MEMBRUM II.

Quis vel qualis numerus sit in divinis personis ?

Secundo quaeritur, Quis vel qualis numerus sit in divinis personis?

Et quaeritur, Quis numerus numerans ?

1. Videtur autem per Augustinum, quod relatio est numerus numerans in divinis. Dicit enim: " In relatione personarum numerus cernitur, in divinitate naturae quid unum sit, apprehenditur. "

2. Adhuc, Hoc videtur per rationem: Sicut enim in re divisione continui numeramus, et quoties unum nutum ad divisionem facimus, tantum numerum esse dicimus: sic videtur secundum analogiam esse in divinis. In his enim distinguens per modum dividentis est. Unde quoties nutum ad distinguens in esse personali facimus, tantum numerum personarum esse dicimus. Oppositione autem relationis nutum facimus ad distinctionem in esse personali. Ergo oppositione relationis numeramus: et sic videtur numerans esse proprietas personalis sive relatio.

3. Adhuc, In divinis personis, sicut in praehabito membro quaestionis probatum est, non potest esse numerus per distinguens ad intus, sed per id quod ponit oppositionem ad extra. Nihil autem ponit talem oppositionem nisi personalis proprietas, sive relatio. Ergo nihil ponit numerum in divinis, nisi personalis proprietas per oppositionem quam habet ad correlativum.

In contrarium hujus est,

1. Quod dicit Boetius in libro de Trinitate, quod " relatio nihil addit ad esse relativi. " In. omni autem numero quo numeramus, unum addit alteri. Ergo re- latio non potest esse numerus quo numeramus in divinis,

2, Adhuc, Ex cujus unitatibus aggregatio non provenit, non ponit in numerum: ex unitatibus relationum nulla congesta provenit pluralitas vel aggregatio: ergo relationibus non numeramus in divinis. Prima pars patet per se, et per numeri definitionem. Secunda probatur in exemplo. Punctum, enim per hoc quod principium est a quo fluit linea, et per hoc quod est finis ad quem linea terminatur, et per hoc quod est medium in quo copulantur duae lineae, nullam congestam facit aggregationem vel pluralitatem, sed remanet unum et idem. Si autem relatio hoc haberet per se, quod numerum poneret, tunc ubique haberet: et si ubique non habet, nusquam habet: relatione ergo numerus fieri non potest in divinis.

Ulterius ex hoc videtur, quod non numerus realis, sed rationis solum sit in divinis.

1. Dicit enim Joannes Damascenus, quod " in creaturis commune consideratur ratione, hypostases autem re. " In divinis autem e converso est, quod in divinis commune consideratur re, hypostases autem ratione. Sed quo considerantur differre hypostases, eo numerantur et in numerum ponuntur: ratione considerantur differre: ergo ratione in numerum ponuntur.

2. Adhuc, Punctum per hoc quod est principium, medium, et finis, non differt re, sed ratione tantum: ergo relatio differentiam non. facit, nisi rationis, et non rei. Et sic a simili, in divinis inter Patrem et Filium et Spiritum sanctum non erit differentia nisi rationis tantum: et per consequens nec numerus nisi rationis: quia differentia est causa numeri, ut dicit Damascenus.

3. Adhuc, Cum dico, Pater est Deus, Filius est Deus, Spiritus sanctus est Deus, non constituo numerum realem: quia hi tres sunt una res, quae est Deus:

sicut enim Pater est Deus, ita paternitas est Deus: et sicut Filius Deus, ita filiatio Deus: et sicut Spiritus sanctus Deus, ita spiratio Deus: nihil enim hic est actum in aliquam pluralitatem ex repetitione istorum. Videtur ergo, quod repetitio istorum non faciat nisi pluralitatem rationis, et non rei alicujus.

4. Adhuc, Si aliquis dicat, quod propter ordinem naturae in relatione originis est ibi numerus rei, et non rationis tantum. Videtur hoc non esse verum. In imagine enim similitudinis quae est in anima, ordo naturae est secundum relationem originis, qua ex mente est intellectus, et ex mente sive memoria voluntas: et tamen haec non differunt re, nec re numerantur, sed ratione tantum: haec enim, ut dicit Augustinus in libro X de Trinitate , sunt una anima, una vita, una substantia, et non differunt nisi ratione.

Si hoc concedatur, videbitur haeresis Sabelliana incidere: quia secundum hoc personae non differunt nisi ratione, et non re, sed solum secundum intellectum nostrum: et hoc dixit Sabellius.

Ulterius quaeritur, Quis sit numerus numeratus, utrum relatio, vel hypostasis?

Et videtur, quod relatio: quia

1. Dicit Boetius in libro de Trinitate, quod " sola relatio multiplicat Trinitatem: " non autem multiplicat, nisi per hoc quod multiplex est: multiplex autem est, quod numeratur in omni numero, cum omnis numerus multitudo quaedam sit aggregata per unum.

2, Adhuc, Quidquid absolutum est in Trinitate, ut dicit Augustinus, de qualibet persona dicitur sigillatim et in singulari, et de omnibus simul in singulari. Ergo nihil absolute dictum agitur in pluralitatem, ex hoc quod sigillatim dicitur de singulis: nihil ergo absolute di- ctum numeratur in Trinitate: ergo relinquitur, quod sola relatio numeratur.

In contrarium hujus est, quod non intellectis relationibus, adhuc sunt tres hypostases habentes divinitatem: et si tres sunt, cadunt in numerum: et sic hypostases numerantur. Hoc probatur per Augustinum in libro VII de Trinitate, ubi dicit, quod " omne relativum est etiam aliud quam relativum: est enim hypostasis in qua est relatio, "

Solutio. Ad quaestionem dicendum est, quod pro certo sicut probatum est, hoc modo quo in divinis est numerus aliquis, ita est ibi numerus numerans, et numerus numeratus. Et numerus numerans, est proprietas personalis per oppositionem relationis distinguens in esse personali, et non in esse simpliciter, secundum quod Augustinus in libro V de Trinitate, dicit, quod " aliud est esse Patrem, et aliud est esse Filium: quamvis idem neutraliter, non masculine dictum, sit Patrem esse, et Filium esse . " Unde sicut in rebus creatis, in quibus simpliciter numerus est, numerus numerans relatus ad rem est id quod distinguit in esse communi, et facit unum esse indivisum in se, et divisum ab alio, per hoc quod terminat ipsum in se, et determinat ab aliis: et tale unum additum uni facit numerum in esse in quo ponit distinctionem, et non in esse in quo nullam, ponit distinctionem, ut unum quod est Socrates, et unum quod est Plato, sunt duo in esse hominis: quia hoc distinguitur in Socrate et Platone: et ideo sunt duo homines, non unus homo: ita in divinis per modum quo est ibi numerus, numerus numerans est id quod distinguit in esse personali, et facit unum terminatum in se, et ab alio determinatum in esse personali in quantum personale est: et unum et unum facit duas personas,. et unum et unum et unum facit tres personas: sed non facit duos vel tres deos: quia in esse divino nullam ponit determinationem sive distinctionem: esse enim substantiale divinum non distinguitur nec determinatur proprietate aliqua, ut in antehabitis saepius determinatum est. Esse autem personale, in quo personae distinguuntur, est quod significatur in hoc verbo, est, quando est tertium adjacens, et non alterum extremorum, quando dicitur. Pater est persona, Filius est persona, et persona Patris non est persona Filii, et Pater et Filius sunt duae personae et non una: quia in esse personali distinguuntur, et distinguens est incommunicabilis proprietas: et per hoc quod est distinguens in esse personali, est in numerum ponens. Numerus autem numeratus hoc numero, est pluralitas hypostasum sive personarum.

Unde tria prima quae hoc modo procedunt, concedenda sunt.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod relatio nihil addit rei absolutae: addit tamen aliquid quantum ad modum significandi: qui tamen modus significandi vere est in divinis: qui refertur ad esse personale, quod vere est in divinis veritate relationis et communicabilitatis: et hoc sufficit in divinis ad numerum aliquem qui est in divinis, licet non sufficiat ad numerum simpliciter.

Ad aliud dicendum, quod alia est relatio in divinis, et alia in puncto secundum quod est principium, medium, et finis. Relatio enim in divinis est relatio originis substantialis emanationis unius ab alio: et ideo facit eum quem distinguit, totam divinitatem incommunicabili proprietate possidere, et est vere id quod est substantia, licet differat per modum significandi, et non distinguit nisi in esse personali: et id in quo ponit distinctionem, ponit in numerum verum et realem veritate esse personalis et realitate: quia persona est ens ratum et perfectum: et hoc numeratur in divinis. In puncto

autem secundum quod est principium, medium, et finis, non ponit relationem ad oppositam rem, sed ad oppositam positionem in continuo, sive ad oppositum situm: et ideo in puncto non diversum facit ens ratum, ut suppositum a supposito diversum est: sed facit diversum secundum rationem, quae causatur ex diversitate situs, ut dictum est, ex qua provenit diversitas actus puncti, et non suppositi, secundum quod punctum aliud est actione principians, copulans, et terminans, nec tamen aliud supposito vel subjecto,

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum, quod ratio dupliciter dicitur, scilicet prout est actus ratiocinantis tantum, et prout est actus rei de qua fit ratio. Sicut dicitur universale ratio, non ideo quia tantum fit in nobis, sive in mente nostra: sed ideo quia est res non in uno absolute accepta, sed quae in collatione accipitur, quae est in multis et de multis: quam collationem facit ratio. Et hoc modo Damascenus accipit rationem. Et sic ratio ad idem refertur, sicut res quaedam est, quod conferendo accipitur ut unum in Socrate et Platone, ei de Socrate et Platone: et res in qua est et de qua est realiter distincte, accipitur Socrates et Plato. In divinis autem e converso est: quia natura accipitur ut res eadem secundum esse in Patre et Filio: Pater autem, et Filius ut ratione et relatione distincti. Et ex hoc non sequitur, quod personae non differant nisi ratione quae sit actus ratiocinantis. Et hoc ignoravit Sabellius.

Et per hoc patet solutio ad sequens. . Ad aliud dicendum, quod realiter nihil agitur in pluralitatem, nisi quod realiter distinguitur: esse autem divinum non distinguitur, ut jam habitum est, sed esse personale per oppositionem ad alterum, et non per differentiam quam habeat ad aliquid, quod sit in persona: et ideo esse personale numeratur ut esse personale, et nihil aliud.

Ad aliud dicendam, quod ex ordine naturae numerus est in divinis, in quantum natura principium pullulationis est et emanationis substantialis unius ab alio: eo quod in divinis nihil est per accidens, ut dicit Augustinus, et nihil anapostaton, ut dicit Damascenus, sed unusquisque est secundum incommunicabilis existentiae modum in hypostasi perfectus. In anima autem non est sic. Substantiali enim emanatione non emanat mens de anima, nec intelligentia de mente, nec voluntas de utroque, sed ut potentiae naturales: et in talibus est ordo naturae secundum quid, et non simpliciter: propter quod personas efficere non potest, sed differentiam potentiarum in una persona quae est homo, et in una substantia quae est anima et vita vel essentia. In divinis autem ordo naturae est secundum perfectissimam rationem naturae, quae perfectissime principium est pullulandi et emanandi, quo alter procedit ex altero: et ideo in divinis constituit perfectissime rem naturae et hypostasim, quae cum incommunicabili proprietate naturam possideat, perfectissime habet nomen personae et veritatem.

Ad id quod in contrarium objicitur, jam solutum est. Sabellius enim dixit personas differre ratione quae est actus ratiocinantis tantum, et non quae est res de qua est ratio.

Ad id quod ulterius quaeritur, Quid numeretur in divinis ?

Dicendum, quod hypostasis in esse personali in quantum personale est et incommunicabile est: hoc enim est esse Patri per hoc quod Pater est, et esse Filii per hoc quod Filius est, et esse Spiritus Sancti per hoc quod Spiritus sanctus est.

Ad dictum Boetii dicendum, quod hoc non ostendit, nisi quod illa relatio effective multiplicet Trinitatem ut numerus numerans, et non ut numerus numeratus. Et quod dicitur, quod non multiplicat nisi in quantum est multiplex, fal- sum est: nullum enim multiplex multiplici numeratur, sed numeratur uno, quod congregatione agitur in multitudinem. Et sic est in divinis, quod relatio in diversitate oppositorum, quae fundatur super diversum modum originis, multiplicat Trinitatem. Sic enim Pater est una persona, et Pater cum suo opposito correlativo duae personae, et Pater et Filius per hoc quod sunt unum principium spirationis, cum suo opposito correlativo sunt tres personae.

Ad dictum Augustini dicendum est, quod esse personale et persona non est simpliciter absolutum, sicut patebit in sequentibus: sed intelligitur distinctum incommunicabili proprietate, quae rationem incommunicabilitatis non habet nisi ex oppositione relationis originis. Quia, sicut dicit Richardus in libro de Trinitate, nec natura permittit, nec intellectus admittit, ut idem sit masculine ille qui est ab alio, cum eo a quo est.

Ad id quod in contrarium objicitur, dicendum est, quod licet verum sit quod concluditur, tamen id quod proponitur, caute intelligendum est. Non enim aliud est hypostasis et relatio re, sed modo significandi, ut saepius dictum est: et si relationes non essent in divinis quae sunt incommunicabiles proprietates, non esset ponere diversas emanationes et singulares modos existendi, ad quos secundum modum intelligendi de necessitate concomitantur incommunicabiles proprietates, determinantes eos qui procedunt ab his in quibus procedunt: et si intelligerentur sine his, impossibile esset, quod differrent ab invicem, cum hoc solo differant per incommunicabilem proprietatem.