APPENDIX II. 25o

ut ea ditescant. De sensu epistolae encyclicae Vix pervenit acriter dispu- tatur. Ex utraque parte momenta afferuntur ad tuendam eam quam quisque amplexus est sententiam, tali lucro faventem, aut contrariam. Inde querelae, dissensiones, denegatio Sacramentorum plerisque nego-

aliam veram iniustitiam, restituendi onus pariter afferentem, spectare compertum est ; ita si rite omnia peragantur, et ad iustitiae libram exigantur, dubitandum non est, quin multiplex in iisdem contractibus licitis modus et ratio suppetat humana commercia et fructuosam ipsam negociationes ad publicum commodum conservandi, ac frequentandi. Absit enim a christianorum animis, ut per usuras, aut similes alienas iniurias, florere posse lucrosa commercia existiment; cum contra ex ipso oraculo divino discamus ; quod iustitia elevat gentem, miseros autem facit populos pec- catum ».

« V. Sed illud diligenter animadvertendum est, falso sibi quemquam, et non- nisi temere persuasurum, reperiri semper, ac praesto ubique esse, vel una cum mutuo titulos alios legitimos, vel secluso etiam mutuo, contractus alios iustos, quorum vel titulorum, vel contractuum praesidio, quotiescumque pecunia, frumentum, aliudve id generis alteri cuicumque creditur, toties semper liceat actuarium moderatum, ultra sortem integram salvamque, recipere. lia si quis senserit, non modo divinis docu- mentis, et Catholicae Ecclesiae de usura iudicio, sed ipsi etiam humano communi sensui, ac naturali rationi procul dubio adversantur. Neminem enim id saltem latere potest, quod multis in casibus tenetur homo, simplici ac nudo mutuo alteri succur- rere, ipso praesertim Christo Domino edocente : Volenti mutuari a te, ne avertaris : et quod similiter multis in circumstantiis, praeter unum mutuum, alteri nulli vero iustoque contractui locus esse possit Quisquis igitur suae conscientiae consultum velit, inquirat prius diligenter, oportet, vere ne cum mutuo iustus alius titulus, vere ne iustus alter a mutuo contractus occurrat, quorum beneficio, quod quaerit lucrum, omnis labis expers e! immune reddatur ».

« i 4. His verbis complectuntur, et explicant sententias suas Cardinales, ac theologi, et viri Canonum peritissimi, quorum consilium in hoc gravissimo negotio postulavimus, Nos quoque privatum studium nostrum conferre in eamdem causam non praetermisimus, antequam Congregationes haberentur, et quo tempore habe- bantur, et ipsis eliam peractis; nam praestantium virorum suffragia, quae modo commemoravimus, diligentissime percurrimus. Cum haec ita sint , approbamus, et confirmamus quaecumque in sententiis superius expositis continentur; cum scriptores plane omnes, Theologiae, et Canonum professores, plura Sacrarum Lilerarum testi- monia, Pontificum Decessorum Nostrorum decreta, Conciliorum et Patrum auctoritas, ad easdem sententias comprobandas pene conspirare videantur. Insuper apertissime cognovimus auctores, quibus contrariae sententiae referri debent ; et eos pariter, qui illas fovent, ac tuentur, aut illis ansam, seu occasionem praebere videntur; neque ignoramus quanta sapientia, et gravitate defensionem veritatis susceperint theologi finitimi illis regionibus, ubi controversiae eiusmodi principium habuerunt ».

« i 5. Quare has literas encyclicas dedimus universis Italiae Archiepiscopis, Episcopis, et Ordinariis, ut haec Tibi, Venerabilis Frater, et caeteris omnibus i n - n o t e s c e r e t ; et quoties synodos celebrare, ad populum verba facere, eumque sacris doctrinis instruere contigerit, nihil omnino alienum proferatur ab iis sententiis, quas superius recensuimus. Admonemus etiam vehementer, omnes sollicitudinem impen- dere, ne quis in vestris dioecesibus audeat Uteris, aut sermonibus contrarium docere. Si quis autem parere deirectaverit, illum obnoxium et subiectum declaramus poenis