COMMENTARIUS.

(b) De habituali dico, etc. Haec quaestio etiam in sensu supra explicato potest moveri tam de scientia habituali, quam habet Christus de rebus, quas in proprio genere cognoscit quam de scientia actuali ; et quia duplex est scientia actualis rerum in proprio genere, una abstractiva, altera intuitiva, hinc Doctor de qualibet ex his scientiis quaestionem resolvit, incipiens ab habituali, de qua ejus :

Prima conclusio est, quod scientia habitualis Christi Domini sit perfectissima, intellige negative in sensu supra explicato, ita scilicet, ut nulla detur scientia habitualis creata, aut actu existens, aut possibilis de iisdem objectis, quae sit perfectior ipsa. Haec conclusio esse deberet eorum omnium auctorum, qui tenent gratiam Christi fuisse perfectissimam in hoc sensu, quos citat Scholiastes dist. praeced. quaest. 4. est tamen contra Cajetanum 3. part. quaest. 11. art. 6. quamvis teneat nobiscum gratiam Christi esse perfectissimam. Probatur autem, quia est eadem ratio conferendi Christi scientiam habitualem perfectissimam, et gratiam perfectissimam ; sed ex dictis in illa quaestione patet, gratiam perfectissimam illi esse concessam, ergo et scientiam habitualem. Negat Cajetanus majorem, quia, inquit, gratiae correspondet gloria, non vero scientia infusa, aut species ad eam requisitae. Sed contra, quia non ex eo quod correspondeat scientia infusa gratiae tanquam aliquod debitum ipsi, colligimus scientiam infusam, aut species Christi esse perfectissimas, sicut est ejus gratia, sed ex eo quod non sit potior ratio, cur gratia sit perfectissima quam species, et scientia infusa.

Dices cum eodem Cajetano, esse majorem rationem, quia scientia infusa et species sunt connaturales creaturis, et consequenter debent modificari juxta naturam creaturarum, quibus dantur, gratia vero et visio beata sunt connaturales Deo, et non creaturis ; unde non debent modificari juxta naturas creatas, quibus communicantur. Sed contra primo, quia secundum ipsum supra art. 4. cognitio infusa intuitiva Christi est perfectior cognitione Angelica, et dicere contrarium est ponere in caelum os, ut ejus verbis loquar ; et tamen scientia illa est tam connaturalis creaturis quam species ad illam praerequisitae ; ergo illa connaturalitas non facit quo minus species Christi essent perfectiores.

Deinde falsum est, quod species per se infusae sint connaturales creaturis, alias non essent per se infusae. Rursus, non obstante connaturalitate, saltem per miraculum posset Christo communicari tam perfecta, aut perfectior species infusa quam Angelo, cum in hoc nulla prorsus sit repugnantia ; sed sicut alia miracula facta sunt circa Christum ad ejus dignificationem nihil impedit quo minus hoc etiam miraculum sit factum circa ipsum, imo magis decet fuisse factum ; ergo ita dicendum est. Confirmatur, quia secundum ipsum perfectius lumen datum est Christo in ordine ad habendum per species perfectiorem scientiam infusam, quam Angelis ; ergo et perfectiores species non solum poterant dari, sed dabantur de facto ipsi, quia non est major ratio de illo perfectiori lumine, quam de perfectioribus speciebus.

Haec quantum ad conclusionem in se : sed illud in ipsomet discursu ejus facessit negotium, quod videatur Scotus ex eo quod Christus habuerit perfectissimas species intelligibiles, colligere quod habuerit perfectissimam scientiam habitualem ; sed haec consequentia non videtur subsistere, nisi scientia habitualis coincideret cum speciebus illis intelligibilibus. At secundum Scotistas omnes, et ipsum Scotum, scientia habitualis distinguitur realiter a speciebus intelligibilibus, etiam quomodocumque coordinatis ; ergo vel hic male discurrit, vel certe non est sibi in principiis concors.

Respondetur primo, negando minorem, quia posset Scotus ex perfectissimis speciebus colligere perfectissimum habitum, quamvis habitus non consisteret in illis speciebus, quia supposita distinctione habituum et specierum, cum non sit potior ratio cur haberet perfectissimas species, quam perfectissimos habitus, optime sequitur, si habeat perfectissimas species, quod habeat perfectissimos habitus. Imo magis formaliter sequitur, quam sequeretur quod haberet perfectissimos habitus, ex eo quod haberet perfectissimas species, supposito quod species et habitus non distinguerentur.

Respondeo tamen secundo, mihi verisimile esse quod Doctor hic non accipiat scientiam habitualem pro qualitate illa superaddita potentiae eam facilitante ad actus, et per actus acquisibili, quae propriissime habitualis scientia dicitur, sed prout habitualis scientia dicitur omne illud quod cum potentia intellectiva concurrit ad producendam scientiam actualem, unde cum species intelligibiles sint tales, optime poterat nomine scientiae habitualis eos comprehendere. Moveor ad hoc, quia revera textus videtur tantum probare, quod habeat species intelligibiles, cum tamen deberet probare scientiam habitualem perfectissimam ; tum quia dicit quod per species intelligibiles intelligat Christus perfectissime res cognitione abstractiva habituali ; tum quia si intelligeret de scientia habituali illa altera, deberet differre solutionem, ante quam determinaret de perfectione scientiae actualis, quia perfectio habitualis scientiae in illo sensu dependet, et colligitur ex perfectione actus. Unde in forma respondeo aliter ad difficultatem propositam, concedendo minorem quantum ad hunc locum, et distinguendo assumptum ; scientia habitualis, prout talis dicitur illa qualitas superaddita potentiae, quae facilitat, et non requiritur simpliciter, concedo assumptum ; prout talis dicitur omnis qualitas permanens concurrens cum potentia ad actualem scientiam, nego assumptum et consequentiam.

Secunda conclusio Doctoris est, quod Christus non habeat perfectissimam cognitionem actualem abstractivam rerum in genere proprio ex parte ipsiusmet intellectus, ita scilicet ut intellectus creatus Christi habeat ex se virtutem producendi cum speciebus intelligibilibus quantumvis perfectis tam perfectam cognitionem abstractivam, quin possit dari aliqua creata cognitio eorumdem objectorum, quae esset perfectior. Haec conclusio suppositis principiis, quorum disquisitio ad alia loca pertinet, non potest esse in controversia, et clarissime probatur ab ipso Doctore, quia intellectus Christi non est perfectissimus intellectus creatus, Angelicus enim est perfectior, quanto autem intellectus est imperfectior, tanto cognitio correspondens ipsi, naturaliter loquendo, est imperfectior ; ergo intellectus Angelicus cum iisdem, aut aeque perfectis speciebus rerum, quas habet Christus, perfectiorem cognitionem abstractivam rerum produceret, quam Christus haberet, naturaliter loquendo, mediantibus suis speciebus, et consequenter cognitio abstractiva Christi, ut procedit praecise ab intellectu ejus, et speciebus, non est perfectissima etiam negative inter cognitiones abstractivas creatas.

Dixi autem quod conclusio haec sit absque controversia, suppositis principiis alibi probandis, quia dependet a duobus jam propositis principiis, nimirum, quod intellectus Christi creatus sit imperfectior Angelico, quod quidem tenetur communiter ab auctoribus cum D.Thoma I. part. quaest. 79. art. 2. et supponitur hic aperte a Doctore, ut patet ex illis verbis : Quando intellectualitas animae Christi deficit ab intellectualitate alterius intellectus. Et etiam ex eo quod alias male diceret, quod cognitio abstractiva Christi non esset perfectissima quantum est ex parte intellectus ; si enim non daretur intellectus eo perfectior, id esset falsum, ut patet, loquendo de cognitione perfectissima negative, de qua hic loquimur. Unde quamvis in 2. dist. 1. quaest. ult. num. 5. videatur problematicus circa distinctionem specificam utriusque intellectus humani et Angelici, a qua distinctione hujusmodi inaequalitas perfectionis utriusque dependet; ex hoc tamen loco satis clare colligitur major propensio ipsius in partem affirmativam tenentem quod distinguantur specie, et etiam quod sint inaequalis perfectionis. Cujus partis probatio ad illam quaestionem secundam, et ad libros de Anima remittenda est, cum ad hunc locum non nisi per accidens pertineat.

Alterum principium est, quod quo intellectus est imperfectior, eo intellectio ejus, caeteris paribus, est imperfectior ; quod quidem principium quantum ad cognitiones naturales, de quibus hic agitur, non videtur habere aliquid difficultatis, licet acriter controvertatur, an in ordine ad cognitiones supernaturales juvet major perfectio intellectus, negantibus Recentioribus, asserentibus vero Scotistis, ex quorum principiis sequitur a fortiori quod quantum ad cognitiones naturales intellectus perfectior debeat, caeteris paribus, habere perfectiorem cognitionem ; unde hujus etiam principii ulterior probatio ad illam quaestionem referenda est, ubi quaeritur in materia de visione, an intellectus perfectior cum aequali lumine gloriae perfectiorem producat visionem ? de quo Doctor distinct. praeced. quaest. 3. et in 4. distinct. 50. quaest. 7. cum suis ; Recentiores vero cum Vasquez 1.part. disp. 47. et Granado disp. 11. sect. 2.

Conclusio tertia : Si communicarentur Christo species rerum, quas abstractive cognoscit, tanto perfectior speciebus, quas habent Angeli, quanto intellectualitas ejus deficit ab intellectualitate Angeli, posset habere tam perfectam cognitionem abstractivam, quam Angelus ullus de facto habet. Haec est certa, et patet, quia in tali casu perfectio speciei suppleret defectum perfectionis intellectus ; ergo cum ex illo solo defectu intellectus oriretur, quod Christus non haberet tam perfectam cognitionem abstractivam, quam Angeli de facto, sequitur quod in tali casu haberet tam perfectam cognitionem.

Haec conclusio statuit quod contingeret in tali casu respectu Angelorum, qui de facto existunt, sed non resolvit, an de facto Christus absolute habeat perfectiorem cognitionem abstractivam rerum in proprio genere quam de facto Angeli habent sed nec resolvit etiam, an posset etiam habere perfectiorem cognitionem abstractivam, quam Angeli possint habere ; nec certe res est tam facilis resolutionis, quam prima facie videri posset, breviter tamen quod probabilius videtur, proponendum est.

Conclusio quarta: Nullo modo potest Christus mediantibus ullis speciebus praecise habere perfectiorem cognitionem, quam Angeli possunt habere, imo neque tam perfectam. Haec quamvis in terminis non sit (Doctoris quoad ullam partem, videtur tamen mihi conformis illis ejus principiis, quibus asserit perfectiorem intellectum cum aequali lumine perfectiorem producere, caeteris paribus, visionem, atque adeo ab omnibus tenendam, qui eamdem doctrinam tenent, et ab iis solum negandam, qui tenent oppositum. Probatur autem suppositis iis principiis, quia non potest Christus ullas species habere, quin Angeli possint habere tam perfectas ; ergo Christus non potest habere ullam tam perfectam cognitionem, quin Angeli possint aeque perfectam, imo et perfectiorem habere. Probatur consequentia, quia alias intellectus perfectior cum aequali lumine non deberet, caeteris paribus, habere perfectiorem visionem ; si enim cum aequalibus speciebus non debeat habere perfectiorem cognitionem, certum est quod nec etiam cum aequali lumine, est enim eadem ratio. Confirmatur, quia intellectus Angelicus cum perfectissima specie est perfectior causa totalis, quam intellectus Christi cum perfectissima specie ; ergo debet habere perfectiorem cognitionem sibi correspondentem. Probatur consequentia, quia omnis causa totalis perfectior exigit perfectiorem effectum, quia alias non esset causa totalis perfectior, nam in hoc consistit, aut hinc desumitur perfectio causae, ut causa est, quod habeat perfectiorem effectum.

Conclusio quinta : Si dentur species per se infusae rerum creatarum naturalis ordinis, probabilius est Christum de facto habere perfectiorem cognitionem rerum in proprio genere quam Angeli. Probatur, quia si istae species sint possibiles, cum nihil impediat, quominus dentur Christo, et cedere videantur in majorem ejus perfectionem, omnino dicendum est, quod sint ipsi collatae ; sed cognitio producta iis mediantibus, cum sint supernaturales in substantia, erit longo perfectior quam cognitio ulla habita mediantibus acquisitis de iisdem objectis ; ergo cum non sit verisimile Angelos habere aliasspecies quam naturales et acquisitas,licet fortasse per accidens infusas, sequitur quod si dentur tales species per se infusae,Christus habeat perfectiorem rerum naturalium cognitionem quam Angeli de facto habeant.An autem sint possibiles hujusmodi species per se infusae, postea examinabimus.

Conclusio sexta: Incertum est an cognitio abstractiva naturalis Christi quatenus procedit a perfectissimis speciebus naturalibus, et intellectu ejus sit perfectior, quam cognitio Angelica de iisdem objectis mediantibus speciebus naturalibus minus perfectis. Haec etiam est conformis principiis Doctoris, quia ipse supponit intellectum Angelicum esse distinctae speciei ab humano, et perfectiorem, quam sit idem humanus, aut saltem circa hoc problematicus est ; sed si intellectus Angelicus sit majoris perfectionis specificae, adhuc incertum est an cognitiones ejus debeant esse diversae speciei respectu eorumdem objectorum, suppositis speciebus intelligibilibus ejusdem speciei (quales suppono esse omnes species naturales eorumdem objectorum, cum non possit dari ratio, ob quam specie distinguerentur ; licet una ex ipsis possit esse individualiter altera perfectior ac intensior), quia ex una parte distinctio specifica intellectuum videretur exigere distinctionem specificam cognitionum, caeteris paribus ; ex altera vero parte videretur salvari posse illa distinctio intellectuum sine distinctione specifica omnium cognitionum, per hoc scilicet, quod Angelus posset perfectiori modo acquirere cognitiones quascumque, quantum est ex natura sua, quam homo posset pro ullo statu.

Quod si cognitiones Angelicae et humanae ob diversitatem intellectuum debeant esse, caeteris paribus, distinctae speciei, quandoquidem Angelica debet esse essentialiter perfectior, non videtur per majorem aliquam intensivam aut individualem perfectionem, quam haberent species naturales Christi supra species naturales Angelicas, fieri posse, ut intellectio Christi extrahatur ad perfectionem illam specificam cognitionis Angelicae, aut aequalem ipsi, multoque minus majorem. Si autem cognitiones Angelicae et humanae, caeteris paribus, non debeant esse distinctae speciei, vel ex eo quod intellectus Angeli et hominis non distinguantur specie, vel ex eo quod quamvis distinguantur specie cum hoc possit stare, quod cognitiones eorum non essent distinctae speciei, tam si perfectissimae species naturales communicatae sunt Christo, sine dubio cognitiones Christi debent dici perfectiores ; si vero non sunt communicatae ipsi perfectiores species, quam habent Angeli, ex eo scilicet quod Angeli habent perfectissimas naturales species, quae possunt haberi, non habebit Christus perfectiorem cognitionem, ut patet, licet forte tam perfectam habere posset ; ergo quandoquidem incertum sit an cognitiones Angelicae et humanae debeant esse diversae speciei ac perfectionis, necne, et an Christus habuerit perfectiores species naturales quam Angeli, similiter incertum erit, an cognitiones naturales Christi habitae mediantibus speciebus naturalibus acquisibilibus, sint perfectissimae, etiam negative loquendo. Dixi autem in conclusione : Quatenus cognitio illa praecise procedit ab intellectu, et speciebus, quia si Deus concursu suo vellet supplere defectum perfectionis naturalis intellectus Christi, ut bene posset, cum in hoc nulla appareat repugnantia, tum sine dubio cognitio Christi habita per species naturales esset perfectissima negative, ut patet, et satis probabile est, quod de facto sic Deus faciat, quia id non est inconveniens, et dignificat Christum, si alias non possit Christus habere perfectiorem cognitionem rerum per illas species, quam Angeli habent ; unde de facto absolute dicendum est, quod cognitiones omnes Christi habitae etiam mediantibus speciebus acquisibilibus, sint perfectissimae negative.

Conclusio septima: Cognitio intuitiva Christi de rebus cognitis in proprio genere, si spectetur quatenus procedens ab objecto et intellectu praecise ejus, non potest esse perfectior quam sit cognitio intuitiva Angelica, patet, quia nec ab intellectu Christi, nec ab objecto posset desumere illam majorem perfectionem ; non ab intellectu, quandoquidem hic sit vel minoris, vel certe non majoris perfectionis, quam sit Angelicus ; non etiam ab objecto, quia objectum agit naturaliter, et consequenter quantum est ex se, aeque concurrit cum utroque intellectu, aut saltem non magis cum Christi.

Nunc autem occurritnon levis difficultas circa id quod in probatione hujus conclusionis asserit Doctor, quod in cognitione intuitiva : Objectum non ut in specie agat, sed ut in se praesens- Ex his enim verbis videtur insinuare quod, quoties cognoscitur objectum intuitive, non interveniat concursus speciei impressae, aut intelligibilis. Hoc autem ex una parte non videtur conforme ejus principiis, nam ubique fatetur actus sensuum externorum, praesertim visus, fieri per species, speciatim in 1. dist. 3. quaest. 6. sig. Contra istam opinionem dist. 13. quaest. unica, et in 4. dist. 44. quaest. 3. deinde asserit illos actus esse intuitivos in 2. dist: 3. quaest. 9. et in 4. dist. 45. quaest. 3. Ex alia vero parte videtur esse conforme ad mentem ipsius 2. dist. 3.

quaest. 11. sig. Respondeo, et dist. 9. q. 2. ad 3. et in quaest. praeced. hujus dist. sig. Etsi dicatur; ac alibi, ubi videtur negare cognitionem intuitivam posse haberi per species.

Ut bene resolveretur haec difficultas, oporteret assignare distinctionem cognitionis abstractivae et intuitivae, sed quia id non spectat ad praesentem quaestionem, nisi valde per accidens, relinquendum est ad proprium locum, nempe vel ad libros de Anima, vel ad distinctionem tertiam secundi. Et modo breviter sufficiat respondere, non esse de ratione intuitivae cognitionis quod non fiat per speciem, ut manifeste patet in exemplo illo visionis ocularis, quae secundum communem sententiam tam Scotistarum quam recentiorum intuitiva est, et fit tamen per speciem, est tamen de ratione visionis intuitivae ut non fiat per speciem quae absente objecto, aut non existente, possit eam causare. Itaque duplex potest haberi de re aliqua species ; una, quae non possit nisi praesente et existente actualiter objecto, conservari aut causare intellectionem ; et tales sunt species sensuum externorum, nec hujusmodi ullo modo impediunt quominus cognitio per eas producta sit intuitiva, ac terminetur ad objectum secundum esse proprium ejus immediate. Aliae sunt species, quae non dependent ab existentia reali objecti, nec in conservari, nec in causanda cognitione, et tales sunt species sensuum internorum communiter, et etiam species, quas habemus in intellectu de substantiis, aliisque objectis pro hoc statu communiter ; et cognitiones, quas producunt hujusmodi species, non sunt intuitivae, sed abstractivae, cum non terminentur ad ipsam rem cognitam, ut realiter existentem, sed quatenus relucet in speciebus:

Non vult igitur Doctor hoc loco, quod objectum cognitionis intuitivae non videatur mediante specie, sed quod non agat ut in specie, quemadmodum agit in specie objectum abstractive cognitum, hoc est, ita ut possit mediante specie cognosci, sive ipsum existat realiter, sive non. Dices, ergo si possit haberi species in cognitione intuitiva, posset accidere quod Christus haberet perfectiorem cognitionem intuitivam rerum in genere proprio quam Angeli, quia posset habere perfectiores species, sed hoc videtur esse contra resolutionem Doctoris hic. Respondeo, si loquamur de cognitione intuitiva naturali in substantia, de qua hic agit Doctor negando sequelam, quia naturalitre loquendo, Christus non potest habere perfectiorem speciem, qua videat intuitive objectum quam ipsum objectum natum sit causare: objectum autem non est natum causare perfectiorem speciem, in intellectu Christi, quam in intellectu Angeli, ut patet. Si autem loquamur de cognitione intuitiva, quae haberetur mediantibus speciebus infusis, modo talis sit possibilis, probabile est Christum habere perfectissimam cognitionem intuitivam talem, propter rationem conclusionis quintae, quae hic etiam aeque militat.

Dixi autem in hac conclusione quatenus procedit visio intuitiva Christi ab objecto et intellectu, quia posset Deus concursu suo speciali supplere imperfectionem intellectus Christi etiam in ordine ad cognitionem intuitivam, tam bene, quam posset in ordine ad cognitionem abstractivam ; id autem si faceret, ut probabile est fecisse, intellectio intuitiva Christi non esset imperfectior cognitione intuitiva Angeli respectu ejusdem objecti, ut patet. Et per hoc patet ad ineptam censuram Cajetani 3. part. quaest. 11. art. 4. dicentis Scotum posuisse in coelum os, quando dixit in hac quaestione cognitionem intuitivam Christi, quam habuit de rebus in proprio genere, esse imperfectiorem cognitione intuitiva Angelica. Sed imprimis non dixit hoc absolute Scotus, sed cum restrictione, quam ego apposui, ut colligitur ex antecedenti discursu ejus de cognitione abstractiva, ubi addit illam limitationem expresse, et propterea non erat opus, ut postea repeteret eam.

Deinde secundum Cajetanum, Christus habuit imperfectiores species rerum in proprio genere, quam Angeli, sed certo hoc dicere est non minus ponere in coelum os, quam dicere etiam absolute quod habuerit imperfectiorem cognitionem rerum in proprio genere.

Conclusio octava: Christus perfectissime omnium creaturarum cognoscit omnia, quae cognoscit omnia, quae cognoscit in Verbo. Haec est absque controversia aliqua particulari, et ratio est, quia perfectissime cognovit ipsum Verbum ; ergo et perfectissime cognovit quaecumque in Verbo cognovit. Probatur consequentia, tum a paritate rationis, tum quia mensura perfectionis cognitionis, quae habetur de rebus in Verbo, desumitur a perfectione cognitionis, quae habetur de ipso Verbo, ut patet. Probatur secundo, quia Christus habuit perfectiora merita, et majorem connaturalitatem ad tales cognitiones perfectiores ; ergo dicendum est quod datae sunt ipsi.

Haec abunde sufficiunt ad intelligentiam ipsiusmet textus hujus quaestionis ; sed nunc aliquid addendum est de scientia per se infusa Christi, de qua non videtur tam distincte agere ipsemet Doctor quaestione praecedenti, quin utile fuerit aliqua hic superaddere.

Itaque notandum primo triplicem, aut potius quadruplicem cognitionem creaturarum attribui communiter Christo Domino. Unam, qua cognoscit illas visione beata in Verbo, de quo Scotus in hac dist. quaest. 2. Alteram, qua cognoscit eas in proprio genere, hoc est, per cognitionem immediate terminatam ad ipsas creaturas, tanquam ad objectum primarium, quod cognoscitur per illam ; in hoc enim distinguitur cognitio in Verbo a cognitione in proprio genere, quod cognitio, qua cognoscuntur res in Verbo, habeat pro objecto primario quod, ipsam essentiam divinam, et pro objecto secundario creaturas, quae videntur in essentia divina ; cognitio vero, qua cognoscitur res in proprio genere, habeat pro objecto primario ipsas res, quae sic dicuntur cognosci ; non vero aliquid aliud in quo videntur, cum non videantur in aliquo, sed in seipsis abstractive aut intuitive.

Porro haec scientia in proprio genere dividitur in tres scientias ; una est per se infusa; altera per accidens infusa ; tertia acquisita. Prima est scientia, qua res cognoscuntur mediante aliquo principio physico supernaturali superaddito intellectui, quod non possit ullo modo acquiri viribus propriis intellectus, nec mediante cooperatione ullarum creaturarum, et sine quo talis scientia, nec quoad substantiam, nec quoad modum haberi posset, nisi Deus per concursum particularem suum vellet supplere ejus defectum. Secunda scientia, nimirum illa, quae vocatur scientia infusa per accidens, est illa, quae posset acquiri quod substantiam suam simpliciter virtute propria intellectos, mediante cooperatione causarum naturalium sine ullo priucipio physico tali, quale requiritur ad scientiam infusam per se, licet hic et nunc producatur mediante aliqua cooperatione speciali Dei, sive infundentis species se solo sine cooperatione objectorum ; sive supplentis se solo defectum talium specierum ; sive aliquo alio simili modo se gerendo. Tertia scientia, nimirum acquisita, est illa, quae actu acquiritur, et habetur beneficio intellectus et cooperatione causarum secundarum. Praeter ergo scientiam beatam, hujusmodi tres scientiae communiter Christo attribuuntur ; et modo examinabimus quomodo se haec res habeat.

Notandum secundo, licet ut jam dixi scientia per se infusa communiter ab omnibus Theologis ponatur in Christo, non tamen eodem modo, seu de iisdem rebus ; nam aliqui existimant eum habere scientiam infusam omnium rerum, quas cognoscit in pro. prio genere ; aliqui vero non omnium rerum, sed aliquarum tantum. Itaque hoc etiam hic examinandum est.

Dico primo, Christus habuit aliquam scientiam infusam, etiam dis- tinctam a beata. Haec est omnium prorsus Theologorum, quorum auctoritate sufficienter probatur, praesertim cum nihil possit in oppositum. Probatur etiam ulterius, quia decebat

Christum ab instanti conceptionis fuisse perfectum omnibus perfectionibus connaturalibus animae et corporis ejus, quibus absque inconvenienti ornari posset ; ergo decebat ipsum esse perfectum scientia rerum in proprio genere, non minus quam Angelos ac Adamum ; sed hi habuerunt scientiam aliquam infusam, ergo et ille. Confirmabitur per sequentia.

Dico secundo, Christum habuisse scientiam per se infusam, distinctam a scientia beata, et scientia infusa per accidens, ac acquisita. Haec est communis omnium jam Theologorum cum D. Thoma quaest, 11. quem praeter suos, sequitur Suarez disp. 25. sect. 3. Vasquez disput. 52. Lugo disput. 20. nec dissentit Scotus, ut male aliqui imponunt ; licet enim neget quaestione praecedenti Christum cognoscere omnia per scientiam per se infusam, tamen cum hoc stare potest, quod aliqua sic cognoverit, et consequenter quod detur scientia per se infusa ; unde conformiter ad hoc eum et bene intelligit Suarez supra. Est autem haec conclusio contra D. Bonaventuram 3. dist. 14. art. 3. quaest. 1. Alensem 3. part. quaest. 13. membro 1. et Nominales, qui licet admittant in Christo scientiam infusam, non tamen per se infusam, sed per accidens, talemque, quae non distinguitur a scientia acquisita. Probari solet haec conclusio, ad Thessalonicenses 2. In quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae Dei. Verum iste locus posset commode exponi de Christo, tum qua Deus, tum qua instructus est scientia rerum in Verbo, et scientia per accidens infusa ac acquisita.

Probatur secundo, Lucae 2. adhuc duodennis infans sedebat in medio Doctorum, et stupebant omnes super prudentia,et responsis ejus, et Joannis 7. Unde hic litteras scit, cum non didicerit ? Sed non erat ejus acquisita scientia tanta ; ergo erat per se infusa. Verum nec haec etiam probatio concludit, quia scientia per accidens infusa sine dubio poterat sufficere, ut verificarentur ista loca. Sed ne longior sim, nulla prorsus auctoritas Scripturae, Patrum, aut Conciliorum sufficienter probat hanc conclusionem ; unde optime advertunt recentiores, quod qui eam negaret, non esset dignus censura aliqua, atque adeo satis temere Medinam quaest. 9. art. 6. oppositam sententiam damnasse temeritatis, praesertim, cum eam teneant tanti Doctores.

Probatur ulterius a Lugo ex S. Thoma quaest. 11. art. 2. quia Christus fuit comprehensor, hoc est, beatus quoad animam ; ergo habuit modum cognoscendi res talem, qualem habent animae beatae, tam conjunctae, quam separatae ; sed animae beatae cognoscunt res in genere proprio sine dependentia a phantasmatibus, sicut Angeli intelligunt, ergo et Christus habuit talem cognitionem ; sed illa non erat per accidens infusa, quandoquidem Christus non potuerit talem scientiam acquirere viribus naturalibus, ergo erat per se infusa. Verum haec ratio nihil probat efficaciter, non solum quia secundum principia Doctoris attribuentis dependentiam a phantasmatibus, quam habemus pro hoc statu, peccato originali, Christus naturaliter poterat cognoscere creaturas sine tali dependentia, sicut et Adamus cognovit pro statu innocentiae ; sed etiam, et multo magis, quia, ut ipse Lugo advertit, quamvis talis scientia concederetur Christo, nec eam posset ipse naturaliter acquirere, non tamen propterea deberet esse supernaturalis in substantia, quandoquidem talis naturaliter competeret Angelis et animabus separatis quod autem naturaliter ab ullo est acquisibile, non debet dici simpliciter, et per se infusum respectu ullius, sed tantum per accidens.

Propter hoc addit idem Lugo num. 7. ad confirmationem et explicationem majorem praedictae rationis quod Christus quandoquidem ex eo quod erat quoad animam comprehensor, habuerit modum intelligendi connaturalem animabus beatis, et praeterea gratiam habitualem constituentem ipsum in statu supernaturali, deberet habere operationes supernaturales independentes a sensibus ; ergo Christus debuit habere scientiam supernaturalem independentem a sensibus, et consequenter per se infusam. Confirmat hoc, quia in Christo et beatis debent poni aliqui actus supernaturales meritorii habentes proportionem cum praemio aliquo supernaturali, sibi aut aliis acquirendo, sed isti actus debent praesupponere cognitionem supernaturalem ; sed haec non potest esse sola visio beata, ergo aliqua alia, et consequenter in Christo est ponenda scientia supernaturalis in substantia praeter visionem beatam.

Haec est summa discursus istius auctoris, qui certe longior est quam pertinentior ad rem ; nam imprimis, quamvis Christus sit comprehensor quoad animam, et habeat propterea modum illum intelligendi independentem a phantasmatibus, tamen sine dubio habet etiam modum intelligendi ab iisdem dependentem, ut et beati homines secundum eumdem auctorem ; ergo si ex gratiahabituali oritur, quod Christus habeat operationes supernaturales competentes ipsi, quatenus agit independenter a corpore, etiam ex eadem sequetur quod habeat operationes supernaturales competentes ipsi, ut agit dependenter a corpore.

Deinde tam ponendae sunt in Christo et beatis hominibus operationes meritoriae supernaturales dependentes a corpore, quam independentes, et tam sufficiens erit visio beata ad utrasque, nisi magis videri possit esse sufficiens ad operationes meritorias independentes a corpore, quandoquidem cum ipsis majorem proportionem habeat, cum ipsa etiam sit a corpore independens, ut ille ; ergo ad probandam scientiam per se infusam inutiliter recurritur ad illas operationes independentes a corpore, quas habet. Confirmatur efficaciter, quia quamvis Christus non haberet tales operationes, sed quemadmodum miraculose factum est, ut non obstante comprehensione pateretur dolores et molestias corporales, ita etiam ligaretur in omnibus operationibus suis, excepta visione beata ad phantasmata, ut optime posset fieri, profecto asserenda esset scientia per se infusa non minus, quam si in omnibus istis operationibus esset independens a phantasmatibus et corpore ; ergo frustra ad probandam scientiam per se infusam recurritur ad illas operationes independentes a corpore. Deinde, quod asserit in confirmatione, non sufficere beatam visionem ad operationes supernaturales meritorias omnes, quas posset Christus habere, sive dependentes, sive independentes a corpore, sed necessariam esse aliam aliquam cognitionem supernaturalem, omnino falsum est ; sicut enim partialiter concurrit secundum ipsummet, ita quamvis nulla alia cognitio supernaturalis haberetur, operatio voluntatis possit esse sufficienter meritoria, si caetera requisita ad meritum adessent.

Probatur itaque conclusio aliter: non repugnat scientia per se infusa respectu aliquorum objectorum, et ex suppositione quod sit possibilis, quandoquidem esset perfectior quam acquisita, aut per accidens infusa, cederet sine dubio in majorem perfectionem Christi eam habere ; ergo attribuenda est illi, juxta illud vulgare pronuntiatum, quod debeamus tantum tribuere Christo dignitatis et perfectionis, quantum absque inconvenienti possumus.

Probatur secundo, quia est verisimile quod Christus cognoscit in proprio genere, et non per fidem, unionem hypostaticam, quam sua natura humana habuit ad Verbum, et etiam unionem hypostaticam esse possibilem inter naturas alias, et Patrem ac Spiritum sanctum ; sed haec non possunt cognosci clare aut distincte in proprio genere per cognitionem naturalem in substantia, cum alias Angelus posset illa cognoscere, quod communiter ab omnibus negatur ; ergo fuit infusa aliqua scientia per se Christo Domino.

Objicies pro adversariis, sufficit Christo scientia beata, et per accidens infusa ac acquisita ; ergo frustra ponitur scientia per se infusa. Respondeo primo distinguendo antecedens, quatenus absolute et simpliciter posset cognoscere omnia, quae cognoscit per illas duas, aut tres scientias, concedo ; quatenus cognosceret illa omnibus modis, quibus absque imperfectione et superfluitate posset ea cognoscere, nego antecedens. Itaque quemadmodum licet cognoscat omnia, quae cognoscit in Verbo, ponitur tamen praeterea in ipso de aliquibus objectis sic cognitis scientia acquisita, ab adversariis, ut cognoscat res in proprio genere. Similiter, quamvis poneretur in ipso scientia acquisita omnium rerum, quae cognoscit in proprio genere, tamen ut perfectius ea cognosceret in proprio genere, esset ponenda scientia per se infusa in ipso. Respondeo secundo, absolute negando antecedens, quia quandoquidem aliqua sunt, quae non cognoscit in proprio genere, per scientiam acquisitam, ut ea cognoscat in proprio genere, debet habere scientiam infusam per se ; qua enim ratione praeter scientiam beatam ponitur distincta scientia, ut cognoscantur aliqua in proprio genere ab ipso, eadem ratione debet poni scientia distincta a beata, ut cognoscat in proprio genere quaecumque sic sunt cognoscibilia, et ullo modo cognoscuntur ab ipso ; unde cum ad hoc non sufficiat scientia acquisita, aut per accidens infusa, debet poni scientia infusa per se.

Dico tertio, hanc scientiam per se infusam inditam fuisse Christo ab initio suae conceptionis, quantum ad habitum seu actum primum adaequatum ejus, et etiam quantum ad aliquos saltem actus. Haec est communis omnium, qui eam scientiam admittunt, et patet ex iisdem congruentiis a fortiori, ex quibus colligitur Angelis et Adamo ab instanti creationis communicatas fuisse perfectiones naturales sibi convenientes, et ex principiis quibus colligitur, quod Christus habuerit ab eo instanti visionem beatam, et modo breviter, quia non erat ratio cur differretur infusio istius scientiae, et eam ab initio infundi magis cedit in perfectionem Christi.

Dico quarto, Christum non habuisse scientiam per se infusam rerum naturalium omnium, quas cognoscebat in proprio genere. Haec est conformior Doctori quaestione praecedenti, eamque Scotistae communiter tenent, et a fortiori tenere debent adversarii praecedentis conclusionis. Eam etiam tenent Vasquez disput. 52. cap. 1. et Lugo disput. 20. section. 1. num. 9. contra Thomistas et recentiores communiter, quos citat et sequitur Suarez disput. 23. Probatur primo, quia nulla est necessitas, aut utilitas ponendi scientiam per se infusam in Christo de hac propositione speculativa: Omne totum est majus sua parte, aut de hac practica: Bonum est amandum, malum fugiendum: sed Christus cognovit hujusmodi propositiones in proprio genere, ergo non habet scientiam per se infusam de omnibus, quae cognoscit in proprio genere. Dices utilitatem scientiae infusae esse, ut cognoscat illas propositiones perfectius in proprio genere, quam cognosceret per scientiam acquisitam. Contra primo, quia sufficit ut cognoscat illas in genere proprio scientia perfectissima illis correspondente ; sed talis est scientia acquisita perfectissima, neque enim omni modo, quo possibile est res cognosci in proprio genere, debet eas cognoscere, alias deberet eas cognoscere per fidem, contra omnes, maxime in eorum sententia, qui putant scientiam et fidem posse simul esse de potentia absoluta respectu ejusdem objecti. Nec refert quod cognitio fidei sit imperfecta, quia non est imperfecta, nisi quatenus non est tam perfecta quam cognitio clara, sed etiam scientia acquisita est in hoc sensu imperfecta, quia non est tam perfecta quam scientia per se infusa.

Contra secundo, et sit etiam secunda probatio conclusionis, quia non videtur quod objectum finitum, mere naturalis ordinis secundum quod non dicit ordinem actualem aut aptitudinalem ad aliquod infinitum, possit habere ullam intelligibilitatem, cui non possit sufficientissime et adaequate correspondere intellectio aliqua finita naturalis ordinis tam extensive quam intensive ; ergo non potest dari aliqua intellectio finita supernaturalis istius objecti, et consequenter non potest dari intellectio per se infusa ipsi correspondens tanquam objecto adaequato et primario. Probatur consequentia, quia si daretur talis cognitio, non esset cognitio ulla finita, et naturalis ordinis intensive et extensive illi adaequata.

Ex hac ratione, quae mihi est potissimum fundamentum hujus conclusionis, patet vis impugnationis, qua utitur Scotus quaest. praeced. contra D. Thomam, num. 2. quando dicit quod si cognosceret omnia in genere proprio per scientiam infusam, et quod hoc non obstante cognosceret aliqua ex illis per scientiam acquisitam, ut asserit S. Thomas, sequeretur primo quod duo accidentia ejusdem speciei essent in eodem subjecto contra S. Thomam. Secundo, quod duo accidentia perfecta ejusdem speciei essent simul in eodem subjecto, contra omnes ;

quamvis enim aliqui non putent inconveniens esse admittere duo accidentia imperfecta ejusdem rationis in eodem subjecto, ut duos gradus intensionis homogeneos, tamen omnes fatentur esse inconveniens admittere duo accidentia perfecta ejusdem rationis, ut duos actus fidei naturalis de eodem objecto materiali et formali, aut duos actus fidei supernaturalis.

Circa quas sequelas duas, quae videntur multis frivolae, et saltem difficiles, advertendum est, quod Doctor non intulerit illas ex eo quod Christus haberet scientiam infusam per se, et scientiam acquisitam ac infusam per accidens, sed ex eo quod Christus cognosceret omnia per scientiam infusam ut facile patet cuilibet ex ipsomet textu Doctoris ; supposito autem hoc, et praeterea quod non possit dari scientia per se infusa, quod jam pro. bavimus de aliquibus rebus, quas cognoscit Christus per scientiam acquisitam, sequuntur manifeste duo illa, quae intulit Scotus contra D. Thomam, quia scientia infusa, qua cognosceret, secundum S. Thomam, omne totum esse majus sua parte, esset ejusdem rationis cum scientia acquisita, qua id cognosceret, et utraque scientia esset accidens perfectum, nec discriminarentur ex alio capite ullo, quam quod una infunderetur a Deo, et altera acquireretur ; hoc autem non sufficit ad distinctionem specificam, ut optime Scotus, quia alias Adamus formatus a Deo, et alii homines propagati et generati ab Adamo, essent distinctae speciei, sicut et calor, qui a solo Deo produceretur a calore producto ab igne, quod est absurdum.

Quamvis autem illud, quod esset natum a solo Deo produci, esset distinctae speciei necessario ab eo, quod non esset ita natum produci ; tamen scientia infusa Christi respiciens objectum finitum naturale, quandoquidem, ut diximus, esset ejusdem rationis cum scientia acquisita, non posset id postulare, et consequenter si infunderetur per accidens, non per se id fieret.

Objicies primo: Non implicat actum naturalem, et supernaturalem in substantia terminari ad idem objectum formale et materiale potest enim quis ob revelationem divinam credere fide humana et fide divina, quod canis Tobiae habuit caudam, ut suppono jam cum veriori sententia ; ergo potest Christus de objectis quibuscumque naturalibus habere scientiam infusam. Respondeo distinguendo antecedens, quando in illo objecto formali aut materiali includitur aliqua ratio supernaturalis, aut infinita, quae cognoscitur, concedo ; quando non, nego. ltaque non potest cognosci, quod canis Tobiae habuerit caudam ob revelationem creaturae ullius praecise, actu supernaturali in substantia, licet tali actu possit credi eadem veritas ob revelationem divinam.

Dices, Deus cognoscit veritates creatas motiva creata, ut omne totum esse majus sua parte, ob intrinsecam connexionem istorum terminorum, et quidem actu infinito et supernaturali, qui, ut terminatur praecise ad illam veritatem eam cognoscendo, non terminatur ad aliquod objectum motivum. aut terminativum supernaturale, aut infinitum: ergo potest dari actus supernaturalis terminatus ad objectum, non dicens ullum ordinem ad supernaturale, aut infinitum. Respondeo primo, antecedens esse valde incertum, et meo judicio minus probabile, quia essentia divina est adaequatum objectum motivum divini intellectus, etiam in ordine ad quaecumque cognoscibilia cognoscenda; unde non potest vere considerari quod aliquid cognoscatur a Deo, nisi ad quod cognoscendum movetur ab essentia divina, atque adeo non potest actus ejus, ut terminatur ad quodcumque objectum, praescindere ab ordine ad essentiam divinam, sed quidquid sit de hoc, de quo in materia de scientia Dei:

Respondeo secundo, supposito, et dato quod cognoscat Deus res naturales in seipsis secundum omnem rationem, secundum quam in seipsis sunt cognoscibiles, distinguendo antecedens pro secunda parte, actu inlinito formaliter, ut terminatur ad illa objecta, nego ; realiter et identice, concedo, et nego consequentiam. Itaque, si consideremus actum intellectus divini, ut terminatur praecise ad hanc veritatem : Omne totum est majus sua parte, ob veritatem intrinsecam hujus propositionis, quam habet ex suis terminis, et praescindamus illum actum ab omni respectu ad ulla alia objecta, negari debet esse infinitus formaliter, licet sit realiter infinitus ; et negari debet etiam quod ut sic formaliter infinities superet actum quemcumque creatum, qui possit haberi de eodem objecto, quia objectum creatum, ut praescindit a respectibus ad alia objecta, quemadmodum in se est finitum essentialiter, ita habet intelligibilitatem finitam tantum, et consequenter in se nequit cognosci, ut sic actu, qui ut formaliter tendit in ipsum, sit infinitus.

Quae doctrina est valde advertenda,

et deservire potest ad ostendendum quomodo possit creatura comprehendere aliam creaturam secundum aliquam rationem, quamvis possit dari perfectior cognitio istius creaturae comprehensae quam creatura illa comprehendens habet ; de quo in materia de visione, dum tractatur de incomprehensibilitate Dei, agitur.

Illud porro hic breviter insinuandum eos auctores, qui concedunt de objecto finito naturalis ordinis quocumque, non implicari scientiam per se infusam simul cum acquisita, omnino debere eam Christo concedere, cum cederet in majorem perfectionem ejus. Hoc autem supposito inutiliter prorsus multiplicant folia in examinando, quodnam sit objectum scientiae per se infusae Christi, cum uno verbo rem totam possint resolvere, dicendo quod omne intelligibile sit objectum ejus, praeter ipsum Deum, saltem, ut est cognoscibilis distincte, quam limitationem pono, quia fortassis non concedent Christo scientiam per se infusam de ipso Deo ut sic cognoscibilis est, distinctam a beata, quamquam revera difficulter possint assignare repugnantiam ejus aut superfluitatem.

Objicies secundo pro Thomistis ; poterat Deus infundere species universales Christo Domino instar specierum Angelicarum, quarum una mediante posset cognoscere multas species rerum simul, ut hominem, verbi gratia, et lapidem et lignum, quas non posset cognoscere per species acquisitas, ergo de facto communicavit illi tales species ; sed scientia habita de illis rebus esset scientia per se infusa, quandoquidem ad eam concurrerent species per se infusae ; ergo de rebus materialibus etiam, ut non dicant ordinem ad supernaturalia, potest dan scientia per se infusa, et de facto datur.

Scotistae communiter et bene, negant species illas universales tam Angelis quam Christo ; et sane quidquid sit de rei veritate, sine dubio res est valde difficilis, ac ad minus dubia ; unde probare scientiam infusam Christi hoc medio, est probare incertum per aeque incertum.

Vasquez admisso antecedenti, negaret tamen subsumptum de scientia per se infusa, quae esset supernaturalis in substantia, de qua loquimur, et merito quidem, quia quandoquidem istae species essent ejusdem naturae et speciei cum speciebus Angelicis ; et hae sunt naturales in substantia secundum adversarios, utpote debitae ipsis naturaliter, illae nullo modo possunt esse supernaturales in substantia, quamvis essent supernaturales quoad modum.

Sed quidquid sit de possibilitate aut supernaturalitate istarum specierum, responderi posset negando, quod de facto Christo sint communicatae, quia sequeretur quod non haberet aliam scientiam acquisitam, aut per accidens infusam earumdem rerum. Nam illa species universalis, non perfectius repraesentaret leonem, nec alio modo, quam ipsamet species leonis perfectissima, quae non esset universalis ; unde cognitio habita de eo mediante specie particulari acquisita vel acquisibili ipsius leonis, esset ejusdem omnino rationis, cum cognitione de eodem habita mediante specie universali ; nec esset assignabilis ulla differentia magis, quam quae intercedit inter calorem productum a Sole, qui est causa universalis, et igne, qui est causa particularis ; unde cum cognitione habita mediante illa specie . universali non esset compatibilis cognitio habita mediante specie particulari, et consequenter species illa universalis, quatenus extenderet se ad leonem, esset incompatibilis connaturaliter cum specie particulari leonis, atque adeo alterutra omnino esset superflua.

Respondeo ultimo, quamvis darentur illae species universales in Christo, essentque supernaturales in substantia, tamen cognitiones, quae iis mediantibus haberentur de singulis objectis creatis, non esse supernaturales in substantia, quia essent ejusdem omnino rationis cum cognitionibus habitis per species acquisitas eorumdem objectorum. Nec refert quod procederent ab illis speciebus in substantia supernaturalibus, quia procederent ab illis per accidens, et non per se. Dices, non possent istae species esse supernaturales in substantia, nisi cognitiones ab iis procedentes essent tales ; ergo si admittamus eas species esse supernaturales, debemus etiam admittere cognitiones esse tales. Respondeo negando antecedens, quia supernaturalitas istarum specierum colligenda esset non ex supernaturalitate objecti, nec ex supernaturalitate cognitionum, sed ex eo quod quaelibet ex illis esset nata plura objecta repraesentare, sive successive, sive simul quam ulla species acquisita posset facere ; haec autem supernaturalitas, quamvis daretur, non argueret supernaturalitatem cognitionis, nisi cognitio terminaretur ad plura objecta, quam ulla cognitio una habita per species acquisitas posset repraesentare ; quod si sic terminaretur, eodem modo admittendum esset cognitionem illam supernaturalem,quo ad mitteretur ipsa species esse talis. Nec hoc esset contra nos, quia loquimur hic praecise et principaliter de cognitione, quae esset supernaturalis ut tenderet in unum objectum, non quae esset supernaturalis ex eo quod posset plura objecta attingere.

Dico quinto, cognitiones Christi independentes a corpore, et similes illis, quas habent animae separatae de objectis mere naturalibus, non fuisse per se infusas, nec quoad substantiam, nec quoad modum. Et idem dicendum est de cognitionibus tam abstractivis quam intuitivis in genere proprio, quas habuit de virtutibus supernaturalibus, et existentia Christi in Eucharistia. Haec quoad primam partem, et secundam est conformis principiis Scoti, ut supra insinuav i, attribuentis ligationem ad phantasmata peccato ; videtur autem esse contra Thomistas et recentiores communiter, licet Vasquez eam teneat quoad primam partem, et Lugo etiam. Probatur quoad partem illam, quia illae cognitiones in animabus separatis non sunt supernaturales in substantia: ergo nec in Christo. Probatur quoad secundam partem, quia intellectus ex se non obstante conjunctione cum corpore, habet producere connaturaliter tales cognitiones, et quod pro hoc statu non producat, oritur ex impedimento libero voluntatis divinae non concurrentis ; ergo ablato illo impedimento, nec quoad modum, nec quoad substantiam, tales operationes essent supernaturales intellectui, sed illud impedimentum non erat respectu Christi, nec ablatio ejus est supernaturalis ullo modo respectu ipsius, sed omnino tam connaturalis, quam quicumque ordinarius concursus Dei est ipsi connaturalis, quia nec habuit peccatum originale, nec debuit ullo modo illud habere ; unde poni tale impedimentum esse potius supernaturale, sicut negatio concursus ad intelligendum ullo modo esset supernaturalis et miraculosa.

Quod autem intellectus ex se non obstante conjunctione ad corpus habet vim intelligendi independentem a corpore, probatur, tum quia nihil impedit, tum quia conjunctus corpori glorioso habet illam virtutem, et conjunctus etiam corpori pro statu innocente, tum quia revera quod de facto ita non intelligat, optime potest attribui peccato originali, tanquam effectus unus ex ejus effectibus. Nec refert quod fortassis Aristoteles putaverit talem dependentiam fuisse naturalem, quia ille, cum ignoraret mysteria fidei, ac inter caetera peccatum originale, effectusque ejus, haberetque experientiam de actuali dependentia intellectus sui et aliorum a phantasmatibus, facile poterat decipi tribuendo illum effectum naturae, quamvis revera esset adscribendus peccato.

Tertia etiam pars conclusionis, quae est de cognitionibus virtutum supernaturalium, debet esse omnium Scotistarum, eorumque qui dicunt talia mysteria posse naturaliter cognosci, dum actu existunt, ab Angelis et animabus separatis, contra recentiores communiter et Thomistas, qui id negant. Probatur autem conclusio, supposito isto principio, cujus examen relinquo pro materia de Angelis in disputatione de eorum intellectu, quia quidquid naturaliter cognosci potest ab Angelo aut anima separata, potest sic cognosci naturaliter a Christo ; sed ex suppositione, quod possit illa entia cognoscere cognitione naturali distincta et intuitiva, non est magis possibilis cognitio per se infusa et supernaturalis de ipsis in proprio genere, quam de objectis mere naturalibus ; quod vel maxime confirmatur, quia illa entia non dicuntur supernaturalia, nec distinguuntur a naturalibus, per hoc quod illa non possint cognosci naturaliter tam perfecte quam naturalia entia ; sed per hoc quod non possint produci nisi a causa supernaturali, et quod non debeantur naturae, ergo non potest illa entia cognoscere scientia per se infusa, magis quam entia naturalia. Hinc patet scientiam supernaturalem, et per se infusam Christi non habere pro objecto adaequate ens supernaturale, ut sic, quandoquidem non se extendat ad omne ens supernaturale secundum quamcumque rationem supernaturalem. Difficultates autem quae contra hanc conclusionem particulariter objici possunt, quia pendent a cognoscibilitate naturali talium entium, referendae sunt ad materiam de Angelis, ubi per se de hoc agitur. Dices, quamvis possent cognosci illa entia cognitione naturali in seipsis, adhuc tamen possent cognosci cognitione supernaturali; ergo non sequitur haec conclusio, ut supponimus ex illo principio, quod spectat ad materiam de Angelis. Respondeo distinguendo antecedens, si haberent aliquam rationem particularem, ob quam non sufficeret cognitio naturalis, nec esset ipsis adaequata, concedo ; si non haberent, nego. Per hoc autem praecise quod sint supernaturalia, non habent talem rationem, nisi ut subsunt rationi supernaturali infinitae, aut ut dicunt ordinem ad talem.

Dico sexto : Christum cognovisse futura in seipsis cognitione tali, quoad naturalitatem vel supernaturalitatem, quali cognoscit illa actu existentia, si tamen ullo modo cognoscit illa in seipsis. Ut intelligatur haec conclusio, advertendum quod Christus poterat videre futura in essentia divina, non minus quam existentia, ut omnes fatentur, ex eo quod in hoc nulla sit repugnantia. Deinde poterat videre eadem futura propter revelationem divinam, quae ipsi esset evidens, quamvis enim de facto videatur mihi superfluum tribuere Christo aut Beatis ullam revelationem de rebus, praeter manifestationem earum rerum in Verbo, tamen sine dubio non implicat quod Deus revelet ipsis aliqua, et quod ipsi propter istam revelationem cognoscant ista esse prout revelantur. An autem cognitio,quam haberet Christus aut Beati de istis rebus sic revelatis sit cognitio fidei, necne, spectat ad materiam de fide,et forte ad quaestionem de nomine ; et mihi magis placet quod esset cognitio fidei, quamvis multo perfectior quam cognitiones fidei divinae, quas nos habemus pro hoc statu propter evidentiam revelationis. De his autem duabus cognitionibus futurorum non dubitatur quin sint supernaturales in substantia ; sed de alia, quae haberetur de rebus ipsis futuris in seipsis sine medio extrinseco, qualis cognitio, quia supponitur eam non repugnare Christo, communiter conceditur ipsi, et de ea hic agitur.

Hoc supposito, probatur conclusio, quia non videtur quod possit cognoscere futura in seipsis, nisi per tales species et principia, per quae cognosceret illa, si actu existerent; ergo cognitio, quam habet de ipsis, ut futuris,

talis erit quantum ad naturalitatem aut supernaturalitatem in substantia, qualis erit cognitio, quam haberet de ipsis ut actu existentibus.

Confirmatur primo, quia si Deus communicaret alicui hodie eas ipsas species, quibus actu determinaretur cras ad cognoscendum quod aliqua substantia existeret actu, is hodie cognosceret quod illa substantia existeret cras, quia illae species determinarent ad cognitionem existentiae pro duratione sibi correspondenti, qualis esset duratio crastina.

Confirmatur secundo, quia per species acquisitas jam, sive illas, quibus cognosco jam rem aliquam existere, sive alias aliquas ad illas sequentes, possum cognoscere cras quod res illa jam extiterit ; ergo si Deus tales species heri communicaret, possem cognoscere heri quod res illa existeret hodie.

Probatur consequentia, quia non est magis difficile quod per species hodie acquisitas coguoscat quis cras quod res hodie extiterit, quam quod per eamdem si heri infunderentur, cognoscerem heri quod res hodie existeret. Et haec ipsa ratio aliqualiter probat cognitionem de rebus futuris esse possibilem, quamvis ego hic abstraham ab hoc, id supponendo potius quam probando, unde dixi in conclusione, si tamen possunt futura in seipsis cognosci absque revelatione.

Dico septimo: Christus habet scientiam per se infusam de Deo secundum quamcumque rationem objectivam, secundum quam scit ipsum cognitione acquisita, sive dependenter a sensibus, sive independenter a sensibus. Haec est omnium, qui admittunt cognitionem supernaturalem et naturalem posse habere idem objectum motivum et terminativum ; et patet,quia in Deo reperitur cognoscibilitas infinita, et in creaturis, ut ordinantur ad Deum, et consequenter non videtur quod ulla cognitio, naturalis ordinis possit esse tam perfecta, quin possit Deus cognitionem aliquam supernaturalem in proprio genere communicare, qua possit cognosci sub eadem ratione terminativa et motiva: sed cognitio supernaturalis, qua cognosceretur, ut cognoscitur cognitione naturali, non potest esse visio intuitiva ; ergo aliqua alia, et consequenter Christus habet scientiam infusam de Deo sub istis rationibus, sub quibus scit ipsum cognitione acquisita.

Dico octavo, non requiri ad scientiam per se infusam species per se infusas, sed species acquisitas, aut per accidens infusas posse sufficere, sive ista scientia daretur de objecto supernaturali sive naturali. Haec est conformis Doctori asserenti entia supernaturalia aliqua posse cognosci naturaliter, et quantum ad illa entia est contra communem Thomistarum, qui id negant quantum autem ad objecta naturalia est contra Suarem disput. 29. sect. 1. sed eam sequitur Vasquez disput., 52. nec dissentit Lugo supra sect. 5. quamvis de facto dicat speciem, qua Christus utebatur, fuisse supernaturalem in substantia. Probatur prima pars, quia si requirerentur necessario tales, maxime, quia non posset scientia esse per se infusa sine illis, vel quia non possent ista entia proponi objective sine illis ; sed utrumque est falsum, nam esset su ; pernaturalis propter habitum physicum supernaturalem, qui requiritur ex parte potentiae, et possent proponi objective per species illas, quibus cognoscerentur naturaliter.

Confirmatur, quia de facto actus fidei est supernaturalis in substantia, nec tamen requirit species per se infusas ; ergo illa scientia, quam haberet Christus, aut alius de illis objectis posset esse supernaturalis in substantia, quamvis non haberetur mediantibus speciebus supernaturalibus.

Probatur secunda pars, quia si entia supernaturalia possint cognosci scientia infusa per naturales species, sine dubio multo magis poterant sic cognosci entia naturalia, supponendo quod haec possint cognosci ullo modo scientia per se infusa, de quo hic non est curandum.

Objicies contra primam partem, qua dicimus entia supernaturalia posse cognosci per speciem naturalem, quaecumque species talium entium, praesupponit illamet entia supernaturalia ; ergo erit supernaturalis aliquo modo. Respondeo, si per supernaturale intelligis, quod quomodocumque praesupponit supernaturale, concedo ; sed nos hic non negamus species quascumque entium supernaturalium causatas ab ipsis esse sic supernaturales, nec talis supernaturalitas impedit quominus species simpliciter posset dici naturalis ; nam alias nullae creaturae possent dici naturales simpliciter quandoquidem omnes praesupponunt Deum, qui est supernaturalis. Capimus igitur hic species supernaturales pro illis speciebus, quae non sunt nata produci naturaliter a suis objectis ex suppositione existentiae objectorum, aut quae non possunt acquiri virtute intellectus creati, nec connaturaliter debentur illi, etiam ex suppositione existentiae objecti.

Porro ratio, qua movetur Lugo ad existimandum, quod de facto Christus noverit entia naturalia per speciem supernaturalem, nullo modo urget ; haec autem est ratio ejus, quia licet, inquit, de singulis possibilibus possent esse species naturales, non tamen de omnibus, quia deberent esse infinitae species ; nec enim unica species naturalis posset dari respectu omnium, cum non deberetur naturae, quandoquidem species quidditativa supponat existentiam objecti, et omnes res possibiles nequeant supponi existentes.

Sed contra hanc rationem facit, quod supponat plura incerta ; primo, Christum non posse habere infinitas simul species ; secundo, dari infinitas rerum species ; tertio, Christum de facto habere actu species omnium rerum possibilium, si illae res sint infinitae, et repugnet ipsum habere infinitas species. Verum his omissis secundo contra eamdem facit, quod contradictionem involvat ;nam quaero, quando dicit quod de facto Christus, si videt possibilia omnia, videt ipsa per speciem infusam : an per unam, vel plures id faciat ; si per unam, certe tam implicat, nisi magis implicet, dari unam speciem, quae possit repraesentare infinitas naturas distinctas specie, quam dari infinitas species repraesentativas earum, et praeterea tam implicat speciem supernaturalem quam naturalem habere illam virtutem, unde non ex eo impugnaretur, qui diceret speciem naturalem unam repraesentare infinita talia, quod illa species esset supernaturalis, sed ex eo quod esset infinita, tam autem repugnat infinitas speciei supernaturali creatae quam naturali. Si per plures species ; ergo dabuntur infinitae species supernaturales, quia quantumvis multae assignarentur, si per quamlibet sola finita objecta repraesentarentur, per omnes simul etiam sola finita videri deberent, ut patet ; ergo ut viderentur infinita per plures species, deberent illae plures species esse infinitae numero, aut multitudine.

Tertio, facit contra eamdem rationem quod dicat speciem esse supernaturalem, quae producitur non praesupposito subjecto ; sed hoc est falsum, si loquatur de specie per se infusa et supernaturali quoad substantiam, de qua hic loquimur praecipue, quia talem speciem posset Deus producere non existente, aut praesupposito subjecto, qualem posset ipsum objectum causare, per quam videretur objectum distincte, aut saltem qualem Deus produceret eo existente ; sed talis species esset naturalis in substantia, ergo etiam et species, quae produceretur absente objecto.

Dico nono : De quocumque objecto posset haberi scientia per se infusa, de eodem posse haberi species per se infusas. Haec videtur esse communis, et est conformis sine dubio principiis Doctoris. Probatur autem efficaciter, quia ut supra dixi, omne objectum cognoscibile scientia per se infusa habet intelligibilitatem infinitam, atque adeo non videtur quod ulla species naturaliter acquisibilis de illo possit ita adaequare intelligibilitatem ejus, quin possit dari species supernaturalis, quae possit perfectius ipsum repraesentare ; ergo potest talis species communicari, et consequenter de quocumque objecto cognoscibili per scientiam per se infusam potest dari species per se infusa.

Dico decimo: Ad scientiam per se infusam ultra speciem quamcumque requiri aliquam qualitatem Physicam ex parte intellectus, sive concursum particularem Dei supplentem defectum talis qualitatis ; nec posse intellectum cum quavis specie et concursu universali Dei habere talem scientiam. Haec est communior Theologorum omnium, qui tenent indigentiam luminis gloriae ad visionem beatificam, ipsumque non habere rationem speciei impressae tantum, et est expresse Suarii disputat. 29. sed. 2. et Lugo disputat. 20. sect. 4. contra Vasquem disput. 54. cap. 2. Probatur autem ratione communi, tum, quia non potest intellectus producere visionem beatam absque lumine gloriae se tenente ex parte potentiae, ut modo suppono. Eadem autem est ratio de visione illa, ac de quocumque actu supernaturali in substantia ; tum quia intellectus in ordine ad actus supernaturales in substantia non habet virtutem Physicam completam ex parte sua, ut patet ex exigentia habituum supernaturalium in substantia. Confirmatur, quia si objectum ex seipso sine interventu speciei esset natum concurrere cum intellectu, ut fit de facto in sententia eorum, qui negant species intelligibiles respectu objectorum praesentium, tum esset differentia talis inter objecta aliqua, ut quaedam sic essent proportionata, ut possent movere potentiam non elevatam supernaturaliter, quaedam non possent: ergo in tali casu requireretur aliquid supernaturale ex parte potentiae, quae de se respectu talium objectorum non esset sufficienter proportionata, sed tantam habet improportionem ad concurrendum de facto cum specie supernaturali, quantam haberet tum cum objecto tali ergo de facto ultra speciem supernaturalem requiritur alia qualitas ex parte potentiae.

Adverte autem non ideo requiri hujusmodi principium ex parte potentiae secundum aliquos saltem, quod alias cognitio non esset supernaturalis ; nam eo ipso quo esset cognitio habita mediante concursu speciei supernaturalis in substantia, non minus esset cognitio illa supernaturalis in substantia quam cognitio, quae habetur mediante solo principio supernaturali se tenente ex parte potentiae, verbi gratia, habitu fidei, est supernaturalis in substantia ; quandoquidem ratio supernaturalitatis in utraque cognitione sit aequalis, nimirum quod utraque dependeret a principio supernaturali parliali ; requiritur ergo illud principium ex parte potentiae, quia haec ex se esset improportionata ad concurrendum cum istis speciebus ad cognitionem supernaturalem in substantia.

Verum haec doctrina patitur aliquam difficultatem, in sententia praesertim Scotistarum, nam si concursus cujusvis entitatis supernaturalis ad aliquem effectum esset sufficiens, ut ille effectus diceretur supernaturalis, sequeretur quod entitates supernaturales Fidei, Spei et Charitatis non possent intuitive naturaliter cognosci, quia quandoquidem ipsaemet concurrent ad sui cognitionem, sequeretur quod illa cognitio esset supernaturalis in substantia, si vera esset praedicta doctrina. Verum quantum ad hoc difficultas tota, meo judicio, magna saltem ex parte, videtur mihi esse de nomine, ut autem resolvatur :

Dicendum primo, si per effectum supernaturalem in substantia nihil aliud requiritur, quam quod sit enti-

. tas dependens per se a causa aliqua supernaturali in substantia, quod tam cognitio, quae haberetur a solo intellectu et specie supernaturali in substantia, quam etiam cognitiones, intuitivae saltem, quorumcumque entium supernaturalium in substantia essent supernaturales in substantia; nec hoc esset contra resolutionem Scotistarum de cognoscibilitate naturali entium supernaturalium, neque enim possunt, aut volunt Scotistae negare, quin cognitio quam haberet Angelus et intellectus separatus humanus de illis rebus, esset cognitio supernaturalis in substantia in hoc sensu ; sed vocant eam cognitionem naturalem, quia ex suppositione productionis talium entium supernaturalium deberetur tam connaturaliter Angelo cognitio earum rerum, quam quarumcumque aliarum ; aut quia istae entitates sunt tam determinatae ex se ad producendum cum intellectu Angelico et separato cognitionem sui, quando debite applicantur, quam ullae aliae res. . Dicendum secundo : Si per effectum, aut entitatem supernaturalem in substantia intelligatur ille effectus, quem intellectus sine elevatione particulari ex parte sui, aut aliquo concursu speciali Dei supplente defectum principii sic elevantis nequit producere, tum nec cognitionem mediante concursu speciei supernaturalis in substantia, et solius intellectus esse supernaturalem in substantia, nec consequenter cognitiones habituum Theologicorum esse sic supernaturales, et hoc est quod intendunt Scotistae, dum asserunt quod non sint tales ; et hinc constat quod cognitio, quae haberetur de objectis supernaturalibus per species supernaturales solas,

non esset supernaturalis in hoc sensu.

Dicendum tertio, dari aliquam disparitatem inter cognitionem, quae haberetur mediante specie supernaturali alicujus objecti, et eam,quae haberetur de entitate alia supernaturali, verbi gratia, de habitibus supernaturalibus, ut illa posset esse, ac vocari cognitio supernaturalis, ac per se infusa, quamvis haec non diceretur esse talis, sed acquisita ac naturalis in substantia.

Disparitas autem consistit in hoc, quod cognitio habita de aliqua re mediante specie supernaturali illius rei, sit cognitio habita mediante auxilio supernaturali dato et requisito in ordine ad ipsam cognitionem ; per cognitionem autem aut effectum supernaturalem in substantia productum a causa secunda, intelligimus illum, qui sine auxilio tali nequit produci ; hac enim ratione supernaturales vocamus actus Fidei, Spei et Charitatis supernaturalis, quamvis revera ex suppositione istorum habituum tam naturaliter procedant, quam alii actus intellectus et voluntatis, qui naturales vocantur quod procedant sine tali auxilio. At cognitio, quae procederet ab intellectu et habitibus supernaturalibus aut visione beatifica objective concurrentibus, quaeque esset cognitio, qua ipsimet habitus illi, et visio illa cognosceretur, non esset vocanda supernaturalis, quia licet esset de entitate supernaturali, et mediante concursu talis entitatis, non tamen esset cognitio habita mediante auxilio supernaturali dato in ordine ad ipsammet cognitionem ; quamvis enim isti habitus essent revera auxilia supernaturalia, non tamen in ordine ad illam cognitionem sunt, aut dicuntur talia,

sed in ordine ad suos proprios actus, Fidei scilicet, aut Spei aut Charitatis.

Quod si isti habitus et visio non possent cognosci nisi mediante specie, tum vel illa species esset naturaliter ab ipsismet producibilis, sicut species aliorum objectorum, vel non esset. Si primum diceretur (ut dicendum esset Scotistis) tum cognitio, quae haberetur de ipsis mediante illa specie, esset dicenda proprie naturalis in substantia, quia ipsamet species esset sic naturalis, et consequenter cognitio ad eam sequens non esset effectus habitus mediante auxilio supernaturali. Si vero species non esset naturaliter ab ipsismet, nec ab ullis causis secundis producibilis, nec connaturaliter debita intellectio (prout deberent de ea philosophari Thomistae et recentiores negantes illos habitus esse naturaliter cognoscibiles), tum cognitio esset supernaturalis in substantia non minus, quam ipsa visio beatifica, aut actus supernaturales Fidei, Spei et Charitatis. Quare ut probarent Thomistae suam illam sententiam, deberent ostendere quod illi habitus non essent seipsis nati determinare intellectum ad cognitionem sui, et praeterea quod non essent nati producere speciem sui connaturaliter sicut alia objecta ; et denique si species esset producenda a Deo solo, oporteret eos ostendere quod non deberetur connaturaliter ejus productio intellectui Angelico et separato, tam bene quam aliarum rerum naturalium species a solo Deo, secundum Thomistas, producibiles, quae tamen species non dicuntur supernaturales a Thomistis ex eo quod connaturaliter debeantur Angelis. Uno verbo, ut probarent Thomistae quod cognitio, quam haberet Angelus de habitibus supernaturalibus esset supernaturalis, deberent probare quod ad illam requireretur vel species supernaturalis, vel aliquod aliud auxilium supernaturale; nam in hoc solo sensu asseritur illa cognitio a Scotistis esse naturalis, et non supernaturalis, quia scilicet non indiget auxilio supernaturali, quod pro intellectione veri status istius controversiae valde advertendum est, et plurimum conducens.

Ex his autem ulterius deduci potest ratio distinctionis satis frequentis in hac materia, nimirum quod illi habitus supernaturales sint supernaturales in esse rei, non vero in esse objecti ; cujus sensus est, quod quamvis secundum se physice et realiter considerati sint supernaturales, utpote a solo Deo producibiles, et non debiti connaturaliter ulli substantiae, tamen considerati ut habent virtutem motivam aut terminativam cognitionis, quae de ipsis haberetur, non sint supernaturales. quia scilicet, ut sic essent supernaturales, deberet requiri aliquod aliud auxilium supernaturale, ut haberetur cognitio de illis. Et sane, si ipse Deus quantumvis magis sit supernaturalis, quam isti habitus, posset videri absque aliquo auxilio, profecto visio ipsius non esset supernaturalis in substantia, proprie loquendo, nec ipsemet esset supernaturalis in esse objecti, quamvis esset supernaturalis in quibusvis aliis considerationibus. Et haec modo sufficiant de hac quaestione.