QUAESTIO II.

Utrum in divinis generatio distinguat inter gignentem et genitum.

Secundo quaeritur, utrum generatio in divinis sit personarum distinctiva. Et quod sic, ostenditur hoc modo.

1. Augustinus circa principium de Trinitate "Nulla res est, quae se ipsam gignat, ut sit": si ergo gignit, aliam gignit; sed inter aliam et aliam est distinctio: ergo etc.

2. Item, generatio est emanatio: sed ubi est emanatio, ibi est multiplicatio sive plurificatio: ubi autem multiplicatio, ibi distinctio: ergo ubi generatio, ibi necessario est distinctio.

3. Item, generatio in divinis est relatio : sed relatio importat respectum et ordinem : sed ubi respectus et ordo, ibi suppositorum et relatorum sive ordinatorum distinctio: et sic etc.

4. Item, maior diversitas sustinetur a supposito vel in supposito composito et multiplici quam in subiecto simplici et uniformi ; sed relative opposita non stant insimul in eodem individuo creato: ergo nec in simplici hypostasi. Probatio mediae. Bene sequitur: Socrates est pater Platonis: ergo non est filius eius, vel est distinctus ab eo: ergo multo fortius in divinis.

Contra: 1. Pater generando Filium dat ei tortum quod habet: sed habet essentiam et personam: ergo dat ei essentiam et personam: ergo sicut Filius non distinguitur a Patre essentialiter, ita nec personaliter, ut videtur.

2. Item, Pater communicat Filio essentiam suam propter summam simplicitatem: sed aeque simplex est persona ut essentia: ergo qua ratione communicat essentiam, communicat et personam.

3. Item, in Patre idem est natura et persona: ergo impossibile est, quod communicet unum, quod non communicet aliud, ergo si dat naturam, et personam.

4. Item, videtur quod relatio non distinguat aliqua ratione, quia unus et idem punctus est principium et finis respectu diversarum linearum: ergo si istae relationes non sunt distinctivae, videtur similiter, quod nec paternitas et filiatio. Si dicas , quod non omnes relationes distinguunt, sed solum mutuae, ut principium et principiatum, finis et finitum: contra : Pater et Filius se habent, sicut intelligens et intellectum, ut dicit Anselmus : sed idem potest esse intelligens et intellectum: ergo etc.

b. Item, maior est repugnantia in contrariis quam in relativis : sed albedo et nigredo, quae sunt contraria, non faciunt distinctionem circa Petrum, quia idem potest modo esse albus, modo niger: ergo multo fortius unus in divinis modo erit Pater modo Filius.

6. Item, quaeritur, quare potius relationes faciunt distinctionem personae quam essentiae, cum aeque bene possint esse plures essentiae vel naturae in una persona, sicut e converso.

CONCLUSIO.

Contra Sabellium probatur, quod generatio in divinis facit realem distinctionem inter generantem et genitum; contra Arium vero, quod haec distinctio sit quantum ad personam, non quantum ad essentiam.

Respondeo; Dicendum, quod generatio in divinis, sicut ostensum est , facit realem distinctionem inter generantem et generatum, non rationalem vel intellectualem solum, sicut dixit Sabellius; et realem quantum ad personam, non quantum ad essentiam, sicut dixit Arius.

Quod sic patet. Generatio in creaturis dicit emanationem per modum actionis sive mutationis, in Deo emanationem per modum relationis.

In quantum emanatio, dicit aliquam distinctionem; in quantum talis emanatio, dicit distinctionem in persona . Ratione emanationis est distinctio; quia, sicut dicit Anselmus , "nec intellectus capit, nec natura permittit, illum, qui est ab alio, esse illum, a quo est", secundum quod positive dicitur aliquis esse ab alio

nam Pater privative dicitur esse a se, id est non ab alio. In quantum talis emanatio, ponit distinctionem in persona. Generatio enim est productio convenientis in natura; ratione naturae non potest esse distinctio; ergo vel erit ratione suppositi, vel proprietatis. Si proprietatis, aut absolute, aut respective; non absolute, quia tunc esset distinctio in natura; nec respective, ut puta relationis, quia in relatione secundum se non est motus in creaturis nec origo in divinis; unde filiatio non generatur nisi in alio. Ergo necesse est, quod sit distinctio in supposito.

Similiter ratione relationis est distinctio, quia nihil ad se refertur nec ordinatur. Ratione vero talis relationis est distinctio personalis; quia generare et generari, cum dicant relationem per modum actionis et passionis , dicunt eam in supposito et respectu suppositi. Et ideo, quia relatio inter extrema notat distinctionem, patet quod distinctio est ibi suppositorum. His visis . facile est solvere ad obiecta.

1. Quod ergo obiicitur; Pater communicat Filio totum quod habet; verum est, praeter generationem et generationis distinctionem; ipsa enim ratio communicandi dat intelligere distinctionem, quia nullus communicat sibi, sed alii; et ideo id in quo distinguit. non communicat.

2. Ad illud quod obiicitur, quod aeque simplex est persona, ut essentia; dicendum, quod simplicitas essentiae est, quod sit in pluribus; sed simplicitas suppositi est, quod non sit in pluribus. Nam suppositum sive individuum, quantum est de se, dicitur quod est in uno solo; ideo non est simile.

3. Ad illud quod obiicitur, quod idem est essentia et persona; dicendum, quod quamvis sint idem, non tamen sunt ad idem; quia persona est ad alium, ideo generatur et refertur; essentia vero non, ideo essentia communicatur et persona distinguitur. Sicut ergo, quamvis idem sit in Patre essentia et persona, tamen persona generat, essentia non; sic e converso essentia communicatur et persona non.

4. Ad illud quod obiicitur de principio et fine in puncto, patet responsio, quia illae non sunt mutuae relationes, quod proprie requiritur ad distinctionem; unde non valet Quod obiicit de intelligente et intellecto, dico quod non est ibi relatio secundum esse, sed secundum dici. Ad hoc autem quod relatio distinguat, oportet quod sint relationes mutuae, quia aliter non distinguunt; oportet etiam, quod dicant relationem secundum esse.

5. Ad illud quod obiicitur de albedine et nigredine , dicendum, quod nulla est oppositio formarum, nisi considerentur respectu eiusdem temporis; et impossibile est, quod idem subiectum eodem tempore sit album et nigrum; relationes autem in divinis simul sunt

6. Ad illud quod ultimo quaeritur, quare magis relationes faciunt distinctionem in personis quam in essentia; patet ex iam dictis responsio. Potest etiam alia ratio reddi, quia pluralitas naturarum impedit simplicitatem personas, sed non sic e converso. Quod patet sic; si plures naturae sunt in una persona, aut ergo per gratiam, aut per naturam. Si per gratiam unionis, sic

quia natura unita consequitur unitatem personae - non impedit ; sed si naturaliter, ut in Petro, est pluralitas essentiarum sive naturarum, tunc

cum intellectus naturae praecedat personam, et non natura ex personis, sed persona ex naturis sit

necesse est, personam esse compositam; et inde est, quod in divinis magis est unitas naturae cum pluralitate personarum, quam e converso.