APPENDIX li. 251

periculum ex iis circumstantiis dumtaxat proficiscatur, quae omnibus muluantibus istic communes sunt, nec ab ipsa mutui natura disiungi possunt, tunc certo quodlibet lucrum, quod ex mutuo captatur, ab usurae labe purgari minime potest. Quapropter cum pestis, incendia, turcarum persecutiones, aliaque huiusmodi infortunia, quae quamvis Constantino- poli frequentior sint, in quacumque tamen urbe semper instant mu- tuantibus, maximopere cavendum est, ne propter commune hoc peri- culum, quod ipsius mutui vis ac natura importat, aliquid in mutuo ultra sortem exigatur. Maiorem potius habere videtur indaginem, cum periculum amittendae sortis immineat vel ex culpa ipsiusmet mutua- larii, quod veterator sit, fallax, vafer, quod fuga, aut maliliosis tergi- versationibus creditorem fallere possit, vel cum praeter ipsius mutua- tarii culpam, alia instent creditori pericula ex loci, temporis, ac per- sonarum circumstantiis, quae ipsum in sorte recuperanda valde anxium, atque sollicitum teneant. Quamvis vero potiora semper haberi debeant pericula, quae ex culpa mutuatam proficiscuntur, attamen in his omnibus casibus a n , quomodo, et quanti aestimari tale periculum possit, ex quo titulus legitimus mutuanti praebeatur ad lucrum supra sortem captan- dum, perdifficile sane est generatim statuere. Ad unamquamque rem aestimandam, momentoque suo ponderandam, imcumbat confessariorum solertia et doctrina: ipsi perpendant singulos casus, inquirant super qualitate , et probabilitate periculi , videant si assecuratione pignoris omne absit periculum, servent proportionem inter periculum, atque id quod mutuanti lucrari supra sortem permittitur, probatos auctores con- sulant, atque praesertim adhaereant sententiis, atque principiis, ab hac Apostolica Sede approbatis, tam in supra laudato decreto S. Congrega- tionis de Propaganda Fide anni 1645., quam in Epistola Encyclica Benedicti XIV. Vix pervenit edita anno 1745., cuius exemplum hic alligatur (1).

(1) Ep. Encycl. Bened. PP. XIV. 1. Nov. 1745. « Vix pervenit ad aures nostras, ob novam controversiam (nempe , an quidam contractus validus iudicari debeat) nonnullas per Italiam disseminari sententias, quae sanae doctrinae haud consenta- neae viderentur, cum statim nostri Apostolici muneris partem esse duximus, oppor- tunum afferre remedium, ne malum eiusmodi, temporis diuturnitate, ac silentio, vires magis acquireret; aditumque ipsi intercludere, ne latius serperet, et incolumes adhuc Italiae civitate* labefactaret ».

« i. 1. Quapropter eam rationem consiliumque suscepimus, quo Sedes Apo- stolica semper uti consuevit; quippe rem totam explicavimus nonnullis ex Venera- bilibus Fratribus nostris Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalibus, qui sacrae theo- logiae scientia, et canonicae disciplinae studio ac peritia plurimum commendantur. Accivimus etiam plures Regulares in utraque facultate praestantes, quorum aliquos ex monachis, alios ex Ordine Mendicantium, alios demum ex Clericis Regularibus