CAPUT XVII.

De quatuor quae sequuntur ex dictis Peripateticorum.

Ex his autem quae dicta sunt, patet quod intellectus qui processio et constitutio est intelligentiae, ex hoc quod intelligentia est tantum, separatus est ab omni eo quod est, et nulli nihil habet commune, quamvis secundum esse quod habet ex conjunctione continui et temporis, sit determinatus ad unum.

Secundum est quod sequitur ex dictis eorum, quod intellectus secundum se a sensitivo et vegetativo separatur, sicut incorruptibile et immortale in omnibus principiis suis a corruptibili et mortali : sicut sensibile et vegetabile, corruptibile et mortale est secundum sui esse principia.

Tertium quod sequitur ex dictis eorum est, quod quidquid est in intellectu, sit universale : tales enim formae, ut dicit Boetius, quales sunt potentiae in quibus sunt. Intellectus autem secundum omnem modum potentiae suae universalis est, ubique et semper existens, per hoc quod nec ad nunc nec ad haec determinatus est.

Quartum est, quod omne id quod est species alicujus,agens ad speciem et constitutionem formalem, immediate appli- cabile est ipsi sicuti lux species colorum est, omnes colores constituens, et ideo immediate non per motum cuilibet applicatur colori. Cum igitur intelligentia omnium formarum constitutiva sit, intelligentia species erit omnium formarum, et in quantum de specie intelligentiae participant, in tantum intelligibiliores et minus intelligibiles sunt. Intellectus igitur qui intelligentiae imago est, immediatam applicationem habet ad primas formas intelligibiles : sicut sensus qui sensibilium species est, per hoc ipsum quod species est, immediata applicatione applicatur omnibus sensibilibus. Et ex hoc dicunt quod pars intellectiva mirabilis est : quia ea quae sibi per naturam immediate applicabilia sunt, et in quibus aliquando multis oportet uti mediis, melius intelligit.

Si autem objiciatur, quod noster intellectus qui secundum dudum determinata non secundum substantiam intellectus est, sed aliunde possessus, et habitus, non est prima specie intelligibilium : et ideo non sequitur quod omnibus intelligibilibus immediate sit applicabilis. Dicendum quod hoc non valet : quia non tantum prima species constitutiva aliquarum formarum, illis formis immediate applicabilis est : sed etiam omne quod est in specie illius primi. Lux enim solis omnium formarum sensibilium constitutiva, est immediate applicabilis ipsis existens : sed etiam quaecumque lux effecta est a sole, sicut Martis, Jovis, Lunae, et ignis. Et similiter intellectus noster per hoc quod est in specie intelligentiae, immediate applicabilis est omni formae. Omnis enim forma in eo quod forma . intelligibilis est, quamvis per esse quod habet, aliquando sit sensibilis vel naturalis. Ex hoc patet quod nec sensus recipiunt formas sicut subjectum et materia, quemadmodum male dixit Theophrastus : sed recipiunt per applicationem luminis et determinationem speciei, qua applicantur et determinantur ad ipsas, sicut quodlibet principium

formale applicatur secundis, et determinatur ad ipsa.

Quidam autem sunt qui quaedam inconvenientia inducunt, quae Peripatetici inconvenientia non reputant : verbi gratia formam simplicem perpetuo manere. Dicunt enim formam non esse nisi in eo cujus forma est : et si nihil sit in quo sit, dicunt eam in natura esse non habere : et ideo dicunt ex materia intellectuali, quae nec quantitate nec contrarietate determinatur, et ex forma intellectuali esse compositam animam, ut sic sit quaedam substantia composita hic et nunc existens, et non semper, nec ubique : et hanc dicunt esse formam hominis, distinguentes quod quaedam forma substantia est tantum, quaedam est substantia et motor : et illa quae substantia tantum, simplex est et non movet : quae autem est substantia et motor, composita est : et haec omnia nulli Philosophi concedunt. Quod enim compositum est et hoc aliquid est, prima substantia est, quae est ultimum perfectum et nullius potest esse perfectio : aliter enim ultimum esset ultimi, et iretur in infinitum. Quod etiam dicunt formas simplices in natura esse non habere, et non esse incorruptibiles, philosophiae penitus contrarium est, quae ponit et probat prima entia in quibus omnia alia fundantur ad esse et in esse firmantur, esse intelligentias, nullam in. mundo comparationem vel divisionem habentes. Similiter quod dicunt, compositas esse ex materia et forma, quemadmodum Avicebron in libro Fontis vitae dicit, miror ego si seipsos intelligunt. Materia enim quam dicunt non esse determinatam quantitate et contrarietate, ex hoc quod est substantia, ad hoc aliquid non determinatur : similiter ex hoc quod materia est, non nisi fundamentum est : et ex hoc iterum nec ad hic nec ad nunc determinatur. Quaeratur ergo ab eis, unde substantia composita habeat, quod hic et nunc est ? Quaeratur iterum, quae sit causa hujus compositionis ? Licet enim compositio non constituatur per fieri, perficitur tamen per esse partium componentium quod habent in composito : et quaeratur, quae sit causa compositionis hujus secundum naturam ? et non erit verum assignare etiam volentibus fingere.

In hac tamen positione cavendum est error Abubacher qui dixit, quod post mortem ex omnibus animabus hominum non relinquitur nisi una. Et causa erroris fuit, quia nostrum intellectum non consideravit nisi secundum quod possessus et habitus est ab intelligentia, quae substantialiter intellectus est, et omnium intelligibilium constitutiva. Vegetativum autem et sensitivum quod in ipsa est, accidere dixit tali processioni sive tali substantiae ab intelligentiis procedenti, ab inclinantibus eam ad materiam corporis et determinantibus ad Drincipia et qualitates materiae. Solutis ergo his corporalibus principiis non remanere dixit nisi quod intellectus est. Hoc autem quod intellectus ubique et semper est, unam et aequalem ad omnes habet relationem. Quod autem ad omnes unam habet relationem, ex omnibus relictum, unum et idem est. Anima igitur ex omnibus relicta, et una et eadem est. Et hic error magnus est etiam in philosophia. Et respondet quod omnis processio quae a primo ad ultimum procedit per omnia media, virtutes omnes habet non per se, sed per accidens. Unde processio quae est ab intelligentia tam in intellectu est quam in sensibili, quam in vegetabili : et in omnibus his est una secundum substantiam., diversificata secundum esse potentiae : et ideo quamvis Abubacher bene probaverit quod vegetativum et sensitivum corrumpantur secundum esse potentiae corrupto corpore, tamen non probavit quod corrumpantur secundum quod radicantur in intellectuali substantia, quae est processio et imago causae primae et intelligentiae : et intellectus radicatus in hac determinatus est per esse, ita quod alius est qui resolvitur

ex uno, et alius.qui resolvitur ex alio.

Ex hoc etiam excluditur error Averrois super tertium de Anima, qui dicere videtur esse unum intellectum possibilem in omnibus animabus. Quamvis enim unus sit, per hoc quod intellectus est, non tamen sequitur unum esse secundum quod radicatur in substantia processionis talis, quae in totum ab intelligentia procedit, et distat, ut continuetur cum continuo et tempore. Per hoc enim unus intellectus efficitur unius, et alter alterius, et imperfectus in uno, perfectus autem in altero.