MEMBRUM I.

An nomina diversitatem notantia sicut alius, discretus, distinctus, etc., possint esse in Trinitate, propter distinctionem quam faciunt proprietates personales ?

Primo ergo quaeritur, An nomina diversitatem notantia possint esse in Tri- nitate, propter distinctionem quam faciunt proprietates personales ?

Et videtur, quod sic.

1. Dicitur enim in symbolo Athanasii: " Alia persona Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti. "

2. Adhuc, In primo Sententiarum, distinctione V, dicitur ex verbis Augustini, quod " Pater non genuit se Deum, sed alium qui est Deus. "

3. Adhuc, Ibidem, " Pater de se genuit alium se. " Et exponit Magister, hoc est, genuit alium qui est hoc quod ipse.

4. Adhuc, In primo libro Sententiarum, distinctione IV, saepe ostenditur, quod nulla res seipsam generat ut sit. Si ergo Pater genuit Filium, constat quod alium a se genuit. Et si alium: ergo diversum et differentem a Patre et distinctum. Et quaecumque alia diversitatem notant, videntur ex hoc inferri. In contrarium hujus est, quod 1. Cum dicitur, Alius est in persona Pater, alius Filius, alius Spiritus sanctus: ille terminus, alius, qui est relativum diversitatis, novam significationem non ccipit (aliter enim aequivocus esset in divinis et in aliis) sed communiter notat diversitatem substantiae. Cum enim dicimus, Alius est Petrus a Paulo, non diversitatem colorum, vel alterius qualitatis notamus, sed diversitatem substantiae. Cum ergo dicitur, Alius Pater, alius Filius, diversitas substantiae videtur notari: et haec est haeresis Ariana.

2. Adhuc, Idem et diversum opponuntur, sicut vult Aristoteles in X primae philosophiae et in VII Topicorum: ergo sunt circa idem. Est autem idem in substantia. Unde ibidem in X primae philosophiae dicitur, quod " unum in substantia facit idem. " Ergo videtur, quod diversum, et aliud etiam in substantia sit. Ubicumque ergo ponitur talis terminus, videtur substantiae referre diversitatem. Nulla autem substantiae diversitas est in divinis. Ergo videtur, quod talia nomina diversitatem notantia non possint poni in divinis.

3. Adhuc, Hilarius in libro VII de Trinitate dicit: " Sicut in Patre et Filio credere duos deos impium est, ita Patrem et Filium singularem Deum praedicare sacrilegum est. Nihil in his novum, nihil diversum, nihil alienum, nihil separabile est. " Ex hoc accipitur, quod in Deo relativa talia, alius, diversus, separativus, alienus, poni non possint,

4, Adhuc, Augustinus in libro. Quaestionum veteris ac novae legis, quaest. 122: " Unus est Deus, non singularis. " Constat, quod hoc nomen, unus, formaliter accipitur, ut sit sensus, unus Deus, hoc est, unicus: et sic unus est idem quod idem, et idem et diversum opponuntur, alius autem sequitur ad diversum: si ergo unus Deus est, alius et diversus in Deo poni non. possunt.

5. Adhuc, Ambrosius in libro V de Trinitate dicit: " Quod unius est substantiae, separari non potest, etsi non sit singularitatis, sed unitatis. Deus unus cum dicitur, nequaquam Trinitatem deitatis excludit: et ideo non quod singularitatis sed quod unitatis est, praedicatur . " Videtur ergo, quod quaecumque notant separationem substantiae, sicut alius, et diversus, in divinis poni non. possint.

Ulterius quaeritur de hoc nomine, differens, utrum in divinis poni possit ?

Et videtur, quod sic.

Dividitur enim differentia a Porphyrio in communem, et propriam, et magis propriam. Ad communem autem differentiam sufficit, quod differat proprietate. Cum ergo una persona ab alia proprietate differat, videtur quod differentia et differens et hujusmodi, sive substantive, sive adjective sumpta, in divinis admittantur.

In contrarium est quod dicitur in praefatione: " Quod de tua gloria, revelante " te, credimus, hoc de Filio tuo, hoc de " Spiritu, sancto sine differentia discretionis sentimus. "

Ulterius quaeritur, Quae differentia sit inter ea quae dicit Hilarius,, solitudo, singularitas, novum, diversum, alienum, separabile ? quae omnia dicit excludi a Trinitate.

Solutio. Ad hoc ultimum primo respondendum est, et dicendum, quod diversitas significationum horum nominum partim ex significato, et partim ex consignificato accipitur. Si enim significatum attenditur, solitudo sive solitarius dicit exclusionem consortii a loco: et quia Deus ubique est, ita quod quaelibet persona est ubique, Deus solitarius esse non potest, nec solitudo cadit in Deum. Singularitas autem, et singularis dicit individuationem per accidentia quae uni soli conveniunt: et ideo ex consequenti dicit exclusionem plurium: singularis enim est, non plures: eo quod dicit Al- gazei in logica sua: " Singulare per accidentia incommunicabile efficitur. " Et quia in divinis nec individuatio est, nec aliquid praedicatur ut accidens, ut dicit Augustinus, et jam in antehabitis determinatum est: nec (sicut dicit Anselmus) unitas consortium plurium excludit, et ideo unitas illa singularitatis non est: ideo singularitas a divinis excluditur. Alienum autem est idem quod alterius generis: et genus non potest ibi accipi nisi pro natura: et quia nulla alia est natura in divinis, ideo alienum excluditur a praedicatione de divinis. Novum autem mutationem dicit. In omni enim mutatione, sive substantiali, sive accidentali, sive locali, id quod mutatur, continue novum fit: est enim talis mutatio vel renovatio formae, vel renovatio situs: et quia nihil talium in divinis est, ideo dicit Hilarius, quod novum a Deo removetur. Diversum autem dicitur quasi in duo versum, vel non idem cum eo a quo diversum dicitur: et ideo diversum indicat naturam, et etiam compositionem: et quia neutrum illorum in divinis est, ideo Hilarius etiam hoc si proprie accipiatur, a divina excludit praedicatione. Discretum autem ex modo significandi per compositionem, dicit per visum singulariter acceptum ab alio separatum. Sicut dicimus nos discrete videre Paulum, quando non in communi, in homine scilicet, sed ab aliis distinctum singulariter videmus eum, in suis propriis cognoscentes. Et ideo quia hoc fit visu interiori et exteriori: et interiori visu fidei et intellectus in suis propriis accipimus Patrem sine Filio, et Filium sine Patre, et Spiritum sanctum sine utroque istorum, ideo hoc a divina praedicatione non removetur: quia milia magis proprie convenit. Discretum enim est, quod discernitur: discernitur autem quod distinctum est, et ab aliis in suis propriis cernitur.

fit quod objicitur de praefatione, dicendum est, quod non intendit dicere, quod personae sint sine personali discre-

tione inter se, sed quod nulla sit discretio inter personas et gloriam majestatis divinae. Distinctus autem et distinctio ex modo suae compositionis dicit diversum in tactu: distinctum enim est in tactu ab aliis separatum. Et quia tactus duplex est, scilicet corporalis, secundum quem tangere ea dicimus, quorum ultima sunt simul, ut in VI Physicorum dicit Aristoteles. Et tactus spiritualis, secundum quem tangere dicimur, ut dicit Augustinus, quorum veritatem sine medio accipimus, ita quod accipimus veram personam Patris, veram personam Filii, veram personam Spiritus sancti: et alio tactu contingimus Patrem, alio Filium, alio Spiritum sanctum: ideo distinctum esse et distinctio secundum praedicationem a divinis personis non removetur: quinimo, sicut dicitur, Act. xvii, 26 et seq., ab hominibus omnibus quaeritur tangi. Dicit enim sic Paulus: Definiens statuta tempora, et terminos habitationis hominum, quaerere Deum, si forte attrectent eum, aut inveniant, quamvis non longe sit ab unoquoque nostrum. In ipso enim vivimus, et movemur, et sumus. Alius autem alietatem substantiae quidem dicit, sed non alietatem substantiae quae semper in praedicamento substantiae est, sed alietatem etiam accidentium quae ut substantia significatur. Unde dicimus, alius color est albus, et alius niger: et alia est albedo, et alia nigredo. In divinis tamen substantia quae est suppositum, Graeci substantiam vocant: quia aliud est suppositum sive hypostasis Filii, et alia hypostasis Spiritus sancti. Propter hoc dicitur, alius in persona Pater, et alius Filius, et alius Spiritus sanctus, licet unius sint naturae.

Et sic patet quae istorum et qua ratione ad divinam praedicationem admittantur, vel removeantur ab eadem.

Per hoc patet solutio ad prima quatuor. Quia enim alia est hypostasis Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti. Hypostasis enim dicit suppositum cum proprietate distinctum, secundum quod substantia dicitur a substando, non a communi natura quae substantia est: eo quod vere substat, et res perfecta est in seipsa. Ideo vere est alia persona Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti: et tamen non differunt nisi proprietate: quia proprietas ipsa tale suppositum, sive talis hypostasis, sive etiam talis substantia est.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum est, quod novam significationem hoc nomen alius non accipit: significat enim alietatem suppositi vel hypostasis: quia hoc modo substantia dicitur. Nec est haec haeresis Ariana. Arius enim dixit aliam esse substantiam Patris, et aliam Filii, secundum quod substantia communis natura dicitur, et quae absolute praedicatur, et non ad aliud: et non dixit esse substantiam quae ad aliud dicitur, ut Pater quando Pater ut substantivum accipitur. Pater enim ad aliud dicitur: et (sicut dicit Damascenus) Pater non est quid anapostaton, hoc est, sine hypostasi existens, sed hypostasis in seipsa perfectum esse habens.

Ad aliud dicendum est, quod ex hoc non probatur, quod aliud vel alia notant diversitatem vel alietatem, nisi substantiae quae est hypostasis, et non illius quae natura est communis, Et sic est quando dicimus Petrum alium a Paulo. Non enim notatur, quod aliud sit in natura humana, sed idem: sed notatur, quod alius sit in persona. Et hoc patet, quia quotiescumque alius ab alio dicitur., proprie diversitas sive alietas illorum in aliquo communi designatur. Non enim dicitur homo alius ab asino, nisi in hoc communi quod est animal, in quo communi non ponitur alietas, sed in suppositis illius communis. Nec dicitur Petrus alius a Paulo, nisi per hoc commune quod est homo. Et sic dicitur alia persona Patris, alia Filii in hoc communi quod est Deus, quod commune est re, et non ratione tantum. Similiter diversum non significat diversitatem naturae com-

munis, sed hypostasis tantum: et hoc sufficit. Nisi diversitas valde stricte acciperetur, ut solum illa diversa dicerentur, quae diversam habent substantiam quae ad se et absolute dicitur. Sic enim

dicit Augustinus, quod nulla in Deo diversitas est. Et hoc probat Magister in primo Sententiarum, distinct. VIII: " Si enim talis esset in Deo diversitas, vel tale esset diversum, non posset in eo esse summa simplicitas. "

Ad dictum Hilarii jam patet solutio per explanationem paulo ante dictam. Nec separatio in divinis est. Separata enim proprie sunt loco et subjecto distincta et divisa: et hoc in Deum non cadit. Joan. xiv, 11: Ego in Patre , ei Pater in me est. Aliquando tamen separatio large sumitur: et tunc quocumque modo distincta, separata dicuntur, sicut dicit Boetius, quod ea quae natura non separantur, intellectu dividuntur et separantur. Ut si intelligam Deum, et non intelligam eum esse bonum. Et in idem, concordat Damascenus, qui dicit subtilibus intelligentiis dividi quae per naturam unum sunt. Sic discreta et distincta separata esse dicuntur, hoc est, separatim accepta. Et sic posset concedi separatus esse Pater a Filio: sed hoc non est proprium: et ideo non est extendendum, etiamsi in auctoritate inveniatur.

Et per hoc idem patet ad dictum Augustini quod sequitur solutio, Oppositio enim quae est inter idem et diversum, non requirit nisi diversitatem hypostasis, et non naturae: et quando dicitur unus Deus, intelligitur unus in natura, et unitas in natura non excludit diversitatem hypostasis.

Ad dictum Ambrosii dicendum est, quod sicut paulo ante dictum est, unitas singularitatis per individuationem est, et excludit pluralitatem hypostasium: et ideo in divinis non praedicatur. Unum autem unitatis essentiae dicit unitatem unientis personas: et ideo non excludit pluralitatem personarum, nec Trinitatem: et ideo in divinis praedicatur.

Ad id quod ulterius quaeritur de hoc nomine, differens, dicendum quod procul dubio in divinis differens non proprie admittitur, sicut nec differentia: quia nec per substantialem differentiam, nec per accidentalem differunt personae. Et si inveniatur in auctoritate, dicendum est, quod per translationem dictum est, ut ostendatur, quod non eaedem sunt personae, sicut dicit Sabellius, secundum quod etiam Aristoteles dicit, quod " idem est, a quo non differt differentia. " Et in VI Topicorum : " Quantulamcumque differentiam assignantes, ostendentes erimus, quoniam non idem. " Ibi enim differentia dicitur quidquid unum ab alio distinguit: et quia proprietates distinguunt personas, translato nomine proprietatis differentiae dicuntur.

Ad id quod objicitur in contrarium, jam solutum est, et similiter ad ultimum.