ARTICULUS I .

Utrum principium aequivoce dicatur quando dicitur de Deo respectu creaturae et essentialiter , et quando dicitur respectu personae et notionaliter ?

Primo ergo quaeritur, Utrum principium aequivoce dicatur quando dicitur de Deo respectu creaturae et essentialiter, et quando dicitur de personis, et dicit rationem ordinis in ipsis ?

Et videtur, quod non.

aequivoca enim sunt, ut dicit Aristote- les In Praedicamentis, quorum solum nomen commune, et ratio substantiae diversa. Ubi autem ratio substantiae diversa est, ibi substantia diversa est: sed essentia et persona non sunt diversae substantiae: si ergo nomen commune dicatur eis, secundum unam rationem substantiae convenit eis, et ita univoce.

In contrarium hujus est, quod

1. Principium dictum notionaliter, quod ordinem naturae dicit in personis, convenit ab aeterno. Principium autem dictum, essentialiter, quo principium est creaturae, ut dicit Magister in primo Sententiarum, distinct. XXIX, convenit ex tempore. Nihil autem univocum est sub uno nomine conveniens temporali et aeterno. Principium ergo non dicitur univoce, essentialiter dictum et notionaliter.

2. Adhuc, Principium notionaliter dictum, dicit notionem sive relationem, quae secundum esse relationis in persona divina est, et in Deo est etiam, secundum rationem. Principium autem essentialiter dictum, dicit relationem quae secundum esse relationis in creatura est, et secundum rationem tantum in Deo. Ergo non dicitur secundum unam rationem substantiae notionaliter et essentialiter: quia, substantia non est una.

3. Adhuc, Principium dictum notionaliter, relatum ad principiatum est, quod secundum esse est ad aliud. Pater enim est Filii principium, Filius a Patre principium, ita quod uterque alterius. Sic autem non est quando dicitur principium creaturae. Creatura enim dependet ad creatorem, et secundum esse et secundum dici. Creator autem ad creaturam secundum esse dependere non potest, sed secundum dici tantum. Videtur ergo, quod non univoce dicatur principium.

4. Si forte aliquis dicere velit, quod dicitur secundum communitatem analogiae, et ita nec univoce, nec aequivoce principium. Hoc videtur non esse verum: quia tunc de uno diceretur simpliciter, et de alio non nisi secundum quid, sive secundum aliquem modum sicut ens de substantia dicitur simpliciter, et de accidente secundum aliquem modum: et sanum de animali simpliciter, et de urina secundam aliquem modum. Sed principium quod Pater est principium Filii, simpliciter est principium secundum perfectam rationem principii: similiter cum dicitur, Deus est principium creaturae, simpliciter est principium secundum perfectam principii rationem. Videtur ergo, quod non dicatur per prius et posterius sive secundum analogiam.

Adhuc, SI conceditur aliquo modo secundum analogiam dici: tunc quaeratur, De quo dicitur per prius?

Et videtur, quod de notionali: quia hoc est ab aeterno: essentiale autem dicitur ex tempore: aeternum autem est ante temporale.

In contrarium autem hujus esse videtur, quod secundum rationem intelligendi essentia est ante personam et ante notionem: et sic videtur sequi,. quod essentiale est ante personale et ante notionale.

Solutio. Sicut dicit Magister in primo Sententiarum, distinct. XXIX, principium est nomen multiplicem nominans relationem, et sine praejudicio loquendo, est nomen significans essentiam. Et ideo Pater est principium, Filius est principium, Spiritus sanctus est principium, et hi tres unum principium. Sed virtute praepositionis notionalis sibi adjunctae trahitur ad standum pro persona, et efficitur notionale, notionem consignificat in persona, ut cum dicitur, principium non de principio, stat pro Patre, consignificant notionem paternitatis et innascibilitatis: paternitatis in eo quod dicitur, principium: innascibilitatis, in eo quod dicitur, non de principio. Et cum dicitur, principium de principio, stat pro persona Filii, significando notionem filiationis in eo quod dicitur, de principio: et notionem spirationis in hoc

quod dicitur, principium. Et cum dicitur, principium de utroque, stat pro persona Spiritus sancti, consignificando notionem a Patre et Filio, et consignificando relationem ad creaturam in hoc quod dicitur, principium, et hoc habet ex unitate essentiae quam habet cum Patre et Filio, sic unum principium est cum Patre et Filio universae creaturae. Et sic patet quomodo multiplicem notat relationem.

Ad primum ergo quaesitum dicendum est quod nec simpliciter univoce, nec simpliciter aequivoce dicitur, sed secundum modum analogiae.

Et sic patet solutio ad primam partem quaestionis et ad secundam. Identitas enim rei sive substantiae significatae per nomen quae in divinis est, propter indifferentiam simplicitatis non sufficit ad faciendum simpliciter univocum in divinis, nisi adsit etiam identitas modi significandi per terminum. Et similiter diversitas modi significandi per terminum, non sufficit ad faciendum simpliciter aequivocum, nisi adsit diversitas rei ex cujus diversitate sit ratio substantiae diversa.

Ad id quod objicitur ad hoc quod non dicatur secundum analogiam, dicendum est, quod non est tantum unus modus analogiae, sed plures. Unde argumentum procedit ab insufficienti enumeratione, et peccat secundum fallaciam consequentis. Est enim analogia quando aliquid convenit alicui simpliciter, et aliud convenit ei non nisi ex adjuncto, ut hoc nomen, Deus, simpliciter essentiale est, notionale autem ex adjuncto, et ita sub uno nomine commune est ad essentiale et notionale: sed unum convenit ei ex se, alterum autem ex adjuncto: et sic nec univoce, nec aequivoce, sed per analogiam: et tamen simpliciter est Deus de Deo, et simpliciter Deus essentia divina, et neutrum secundum quid.

Ad id quod quaeritur, De quo dicatur secundum prius ?

Dicendum, quod est prius quoad nos, et prius quoad naturam rei. Quoad naturam, rei prius dicitur de notionali: quia dicit Anselmus, quod " processio personarum est ante processionem creaturarum, sicut causa ante causatum. " Quoad nos autem, hoc est, quoad nostrum intellectum, tunc prius dicitur de essentiali quod per se principium est, et posterius de notionali pro quo stare habet ex adjuncto.