Sermo III .

Homo quidam fecit coenam magnam et vocavit multos, Lucae decimo quarto .

Dicit Philosophus : Contraria iuxta se posita magis elucescunt. Sancta ergo mater Ecclesia in superiori Dominica fecit mentionem de divite avaro, qui solus comedit, ut maior appareat largitas Domini: in hac Dominica facit mentionem de divite et domino largo et de coena sua magna, ad quam multos vocavit. Ille solus comedit et neminem vocavit, iste misit servos suos et multos vocavit: ille Lazarum pauperem a prandio suo expulit, iste multos intrare coegit.

Secundum hoc in hoc totali Evangelio notantur quatuor: primo, huius coenae praeparatio, cum dicit: Homo quidam fecit coenam magnam: secundo notatur convivarum vocatio: et vocavit multos: tertio, vocatorum excusatio: coeperunt omnes se excusare: quartum est aliorum introductio: voca pauperes etc. In primo ostenditur magnitudo caelestis gloriae ; in secundo, dispensatio divinae misericordiae ; in tertio, increpatio humanae malitiae ; in quarto, distinctio gratiae.

I. Circa primum nota, quod per istam coenam caelestis gloria intelligitur, quam Dominus exhibebit omnibus electis suis in fine mundi, sicut coena refectio est in fine diei. Tunc enim purgabitur humana natura ab omni vitio et plenarie fruetur Christo: et erit ad proximum pax firma et dilectio. In cuius figura Dominus, migraturus ad gloriam Patris, fecit coenam discipulis, Ioannis decimo tertio, ubi et lavit pedes discipulorum et dedit eis corpus proprium et promulgavit dilectionis mandatum: de lotione et dilectione, Ioannis decimo tertio ; de corporis exhibitione, Matthaei vigesimo sexto: Coenantibus eis, accepit Iesus panem etc. Et sicut post coenam pausatur in lecto, omissis omnibus curis exterioribus: sic erit tunc perfecta quies in Domino, omnibus curis mundi dimissis, quando dicet quilibet: In pace in id ipsum dormiam et requiescam.

Dicitur autem haec coena magna propter quatuor: primo, propter magnam hospitis invitantis curialitatem ; secundo dicitur magna propter invitatorum generalitatem: tertio dicitur magna propter invitatorum satietatem ; quarto dicitur magna propter coenae diuturnitatem.

Primo dicitur coena illa magna propter invitantis largitatem. Magna est benignitas alicuius domini, quando invitat alios per servos suos ; maior, quando invitat per se ipsum et ministrat eis: maxima, quando alienos et extraneos. Primo invitavit genus humanum per servos suos Patriarchas, et noluerunt venire: unde in Evangelio hodierno : Misit servum suum hora coenae dicere invitatis, ut venirent. Sed maior fuit Dei curialitas, quando ipsemet in propria persona venit: Lucae vigesimo secundo: Ego in medio vestrum sum

sicut qui ministrat: alibi, Lucae duodecimo: Faciei illos discumbere et transient ministrabit illis. Sed maxima est curialitas alienigenas seu extraneos, immo inimicos suos, qui toties eum offendunt hodie per peccata sua, recipere in regni aeterni participationem. Ipse est qui neminem vult perire , sed omnes, quantum est de se, cupit salvare. Hoc figuratum est Iudith sexto: Ozias suscepit Achior in domum suam et fecit ei coenam magnam. - Ozias fortitudo interpretatur: hic est Christus, qui est virtus Dei, fortitudo et sapientia Dei Patris, qui suscepit Achior, qui. tantum valet quantum iracundia fratris: hoc est nos, qui sumus fratres sui, qui nos alienamus ab ipso per peccatum et ad iracundiam provocamus, et quod adhuc nos suscipere dignatur, vere maxima est curialitas eius.

Secundo dicitur haec coena magna propter invitatorum generalitatem, quia omnes, qui volunt, possunt ibi ingredi et coenare, dum tamen non ponant obstaculum, aut non quaerant diverticulum. Hoc est quod dicit Ioannes Apocalypsis tertio : Ego sto ad ostium, scilicet cordis, et pulso ; si quis audierit vocem meam et aperuerit mihi ianuam, dicit Dominus, intrabo ad illum et coenabo cum illo, et ipse mecum. Bene coenabit, quia deliciae eius sunt esse cum filiis hominum. Vae ergo animae infelici et miserae ! quae tantum hospitem de hospitio cordis sui per peccatum expellit et diabolum introducit, ad cuius ingressum omne malum sibi succedit. Melius esset ei, si natus non fuisset homo ille, si in hoc moritur.

Tertio dicitur magna coena ista propter invitatorum satietatem et fertilitatem. Fertilitas apparet in dante, saturitas in edentibus. Hoc est quod dicitur in typo huius tertii Esdrae tertio : Rex Darius fecit coenam magnam omnibus vernaculis, qui sub illo erant, centum viginti septem provinciis: et cum manducassent et bibissent, satiati revertebantur.

Rex Darius, qui interpretatur fertilis, Christus est, qui facit coenam suam non principibus solum centum viginti provinciarum, sed omnibus amicis suis, qui sunt in hoc mundo, qui ei serviunt in caritate non ficta, et satiati erunt in glorificatione animae et corporis, quando sic erunt glorificati ; Psalmus: Satiabor, cum apparuerit gloria tua.

Quarto dicitur magna propter diuturnitatem: de hoc Apocalypsis decimo nono : Beati, qui ad coenam nuptiarum Agni vocati sunt. - Per hoc, quod dicit nuptiarum, notatur indivisibilitas, quia non possunt separari a coena illa. Econtra in coena huius mundi cito convivantes separantur: sed in coena

Dei omnia bona ibi succedunt, quae nec corde possunt cogitari nec oculo videri nec aure corporis percipi.

Contra istas quatuor bonas conditiones coena huius mundi quatuor habet pessimas. - Nam primo a parte hospitis invitantis et convivarum nulla est ibi curialitas, sed plenae sunt hujusmodi coenae vilitate, inhonestate, iniquitate. - Nam saepe ex impetuositate unus occidit alium. Luxuria ibi habet suum dominium, gula similiter ibi habet principatum. Hoc habetur in Marco , quod Herodes rex in natali suo fecit coenam magnam principibus .suis et tribunis et primis Galilaeae ; et dicitur ibi, quod in coena illa Ioannes Baptista fuit interfectus, quia arguebat Herodem de peccato luxuriae. Similiter et gulositas habet ibi principatum, sicut legitur, quod Iudith interfecit Holofernem inebriatam vino in cubili suo. Ecce, quanta vilitas in coena huius mundi. Item, totum est ibi inhonestos: ita primae ad Corinthios undecimo: Unusquisque suam coenam praesumit ad manducandum, et alius quidem esurit, alius autem ebrius est. In coena huius mundi pauperat non habent sufficientiam necessitatis, et divites habent usque ad nauseam superfluitatem. Et sic in coenis huins mundi veritas et benignitas prosternitur, castitas obruitur, gulositas dominatur.

Secundo coena huius mundi curet generalitate ; 1 non est ibi generalitas, sed particularitas, quia non invitantur homines indigentes ex officio caritatis, sed vicini divites ex spe retributionis et emolumento carnalitatis, contra illud Domini, Lucae decimo quarto : Cum facis prandium aut coenam, noli vocare amicos tuos neque fratres tuos neque cognatos neque vicinos divites, ne forte te et ipsi reinvitent, et fiat tibi retributio: sed voca pauperes, qui non habent, unde tibi retribuant ; retribuetur enim tibi in vita aeterna.

Tertio caret satietate, quia plena est hujusmodi coena inflatione et inanitate. Ventns enim implere non potest. Tales volunt primos recubitus in coenis et primas cathedras in synagogis et salutationes in foro , in omnibus volunt dignitates obtinere, similes lucifero: ideo non satiantur, quia pascuntur vento. Tales sunt qui ex ambitione movent lites in Capitulis, iurgia in populis, dissensiones in amicis: contra quos primae ad Corinthios undecimo: Convenientibus vobis in unam ecclesiam, audio scissuras esse inter vos, et ex parte credo. Convenientibus ergo vobis in unum, iam non est dominicam coenam manducare.

Quarto coena huius mundi caret delectationis diuturnitate, sed non caret poenalitate. Vane enim delectantes in coena huius mundi dabuntur daemonibus ad devorandum in die iudicii: unde Apocalypsis decimo nono : Venite et congregamini, omnes aves caeli, ad coenam magnam Dei, ut manducetis carnes regum et carnes tribunorum elc.; et Deuteronomii trigesimo secundo: Devorabunt eos aves, id est daemones, morsu amarissimo. Amaros morsus erit ex poena sensibili, amarior ex poena vermis, amarissimus ex poena damni. Duplex poena, scilicet animae et carnis.

Sic apparet primo linius coenae Dei praeparatio, cum dicit: Homo quidam fecit coenam magnam, in quo notatur magnitudo caelestis gloriae.

II. Secundo notatur convivarum vocatio: et vocavit multos: in quo tangitur dispensatio divinas misericordiae. Vocavit multos, quia multa genera hominum. Omnes, quantum est de se, vocat. Sed omnes homines aut sunt laici, aut clerici, aut Religiosi, aut doctores et praelati. Omnes istos vocat Dominus. Vocat laicos ad luctum poenitentiae, clericos ad exercitium institiae, claustrales et Religiosos ad gustum divinae sapientiae, doctores et praelatos ad fructum sollicitudinis et diligentiae.

De prima vocatione, Isaiae vigesimo secundo : Vocabit Dominus in die illa ad fletum et ad planctum , ad calvitium et ad cingulum sacci.

Tangit quatuor necessaria ad veram poenitentiam contra istos rusticos, qui semel in anno de Quadragesima in Quadragesimam veniunt ad confessionem et nesciunt dicere peccata sua. Multi recedunt peiores de confessione quam intraverunt, quia se iustificant et excusant. Tangit primo interiorem cordis dolorem, cum dicit: fletum: tangit secundo lamentabilem et amaram oris confessionem, cum dicit: planctum, quia debet plangere peccata sua ad modum infirmi plangentis infirmitatem suam ; tangit tertio bonorum terrenorum largitionem, scilicet pauperibus: calvitium, abdicatio temporalium, quae fluunt et refluunt ut capilli ; tangit detestationem honorum: cingulum sacci.

De secunda vocatione clericorum, ad Galatas primo : Cum autem placuit ei qui me segregavit ex utero matris meae et vocavit per gratiam suam, ut revelaret Filium suum in me, ut evangelizarem illum in gentibus: continuo non acquievi carni et sanguini. Ibi reprehenduntur clerici mali, qui spirituali aedificio et Dei servitio deputati amore carnalium parentum redeunt ad delectationes carnis, de quibus illud vulgare dictum est: Cierc renoie qui font le... saint Nicholas ; non scientes illud: Qui amat patrem aut matrem plus quam me non est me dignus: item: Qui non renuntiat omnibus, quae possidet, non potest meus esse discipulus.

De tertia vocatione claustralium et Religiosorum dicit Apostolus ad Philippenses tertio : Quae quidem

retro sunt obliviscens, ad ea vero, quae sunt priora, extendens me ipsum, ad destinatum persequor, ad bravium supernae vocationis Dei in Christo Iesu. Verus enim claustralis et Religiosas, dam penitus obliviscitur ista terrena, totus se extendit ad caelestia et ibi immobiliter habet fixum animum suum, ubi videt paratum sibi praemium ; unde in quadam collecta : "Ibi nostra fixa sint corda, ubi vera parata sunt gaudia".

De quarta vocatione doctorum et praelatorum dicitur Matthaei quarto , quando vocavit Dominus Petrum et Andream: Venite post me, et faciam vos fieri piscatores, hoc est praedicatores, hominum. Illi non exspectaverunt usque mane, sed continuo relectis retibus, secuti sunt Dominum. Sic Exodi tertio vocavit Dominus Moysen pascentem pecora et misit eum ad liberationem filiorum Israel. Omnes istos vocat Dominus pro congruitate officiorum ad coenam suam: primae ad Thessalonicenses secundo: Deprecantes vos et consolantes, testificati sumus, ut ambularetis digne Deo, qui vocavit vos in suum regnum et gloriam: primae Petri quinto: Deus omnis gratiae, qui vocavit nos in aeternam suam gloriam in Christo Iesu, modicum passos ipse perficiet, confirmabit solidabitque.

Omnis gratias dicitur, quia gratia eius ad omnes extenditur in vocatione secundum quatuor differentias praedictas ; modicum passos, quantum ad peccatores: perficiet, quoad activos: confirmabit, quoad contemplativos: solidabit, quoad praelatos, qui debent esse solidi et subiectos consolidare et unire Deo. Et sic patet secundum .

III. Tertio sequitur vocatorum excusatio: in quo designatur increpatio humanae malitiae ; unde : Et coeperunt simul omnes excusare. Ponitur autem triplex excusatio: prima, quantum ad malos activos: secunda, quantum ad malos contemplativos: tertia, quoad malos praelatos. Quia duae erunt molentes in mola, duo in lecto uno, duo in agro, et unus assumetur, et unus relinquetur, Matthaei vigesimo quarto.

Peccatorum enim quidam sunt obstinati et se non excusant, quia vocantem audire contemnunt, immo nulla beneficia vocationis eorum corda emolliunt ; Proverbiorum primo : Vocavi, et renuistis: extendi manum meam, et non fuit qui aspiceret: despexistis omne consilium meum - Vocavi, per praedicationem, et renuistis: extendi manum meam, per beneficiorum largitionem ; despectis omne consilium meum, frequenter vocando vos per internam inspirationem, et disciplinam recipere noluistis, remurmurantes, cum Vocabam vos per flagellorum immissionem. Unde et isti non numerantur inter alios se excusantes. Peccatorum vero alii, qui non sunt obstinati, audiunt et ad tempus acceptant vocationem, sed non veniunt, quia mali actiui impediuntur curiositate, mali contemplativi cupiditate, mali praelati voluptate.

De primis: Villam emi, et necesse habeo exire et videre illam , quia, cum deberent discutere conscientias proprias, egrediuntur, ut iudicent alienas: unde observant omnia, quae fiunt in villa, ac si villa esset sua: et hoc est: Villam emi, et necesse habeo exire et videre illam. Sed haec excusatio non est bona, cum devolvat aliam quaestionem, Lucae decimo sexto: Redde rationem villicationis tuae. Non enim debebas villicare, sed te, non villam, custodire et iudicare.

Exemplum est de quadam Renuburge de Balsa, quae se implicabat in omnibus, et omnia sua deperibant in domo sua: Ecclesiastici undecimo : De ea re, quae te non molestat, ne certeris, et in iudicio peccantium ne consistas. Fili, ne in multis sint actus tui.

Similiter mali contemplativi impediuntur cupiditate. Qui enim deberent soli Deo vacare iam .fere nihil videntur scire nisi humana officia: vendere, emere et terras arare. Et hoc est: Iuga boum emi quinque etc, ut in eis impleatur secundum litteram quod tamen in Ecclesiastico secundum spiritum dicitur, Ecclesiastici trigesimo octavo : Qui tenet aratrum et qui gloriatur in iaculo stimulo boves agitat et conversatur in operibus eorum, et enarratio eius in filiis taurorum. Cor suum dabit ad versandas sulcos et vigilia eius in sagina vaccarum: Osee decimo: Arabit Iudas, confringet sibi sulcos Iacob. Haec nulla est excusatio: propter quod conqueritur Dominus per Osee, duodecimo: Si Galaad idolum, ergo frustra erant in Galgal, bobus immolantes. Nam et altaria eorum quasi acervi super sulcos agri: hoc est: si saeculares serviunt avaritiae, quae est idolorum servitus: tamen error est vanissimus, quod contemplativi et quidam Religiosi desudant in acquirenda terrena possessione, ut in officiis rusticanis ad augendam pecuniam videantur totum suum sanguinem exhaurire, qui maxime deberent revelata facie Dei gloriam videre . Unde Galgal interpretatur revelatio: et sequitur: altaria etc., quia corda eorum sunt sine devotione, sicut acervus lapidum sine humore. O verecundia) qui deberent esse caelestes vocantur boni terrarii ; Psalmus : Vocaverunt nomina sua in terris suis: qui deberent esse aves facti sunt boves: Isaiae quadragesimo sexto: Vocans ab oriente avem et de terra longinqua virum voluntatis meae ; qui deberent portare iugum Domini portant iugum boum ; Threnorum tertio: Bonum est viro, cum portaverit iugum Domini 06 adolescentia sua.

Similiter mali praelati impediuntur voluptate. Non enim requirunt in ecclesiis fructum, sed datam. Unde allegant in proposito sollicitudinem et tacent turpitudinem, dicentes: Uxorem duxi. Non enim quaerunt in uxore prolem, sed solam explere libidinem, similes filiis ludae, qui duxerunt Thamar in uxorem, Genesis trigesimo octavo , qui abutebantur uxoribus, ne liberi nascerentur. Unde excusatio ista nulla est, quia non duxerunt uxores: habent enim eas ut concubinas, quia, sicut concubinarii concubinas suas reiiciunt pro pulcrioribus, ita isti suas ecclesias pro pinguioribus, contra illud primae ad Corinthios septimo: Alligatus es uxori? Noh quaerere solutionem. - Secundo, quia, etsi uxoris ductio retrahat a bello, ut vacet generationi, ne moriatur sine fructu, non tamen retrahit a praemio ; sed qui non laboravit, coenare non debuit. Propter quod in Evangelio praesenti, cum omnes ita se in vocatione haberent, recte dicitur: Dico vobis, quod nemo virorum illorum, qui vocati sunt, gustabit coenam meam.

IV. Quarto sequitur aliorum introductio: ex quo . habetur distinctio gratiae. Bene dicitur : debiles ac pauperes, caecos et claudos introduc huc. - Pauperes sunt qui peccata praeterita considerantes, se multa debere et parum in meritis habere conspiciunt: Threnorum tertio: Ego vir videns paupertatem meam in virga indignationis eius. Et tales introducuntur: Matthaei quinto: Beati, pauperes spiritu , quoniam, ipsorum est regnum caelorum.

Debiles sunt qui difficultatem, praesentis vitae considerantes, clamant, quod ad patriam per se sine adiutorio divino venire non sufficiunt: quos confortat Dominus, Isaiae trigesimo quinto : Confortate manus dissolutas et genua debilia roborate. Vident enim, quod in suis actionibus non sufficiunt et per se stare non possunt, hoc est manus dissolutas et genua debilia. Sed istiintroducuntur ad coenam: Marci nono: Bonum est libi, debilem introire in vitam etc.

Caeci sunt qui oculos corporis habent clausos contra terrenam concupiscentiam, sed oculos mentis apertos ad spiritualem intelligentiam.

Primi considerant peccata praeterita, secundi mala praesentia, isti vero gaudia futura. Isti significantur per caecum a nativitate, quem illuminavit Dominus, Ioannis nono, quia, ut ibidem dicitur, in iudicium ego in hunc mundum veni, ut qui non vident videant, et qui vident caeci fiant, quia, quanto amplius clauduntur oculi ad exteriora, tanto magis aperiuntur ad spiritualia, et quanto minus, minus et e converso. Isti introducuntur ad coenam: Matthaei undecimo et Lucae septimo: Caeci vident. - Claudi sunt, in quibus enervatur carnis concupiscentia, sicut exsiccatus est nervus in femore Iacob. Ipse vero claudicabat pede, Genesis trigesimo secundo. Isti introducuntur: Marci nono : Bonum est tibi, claudum introire in vitam aeternam, quam duos pedes habentem mitti in gehennam ignis inexstinguibilis. Duo pedes sunt affectus necessitatis et voluptatis ; claudicat autem uno pede et intrat cum Iacob qui, abiecta voluptate et superfluitate, sola contentus est necessitate.

Sic igitur introducuntur pauperes contra obstinatos peccatores, debiles contra malos activos, caeci contra malos contemplativos, claudi contra malos praelatos ; de quibus simul Lucae decimo quarto ante illud evangelicum: Cum facis convivium, voca pauperes, debiles, claudos et caecos. Quod ibi convivium dicitur hic coena vocatur. Ad quam nos pauperes suos introducat Pater pauperum, Christus Dominus, cui cum Patre et Spiritu sancto est omnis gloria in saecula saeculorum. Amen.