COMMENTARIUS.

(a) Hic tria videnda sunt, etc. Dividit quaestionem in tria membra principalia. Primum est definitio, seu ratio nominis Sacramenti Secundum, de substrato seu definitio, comprehendens institutionem Sacramenti, et ejus congruitatem. Tertium membrum respondet ad quaestionem principalem, et simul tractat de unitate et perfectione Sacramenti.

(b) Ratio nominis Eucharistiae, etc. De appellationibus hujus Sacramenti plura moderni. Eucharistiae nomen, quo utitur Doctor, frequentissimum est in

Conciliis et Patribus, et magis commune apud omnes, quando Sacramentum unico verbo exprimunt. Antiquissimum est, cujus mentionem facit Irenaeus lib. 4. adversus haereses, cap. 36. Dionys. Ecclesiast. hierarch. c. 2. Iustinus in Apolog. 2. ad Antoninum Pium, Ignat. epist. ad Smyrnenses, apud Theodoretum Dialogo 3. Latine sonat, bona gratia, vel quia Christum auctorem gratiae realiter continet, vel quia significat futuram gloriam ; et ideo appellatur pignus haereditatis, vel quia in memoriam passionis Christi et mortis in gratiarum actionem consecratur, ut dicit Remigius in 1. ad Cor. 1 1. Et haec acceptio alludit ad verba Evangelistarum, in quibus institutio Sacramenti habelur, servato verbo gratiae. Luc. 22. Et accepto pane gratias egit ,-Graece legitur AdminBookmark pro quo Matth.

Benedixit ac fregit, Marc. Benedicens fregit; Graece autem AdminBookmark id est,

benedixit; in consecratione autem calicis utuntur priori participio AdminBookmark quod est, gratias agens. Hinc Iren. lib. 4. c. 34. Quomodo autem constabit eis, eum panem, in quo gratiae actae sunt, corpus esse Domini, etc.

Inter caeteras autem appellationes, una Caenae Dominicae, quae, etsi in Augustino de sermone Domini in monte legatur, tamen non est trahenda in usum, quia eam haeretici in falsam significationem torserunt, alioquin habet congruam significationem, modo veritas substrata non corrumpatur, vel quia hoc Sacramentum in Caena fuit institutum, vel quia Caena legalis, id est, Agnus Paschalis, ejus fuit figura, vel certe quia est Caena mystica. Haeretici praetendunt se proprietatem locutionis retinere. ex Apostolo 1. ad Corinth. 11. ubi ait : Non est Dominicam Caenam manducare, etc. Sed advertant proprietatem in sensu, non in verbis magis attendi, nam destructa significatione vera, nequit proprietas verbi manere, quae est qualitas significationis ; non vocabulum ergo reprehenditur, sed suppositus error, qui non admittitur.

Rationem hujus nominis, ut est in usu Ecclesiae et Sanctorum, intendit Doctor definitionem esse, quam assignat: Eucharistia, inquit, est Sacramentum corporis Christi et sanguinis veraciter contenti sub speciebus panis et vini, post consecrationem faciam, etc. Hanc definitionem non explicat hic verbatim, quia per plures quaestiones suo loco eam tractat. Supponit igitur hanc rationem, nos similiter supponimus remittendo quaeque in sua propria loca ; hic tantum advertendum est, definitionem intelligi eo modo quo supra exponit ipse, reliquas definitiones similes. Sacramentum, etc. denotat genus definiti, scilicet, relationem in recto ; corporis et sanguinis, etc. terminum seu significatum ; sub speciebus panis et vini, etc. denotant fundamentum proximum et materiam conversionis: post consecrationem, etc. denotat actionem sacramentalem ; a Sacerdote, ministrum ; certis verbis, formam ; ex institutione divina veraciter significans, etc. modum significandi.

(c) De secundo dico, etc. Docet non esse rationem falsam, intelligit autem rationem falsam, eo modo quo Philosophus eam sumit, 5. Metaph. cap. de falso, pro ratione includente repugnantia, et prout ipse supra dist. 1. quaest. 2. art. 2. sig. ex istis sequitur, explicat rationem falsam, quae excludit definitionem. Vide quae ibidem dicta sunt ; de possibilitate autem rei substratae, infra agetur dist. 10.

Ulterius dico, quod sibi subest aliquod ens in effectu, etc. Docet institutionem Sacramenti ex Scriptura, quae plana est, quia promissio facta Ioan. 6. est adimpleta in ultima Caena, ex locis quae citat in textu. Tandem subjungit duraturum hoc Sacramentum cum Ecclesia militanti usque ad consummationem, ex illis verbis Pauli 1. Cor. 11. Mortem Domini annuntiabitis, donec veniat, etc. quod patet ex Chrysostomo, Theophylacto hic, Hieron. Theodoreto in Danielis 12. Irenaeo lib. 5. Primasio in c. 11. Apocalypsis. Hippolyto tract. de consummatione saeculi. Hic cultus et usus Eucharistiae publicus in Ecclesia erit usque ad tempus Antichristi: ille autem auferet juge sacrificium, quantum ad cultum publicum, sicut persequetur Ecclesiam et fidem Christi, sed in privato frequentabitur a Sanctis et fidelibus ita ut non desinat usus ejus, donec Christus venerit ad judicium.

(d) Quod hoc sit congruum probatur, etc. Fuisse congruam et convenientem hujus Sacramenti institutionem ostendit, primo ex fine cultus et religionis circa Christum, quia altaria, Ecclesiae ministri, et reliqua divini cultus ad hoc Sacramentum ordinantur, et jam potestas in corpus mysticum fundatur in potestate circa corpus ejus verum, vel ad eam reducitur ; et sicut Paulus ex translatione Sacerdotii ad Hebraeos, et sacrificii, probat translationem legis, ita recte colligitur legem novam primario ordinari ad hoc Sacramentum, et sacrificium in ratione cultus. Si loquamur etiam de fine legis, quae est charitas, plenitudo legis, cum finis hujus Sacramenti sit nutritio et conservatio ejus, recte caetera media legis ad idem ordinari congruit, suo modo.

Secunda congruentia est, ex necessitate ipsius Sacramenti, quia generationi spirituali congruum fuit augere nutrimentum spirituale hominis viatoris, subjecti variis tentationibus ; de hac necessitate infra dicemus.

Tertia congruentia est, quod conveniebat instituere, idem etiam sub signo sensibili, quia congruit, ut per modum nutrimenti spiritualis daretur sub specie et proportione nutrimenti sensibilis, ut dicit ordinem ad verba, quibus fit, et ut constaret de veritate Sacramenti, ejus usu et applicatione.

Congruit ulterius ut ejus minister esset in gradu excellenti constitutus in Ecclesia ; tum propter excellentiam Sacramenti ; tum quia est etiam sacrificium unicum legis novae.

Tandem institutionem hanc ex facto convenientem fuisse, est de fide, ex Trident. sess. 7. de Sacram. in genere can. 5. Omnia Sacramenta fuerunt a Christo Domino instituta convenientissima ratione, et sess. 13. c. 2. Convenientiam hanc docet ex amore Christi infideles, nam ut Joan. 13. Cum dilexisset suos, in finem dilexit cos; secundo, ut memoria suae passionis ac mortis jugis colatur usque ad adventum ; tertio ut esset nutrimentum ; quarto, ut esset pignus haereditatis, etiam futurae, quam sumentibus hoc Sacramentum Joan. 6. promisit ; quinto, ut esset Symbolum corporis mystici, cujus ipse est caput. Quod item sumitur ex Paulo 1. ad Cor. 11. Omnes unum corpus sumus qui de uno pane, et de uno calice participamus; et ex cap. Firmiter, de Summa Trinitate et fide Catholica; cap. Cum Marthoe, de celebratione Missarum. Ad quam unitatem alludunt saepe Patres agentes de hoc Sacramento.

(e) De tertio dico, quod illud, etc. est Sacramentum, etc. Est de fide ex Trident. sess. 7. de Sacram. in genere, can. 1. sess. 13. per totam, et sess. 21. in canone fidei, Florentini in litteris unionis, Lateranens. cap. Firmiter, de Summa Trinitate, et fide Catholica. Sed et idem docent antiquiora Concilia, Nicenum can. 18. et lib. 3. de divina mensa. Constant. VI. Act. 8. Trullen. can. 26. et 102. Nicenum secundum, Act. 6. Arelatens. secundum ean. 15. Turonen. secundum cap. 3. Hispalense secundum cap. 1. Toletan. XII. cap. 5. Et patet idem ex omnibus Patribus et multis Pontificibus. Ratio autem obvia est, applicando definitionem Sacramenti quocumque modo assignatur ad hoc mysterium. Neque in hac quaestione magna est controversia, licet aliqui antiqui haeretici male senserint de Sacramento, contra efficaciam, modum et ritum Ecclesiae, aut usum ipsius Sacramenti, vel certe ita absurde dogmatizarint, ut quaestioni locum non reliquerint, aut disputationi, insanientes magis, quam aliquid, quod ratione aut apparentia niteretur, adducentes ut Bogomoli apud Eutychium 2. part. Panopliae, lit. 23. cap. 17. asserentes Eucharistiam esse orationem Dominicam et Evangelium, nihil aliud. Alii negabant fructum et realem potentiam Christi Domini, de quibus agemus suo loco, dist. 10. Admittunt antiqui, et moderni esse Sacramentum.

(f) De unitate hujus Sacramenti dico, etc. In hoc puncto variant Doctores, tam de unitate specifica, quam numerica hujus Sacramenti. Aliqui docent esse diversa Sacramenta, ut Aureolus in hac distinctione. Major admittit unitatem significati tantum. Gabriel etiam docet tam in esse entis et Sacramenti, esse diversa, quam etiam significati, loquendo de significato, quod ex vi verborum inest speciebus. Verum nisi praedicti respiciant ad aliam opinionem, nempe Sacramentum in recto consistere in verbis, forte contendunt de modo loquendi tantum.

Conclusio Doctoris est communis Scholasticorum, nempe Sacramentum esse unum in specie unitate integritatis, Alens. 4. part. quoest. 31. ro. 1. D. Bonaventura in 4. dist. 8. quoest, ultima. D. Thomas ibidem, et 3. p. quoest. 73. art. 2. Richardus art. 1. quoest. 2. Durandus. quoest. 1. art. 2. Suarez 3. p. disp. 39. sect. 3. et 4. et reliqui locis citatis in Magistrum, ubi Doctores nostrae scholae.

Probatur conclusio ex Catechismo Pii V. Non plura, inquit, sed unum tantum Sacramentum Ecclesiae auctoritate ducti confitemur, etc. Sic etiam Trident. tess. 7. can. 1. et sess. 13. agit de hoc Sacramento ut uno; et frequentius Patres et Concilia. Caeterum, ut dixi, controversia magis est de nomine, quam de re ipsa, itaque ex modo explicandi dependet ejus decisio. Extrema recte nobis Doctor concordat in littera ex duplici acceptione corporis, nam uno modo sumitur pro eo quod includit solum partes animatas : Et sic, inquit, sanguis, cum non sit animatus, non est de ratione corporis hoc modo sumpti, et sic potest habere proprium signum. Alio modo sumitur corpus, ut includit omnia requisita ad veritatem corporis organici, et sic includit sanguinem. Primo modo sumendo corpus et sanguinem, sunt primo diversa signata: quo sensu loquuntur Auctores.primo citati, et sic etiam frequens est usus Ecclesiae,appellando illa ut plura, ut in collecta Missae de Sanctissimo Sacramento : Sacramenta, inquit, quoe sumpsimus; et in collecta de B. Virgine in Missa communi : Sumptis Domine, salutis nostrae subsidiis, etc. et in variis aliis collectis locutio pluralis est frequens, qua utitur etiam Concilium Africanum cap. 4. Carthagin. V. c. 24. 25. Auctor sermonis de Coena Domini apud Cyprianum, Ambrosius lib. 5. de Sacram. c. 1. et in cap. Sacramenta, cap. In Sacramentis, cap. Comperimus, de consecr. dist. 2. Ignatius epist. ad Smymenses Alexander 1. epist. cap. 4. Tertullianus contra Marcionem lib. 1. cap. 14.

Patet ulterius haec sententia, quia diversa materia, diversa forma, diversus modus significandi, et diversitas significati, et confectio unius seorsim ab alio, arguunt hanc diversitatem ; unde si triduo conficeretur, neque corpus essetsub specie sanguinis, neque econtra. Neque corpus secundo modo sumptum, est significatum, quod ex vi verborum ponitur sub specie panis, ut patet ex ratione jam praemissa, et ex Trident. sess. 13. cap. 3. sed corpus primo modo sumptum qua aptum animari, seu ut est subjectum animae ; concomitanter autem anima, sanguis, et caetera vi naturalis connexionis, quando haec inest, quae in triduo fuit destructa. Sumendo ergo haec ratione signi practici ( sive loquamur de formis verborum, et confectione Sacramenti, sive etiam de speciebus ipsis, quarum significatio sacramentalis mensuratur, et efficacia formae, per quam fit Sacramentum ) sunt diversa signa in rigore significationis practicae, quod intendit Doctor et D. Thomas, qui negant ea esse unum unitate indivisibilitatis, sed integritatis.

Et huic sententiae favet modus loquendi, et usus Ecclesiae contra Boheraos, ut Trident. sess. 21. cap. 3. ubi asserit fatendum esse etiam sub altera tantum specie totum atque integrum Christum verumque Sacramentum sumi : Ac propterea, quod ad fructum attinet nulla gratia necessaria ad salutem eos defraudari qui unam speciem solam accipiunt, etc. Quod maxime admittere debent, qui negant per plures species majorem, aut diversam gratiam conferri, quam per unam tantum, Sicut ergo in pluribus particulis et separatis ejusdem speciei salvatur diversitas numerica hujus Sacramenti, ita etiam in diversis speciebus, servata proportione, debet salvari diversitas specifica, quae etiam probari potest ex eodem fundamento, quo ex fine institutionis ejus sumitur unitas integritatis, quia se habet ut alimentum cibi et potus, quae diversitatem Physicam specificam in se continent, ut ad invicem comparantur, licet integritate faciant unum completum alimentum. In hac ergo parte non video magnam differentiam inter Doctores esse, nisi in modo loquendi.

Sumendo corpus secundo modo, sicut non solum comprehendit corpus organicum potentia vitam habens, seu subjectum animae, sed etiam reliqua, quae ad integritatem ejus modo dicto faciunt, et consistentiam, potest esse unum signatum totale: Et ita, inquit Doctor, signum proprium corporis primo modo sumpti, ac proprium sanguinis possunt integrare unum signum unitate integritatis, non indivisibilitatis. Et hoc modo intelligitur secunda sententia.

Recte ergo Doctor explicat hanc unitatem integritatis inter duas species Sacramenti, qua Sacramentum sunt, et signa practica secundum ipsam Sacramentalem significationem, et melius quam alii, qui recurrunt ad significationem mysticam, qua denotatur corpus mysticum; vel ad rememorativam, qua denotatur sacrificium cruentum, quia etsi haec conveniant huic mysterio, non tamen spectant ad significationem practicam et causativam sui significati, qua praecise est Sacramentum ; ut patet ex dictis dist. 1. q. 2. agendo de vera ratione et formali Sacramenti. Neque recte etiam declaratur haec unitas in ordine ad effectum gratiae., sive nutrimenti spiritualis, tenendo eumdem causari per alterutram speciem, quia sic magis essent signa univoca in causando, quam aequivoca seu heterogenea, ut ita dicam, et integrantia unum totale, quia in vocibus, signa synonyma, non sunt idem signum numero ; ergo etiam in diversis speciebus et diversae significationis nequit esse unitas integralis significationis practicae ex eodem effectu gratiae uniformiter causatae ab alterutra specie, sed potius se habent ut causae aequivalentes non subordinatae, neque ad se invicem ordinatae in causando ; sive enim ipsa species sit ratio causandi, ut continet significatum proximum, nempe totum Christum, sive etiam ratione contenti causet, neque una in ordine ad aliam causat, aut continet Christum, neque ut alteri subordinatur, neque ut est compars tertii, sed ex propria ratione et institutione. Sic etiam in signis speculativis salvatur diversitas totalis, quamvis idem significent, diverso tamen modo, ut nomen. et definitio: perinde ergo erit in practicis et quantum ad praesens, in diversis speciebus.

Neque recte etiam haec unitas integralis explicatur ex modo significandi aliorum Sacramentorum, in quibus plures res sensibiles cum verbis concurrunt ad significationem sacramentalem, quia in his significatio est indivisibilis, quorum neutrum seorsim ab altero et sine ordine ad ipsum significat ; sive significatio fundetur in aliquo uno, cui accedunt reliqua,ut circumstantiae determinantes, sive in omnibus simul fundetur. In proposito autem quaelibet species seorsim, et divisibiliter significat ; oportet ergo unitatem integralem in praesenti, sumi in ordine aliquo modo ad aliquod significatum unum et proximum, quod aliud non est nisi corpus dicto modo sumptum.

Sed adhuc etiam restat difficultas, quomodo illud possit specificare significationem unam integralem utriusque speciei, si ex vi verborum neutra species continet sic corpus, ut patet ex dictis non continere, quia in triduo non fieret corpus sub specie sanguinis, neque e contra sanguis sub specie corporis, neque de facto aliter,

quam concomitanter contineat. Respondetur, ex natura rei et connexione naturali sanguinem ordinari ad corpus, ut est pars ejus, sumendo corpus hoc secundo modo: sicut ergo forma verborum est signum practicum seu effectivum, quo ponitur sanguis sub speciebus in esse, et secundum modum alias essendi, quem sanguis habet in re ipsa ( perinde dicendum est de forma consecrandi panis in corpus ), ita etiam significat sanguinem practice, secundum ordinem rei causatae, et causat ut in corpore est, quia existentia sanguinis in Sacramento supponit existentiam ejus in re, cum in Sacramento non producatur de novo, ut infra fusius probabitur ; sed adducitur supponendo existentiam naturalem ejus, a qua dependet significatio sacramentalis de facto, quidquid sit de potentia absoluta spectando voluntatem efficaciam Dei quae inesse posset, aut forte inest, de qua suo loco infra dicetur.

Inde sequitur formam sanguinis integrare causam totalem cum forma panis, et signum practicum ad positionem corporis Christi, servata unione partium animatarum et sanguinis ad invicem, prout in re ipsa supponuntur; et hoc etiam comprehendit finis institutionis, quo Christus voluit seipsum totum dare sumendum sub altera specie, et sub ea contineri ; corpus ergo primo modo sumptum, et sanguis sunt significata explicita, quae tamen in re ipsa vivente nequeunt separari a toto quod integrant; unde recte signum practicum unius, et signum practicum alterius ponendi sub speciebus integrant causam, et signum totale respectu ejusdem, quod integrant.

Quod dico de utraque forma verborum in esse signi practici, hoc ipsum dico de speciebus consecratis, quia sicut verba se habent in fiert ad praesentiam sacramentalem, ita et species quantum ad conseruari ejusdem in facto, quia destructa specie, destruitur ; quia ergo significatio practica Sacramenti limitatur ad modum essendi signatorum in reipsa, illumque supponit, tam ex vi institutionis ,ut modo facta est, quam ex fine, ideo non abstrahit a modo naturali essendi signatorum, ut partes sunt actu vel aptitudine ejusdem totius. Quod denotat etiam significatio rememorativa sacrificii cruenti, quae inest huic mysterio, quatenus in separatione harum partium ab invicem redemptio adimpleta fuit, nam nequit sanguis Christi, ut est sanguis Christi, significari ex vi verborum, quin connotet hunc ordinem ad corpus quod integrat modo dicto, vel integravit. et cui inest, vel infuit ( quod dico propter separationem ejus in triduo ) neque actu, neque aptitudine potest esse Christi, nisi ut integrat corpus modo dicto, quem ordinem forma verborum significat explicite: Hic est calix sanguinis mei, etc. Hoc est corpus meum, etc. ubi pronomen possessivum denotat ordinem utriusque ad Christum ut partium inclusarum. Significatio etiam mystica corporis mystici, quae in hoc Sacramento includitur, eumdem ordinem integritatis denotat, ut bene Augustinus tract. 26. in Joan. optime ergo Doctor per hunc ordinem explicat unitatem Sacramenti.

Subjicit mox congruentiam hujus unitatis per integritatem ex proportione ad nutrimentum corporis, et similitudinem, quia sicut nutrimentum completum corporis consistit, non in cibo tantum, sed in potu simul, ita congruit nutrimentum animae instituere in iis, quae integrant nutrimentum corporis. Hic forte insinuat . illam sententiam, quae docet per utramque speciem majorem gratiam conferri ; sed quidquid de hoc sit, resolutionem differendo in suum locum, saltem denotat similitudinem, quae in rebus ipsis causa instructionis habetur, quod unum est ex motivis, propter quae in rebus sensibilibus institutio Sacramentorum facta est, secundum Patres, ut supra dist. 1. quoest. 2. tractatur, et ut plenitudo spiritualis convivii ex integritate convivii corporalis significetur.

Hic dubitatur, an praeter significationem partium, seu diversarum specierum in hoc Sacramento sit alia significatio totalis simplex aut composita, id est, complexa aut incomplexa. Capreolus docet esse incomplexam in toto dist. 8. ad 5. contra secundam conclusionem, et ad 5. contra quintam conclusionem, et Suarez sect. 3. dub. in calce, idipsum docet. Sed haec non cohaeret cum communi sententia praemissa, qua negatur unitas indivisibilitatis, seu incomplexa in Sacramento ; neque fundamentum aliquod hujus significationis totalis incomplexae ostendi potest, quia neque verba, neque species faciunt unum unitate compositionis in significatione, efficacia, materia, aut modo significandi. Neque illa significatio dici potest practica, quia nec effectum habet diversum ab effectu significationis partium; nihil enim ponitur sub speciebus, aut conservatur praeter corpus et sanguinem primo, reliqua ad haec per concomitantiam. Unitas ergo hujus significationis est illa, quam jam explicavimus ex Doctore, neque alia datur significatio ab illa, quae est partium diversa, aut incomplexa ; neque ex significatione partium coalescit una, nisi ratione proximi signati, qua refertur ad tertium colascens ex utroque signato.

Superest alia difficultas in eo quod supponit Doctor supra, nempe, sanguinem non esse animatum ; plures enim Theologi sub Pio II. orta quaestione illa, an sanguis extra corpus in triduo fieret unitus hypostatice, contendebant sanguinem esse animatum, Sylvester etiam in Rosa aurea tract. 3. ut vim argumenti susistineret, distinxit inter sanguinem nutrimentalem non coctum et coctum, et dicit hunc fuisse unitum et animatum, sicut etiam in animali est animatus, quem sequitur Cajetanus 3. p. q. 54. art. 2. Primam quaestionem tractavimus in materia de Incarnatione contra eumdem Sylvestrum, et Directorium Inquisitorum (quorum uterque causa fuit opinandi gravibus Theologis modernis, quantum ad decisionem praetensam quaestionis) et alios, quae hic locum non habent.

Alterum, quod hic Doctor asserit, est communis sententia Philosophorum et Medicorum, quam etiam docent moderni, et eamdem est sententia Doctoris ro 3. dist. 3. quaest. 2. Alens. in 2. p. q. 92. m. 1. D. Thomas i. p. quaest, ultima, art. 1. act3. et 3. p. quaest. 31. art. 5. D. Bonaventura in 4. dist. 44. art. 1. quoest. 1. ad 2. Richardus art. 1. quoest. 2. Gabriel in Supplemento eadem dist. quoest. 1. Durand. dist. 10. quoest. 1. Soto ibid. art. 2, et plures alii, ut Vasquez in 3. p. disp. 36. Suar. disp. 15. ibidem docet.

Probatur ex Philosopho lib. 3. partibus , animalium, c. 5. qui docet sanguinem esse materiam corporis, quod non esset verum, si sanguis esset vivus aliter quam in potentia, qua in corpus mutetur per nutritionem, quia alimentum est alterius naturae a substantia aliti. . Hinc lib. 2. cap. 3. Cum omnis, inquit, alimenti, omnisque excrementi conceptaculum aliquod habere necesse sit venoeque quasi vasa sunt sanguinis; patet sanguinem esse animalibus sanguineis ultimum alimentum, etc. Alimentum autem per mutationem substantialem convertitur in substantiam aliti ; sed haec co nversio nunquam fit ad eamdem formam quam habet conversum, quia nihil agit in sibi simile aut oequale ; et omnis mutatio proprie dicta supponit subjectum in potentia respectu formae, quae est terminus formalis mutationis, quod perinde se habet in mutatione substantiali, quae fit per corruptionem prioris formae, et ex privatione formae productae. Si ergo sanguis esset animatus, non posset converti in substantiam aliti maxime in opinione illa, quae tenet corpus constitui in vivente per animam, nec dari plures formas substantiales in eodem supposito aut subjecto. Deinde Philosophus lib. 3. de partibus animalium, cap. 15. et lib 2. de Anima, dicit sanguinem manere irriguum per venas, sicut aqua per sulcos derivata, fit alimentum oleribus et herbis. Deinde nullum est argumentum aut fundamentum, unde colligatur sanguinem esse animatum, quia non nutritur, neque augetur more animantium per intus susceptionem partium, sed per appositionem more aliorum liquorum.

Distinctio autem Cajetani et Sylvestri non habet fundamentum, neque facit ad quaestionem Theologicam ullo modo, quia perinde sustineri potest unio hypostatica sanguinis, sive animatus sit, sive non sit animatus, neque alius locus sanguinis animati dari potest nisi venae, in quibus nulla ratio cogit, aut apparenter ostendit esse partim animatum, partim non animatum, cum idem sit agens, et eadem applicatio ejus uni et alteri parti, perindeque concurrant contra hanc sententiam rationes et auctoritates adductae.

Quantum ad unitatem numericam Sacramenti facilis est ex dictis resolutio, sumitur ab integritate numerica specierum, hic et nunc propositarum per modum unius convivii, ut quidam volunt: sed haec unitas non est proprie desumpta a Sacramento in ordine ad primarium significatum, quae est gratia subsistens, et magis spectat ad usum Sacramenti, quam ad ipsum Sacramentum, quia haec unitas est per ordinem ad sumptionem, quae una est vel plures ; melius ergo sumitur unitas integralis numerica Sacramenti in ordine ad species consecratas diversas, et una consecratione ab eodem ministro consecratas, quia sicut una est actio integralis, ita et unus terminus, modo supradicto.

Quoad species ejusdem generis Sotus et Ledesma, eodem modo dicunt esse unum numero Sacramentum, quotquot simul proponuntur vel sumuntur per modum unius, quia non requiritur ad unitatem numericam continuatio Physica, sed sufficit moralis, sicut varii cibi, et fercula per modum unius convivii proposita, faciunt unum convivium: et juxta hunc modum dicendi plures hostiae in eadem pyxide faciunt unum numero, donec disjungantur moraliter, distribuendo eas seorsim.

Contra, sequeretur quod hostiae a diversis consecratae, facerent unum numero Sacramentum,quod videtur inconveniens, quia sicut spectant ad diversa numero sacrificia, ita etiam ad diversa numero Sacramenta,et per diversas consecrationes ministros, in diversis loco et tempore consecratae. Deinde secundo proponi in eodem loco, altari, aut eidem, aut diversis sumendas, non est per se spectans ad Sacramentum, sed mere accidentarium et extrinsecum dependens a solo arbitrio humano: sed unitas numerica debet esse ab aliquo per se intrinseco Sacramenti, et non ab arbitrio humano, a quo non dependet Sacramentum in fieri aut conservari, verbi gratia, a Diacono, qui in unam pyxidem omnes hostias simul conservandas congerere potest, aut plures eidem sumendas proponere, debetque eadem unitas permanenter convenire Sacramento, sicut et significatio ; ergo non fundatur in differentia assignata.

Tertio, a priori nulla particula ejusdem generis ab alia diversa, integrat cum alia disjuncta aliquid in ratione signi sacramentalis, ex eo quod simul sint loco, aut sumptione magis, quam si essent disjuncta hoc modo, neque ambae sunt partes alicujus tertii, sub quo contineatur primo Christus, sicut se habent partes continuatae ad invicem ; ergo non faciunt unum numero in ratione signi sacramentalis, quod requiritur ad unitatem numericam Sacramenti, quae debet desumi ab esse ipsius, et significatione, qua constituitur.

Quarto, hic modus videtur alludere ad unitatem numericam diversarum specierum, ut corporis et sanguinis, sed male, ut patet ex dictis, quia illae species diversae ordinantur ad aliquid unum integrale quocumque modo explicetur, quantum ad ipsam significationem et vim etiam verborum et consecrationis, et institutionis, et finis, et hoc per se; non ita autem plures species ejusdem generis discontinuae, quae mere per accidens se habent ad invicem, et quaelibet est totalis in eodem genere, quantum ad significationem et modum significandi, et neutra significat aliquid, quod est de alterius complemento, aut tertii,quod ad utramque comparari possit, ut totum ad partes.

Hinc rejicitur modus dicendi tertius in ordine apud Suarem, sive proprius sit, sive aliorum, nempe species consecratas sive simul,sive seorsim positas esse unum numero Sacramentum, propter unitatem Christi, qui idem est in omnibus, et cum ipsis speciebus componit unum Sacramentum. Sed hoc nequit dici, quia alias etiam species diversae facerent hoc modo unum numero Sacramentum hac unitate, quia quaelibet continet Christum totum ; sed hoc est falsum,quia Ecclesia et Patres loquuntur de his tanquam diversis, et ad minimum diversitas est numerica sub diversis speciebus, signis tantum, et non rebus latent res eximiae, etc in prosa Sequendae Missae. Deinde dato etiam quod Christus componeret Sacramentum, nihil juvat, quia et species saltem integrant Sacramentum, quae diversae sunt ; quaecumque autem diversitas sufficit ad differentiam saltem numericam, si est intrinseca ; ergo, etc.

Neque ratio opposita valet, quia si Verbum divinum, inquit,assumeret plures naturas humanas, non essent plures homines, sed unus homo. Respondetur negando assumptum, ut suo loco disseruimus, sed dato antecedente, negatur consequentia intenta, quae longe recedit, quia qui dicunt non multiplicari concreta substantialia,aut numerari in casu proposito, in eo fundantur, quod suppositum, quod unum est, solum numeratur, et numerari potest in concreto; sed hic Christus ut contentus sub speciebus, non est Sacramentum ; seu signum sacramentale,sed signatum ; signum autem est, quod numeratur. Deinde demus Christum integrare Sacramentum, ( quod falsum est, ut mox videbitur ) ipsi non competit tota ratio numerata Sacramenti.

Secundo, quod adjicit ex 1. Corinth. 10. Omnes unum corpus sumus, qui de novo pane participamus. Item ex Ambrosio in cap. 10. ad Hebraeos, et habetur capitulo: In Christo, de consecrat. d. 2. ubi dicitur unam esse hostiam, et non multas, quam Christus obtulit, et omnes Sacerdotes offerunt. Respondetur in primo designari unitatem speciei et repraesen tati, non autem illam de qua est sermo. In secundo loco loquitur Ambrosius similiter respective ad plures hostias, quae offerebantur in lege veteri ; unde consecrat. dist. 2. cap. In tribus gradibus, dicit Clemens, tot holocausta offerenda esse in altari, quot populo possint sufficere, etc.

Dicendum ergo hanc unitatem sumi a separatis partibus in actu, quia et significatio sacramentalis diversa est in ipsis ; diversa, inquam, numero et reliqua, quae ad distinctionem numericam, tam in esse rei quam Sacramenti, quam causae institutionis, per quam habet quaelibet particula separata, ut totum Christum significet, et causet gratiam independenter ab alia. Neque hoc tantum verum est secundum rigorem Philosophicum, sed etiam Theologicum, qua veritas Sacramenti et institutionis Christi spectatur, ut magis patebit explicando infra essentiam hujus Sacramenti in recto.

(g) Ex dictis patet quadruplex differentia et excellentia hujus Sacramenti ad alia, etc. Quatuor excellentias hujus Sacramenti exponit Doctor; postquam enim praemisit ejus definitionem, institutionem, ejusque congruitatem, ac tandem unitatem, subjungit ejus dignitatem super reliquis Sacramentis, quae patet ex can. Nihil, de consecrat. dist. 2. ubi dicitur : in sacrificiis et Sacramentis nihil esse dignius corpore et sanguine Domini. Trident. sess. 1. de Sacramentis, in genere, can. 3. Si quis, inquit, dixerit hoec septem Sacramenta ita esse inter se paria, ut nulla ratione aliud sit alio dignius, anathema sit. Qui potissimum Canon intelligitur propter Eucharistiam, ideoque Marginator recte citat praedictum Canonem : Nihil. Haec eadem praestantia ex dictis in initio colligitur,

eamque pluribus epithetis Concilium sess. 13. significat, nam cap. 1. divinum, mirabile, sacrosanctum appellati cap. 2. Christum in hoc Sacramento memoriam fecisse suorum mirabilium, et velut sui amoris divitias effudisse; cap. 3. supereffert ipsum reliquis, quod ipsam in se sanctitatem contineat, reliqua autem vim tantum sanctificandi.

Hanc autem dignitatem Doctor ad quatuor capita revocat:

Primum est, quod in significando sit veracissimum, locutio est comparativa, et respective ad alia Sacramenta. Suarez disp, 39. sect. 2. hoc ait sano modo intelligendum esse,quia reliquorum Sacramentorum formae sunt infallibiles in significando, eo modo quo significant,sed non est quod scrupulum moveat. Hunc enim gradum certitudinis probat Doctor, et differentiam ipsam, quam adjungit praefatus Auctor expressit: Alia, inquit, Sacramenta veracia sunt, quantum est ex se, tamen quandoque non habent effectum suum signatum propter indispositionem suscipientis ; istud autem nunquam caret suo signato, etc.

Primum membrum, quod attingit veritatem formae sacramentalis in aliis Sacramentis, quantum ad actum primum et secundum significat Trident. sess. 7. de-Sacramentis in genere, can. 6. et 7. nempe quantum est ex parte Sacramenti et formae, dari effectum Sacramenti non ponentibus obicem ; et quantum ad continentiam virtualem semper esse infallibilem, de quo modo significandi plura dicta sunt dist. 1. quoest. 2. et dist. 4. de Baptismo Virginis, quoest. 6. et in hac acceptione non est comparatio praesens, sed quantum ad veritatem practicam in actu secundo, qua Sacramentum conjungitur cum suo effectu in re ipsa, quam etiam attingit Concilium in dictis

Canonibus. Sumendo veritatem hoc modo, quantum ad certitudinem actus secundi, excedit Eucharistia, ex ratione praemissa universaliter loquendo, et non in casu et circumstantiis determinatis, in quibus subjectum, cui applicatur Sacramentum, non habet impedimentum, aut dispositionem, quae subtrahi posset, et a qua dependet ex parte suscipientis, qualiter se habet Baptismus et Confirmatio infantum, in quibus semper forma est verax in actu secundo, quia nulla est dispositio requisita in illis ad veritatem effectus ; in reliquis tamen suscipientibus adultis, sicut reliqua Sacramenta verificantur circa subjectum, a cujus consensu, dispositione, aut statu dependent, et consequenter a libero ejus arbitrio, per quod consentiat vel disponat se ad gratiam et effectum sacramentalem, aut susceptionem Sacramenti, quodque obstare potest, inde aliquando subtrahitur effectus Sacramenti ex obice dissensus, vel totus, vel in parte ex obice peccati.

Sacramentum autem Eucharistiae, et forma ejus, tam verbalis transiens quam realis permanens., non verificantur circa hominem, aut suscipientem, ideoque non dependet ab ejus dispositione fallibili Inter causas autem et signa practica, illud est certius quod minus suspendi potest a suo effectu, unde Baptismus infantis est certior in actu secundo, quam adulti peccatoris quoad effectum gratiae, ex hac ratione ; ergo, etc. Hic autem gradus certitudinis in Eucharistia prae reliquis sumitur per ordinem ad gratiam subsistentem, et non ad gratiam sanctificantem, quia quoad hanc sicut dignius est sacramentum, ita convenit ut majori dispositione sumatur, et ab existentibus in gratia, ideoque in hac parte non habet majorem certitudinem.

Secundus gradus excellentiae est, quod hoc Sacramentum realiter contineat suum significatum, alia vero non realiter, sed in virtute tantum et efricacia. Trident. sess. 13. cap. 3. Commune quidem Eucharistioe cum coeteris Sacramentis symbolum esse rei sacrae et invisibilis gratiae formam visibilem;verum illud in ea excellens et singulare reperitur, quod reliqua Sacramenta tum primum sanctificandi vim habent, cum quis illis utitur; at in Eucharistia ipse sanctitatis Auctor ante usum est, etc. et sess. etiam 1. de Sacramentis in genere can. 6. 7. 8. tribuit illum modum continendi sanctitatem Sacramentis ; et patet ex definitione Sacramenti in genere quam tradit Magister, et ad quam, verbis allatis, alludit Concilium.

Tertius gradus et quartus patet ex praemissis et verbis allegatis Concilii, in quibus quartus gradus exponitur. Subjungit autem Doctor congruitatem, unde Sacramentum sit permanens, quia nempe juxta promissionem Christi : Vobiscum sum usque ad consummationem soeculi: congruum ergo fuit, ut permanentia ejus denotaretur signo sacramentali et visibili, cum ipse secundum modum naturalem essendi sedeat ad dexteram Patris, venturus suo tempore in forma visibili ad judicium.

Negat praeterea Doctor hic consecrationem Sacramenti, aut sumptionem ejus pertinere ad essentiam Sacramenti, quamvis in utrisque cum debita dispositione factis conferalur gratia, sed magis in sumptione, quia significat nutritionem spiritualem. An autem confidenti Sacramentum detur gratia praecise, qua conficiens est, ex opere operato, an ex opere operantis, non determinat hic. Ad veritatem autem dicti sufficit, ut ex opere operantis conferatur gratia Sacerdoti, inquantum conficit Sacramentum praecise, quia Sacramenta non habent effectum ex opere operato, nisi inquantum applicantur subjecto, in quo est usus ipsorum Sacramentorum. An autem conferalur gratia eidem, inquantum est sacrificans, id est, conficiens et offerens sacrificium ex opere operato, dependet ab effectu Eucharistiae, qua est sacrificium. Pro nunc referatur in suum locum, supponendo non dari nisi impelratorie, et non immediate gratiam sanctificantem per sacrificium, quia dare gratiam sanctificantem immediate, et ex opere operato spectat tantum ad Sacramenta, quae ad sanctificationem hominis primario sunt instituta : sacrificium vero ad cultum Dei.

Haec littera, sicut et responsio ad argumenta, ad primum, secundum et tertium, cum interrogatione duplici incidenter subjuncta, et responsione ad utramque, item definitio praemissa Eucharitiae docet, in quo consistat Sacramentum in recte, quod solum superest explicandum in hac quaestione, nam reliqua patent ex dictis hic, et in dist. 1. quaest. 4. et 5. de efficacia Sacramenti in genere. Antequam autem probemus sententiam Doctoris, expedit proponere aliorum sententias, easque discutere.

Prima refertur Sacramentum consistere in ipsa gratia invisibili, id est, Christum ut praesentem esse Sacramentum. Hanc imponit Solus Waldensi tom. 2. de Sacram. cap. 21. quam tamen non defendit, si recte inspiciatur, ut bene notavit Vasquez, neque subsistit, quia ex communi Patrum et Theologorum, Sacramentum debet esse sensibile, per se loquendo de Sacramento slricte sumpto, quod de Eucharistia tanquam commune sibi et reliquis docet Trident. sess. 13. cap. 3. in principio, applicans ei definitionem Sacramenti vulgarem, et a Magistro traditam.

Secunda sententia est, essentiam Sacramenti consistere in sola forma verbali consecrationis ; tribuitur Marsilio in 4. quaest. 1. art. 1. et quaest. 6. art. 2. et D. Thomae in hac distinctione quaest. 1. art. 1. Haec etiam non subsistit, loquendo de forma constitutiva Sacramenti, quia ex communi Theologorum, et Trident. loco citato, Sacramentum hoc est permanens, et tota sessio 13. de ipso ut aliquid permanens est, agit, sicut et sess. 21. ergo nequit constitui per verba, quae transeunt, facta prolatione et remanente Sacramento. Dices formam manere moraliter tanquam in effectu, in ipsis speciebus consecratis, sicut consensus praeteritus manet in dormiente, verbi gratia, consensus matrimonialis, qui semper manere dicitur. Contra, moralis tantum existentia non est existentia physica et sacramentalis, seu sensibilis signi, qua signum est; ergo non sufficit talis existentia formae ad constituendum Sacramentum sensibile permanens.

Confirmatur, quia absolutio praeterita sacramentalis, et forma Baptismi collati sic etiam possent dici existere, quia perseverat eorum effectus, nempe gratia vel character: sed hoc est falsum (loquendo de existentia earum sacramentali) et a nemine adhuc receptum, alias verum esset dicere, quod Baptismus non sit transiens aut transactus, sed nunc esse, sicut dicitur quod Eucharistia manet facta consecratione ; ergo talis existentia formae consecrationis non sufficit, ut dicatur Eucharistia nunc esse, quantum ad rationem Sacramenti sensibilem et permanentem. Neque instantia allata facit ad propositum, quia consensus praeteritus non re tractatus manet in habitu et in vinculo, quod inducit ex lege, neque aliter dicitur manere in seipo, sed in effectu; sic etiam reliqua omnia Sacramenta, quae in usu consistunt, manent etiam in suo effectu, quamdiu effectus manet. Sed illa non est existentia Sacramenti, quae requiritur ad usum et applicationem et efficaciam ejus, sed existentia realis ejus et successiva, si est transiens, vel tota simul, si est permanens, ut est Eucharistia.

Dices, forma Baptismi dicitur esse, quando etiam proferuntur ultima verba ejus, et continuari materiae, quamvis materia non sit hic et nunc physice, sed antecessit vel subsequitur, et quamdiu manet aliqua pars Sacramenti, dicitur ipsum Sacramentum esse: ergo similiter in proposito sufficit, quod species maneant, quamvis forma praecesserit, ad hoc ut dicatur ipsa forma manere, vel certe Sacramentum manere consistens ex forma. Contra, ad existentiam successivi sufficit, ut aliqua ejus pars existat, quia aliter existere nequit, ut est Sacramentum, quod est in usu tantum, et quod componitur ex successivis tanquam parLibus, materia scilicet et forma, inter quas sufficit continuatio moralis, sicut integrant unum tantum morale, et ex instituto. Sed Eucharistia est permanens, ergo exigit ut secundum omnes partes simul existat; ergo nequit consistere in aliquo successivo, tanquam formali totali constituente, neque tanquam partialiter constituente, quia successivum et permanens nequeunt unum componere in esse signi permanentis aut successivi, realis et sensibilis, quia nequeunt simul esse, aut simul causare, quod requiritur ad signum practicum, quod amplius declarabitur respondendo adfundamenta hujus opinionis.

Objicies primo, Florentinum in Decreto unionis, ubi dicit Sacramentum in genere perfici ex tribus, rebus, ut materia, verbis, ut forma, et persona ministri intendentis facere, quod facit Ecclessia. Respondetur, ut dictum est dist. 3. quaest. 2. et fusius ibidem explicatum est, materiam et formam sumi secundum proportionem, et non secundum rigorem. Ad propositum sumitur forma, ut comprehendit tam effectivam, quam constitutivam, quam etiam determinativam per modum circumstantiae tantum, et fundamenti significationis sacramentalis, prout explicat Doctor definitionem Baptismi traditam a Magistro, et definitionem Confirmationis dist. 7. quaest. 1. Forma verbalis Eucharistiae se habet, ut effectiva, et conversiva est panis et vini in corpus et sanguinem, non vero ut constitutiva. Unde idem Concilium de hoc Sacramento : Forma, inquit, hujus Sacramenti sunt verba Salvatoris, qui hoc conficit Sacramentum: nam ipsorum virtute substantia panis in corpus, et substantia vini in sanguinem convertuntur, etc. Forma ergo sumitur secundum causalitatem, ut effectiva est Sacramenti: ita etiam Ambrosius lib. 4. de Sacram. et Trident . sess. 13. cap. 4. Sed cap. 3. docet nostram sententiam statuens differentiam inter hoc et reliqua Sacramenta, in eo quod reliqua habeant vim sanctificandi tantum in usu, hoc autem contineat ipsam sanctitatem, seu auctorem ejus in esse, et ante usum: ergo oportet id quod contii net hanc sanctitatem per modum Sacramenti, permanerem esse, quod nequit dici de forma consecrationis, quae perinde est in usu transeunte, sicut et reliqua Sacramenta. Patet etiam ex aliis locutionibus, quibus dicit adorari, servari, deferri in processionibus, etc. quae nequeunt intelligi de constituto per formam transeuntem, neque ut tota ratione Sacramenti, neque ut parte ejus, quia causa et effectus, seu signum et signatum nequeunt complere eamdem rationem signi sensibilis et sacramentalis, ut contra alios dicetur.

Objicies secundo, illud est Sacramentum, quod est signum seu effectivum sui signati, sed hoc tantum competit formae verbali, et non speciebus, quae non efficiunt Sacramentum, aut rem Sacramenti, quae est praesentia sacramentalis; ergo, etc. Respondetur negando minorem, quia species consecratae per assistentiam Dei habent virtutem conservativam sui signati praesentis, tamdiu enim manet, quamdiu species conservantur sine corruptione ; virtus autem conservativa reducitur ad idem genus, ad quod reducitur consecrativa et conversiva ; ex efficacia ergo consecrationis per assistentiam Dei fit praesens Christus sub speciebus, ex efficacia specierum cum eadem assistentia conservatur praesens; et sic species sunt signum efficax continuatae praesentiae.

Contra, eadem est efficacia hinc inde, et idem modus causandi per signum sensibile, et idem modus significandi praesentiae Christi, quia verba significant practice praesentiam Christi, et absentiam panis et vini per conversionem eorum in corpus Christi, et separationem etiam specierum: neque species sunt signum praesentiae Christi, nisi qua connotant verba, per quae fit praesens, ergo non est major ratio, cur dicatur species Sacramentum, quam ipsa verba.

Respondetur negando consequentiam. Ad antecedeus respondetur Christum, ut permanenler praesens est, ex institutione peculiari hujus Sacramenti esse signatum sacramentale, quia ille est finis intrinsecus institutionis, et usus ipsius Sacramenmenli. Hanc autem praesentiam habet per species tantum, quae sunt signum practicum modo dicto, et ulterius demonstrativum praesentis, quod requiritur ad omnem usum hujus .Sacramenti. Supponunt autem ipsam praesentiam in fieri per consecrationem et verba, quia confectio Sacramentorum debet fieri ex communi institutione et lege, per ministros visibiles Ecclesiae, eorumque verba, tum qua Sacramentum est, tum qua sacrificium est.

Haec autem consecratio, quia est in usu et transiens, nequit esse proportionata institutioni particulari et usui hujus Sacramenti ; tum quia permanens est Sacramentum; tum etiam, quia in consecratione , quae perficitur in materia extrinseca circa quam, per solam conversionem ejus in terminum ad quem, et non applicatur ad aliquod subjectum humanum sanctificandum per usum Sacramenti, nequit consistere ratio formalis Sacramenti, de cujus essentia est, ut possit sanctificare et dare salutem, dum est; et secundum eamdem rationem formalem suam constitutivam, sui, inquam, et sensibilem, applicari posse ad effectum sanctificationis per gratiam, et ut contingitin aliis Sacramentis, quae sunt in usu, et secundum rationem formalem applicantur personae, in qua causant sanctitatem ; hoc nequit convenire formae verbali Eucharistiae, ideoque nequit esse, aut spectare ad constitutionem ipsius Eucharistiae, qua Sacramentum est, et in esse Sacramenti applicabile ad usum sanctificationis. Signum itaque practicum, quod constituit sacramentum ex ratione sua, debet esse applicabile ad effectum sanctificationis, eamque posse Causare, ut proxime applicatur ; hoc, inquam nequit convenire formae verborum neque ex vi sermonis, qui completur circa materiam extrinsecam homini sanctificando, neque ad modum quo hoc Sacramentum sanctificat per modum nutrimenti continentis cibum et potum, ex quo sequitur principale intentum contra praemissam sententiam. Et respondetur objectioni, quia licet caetera conveniant, deest hoc quod ad significationem sacramentalem exigitur, et constitutionem Sacramenti.

Merito ergo Doctor asserit in littera, sig. ultima differentia, etc. usum formae verbalis esse viam ad Sacramentum, non sacramentum ipsum, aut aliquid constitutivum ejus, quem sequitur Gabriel, Solus, Vasquez infra citandus.

Hunc tamen modum non approbat Suarez, quia esse viam ad Sacramentum magis competit ipsi consecrationi quam formae ; sed respondetur quando Doctor dicit formam esse viam ad Sacramentum, comprehendit ipsam consecrationem et prolationem formae; loquitur enim de forma, ut est in usu, prout loquitur Tridenlinum et caeteri Doctores de aliis Sacramentis, per differentiam ad hoc Sacramentum, quod illa ut sunt in usu habeant vim sanctificandi. Usus autem ille, quia est successivus per fluxum et motum, appellatur commode via in terminum, quia est dispositio necessitas ex pacto Dei ad terminum, ut ponatur a causa principali physice ; ad differentiam autem actionis recte potest dici via in terminum, et dispositio ad ipsum, confectio Sacramenti, sicut consecratio Eucharistiae, quod non tollit a Sacramento, aut a forma consecrationis causalitatem ipsi competentem in genere instrumenti ; non loquitur ergo Doctor de forma absolute, et quasi in actu primo, sed de usu formae.

Respondet ergo ipse Suarez potius dici debere esse formam extrinsecam et efficientem Sacramenti ; sed haec responsio, ut jam annotavimus, non facit ad propositum difficultatis, quia Doctores loquuntur de forma, ut est in usu consecrandi, seu ut annexa est ipsa consecratio, quae est efficientia Sacramenti, vel Sacramentum in fieri, et terminatur ad Sacramentum in esse, de qua efficientia quaerunt, an sit significatio practica sacramentalis, seu per modum Sacramenti. Respondet secundo, quod sit actio sacrificandi, seu confectio sacrificii in cultum Dei; veram licet sit hoc verum, non est tamen adaequata consideratio rei, quia non solum institutum est hoc per modum sacrificii, sed etiam Sacramenti, quae sunt diversae rationes, ut cadunt sub intentione et institutione Dei; ergo sicut verba consecrationis ordinata sunt, ut cadunt sub intentione Dei instituentis sacrificium ad offerendum sacrificium proxime, ita etiam ut cadunt sub intentione Dei instituentis Sacramentum, eadem verba ordinantur ad conficiendum Sacramentum. Consequentia patet, quia licet illae intentiones respiciant eamdem materiam, non confunduntur, neque subordinantur sibi invicem, et respiciunt diversos fines ; ergo forma, ut est medium respectu utriusque, aeque primo etiam ordinatur ad utrumque finem, et non per aliquam subordinationem, qua primo ad unum, secundo ad alterum ordinaretur, quasi secundario intentum, quia inter media quae sunt ad finem ex sola voluntate instituentis, nulla est subordinatio, quando inter ipsos fines atque intentiones non est talis subordinatio.

In proposito autem non ideo est Sacramentum Eucharistia, quia est sacrificium, aut e contra, sed aeque primo utraque ratio intenditur, sicut si quis emat equum, et ad arandum, et ad vecturam, utrumque finem per se primo intendens, emptio et commutatio pecuniae non magis primo ordinatur ad arationem, quam ad vecturam ; ad utrumque autem aeque primo, et per diversas intentiones non subordinatas ordinatur, quarum quaelibet independenter ab altera, sufficeret ad commutationem, et determinaret faciendam simpliciter, quia sufficit diversa, et non subordinata proportio medii ad utrumque finem, ut eligatur diversa ordinatione ad utrumque. Ita in proposito contingit, considerando voluntatem Dei ex modo nostro concipiendi, ut transit in diversa objecta, vel in idem secundum diversas rationes non subordinatas, neque formaliter sibi invicem communicantes, quasi una formaliter aliam includeret, qualis est ratio sacrificii et Sacramenti, et utriusque confectio.

Praefatus autem auctor videtur in eo vim facere, quod sacrificium in usu consistat, Sacramentum vero sit permanens. Sed haec consideratio non est plena hujus mysterii, quia et potestas ordinis in ministro ad utrumque conficiendum ordinatur, et materia et forma et institutio utrumque etiam respicit; si enim consecratio haberet tantum vim oblationis, non recte diceretur panis et vinum esse materia Sacramenti, prout Concilia, Patres et Doctores asserunt, quod indubitabile est. Dicendum ergo, quod sicut ad sacrificium exigitur consecratio, tam corporis quam sanguinis seorsim, ex vi verborum, ad significandum sacrificium cruentum, in quo immolatus est Christus per separationem sanguinis a suo sacrato corpore, ita etiam non minus id requiri ad Sacramentum, quod institutum est per modum completi nutrimenti et convivii ex cibo et potu, ut corpus sub specie panis per modum cibi, sanguis sub specie viiii potabilis seorsim sumerentur et conficerentur. Quod et Tridentinum, et communiter Patres ac Doctores statuunt, explicantes materiam, formam, institutionem, finem et congruentiam institutionis; bene ergo Doctor cum reliquis docet consecrationem esse viam ad Sacramentum.

Possunt extrema haec conciliari commode, dicendo : Eucharistiam habere duplicem rationem, aliam in fieri, et sic constitui intrinsece per formam verborum: aliam in facto esse, et ut est Sacramentum permanens, et sic forma ejus sunt species, et in re ipsa non erit differentia. Et ad rationem superius datam, qua negatur consecratio esse signum sacramentale, quia nempe non potest applicari ad causandam gratiam proxime, respondetur, quod proxime causat gratiam subsistentem, remote vero gratiam sanctificantem, eo modo quo aliqui docent characterem causare gratiam Sacramenti, cujus est, recedente fictione. Quod sufficit ad efficaciam ipsius Sacramenti salvandam, etiam in ordine ad effectum gratiae in eo casu.

Tertia sententia principalis est, essentiam hujus Sacramenli esse compositam ex speciebus, et sanguine ac corpore Christi, ac proinde corpus Christi pertinere ad constitutionem Sacramenli in recto. Citatur pro hac D. Thomas in hac dist. quaest. 1. art. 1. quaestiuncula ad 2. Bonaventura in expositione litterae Magistri, Capreolus, sed non recte, quia haec sententia inventa est a modernis scriptoribus, ut quasdam Patrum locutiones salvent, quae compositionem denotant inter species et res substratas, ex quibus etiam haec sententia ab ipsis probatur, Eam tenet Alanus lib. 1. de Eucharistia, cap. 3. 4. et 5. citatur Claudius Sanctos, sed neque expresse videtur ejus opinionis, quam tamen docent ex professo Suarez disp. 42. sect. 3. et Vasquez disp. 167. cap. 5.

Contra hanc sententiam primo, definitio Sacramenti supra assignata repugnat Christo, ut est sub speciebus: ergo nequit integrare, aut componere rationem hujus Sacramenti in recto. Antecedens patet, quia Sacramentum est res sensibilis per se, ut dist. 1. quaest. 2. juxta communem doctrinam et definitionem traditam constat, quae est etiam Tridentini sess. 13. cap. 8. commune, inquit, hoc quidem est sanctissimae Eucharistiae cum caeteris Sacramentis symbolum esse rei sacrae et invisibilis gratiae formam visibilem, verum illud in ea excellens et singulare reperitur, quod reliqua Sacramenta tunc primum sanctificandi vim haben:, cum quis illis utitur;at in Eucharistia ipse sanctitatis auctor ante usum est. Et infra : Et semper haec fides in Ecclesia Dei fuit statim post consecrationem verum Domini corpus, verumque ejus sanguinem, sub panis et vini specie, una cum ipsius anima et divinitate existere, etc.

Ex quibus probatur antecedens, esse symbolum rei sacrae, et esse formam visibilem gratiae invisibilis, in quibus consistit definitio Sacramenti, est commune Eucharistiae cum aliis Sacramentis. At aliis hoc competit ratione materiae et formae verbalis, et qua sunt signa sensibilia distincta a suo significato; ergo et Eucharistiae eodem modo et gradu conveniunt. Probatur consequentia, quia gratiae invisibilis, cujus forma visibilis est Eucharistia, res sacra, cujus est symbolum, est ipse Christus, ut praesens est. Loquitur enim Concilium de Eucharistia, ut est Sacramentum subsistens et permanenter includens suum signatum sacrum, et gratiam invisibilem ante usum, in quo distinguitur ab aliis Sacramentis, quae in usu tantum continent virtutem sanctificandi, ut patet ex verbis sequentibus, in quibus haec differentia tantum ponitur, tanquam particularis hujus Sacramenti ab aliis ; sed haec, id est, symbolum et forma visibilis distinguuntur expresse a Concilio, et necessario distinguenda sunt a gratia et re invisibili, quia Christus in Eucharistia non st symbolum, aut forma visibilis suiipsius, neque integrat tale symbolum, sicut nec unum correlativorum est de constitutione aut integritate intrinseca sui correlativi: ergo Concilium loquitur de ipsis speciebus praecise, distinguens signatum et signum permanens, formam visibilem et gratiam invisibilem a se invicem, sicut in aliis Sacramentis distinguuntur.

Differentia enim, quae est specialis hujus Sacramenti, non est distrahens rationem communem Sacramenti, sed perficiens, quod manifestum est ex Concilii verbis : At in Eucharistia, inquit, ipse sanctitatis auctor ante usum est, etc, nempe res sacra in symbolo, gratia invisibilis in forma visibili realiter, formaliter, permanenter scilicet, non vero in virtute tantum et in usu, sicut in aliis Sacramentis. Sed respondent adversarii esse Christum in Eucharistia, sicut pars est in toto, et anima in homine.

Contra, haec interpretatio arguit Concilium de processu aequivoco et vitioso, et tollit comparationem Eucharistiae ad alia Sacramenta institutam, secundum quod conveniunt ; comparantur enim ad invicem, et qua signum sunt, et in modo quo continent sua significata sacra secundum convenientiam et differentiam assignatam, et dicit in Eucharistia contineri Christum ante usum. Intelligit ergo per modum signati praesentis et demonstrati quod non competit aliis Sacramentis, quam praesentiam in verbis sequentibus explicat per existentiam sub speciebus, tanquam sub signo sacramentali scilicet, ut patet c. 1. quo explicat realem praesentiam : Docet sancta Synodus, etc. post panis et vini consecrationem Dominum nostrum Jesum Christum, etc. vere, realiter ac substantialiter, sub specie illarum rerum sensibilium contineri, etc. Et infra dicens non repugnare mysterium, nempe Christum secundum modum naturalem essendi, esse in coelo, et secundum praesentiam sacramentalem esse in variis locis, declarat modum hunc existendi respective ad species seu Sacramentum : Sacramentaliter, inquit, praesens sua substantia nobis adsit, etc.

Et hoc sensu intelligendi sunt canon. 1. 2. 3. 4. 5. 6. et 8. Concilii, qui dicunt Christum in Eucharistia contineri ; et sess. 21. cap. 1. primo dicit non obligari fideles laicos et clericos non conficientes, ad Eucharistiae Sacramentum, sub utraque specie sumendum ; et subjungit, alterius speciei communionem ad salutem sufficere, quod in loco sumit synonyme Sacramentum Eucharistiae, et ipsas species, ut denotant illa verba : Sacramentum Eucharistiae sub utraque specie, etc. et illa : quin illis alterius speciei communio, etc. deinde subdit rationem : Nam etsi Christus Dominus in ultima Caena, venerabile hoc Sacramentum, in panis et vini speciebus instituit, etc. Et sic eodem et sequenti capite utramque speciem pro Sacramento exprimit. Et sess. 22. cap. 1. docet sub symbolis panis et vini Christum dedisse corpus et sanguinem Apostolis: distinguit ergo illud, quod est signum et Sacramentum, ab ipso corpore et sanguine.

Secundo, ita canit Ecclesia in sequentia Missae : Fracto demum Sacramento, ne vacilles, sed memento,tantum esse sub fragmento, quantum toto tegitur, etc

Fractio autem est specierum, non contenti, ut patet ex sequenti : Signi tantum fit fractura, qua ner. status, nec statura signati minuitur. Huc spectant locutiones Patrum, quae pluraliter agunt de hoc Sacramento, ut supra significatum est: Sacramenta quae sumpsimus, in Collecta Missae; Africanum cap. 3. Carthaginense III. cap. 24. et 25. Auctor sermonis de Coena Domini apud Cyprianum ; Ambrosius lib. 5. de Sacram. cap. 1. in capitulo Sacramenta, cap. In Sacramentis, cap. Comperimus, de consecrat.dist. 2. Haec autem pluralitas locutionis nequit fieri ad signatum, quia idem Christus totus est sub alterutra specie ; idem habet Tertullianus contra Marcionem lib. 1. cap. 14. Alexander I. epist. 1. cap. 4. Ignatius in epistola ad Smyrnenses.

Item, in capitulo Ego Berengarius, dicitur post consecrationem non solum manere in altari Sacramentum, sed etiam ipsum Christum. Capitulo, Cum Marthae,

de celebrat. Missarum, dicit Pontifex tria discerni in hoc mysterio, nempe Sacramentum tantum, quae sunt species, rem et Sacramentum simul, ut corpus Christi, etc. rem tantum, quae est gratia, quam in sumptione causat ; quam doctrinam tradit Magister in hac distinctione, et reliqui Sententiarii antiqui in eadem distinctione. Hugo de sancto Victore tom. 3. lib. 2. de Sacram. part. 8. cap. 7. unde in Canone : Hoc est, de consecrat. dist. 2. vocatur corpus Christi res Sacramenti ; et subdit : Conficitur, inquit, sacrificium Ecclesiae duobus, Sacramento et re Sacramenti, id est, corpore Christi: et cap. Nos autem, etc. in specie panis et vini, quam videmus, res invisibiles, id est, carnem et sanguinem honoramus, etc. Plura alia afferri possunt, quae rationem Sacramenti attribuunt solis speciebus: et hoc variis in locis docent auctores, qui scripserunt contra Berengarium, ut Lantfrancus, Algerius et alii, et universim antiqui Scholastici hoc genus compositionis ignorarent, qua corpus Christi cum speciebus componeret aliquid, quod in recto supponeret pro Sacramento proprie dicto. Si autem sermo esset de Sacramento, ut est res et Sacramentum simul, non est differentia, neque etiam, si dicatur res hujus Sacramenti significare Christum, secundum modum naturalem essendi, quem habuit in sacrificio incruenta.

Tertio, ratione impugnatur praedicta sententia, species cum contento nequeunt simul facere unum constitutum et compositum, nisi interveniat unio requisita, ut admittunt praefati auctores intervenire: sed haec nequit esse per modum unionis materiae et formae, quia nequeunt species et contentum habere proportionem requisitam. Dices esse partes integrantes unum, contra, vel integrant unum sensibile, vel non ; primum dici nequit, quia corpus Christi, ut est in Eucharistia, non est sensibile, nisi per species, ac proinde nihil in esse sensibilis potest addere speciebus ; si non integrant aliquod unum in esse sensibili jam non componunt Sacramentum, quod nequit componi proxime, qua Sacramentum, nisi ex sensibilibus per se.

Praeterea, signum quod est Sacramentum, est practicum signum, qua est Sacramentum novae legis, et distinguitur a Sacramentis veteris legis, ut suo loco dictum est ex Florentino et Tridentino ; ergo quidquid componit Sacramentum, qua Sacramentum novae legis, debet necessario componere ipsum in esse signi practici et causae sui effectus. Sed nequit haec causalitas, aut integratio salvari in proposito, quia licet respectu sanctificantis gratiae possit salvari, tamen primaria consideratio hujus Sacramenti est esse permanens, ac proinde Tridentinum hanc differentiam ejus statuit ab aliis, c. 3. Sed hac ratione nequit intelligi, quomodo contentum integrare possit signum practicum, aut seipsum causare, quia neque species, neque seipsum causat ex instituto, ut competit Sacramento: sed e contra species causant ipsum conservando ; ergo non integrat cum speciebus Sacramentum proprie dictum, nisi ut signatum requisitam et relatum ad species, ut ad Sacramentum et signum. Hoc autem non est constituere proprie dictum Sacramentum, neque integrare sub ratione praecisa Sacramenti, nisi quis velit invertere proprietatem et usum loquendi, atque adeo rem ipsam, quae est ratio et definitio Sacramenti, ut accipitur in scholis.

Aliqui dicunt facere unum periodum subjecti et accidentis, habitus et habituali, loci et locali: sed neque haec responsio in re quidpiam ponit, quod naturae hujus mysterii quadrat. Primo enim species nequeunt se habere, ut forma accidentalis nisi respectu subjecti, quod nequit esse Christus indivisibiliter existens, et alias incapax talium accidentium. Demus etiam oppositum, subjectum et accidens, licet in esse entis faciant unum, tamen in esse sensibilis non componunt unum loquendo de subjecto substantiali; unde in hoc mysterio oculus, et intellectus lumine naturali non discernit absentiam substantiae panis et vini; cognosceret autem, si substantia in esse sensibili aliquid superadderet accidentibus: sed quidquid componit Sacramentum, qua Sacramentum est, deberet in esse sensibili aliquid superaddere, alias nihil faceret ad significationem, ut ratio partialis ejus.

Perinde rejiciuntur reliqua exempla, quia neque habituatum, componit habitum in esse habitus, neque locatum locum in esse loci: ergo neque signatum signum in esse signi, alias eodem modo diceretur effectus omnium Sacramentorum componere ipsa Sacramenta in esse Sacramenti, quod nemo hactenus dixit. Neque video cur res Sacramenti diceretur magis componere cum speciebus aliquod unum in esse Sacramenti, quam e contra Sacramentum aliquid cum re in esse signati, quia eadem est oppositio hinc inde, et magis ordinatur Sacramentum ad rem Sacramenti, ut ad finem, quam e contra res ad Sacramentum.

Respondet ergo Suarez Christum, ut est in Sacramento, esse formam hujus Sacramenti, id est, specierum, quia est nobilior, et quia est virtus ipsarum specierum, sanctificans ipsas sicut verbum sanctificat naturam assumptam, et sicut contritio comparatur ad confessionem, ut virtus sanctificans ipsam, licet confessio dolorosa sit, materia Sacramenti. Contra, primum ostendi deberet ratio compositionis, deinde laborat responsio in aequivoco, licet enim Christus sanctificet species, sanctificat tantum per modum signati praesentis et contenti realiter sub speciebus, quae est sanctificatio formalis in ordine ad cultum et adorationem. Non sanctificat autem per modum efficientis (et sic non est virtus), sed haec sanctificatio specierum fit per consecrationem, ut per se notum est, qua fit ipse Christus praesens, et species separatae et continentes Christum. Si autem loquamur de sanctitate conveniente speciebus per modum rationis causandi practice, sive ipsam gratiam sanctificantem, sive Christum, ut contentum sub speciebus permanenter conservando praesentiam sacramentalem, utraque sanctificatio competit speciebus per assistentiam et institutionem Dei et Christi, qua auctor est Sacramentorum, et causa meritoria, in cujus virtute causant suum effectum, quia agunt ut causa instrumentalis, cum subordinatione ad causam principalem, a qua solum participant actionem et virtutem suo modo.

Christus autem, ut sub speciebus est, neque est causa principalis, neque etiam ipsa, assistentia, aut institutio recepta in Sacramento, quae est ratio seu virtus, a qua est actio Sacramenti, etc. Si ergo loquamur de sumptione Sacramenti per modum cibi et potus, illa est ejus usus, et non Sacramentum, et ut infra dicemus, competit etiam ex parte ratione specierum non praescindendo eos a signato, a quo non possunt separari, licet diversa sit ratio unius et alterius.

Si vero loquamur de ratione conservandi Christum, ut est res sacramentalis, sic Christus non conservat, neque est virtus conservandi se, sed conservatur per assistentiam Dei, et institutionem, ut dictum est; imo neque talis conservatio est a Christo etiam moraliter, ut est sub speciebus, ut patet ex dictis, minus autem eidem competit, ut sit ab eo realiter et physice ; ergo nequit comparari ad species ut forma, et virtus sanctificans hoc modo, et qua sunt Sacramentum, id est, signum practicum sub qua ratione compositio admittitur, vel adstruitur ab auctore praefato.

xempla autem adducta nihil convincunt, quia sanctificatio naturae assumptae per verbum est formalis, quocumque modo explicetur et aequiparatur sanctitati specierum in ordine ad cultum et adorationem, non autem sanctificationi earum secundum alios gradus quos declaravimus, quorum ultimus spectat ad essentiam Sacramenti, ejusque compositionem, eamque non habet a signato.

Quod additur de contritione falsum est, quia magis per se exigitur confessio ad Sacramentum Poenitentiae ex propria institutione Sacramenti, quam contritio, licet haec etiam connumeretur ut necessaria, et tanquam pars diversa Sacramenti ; contritio enim fuit semper necessaria, et de communi lege in omni statu naturae lapsae, in adulto peccante mortaliter ad remissionem peccati, ut patet sess. 14. Trideut. cap 1. et 4. sess.

6. cap. 6. et 16. requirebatur enim retractatio peccati ad remissionem et condonationem ejus obtinendam. Et hunc modum habet contritio etiam in Sacramento (ut patebi suo loco), sed confessio requiritur ex speciali institutione hujus Sacramenti in forma judiciali, et ad informationem judicis, quod ipsi confessioni, ut condis tinguitur ab abis partibus, competit, ut patet cap. 5. sess. 14. Trident. non ergo in virtute contritionis habet effectum, sed ex institutione dicta, et qua elevatur virtute clavium, licet requiratur etiam contritio, ut compars, et mere per modum dispositionis.

Ultima sententia est communis antiquorum, quam docet Doctor locis allegatis, nempe Sacramentum in recto esse ipsas species ; eam docet Magister, Hugo, et alii citati supra, et vetus auctor altercationis Ecclesiae cum Synagoga cap. 8. et manet probata ex dictis; superest tantum, ut respondeamus ad fundamenta prioris sententiae.

Objicies primo loca plurima Patrum, in quibus praedicatur de hoc Sacramento in recto corpus et sanguis Christi ; ergo spectant ad Sacramentum in recto. Antecedens patet ex Theodoreto in Dialogis dialogo 3. ubi citat haec verba Ignatii in epistola ad Smyrnenses : Eucharistias et oblationes non admittunt, quod non confiteantur Eucharistiam esse carnem Salvatoris Jesu Christi pro peccatis, quae pro peccatis nostris passa est, quam Pater sua benignitate suscitavit, etc. Jus linus in Apologia ad Antoninum Imperatorem: Alimentum hoc appellatur Eucharistia, neque ut communem panem ista sumimus, sed quemadmodum per verbum Dei caro factus Christus Jesus senator noster, et carnem et sanguinem salutis nostrae causa habuit ; ad eumdem modum etiam eam alimoniam, etc. Incarnati illius Jesu carnem et sanguinem esse hujus edocti, etc. Patet etiam ex forma consecrationis, et ex Joannis 6. Panis quem ego dabo, caro est pro mundi vita; ergo corpus et sanguis constituunt Sacramentum.

Respondetur negando consequentiam, neque antecedens quidpiam probat, quia si loquamur in rigore logico, pars in abstracto non praedicatur de toto ; ad salvandum ergo vigorem et veritatem locutionis tam Patrum quam Scripturae non conducit compositio dicta, sed magis eam enervat ; verum secundum usum sermonis magis salvatur proprietas locutionis, sumendo signum pro signato, pro quo natum est supponere et sumi, et maxime quando est signum demonstrativum, quod nequit a suo signato dividi aut separari. Recte enim dicimus, video Petrum, video panem, quamvis visio non extendatur ad substantiam subjectam, aut contentam, sed ad sola accidentia, quae pro ipsa supponunt; sic Lucae 22. Hic Calix novum Testamentum, etc. 1. ad Corinth. 11. Hic est Calix novum Testamentum, etc. Calix supponit pro contento et sanguine Christi; ergo vice versa, vel potest sumi appellatio mysterii a solo contento, vel etiam a solis speciebus, vel ab utrisque ; et fundamentum appellationis est, quia signum et signatum, continens et contentum connotant se mutuo in esse et appellatione, et unum non subsistit sine altero. Sic Irenaeus lib. 4. contra haereses, cap. 34. idem declarat: Panem, inquit, percipientemr Dei vocationem jam non communem panem esse, etc. ubi denominationem sumi posse a contento, docet. Item cap. Hoc est, de consecrat. dist 2. Vocatur, inquit, ipsa immolatio carnis, quae Sacerdotis manibus fit, Christi passio, mors, crucifixio, non rei veritate, sed significatas mysterii, etc. Si itaque ex mystica repraesentatione mutuatur nomen prototypi, quanto magis ex vera et reali significatione, species sument nomen sui significati, sicut et ipsum signatum nomen panis et vini ? Si quis manducaverit ex hoc pane, vivet in aeternum. Panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. Probet autem seipsum homo, et sic de pane illo edat, etc. Et postea dicitur corpus Domini: Non dijudicans Corpus Domini, etc.

Frequentius autem sumitur nomen a repraesentato quam a repraesentante, quia hoc ab illo specificatur, et ab aliis discernitur, ut patet in imaginibus et statuis, et ejusmodi ; unde in hoc mysterio sumitur stylo frequenti Patrum, a contento, ut ostendatur realis praesentia Christi in Sacramento, magnitudo rei et fides ac devotio commendetur.

Alii respondent corpus Christi dici Sacramentum, quia est res et Sacramentum simul; sed haec responsio non quadrat, quia etsi vera sit, non tamen satisfacit cum praedictis et multis aliis in locis ipsum sensibile Sacramentum appellatur corpus Christi, ideo melius intelligitur modo dicto, et seclusa compositione illa, quam praefati objicientes praetendunt, ad salvandam veritatem locutionis, cum jam ostensum sit per compositionem illam, locutiones in abstracto non posse salvari in rigore sermonis; tamen in rigore et usu sermonis salvantur locutiones modo a nobis explicato, neque debet ingeri mysteriis fidei major obscuritas, quam rei natura patitur, et mysterii ratio, quae illam compositionem non petunt, imo ipsi repugnat alia quam illa, quae est conjunctionis inseparabilis per praesentiam sacramentalem, quae non recte explicatur per compositionem, qua contentum spectaret ad constitutionem Sacramenti in recto.

Licet ergo corpus Christi, ut in Sacramento, significet corpus mysticum, quod est Ecclesia, vel etiam seipsum quoad modum naturalem existendi, ut patet ex capitulo praemisso, tamen ut sic sumptum magis supponeret pro significato mystico, quam pro se ipso ; ideoque locutiones Scripturae et Patrum, quae de vero corpore in Sacramento contento exprimuntur, nequeunt commode in praedicto sensu sumi, quo intelligeretur pro significato mystico tantum, vel etiam in ordine ad mysticum significatum.

Objicies secundo, aliqui Patres dicunt Eucharistiam esse compositam ex duobus, nempe speciebus, et corpore Christi, ut in capitulo : Hoc, est, cilato. Hoc, inquit, modis omnibus probare contendimus, sacrificium Ecclesiae duobus confici, duobus constare, visibili elementorum specie, et invisibili Domini nostri Jesu Christi carne et sanguine, Sacramento et re Sacramenti, id est, corpore Christi, etc. Irenaeus supra citatus dicit Eucharistiam duabus rebus constare, terrena et coelesti, etc. Item, Ambros. lib. 4. de Sacr. c. 4. et ha betur, c. In hoc Sacramento, et lib. de iis qui initiantur, cap. 9. In priori loco ait, in hoc Sacramento esse corpus Christi, et in secundo loco dicit constare speciebus, et corpore et sanguine Christi.

Respondetur non recte illa loca probare intentum, aut applicari ad propositum, quo dicatur rem Sacramenti spectare ad Sacramentum in recto, aut componere cum speciebus essentiam Sacramenti, ut hic loquimur de Sacramento in significatione propria, et supra dist. 1. quaest 2. definito. Advertendum ergo ex Tridentino, et ut supra in commento probavimus, conclusionem tertiam Doctoris exponendo Sacramentum Eucharistiae esse permanens, et in hoc distingui ab aliis, quae sunt in usu, inquantum haec non continent realiter et formaliter suum significatum, sed tantum virtute, neque simul in rigore physico existunt, quia effectus, verbi gratia, Baptismi causatur in instanti extrinseco completae prolationis formae ; in quo verum est dicere formam non esse, quae antea fuit, et gratiam seu effectum Baptismi jam esse, qui antea non fuit ; et sic separantur in esse, hoc modo, Sacramentum et effectus ejus, inquantum non sunt simul, sed hic sequatur in esse ad illud.

Contrario modo se habet Eucharistia, quia nequit Sacramentum esse, nisi simul sit etiam res Sacramenti, ita ut inseparabiliter simul sint, et ponantur et desinant: est enim signum practicum et demonstrativum species respectu corporis et sanguinis, non tanquam effectus in alio, aut extra species subsistentis aut existentis, sicut se habet effectus aliorum Sacramentorum, qui est anima ; sed existentis sub ipsis speciebus per praesentiam sacramentalem, qua est tanquam contentum in tota specie, et in qualibet ejus parte realiter et substantialiter. Et hanc praesentiam ejus intelligunt Patres, unde neque species in esse, aut significatione sacramentali separari potest a Christo, neque Christus ut res contenta a specie, quamvis diversae rationes sunt significatio practica et demonstrativa speciei, et significatum esse Christum ; neque debeant confundi, quamvis enim separabiles nonsint ab invicem, tamen distinctae sunt, non ergo est alia compositio aut unio, quam continentis hoc modo, et contenti, qui est modus loquendi Conciliorum et Patrum, quo declarant mysterium et rationem signi et signati hoc peculiari modo, salvando distinctionem et ordinem utriusque ad invicem cum inseparabililate, in quo discernitur specialis ratio hujus Sacramenti ab aliis Sacramentis, quae separari possunt ab effectu, vel reipsa semper hoc modo separantur, qui effectus Sacramenti, quod est in usu, desinente ipso, est et fit et permanet sine ipso Sacramento ; ex quibus patet ad objectionem.

Ad primum locum capituli : Hoc est, etc. respondetur esse ad oppositum, quia extremis verbis, ut supra praemissum est, tenet conclusionem Doctoris ; dicit enim Sacramentum esse species, rem Sacramenti esse corpus Christi, et sic intellexit Hugo, Magister et reliqui Sententiarii-Loquuntur etiam de compositione sacrificii, in quo offertur Christus sub speciebus, et non de compositione Sacramenti. Ad locum Irenaei, per duas res intelligit duas naturas, divinam et humanam, ut patet ex contextu ; et bene advertit Vasquez ex Claudio Sancte. Si contendas etiam oppositum, non refert, quia aliud est loqui de hoc mysterio sub appellatione Eucharistiae et Sacramenti, quia prior appellatio importat Christum etiam in recto, secunda vero tantum in obliquo ; adhiberi potest solutio superius data his verbis denotare modum peculiarem hujus Sacramenti, et inseparabilitatem signi a signato ; idem intendit Ambrosius.

Objicies tertio, hoc Sacramentum est pastus spiritualis, inquantum includit Christum ; ergo Christus spectat ad integritatem ejus, deinde adoratur latria propter Christum, ex Trident. sess. 13. cap. 5. et can. 6. pio. Respondetur ad primum, Christum non esse pastum spiritualem in actu secundo, nisi in usu Sacramenti, ut alias dictum est. Eucharistia vero est Sacramentum, qua subsistens est ante usum et sumptionem. Quod si petas, an species habeat efficaciam ad pastum spiritualem et gratiam. Respondet Cajetanus 3. part. quaest. 80. art. 12. dub. 2. Ledesma 1. part. 4. quaest. 14. art. 1. dubio 3. negantque speciem habere ullam efficaciam respectu gratiae sanctificantis, quia tota vis agendi est in corpore Christi et sanguine. Contra, auctor de Coena Domini inter opera Cypriani : Cibus hic, inquit, verus et sincerus per speciem et Sacramentum nos tactu suo sanctificat, etc. in antecedentibus dixit : visibilibus Sacramentis inesse vitae aeternae effectum. Secundo, Sacramenta significant quod efficiunt, sed hoc Sacramentum causat unionem spiritualem mediante charitate cum Christo ; ergo efficit eamdem unionem. Augustinus tract. 26. in Joannem : Propterea quippe, inquit, sicut ante nos intellexerunt homines Dei, Dominus noster Jesus Christus corpus et sanguinem suum in iis rebus commendavit, quae ad unum aliquid rediguntur, etc. Confirmatur, Sacramenta novae legis efficiunt gratiam, quam significant. Trident. sess. 7. can. 6. 7. et 8. de Sacramentis in genere; hic autem a ratione Sacramenti non excluditur species, neque excludi potest. Unde sess. 13. cap. 8. triplex sumptio Sacramenti assignata ex Patribus idipsum importat, nam sumptio sacramentalis tantum, et sumptio sacramentalis et spiritualis simul, denotat etiam species, in quibus fit usus sumptionis ; ergo etiam effectus est ab iisdem speciebus, sicut ergo sunt signum sacrum gratiae subsistentis, sic etiam sunt signum gratiae sanctificantis.

Ad argumentum ergo in forma respondetur, distinguendo antecedens ; si particula inquantum sumatur reduplicative, et ut denotat causam praecisam, negatur antecedens: si autem sumatur specificative, conceditur antecedens, et negatur consequentia: medianlibus enim speciebus habet corpus Christi, ut sit pastus, quamvis in ratione pastus nequeat corpus separari a speciebus, ut patet ex Tridenta. sess. 13. can. 8. et cap. 8. neque species a corpore; sic neque species haberent efficaciam, nisi ut includunt corpus, neque e contra corpus sine speciebus. Causare autem gratiam convenit ipsis ex dicta institutione, quae respicit signum ut includit signatum, scilicet Christum, atque etiam ex motivo signati principaliter haec efficacia competit speciebus per institutionem. Sumptio autem est utriusque per modum unius pastus, quia tam species quam Christus realiter sumitur, et utrique attribuitur gratia ut effectus, quem tam Christus quam species causant. Aliud ergo est loqui de hoc Sacramento, ut est pastus, quia sic utrumque involvit ; aliud est loqui de ipso, ut est Sacramentum in recto gratiae subsistentis, quia hoc solis speciebus competit, licet ex modo peculiari significandi includant suum significatum realiter et formaliter.

Ad secundum respondetur, cultum latriae deberi huic Sacramento, qua includit per concomitantiam Deitatem, et ob ejus praesentiam hanc eamdem rationem motivam cultus subjicit Concilium : Nam illum, inquit, eumdem Deum praesentem in eo adesse credimus, quem Pater aeternus introducens in orbem terrarum, dicit : Et adorent eum omnes Angeli ejus, etc. non recte inde sequitur Deitatem in recto spectare ad essentiam Sacramenti. Deinde ad adorationem latriae sufficit repraesentatio et tactus, ut patet in cruce et imaginibus, in Venerabili Sacramento includitur realiter Christus, et demonstratur praesens: hoc ergo argumentum non urget praesentem difficultatem, sed magis realem praesentiam Christi probat.