Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Sic illi praedicabunt, quod et ego desidero multum : sed " delicta, " quae impediunt a praedicatione, a quis intelligit ? " Nota, quod " quis " quinque signat. Raritatem, Matth. xxiii, 45 : Quis, putas, est fidelis servus, et prudens, quem constituit Dominus, etc. Quandoque singularitatem, Job, XIII, 4 : Quis potest facere mundum de immundo conceptum semine ? Et subditur : Nonne tu qui solus es ? Quandoque dubitationem, Joan. I, 22 : Quis es ut responsum demus his, qui miserunt nos ? Quandoque impossibilitatem, ut Isa. liii, 8 : Generationem ejus quis enarrabit? Sic accipitur hic. Quandoque difficultatem, ut in Psal. cxxix, 3 : Si iniquitates observaveris Domine, Domine quis sustinebit? " Delicta ergo quis intelligit ? " Nullus hominum omnino potest, quia multa, quia subtilia, quia ipsum mentis oculum excaecantia.

De iis tribus simul, in Psal. xxxix, 13 : Circumdederunt me mala, quorum non est numerus, ecce primum : comprehenderunt me iniquitates meae, et non potui ut viderem, ecce tertium : multiplicatae, sunt super capillos capitis mei, esse secundum. Isa. LIX, 5 : Telas, ecce primum, telas enim dicit in plurali: araneae, ecce secundum, subtilia enim fa- ciunt : texuerunt, ecce tertium, quod enim texitur, impedit visum ne transeat. Sap. ii, 21 : Excaecavit illos malitia illorum.

" Ab occultis. " Hic petit duo. Primo, quod a propriis emundetur inquinamentis. Secundo, quod nec alienis inquinetur, vel si inquinatus est, ut emundetur precatur, ibi, " Et ab alienis, " etc. Augustinus in libro de libero arbitrio : " Duae sunt origines peccatorum. Una, " spontanea cogitatione: altera, alterius " persuasione. Ad hoc pertinere arbitror " quod Propheta dicit : Ab occultis meis " munda me Domine, et ab alienis, etc. " Dicitergo: "Ab occultis," rationeoriginis, quia ab interius latenti concupiscentia surgunt, quia intelligi, sicut dictum est, non possunt: " meis, " tamquam subjecti et causae, " munda me, " quia per alium non possum : omnes enim sunt inquinati, quia Prov. xx, 9: Quis potest dicere : Mundum est cor meum, purus sum a peccato ? Sed Eccli.XXXIV, 4 : Ab immundo quis mundabitur ? Nullus : imo magis inquinabitur. Eccli, xiii, 1 : Qui tetigerit picem, inquinabitur ab ea.

Et nota, quod sunt tria occulta secundum Hieronymum. Impudica affectio quae inquinat voluntatem, dolosa intentio quae inquinat rationem, illicita actio quae inquinat memoriam. Per orationem mundatur voluntas ab impudica actione, per lectionem ratio a dolosa intentione, per confessionem memoria ab illicita actione.

" Et ab alienis peccatis parce servo tuo: " si contraxi, indulgendo, si non contraxi, gratiam conferendo ne contraham. Et dicuntur peccata contracta aliena, quia sunt facientis ut causae principalis, contrahentis quasi accidentaliter. Eccli, VII, 8 : Non alliges duplicia peccata, propriis addens aliena. Et nota, quod ab alienis mundus eris, si non insultes per intemperantiam, sed magis per temperantiam compatiaris cum quo- dam moderamine, si non discedas per pusillanimitatem, sed per fortitudinem modo debito resistas. Si non consentias malo per injustitiam, sed per justitiam malo contradicas. Si non dissimules per imprudentiam, sed per prudentiam sollicite cogites qualiter possis destruere.

" Si mei non fuerint dominati. " Hic est secundum, in quo ostendit modum quomodo poterit mundari, et necesse erit ei parcere : et hoc si non dominentur ei delicta. Duo ergo dicuntur. Primo, quod non dominari, sequitur munditia ab omni peccato generaliter. Secundo, quod etiam a peccato superbiae specialiter, ibi " Et emundabor, etc. "

Ait ergo : Sic munda ab occultis, et parce ab alienis, quod fiet si non succumbam, quia " si mei non fuerint dominati, " supple, daemones, " tunc immaculatus ero,n id est, ab omni peccato. Contra : Quomodo hoc sequitur, cum etiam, sicut supra dictum est, occulta maculant etiam sine alienis ? Responsio. Quocumque modo peccet homo, vel occulte, vel ex suasore, si maculatur mortali macula, de qua loquitur hic, necessario subjectus efficitur ipsi diabolo : tot enim daemoniorum quot vitiorum servus est. Ergo si est maculatus mortali, dominantur daemones. Ergo a destructione consequentis si non dominantur, maculatus non est. Vel secundum Augustinum : " Si mei non fuerint dominati ta, occulta scilicet et aliena, tunc im-" maculatus ero, quia ex iis duobus, sic-" ut superius dictum est, surgit omnis " macula mortalis peccati. " Propter hoc dicit Paulus ad Rom. VI, 12 : Non regnet peccatum in vestro mortali corpore, ut obediatis concupiscentiis ejus, servi facti diabolo et peccato. Joan. vIII, 34 : Qui facit peccatum, servus est peccati. Augustinus : " Merito subderis do-" mino, quem tu tibi fecisti, quia ei qui " te fecit, subdi noluisti. " Ergo si non dominentur, non maculant, sed valent multum frequenter. II ad Corinth xu,

7 et seq., Paulus petiit stimulum amoveri, qui non dominabatur, et non exauditus est. Augustinus : " Tentatio, cui "non consentitur, non est peccatum, sed "' materia exercendae virtutis. "

" Et emundabor, " quod plus est, " a delicto maximo, " scilicet superbia, quae dicitur delictum, quia per eam primo derelictus est Deus. Consistit etiam in aversione ab incommutabili bono, sed concupiscentia in conversione ad bonum commutabile. Maximum autem dicitur duratione: quia, sicut dicit Augustinus : " Ultimum est ad Deum redeuntibus, et "primum est a Deo recedentibus. " Item, quia omnium initium. Eccli. x, 14 : Initium superbiae hominis, apostatare a Deo, scilicet averti a bono incommutabili, et converti ad bonum commutabile. In eodem, v.15 : Initium omnis peccati est superbia. Item, quia potuit in excelsissimam creaturam, Angelum scilicet primum. Isa. XIV, 12 : Quomodo cecidisti de caelo lucifer, qui mane oriebaris ? quasi necessarius fuerit gravis impulsus. Item, quia etiam ipsum bonum quod est in homine, impugnat. Augustinus : "Alia quaecumque iniquitas in malis " operibus exercetur ut fiant: superbia " vero etiam bonis operibus insidiatur ut " pereant. "

" Et erunt ut complaceant. " Hic est secundum in quo praemissa petitione subjungitur de fine et motivo ad petendum, quia ad hoc ut " eloquia," scilicet cogitationes sint Deo placitae in praedicando divina mysteria : et tanguntur secundum hoc duo. Primo, placitum sermonis in conspectu Dei. Secundo, placitum cogitationis, ibi, " Et meditatio, "