EPISTOLA ENCYCLICA 277

cumque in itinera se devia coniecerint. Similiter si lux veri pura et sincera respuatur, offundi caliginem mentibus, miseraque opinionum pravitate passim infatuari animos necesse est. Spes autem sanitatis quota potest esse reliqua iis, qui principium et fontem vitae deserant? Atqui v ia , veritas et vita Christus est unice. Ego sum via, et veritas, et vita ( 1 ) : ita ut, eo posthabito, tria illa ad omnem salutem necessaria principia tollantur.

Num disserere est opus , quod ipsa res monet assidue, quodque vel in maxima mortalium bonorum affluentia in se quisque penitus sentit, nihil esse, praeter Deum, in quo voluntas humana absolute possit atque omni ex parte quiescere ? Omnino finis homini, Deus : atque omnis h a e c , quae in terris degitur, aetas similitudinem peregrinationis cuiusdam atque imaginem verissime gerit. Iamvero via nobis Christus es t , quia ex hoc mortali cu r su , tam laborioso praesertim tamque ancipiti, ad summum et extremum bonorum, Deum, nulla ratione perve- nire, nisi Christo auctore et duce, possumus. Nemo venit a.d Patrem, nisi per me (2). Quo modo nisi per eum ? Nempe in primis et maxime, nisi per gratiam eius : quae tamen vacua in homine foret, neglectis praeceptis eius et legibus. Quod enim fieri, parta per Iesum Christum salute, oportebat, legem ipse suam reliquit custodem et procuratricem generis humani, qua nimirum gubernante, a vitae pravitate conversi, ad Deum ho- mines suum securi contenderent. Euntes docete omnes gentes:... docentes eos servare omnia quaecumque mandavi vobis... (3). Mandata mea servate (4). Ex quo intelligi debet, illud esse in professione christiana praecipuum planeque necessarium, prae- bere se ad Iesu Christi praecepta docilem eique, ut domino ac regi summo, obnoxiam ac devotam penitus gerere voluntatem. Magna res, et quae multum saepe laborem vehementemque contentionem et constantiam desiderat. Quamvis enim Redem- ptoris beneficio humana sit reparata natura , superstes tamen in unoquoque nostrum velut quaedam aegrotatio est, infirmitas ac vitiositas. Appetitus varii huc atque illuc hominem rapiunt, rerumque externarum illecebrae facile impellunt animum ut, quod Iubeat, non quod a Christo imperatum sit, sequatur. Atqui

(1) Io. XIV, 6. (2) Io. XIV, 6. (3) Matth. XXVIII, 19-20. (4) Io. XIV, 15.