inconsideratio in proferente, et tunc error est affectus. De his duobus, Sapient. VI, : Cum essetis ministri regni illius,non recte judicastis, nec custodistis legem justitiae, ecce primum: neque secundum voluntatem Dei ambulastis, ecce secundum. Deuter. XVI, 20 : Juste quod justum est, persequeris. Et hoc habent " in semetipsa, " id est, veraciter et naturaliter, ut nihil omittatur, nec in proferendo nec in exsequendo. Isa. xl, 8 : Verbum autem Domini manet in aeternum. Et xlvi, 10: Consilium meum stabit, et omnis voluntas mea fiet. Vel " justificata in semetipsa, " nulla extrinseca auctoritate indigentia, sicut humana. Vel " in semetipsa ",quia tantae sunt profunditatis, ut in ipsis lateat eorum justitia, et vix attingi ab humana ratione possit. Psal. xxxv, 7 : Judicia tua abyssus multa.

" Desiderabilia super aurum. " Hic secundum, in quo postquam praecessit divinae legis commendatio in praedicatione, subjungitur ejusdem commendatio in adimpletione. Attenditur autem quantum ad tria. Primo, quantum ad amorem in affectu. Secundo, quantum ad custodiam in effectu, ibi, " Etenim servus tuus custodit ea. " Tertio, quantum ad retributionem consequentem ex effectu, ibi, " In custodiendis illis. "