Sermo I .

Homo quidam fecit coenam magnam ei vocavit multos, Lucae decimo quarto .

Sub velamine istorum verborum mystificatur et involvitur caelestis gloria, quam Dominus electis suis in fine mundi exhibebit: unde coena refectio, quae est in fine diei, appellatur. Commendatur autem Dominus noster a tribus in verbo proposito, quae quamlibet coenam reddunt completam et perfectam, et primo ab excellentia singularis dignitatis: secundo, ab affluentia abundantis copiositatis ; tertio, a benevolentia invitantis curialitatis sive caritatis. Primo ergo commendatur a singularitate excellentiae et dignitatis, cum dicit: Homo quidam: in singulari dicitur homo quidam Christus propter incomparabilem et excellentem dignitatem. Secundo commendatur a liberalitate affluentiae et copiositatis, cum subdit: coenam magnam. Tertio commendatur a curialitate benevolentiae et caritatis, cum subinfert: et vocavit

multos. Benignus et misericors Deus noluit esse solus in coena gloriae, immo ratione suae curialitatis multos invitavit.

I. Dicit enim: Homo quidam, ubi commendatur Christus ab excellentia singularis dignitatis, quae potest manifestari triplici ratione: primo, ratione suae puritatis et innocentiae in evitatione omnium peccatorum: secundo, ratione profunditatis sapientiae in revelatione divinorum occultorum: tertio, ratione virtuositatis potentias in operatione multorum miraculorum.

Primo Christus singulariter et excellenter dicitur homo propter puritatem originalis innocentiae in evitatione omnium peccatorum ; unde Lucae vigesimo tertio : Nullam causam inveni in homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Ad litteram nulla causa peccati inveniebatur in Christo, in quibus accusabant eum ludaei. Non enim, ut ipsi dicebant, in peccatis natus erat totus, quia non de virili semine, sed de Spiritu sancto conceptus fuit, et ideo peccatum originale non contraxit nec etiam peccatum actuale: et quia ex parte mentis omnimoda fuit puritas et ex parte carnis nulla rebellio: semper illa sanctissima caro sequebatur illum beatum Spiritum nec unquam ad peccandum pertrahebat, et spiritus carnis necessitatibus, ne succumberet, condescendebat: et ex hoc mira harmonia et concordia carnis ad spiritum resultabat. Et propter hoc verum fuit illud Lucae vigesimo tertio : Vere hic homo iustus erat.

Secundo excellenter et singulariter dicitur homo Christus propter perspicacitatem veracis intelligentiae in revelatione divinorum occultorum ; unde Ioannis septimo reddunt causam ministri pontificibus et Pharisaeis, quare non ceperunt Iesum, quia nunquam sic locutus est homo, sicut hic homo loquitur. Non enim loquebatur sicut ceteri homines verba curiosa, quae excaecant rationalem, nec verba superflua et onerosa, quae suffocant concupiscibilem, nec verba contentiosa, quae conturbant irascibilem, nec verba perniciosa, quae pervertunt totum hominem, sed verba humilia ad destructionem superbiae, verba utilia ad augmentum gloriae. Sic enim loquebatur, ut superbos erudiret profunditate, magnos pasceret veritate et parvulos nutriret affabilitate. Foris admonet, intus docet, audientes in melius commutat, et ideo non fuimus ausi eum comprehendere.

Nec mirum, si sic loquebatur, quia ipse erat secundum adventum in mentem lux illuminativa omnium prophetalium visionum et secundum adventum in carnem Verbum approbativum omnium prophetalium locutionum et etiam instructivum omnium apostolicarum lectionum. Unde ipse est, qui reuelat abscondita divinorum occultorum, quia lux divinae sapientiae cum ipso est, sine qua nullus potest sacramenta fidei penetrare. Et propter hoc nullus potest devenire ad certam fidei revelationem nisi per adventum eius in mentem et in carnem.

Tertio Christus excellenter dicitur homo propter virtuositatem mirabilis potentiae in operatione multorum miraculorum ; unde Ioannis undecimo : Dicebant Pharisaei: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Nam mortuos suscitavit, leprosos mundavit, caecos illuminavit, claudos et contractos extendit, oppressos a daemoniis liberavit et omnem morbum curavit: et tamen propter illa bona opera vos, nequissimi ludaei, quae operatus est in vobis, quaeritiseum interficere. O insania et perversitas maxima! irascimini sananti et non irascimini vulneranti.

II. Secundo commendatur Dominus noster ab affluentia redundantis copiositatis, cum subdit: fecit coenam magnam. Vere magna et immensa est coena ista. Nam si mica una istius coenae non praevalet enuntiari, multo minus abyssus et tota coena poterit ab aliquo explicari. Ut igitur aliquid de affluentia redundantia copiositatis istius coenae balbutiens dicam, potest dici, quod tria erunt in ista coena quae diligentius considerata cuiuslibet animum in eius concupiscentiam provocant. Primum est iucunditas exsultationis laetificantis propter refulgentiam divinae claritatis: secundum est copiositas refectionis satiantis propter redundantiam immensae bonitatis: tertium est sempiternalitas durationis continuantis propter carentiam omnimodae defectibilitatis: ut sic anima secundum omnem sui potentiam in coena ista trino interiori tripudio iucundetur: primo, iucundetur de claritate splendoris quantum ad rationalem ; secundo, satietur de copiositate refectionis quantum ad concupiscibilem: tertio, assecuretur de sempiternalitate durationis quantum ad irascibilem: et lioc secundum triplicem dotem gloriae, scilicet apertae visionis, quietae fruitionis et firmae tentionis.

Primo in ista coena erit iucunditas exsultationis laetificantis propter refulgentiam claritatis divinae. Et de hoc dicitur Apocalypsis decimo nono sub nomine avium volantium per medium coeti Beatis: Venite et congregamini ad coenam magnam Dei. Nomine enim avium volantium per medium caeli designantur Beati existentes in caelo empyreo, qui volatu contemplationis elevantur ad contuitum Divinitatis.

Istis ergo sic contemplantibus dicitur: Venite et congregamini, per affectuosam concordiam, ad coenam magnam Dei, non materialem lactis et mellis, sicut exspectant Saraceni, quia nulla erit ibi congregatio muscarum, sed sapientialem, in qua tot erunt fercula, quot omnium rerum rationes relucent in divina sapientia. Apponentur enim spiritibus glorificatis rationes sensibilium et insensibilium, rationalium et irrationalium, tanquam in mensa delectabili, humanitatis Christi, Dei unius et trini pulcritudo tanquam in speculo pulcriformiter. Et propter hoc ista coena non est requirenda in exterioribus, sed in interioribus, quia spiritualis, nec in creatis rebus, sed in causalibus rationibus, quia perpetua et incorruptibilis.

Secundo in ista coena erit copiositas refectionis saltantis propter redundantiam immensae bonitatis: unde tertii Esdrae tertio : Rex Darius fecit coenam magnam omnibus purpuratis, qui erant sub ipso.

Darius interpretatur fertilis et potest significare Regem regum, Christum, qui ratione suae Divinitatis et humanitatis est cibus perfecte satians animam quantum ad duplicem eius gustum, scilicet interiorem et exteriorem. Nam cibus humanitatis animam saliat quantum ad gustum exteriorem, sed cibus Divinitatis quantum ad gustum interiorem. Hic autem cibus, licet satiet, non tamen generat fastidium, immo continuat desiderium, quia ratione suae simplicitatis et

convenientiae, medullis animae intime illapsus, perfecte delectat, cum "delectatio sit coniunctio convenientis cum convenienti ", et anima cum nullo habeat maiorem convenientiam quam cum illo, ad cuius imaginem et similitudinem facta est ; ratione suae perfectionis et sufficientiae undique saliat et replet, sed ratione suae infinitatis et abundantiae capacitatem animae excedit et quietat. Nam in nullo bono finito appetitus animae quietatur, eo quod aequalis ambitus est affectio et cognitio sive aestimatio. Cum igitur aestimatio et cognitio apta nata sit extendi ad infinita, pariter et eius affectio ad infinita se extendit: ergo, quolibet bono obtento, adhuc ultra posset insurgere appetitus, et sic, quantumcumque bonum creatum multiplicaretur, nunquam in illo quietaretur nec beatificaretur. Unde Anselmus : "In gaudium Domini introibit" ; quod si totum caperet et non vinceretur et absorberetur, adhuc posset insurgere appetitus ad amplius appetendum vel capiendum.

Tertio in ista coena erit sempiternalitas durationis continuantis propter carentiam omnimodae defectibilitatis. In ista enim coena nunquam deficient fercula, nunquam amovebitur tabula, eo quod Beati semper erunt in continua (aude et glorificatione. Nam quidquid boni accipient, in eum solum resolvent, qui plene potest eos satiare et glorificare. Unde sicut impossibile est, aliquem ibi mori, sic impossibile est, aliquem ibi famescere. Et propter hoc dicitur Apocalypsis decimo nono : Beati, qui ad coenam nuptiarum Agni vocati sunt. Beatus enim est ille qui omnia optata sine timore amittendi perpetuo possidet. Nam cum beatitudo sit habitus in actu , impossibile est, animam beatam esse et actualem Considerationem eorum quae sunt de essentia gloriae, non habere, quia in beatitudine nulla est variabilitas, nulla temporalis successio. Et propter hoc ista coena ratione suae sempiternalitatis non est requirenda in istis inferioribus, sed in superioribus, quia non mensurabitur tempore, quod est "principium corruptionis ", sed aeternitate, quae est quaedam mensura omnino perpetua et invariabilis.

III. Tertio et ultimo commendatur Christus a benevolentia invitantis caritatis vel curialitatis, cum subinfert: et vocavit multos. Dominus noster ratione suae curialitatis et benevolentiae noluit esse solus in coena, sed vocavit multos et de diversis nationibus. Nam primo vocat instanter sine desitione instruendo per documenta et exempla: secundo, graiis sine recompensatione alliciendo per beneficia et promissa: tertio, generaliter sine acceptione comminando per aeterna supplicia.

Primo vocat Christus ad istam coenam instanter sine desitione instruendo per documenta et exempla:

unde Proverbiorum primo : Vocavi, et renuistis: extendi manum meam, et non fuit qui aspiceret: despexistis omne consilium meum.

Inquit Deus Pater: Vocavi vos ad istam coenam, continuo instruendo per servos meos, Sanctos et Prophetas, et renuistis venire ; insuper extendi manum meam, id est, Filium meum ad vos de alto misi per carnis assumtionem, in quo doctrina omnis veritatis et exempla omnis honestatis et sanctitatis relucent, quibus ad istam coenam vocamini: et non fuit qui aspiceret, ad doctrinam per inclinationem auditus et ad vitam per imitationem effectus: immo omne consilium meum despexistis, inveniendo vobis occasiones. Nam primus de vocatis dixit: Villam emi, et necesse habeo exire et videre illam. Alter dixit: Iuga boum emi quinque et eo probare ea. Tertius respondit: Uxorem duxi, et ideo non possum venire : hoc est dictu: unus propter superbiam principandi, alius propter avaritiam accumulandi ; nam per quinque iuga boum intelligitur superflua quinque sensuum occupatio circa terrena: tertius propter lasciviam luxuriandi ad istam coenam venire contempsit. - Ecce, fatuitas maxima, quia quod peius est eligitur, et quod melius recusatur. Eligitur enim villa, recusatur regnum: eligitur dominium villanorum, recusatur regnum caelorum ; eligitur uxor concubina , et recusatur copula divina: et ideo iusto iudicio Dei nemo virorum illorum, qui vocali sunt, coenam istam gustabit, eo quod ista coena transfertur a superbis et potentibus in debiles et humiles, a divitibus in pauperes, a luxuriosis in caecos et claudos, id est, in illos qui oculos suos eruerunt et refrenaverunt, ne vanitatem mundi videndo concupiscerent, et pedem inordinatae affectionis totaliter absciderunt. Et propter hoc dicitur in hodierno Evangelio: Pauperes ac debiles, caecos et claudos introduc huc, loco scilicet illorum qui noluerunt venire.

Secundo vocat eos ad istam coenam gratis sine recompensatione alliciendo per beneficia et promissa ; unde secundae Petri primo : Quomodo omnia nobis divinae virtutis suae, quae ad vitam et pietatem donata sunt, per cognitionem eius qui vocavit nos propria gloria et virtute, per quem maxima et pretiosa nobis promissa donavit, scilicet gratiam in praesenti et gloriam in futuro, ut sic, qui nolunt venire ad istam coenam precibus facilius trahantur muneribus. Unde Gregorius super illud Iob : Servum meum vocavi, et non respondit mihi: " Vocat nos Deus, cum muneribus praevenit ; respondemus vero vocationi eius, cum digne iuxta percepta munera deservimus, Hunc igitur servum vocavit Dominus, quia collatis muneribus, quasi emissis ad eum vocibus, ad se ducere studuit Sed non respondit, quia digna opera donis eius reddere contempsit".

Tertio vocavit Dominus ad istam coenam generaliter sine acceptione comminando per aeterna supplicia: unde in Psalmo : Deus, dearum Dominus locutus est, et vocavit terram a solis ortu usque ad occasum. - Deus deorum locutus est, comminando per aeterna supplicia, ut per hoc compelleret eos introit ad coenam istam flagellis et comminationibus, qui nolunt induci precibus et promissionibus, alioquin divina misericordia transibit in iustitiam, et qui nolunt gaudere in divino palatio cum Angelis certe cruciabuntur perpetuo in inferno et flammescent cum daemonibus. Istis ergo comminationibus Dominus vocavit terram, id est terrenos et peccatores, a solis ortu usque ad occasum, quia apud eum nulla est acceptio personarum, immo in omni gente et in omni populo et in omni conditione et in omni aetate beneplacitum est ei. Unde Gregorius super illud Iob: Qui irrigat aquis universa, boc est: " Dono sancti Spiritus ex omni genere hominum ad suam cognitionem vocat. Sancti enim Spiritus gratia, cum sibi divites subiicit, pauperes non repellit: cum fortes humiliat, venire ad se debiles non recusat: cum nobiles colligit, simul et ignobiles apprehendit: cora sapientes suscipit, imperitorum stul-- titiani non contemnit". Rogemus ergo etc.