Sermo IV .

Fili, recordare, quia recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala. Nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris, Lucae decimo sexto .

(Prothema). In fine Epistolae ita dicitur, primae Ioannis quarto: Hoc mandatum habemus a Deo, ut qui diligit Deum diligat et fratrem suum. Inter omnia mandata Dei istud est districtissimum, scilicet mandatum de amore Dei et proximi, quia hoc nobis praecipitur sub poena mortis: unde primae Ioannis tertio: Qui non diligit manet in morte, quasi iam mortuus est. Sed quia, ut ait Salvatoi Verbum Dei audire et servare est ipsum vere diligere, sicut ipse ait Ioannis decimo quarto : Si quis diligit me, sermonem meum servabit: ideo primo rogemus Deum, ut det mihi sic dicere et vobis retinere etc.

Fili, recordare etc. In isto Evangelio ostenditur, quam miser sit exitus divitum superborum et quam felix exitus pauperum beatorum. Unde Gregorius in Homilia hodierna : " Sacra Scriptura divinitus inspirata non solum bonorum facta ad imitandum commemorat, sed etiam reproborum tormenta narrat, ut, quos ad bene vivendum non promovent exempla bonorum, saltem terreant denuntiata supplicia reproborum "; quod utrumque in hoc Evangelio ostenditur, quando non solum requies Lazari commemoratur, sed etiam poena superbi divitis ad memoriam reducitur, ut in uno habeant pauperes, quid imitentur, in alio divites, ut terreantur. Et sic in isto Evangelio ostenditur miser exitus divitis huius, qui temporalibus affluebat, et felix exitus Lazari, qui istis indigebat. Secundum hoc quatuor tanguntur in verbis istis: primo, a parte huius mali divitis aliorumque similium temporalis prosperitas, cum dicit: Fili, recordare etc: secundo, a parte Lazari et aliorum bonorum pauperum brevis adversitas: et Lazarus similiter mala: tertio, a parte Lazari suique similium felix iucunditas: Nunc vero hic consolatur: quarto, a parte divitis et aliorum malorum aeterna ?amitas: tu vero cruciaris.

I. Primo a parte divitis notatur terrena prosperitas, qua dives iste male usus est: et hoc tripliciter, quia divitiis abundabat, deliciis affluebat, honoribus superbiebat. Unde iste legitur fuisse dives, epulo, purpuratus, et sic reprehensibilis erat ex tribus: ex cupiditate et avaritia: Homo quidam erat dives : ex elatione et superbia: qui induebatur purpura et bysso: ex comessatione et crapula: et epulabatur quotidie splendide.

Primo reprehenditur iste dives, quia divitiis suis male usus fuit: qui enim terrena male acquirit, male retinet quae habet, qui vivit de usura et rapina, multa sibi, veniunt infortunia: unum, quia impeditur a servitio Dei, facit se servum diaboli, aufert se ipsum sibi, impedit debitam communionem proximi, infligit sibi laborem continuum, incurrit aeternum supplicium. Omnia ista patent in isto divite et in alio, qui tot habebat bona et putabat diu vivere, et da?ones rapuerunt animam eius nocte, Lucae duodecimo .

Secundo reprehensibilis erat iste dives, quia deliciis carnis male fruebatur. Unde dicit: et epulabatur quotidie splendide. Multos hodie habet similes, qui nil cogitant nisi de ventris repletione: ad Philippenses tertio : Quorum Deus venter est, in praesenti, et gloria in confusione ipsorum, in inferno. Qui enim amant carnales delicias in futura vita amittent spirituales et aeternas.

Tertio reprehensibilis erat in honoribus, quia induebatur purpura et bysso. Ecce, superbia, quae multos hodie habet servos, qui pauperes opprimunt et gloriam Dei furantes, sibi attribuunt. Ista bona mali in vita sua recipiunt nec eis uti sciunt.

Ideo ista tria: divitiae, deliciae, honores, sunt multis causa aeternae damnationis. Nam ex fruitione deliciarum carnis viam sibi praeparant in infernum:

Iob vigesimo primo : Ducunt in bonis dies suos et in puncto ad inferna descendunt. - Item, ex abundantia divitiarum ducunt alios ad perditionem et intentum, quia thesaurizat dives in terra et ignorat, cui congregabit ea: immo, filii eorum in tabernis et in prostibulis celebrant memoriam pro patribus suis. Et statim, cum mortui sunt, dantur oblivioni, quia memoria eorum periit eum sonitu , campanae pulsantis. - Ex superbia honorum Deum contemnunt, teste Iob, capite vigesimo primo: Qui dixerunt Deo: Recede a nobis, et scientiam viarum tuarum nolumus. Et ut ait Gregorius : " Mens hominis exterius male ordinata sic ad temporalia est sparsa, ut obliviscatur aeterna, ut interius ad semetipsum non redeat nec de Deo, qui omnia dedit ei, cogitare valeat". Contra ista tria dicitur Michaeae sexto : indicabo tibi, o homo, quid sit bonum, et quid Dominus requirat a te: utique facere iudicium et diligere misericordiam et sollicitum ambulare cum Deo tuo: quasi dicat: docebo te uti istis bonis temporalibus , faciendo iustitiam de te ipso per poenitentiam contra carnis delicias, facere misericordiam cum proximo contra mundi divitias, et humiliter ambulare cum Deo tuo contra honores et dignitates. Sic apparet primo de temporali prosperitate malorum in persona Iulius divitis.

II. Secundo notatur pauperum brevis aduersitas in person? huius Lazari, cum dicit: et Lazarus similiter mala. Contra triplicem praedictam prosperitatem sustinent boni pauperes adversitatem. Nam contra bonum divitiarum sustinent mendicitatem paupertatis: contra delicias carnis sustinent anxietatem infirmitatis: contra honores et dignitates sustinent malum abiectionis. Unde iste Lazarus dicitur fuisse mendicus ; ecce, primum, paupertas contra divitias: ulceribus plenus, ecce, secundum, scilicet anxietas vel infirmitas contra carnis delicias: iacens ad ianuam divitis, contra honores et dignitates. Ista tria mala sustinent boni pauperes in praesenti, sed ad tempus, quia dicitur in Psalmo: Parcet pauperi et inopi et animas pauperum salvas faciet.

III. Hoc est tertium, felix iucunditas a parte pauperum, cum dicit: Nunc vero hic consolatur. Videte, quomodo contra tria mala prius dicta habebunt in futuro tria bona, non ad tempus, sed aeternaliter. Nam, quia fuerunt infirmi, curabitur infirmitas illa in sinu Dei vel divinae bonitatis: quia fuerunt viles et abiecti, remunerabitur ista vilitas et abiectio ex reverentia angelici obsequii ; quia fuerunt pauperes et mendici, elevabitur eorum paupertas ex obtentu iudiciariae potestatis. Propter ista tria dicitur de isto Lazaro, quod visus est in sinu Abrahae . Ecce, sinus divinae bonitatis, scilicet aeterna requies parata pauperibus bonis ; portatus est ab Angelis, ecce, obsequium Angelorum erga pauperes: et petitus est dare guttam aquae diviti illi epuloni, ecce, abundantia totius boni.

De primo, quomodo curabitur eorum infirmitas, et quomodo eos Dominus consolabitur, dicit Isaias capite sexagesimo sexto : Sicut mater consolatur filios sitos, ita consolabor vos, dicit Dominus. Mater, videns flentem filium suum, consolatur eum et tergit lacrymas de oculis eras: ita Deus absterget omnem lacrymam ab oculis Sanctorum suorum ; et mors ultra non erit neque luctus neque clamor neque dolor erit ultra, quoniam priora transierunt. Nota, tria nolunt homines modo in praesenti: carorum separationem, rerum suarum amissionem, carnis infirmitatem. Sed contra ista tria non erit luctus in oculis pro amicorum suorum separatione, non ait dolor in intimo cordis pro corporis infirmitate, non erit clamor in labiis pro rerum suarum amissione: causam reddit: quoniam priora transierunt.

De secundo, quomodo remunerabitur eorum . vilitas ex obsequio angelico, dicit Isaias capite quinquagesimo quarto : Sternam per ordinem lapides tuos.

Lapides isti pretiosi sunt Angeli, qui pauperibus praebent obsequium, sicut isti pauperi Lazaro, quando portaverunt animam eius in paradisum. Sed daemones praebuerunt obsequium diviti, quando portaverunt eius animam in infernum.

De tertio, quomodo elevabitur eorum paupertas ex obtentu iudicrariae potestatis, dicit Dominus in Luca, capite vigesimo secundo : Vos estis, qui permansistis mecum in tentationibus meis: et ego dispono vobis, sicut disposuit mihi Pater meus, regnum: ut, sicut fuistis socii tribulationum, sitis et consolationum. Bene elevabitur paupertas, quando iudicabuntur divites, qui prius eos oppresserunt: unde Sapientiae tertio : Iudicabunt Sancti nationes et dominabuntur populis etc.

IV. Ultimo sequitur aeterna calamitas malorum in persona huius divitis, cum dicit: tu vero cruciaris. Fuit iste dives cruciatus, et simili modo cruciantur superbi homines in inferno, tripliciter: in flamma contra concupiscentiae ardorem divitiarum ; unde clamabat: Pater Abraham, miserere mei, quia crucior in hac flamma . Unde quia noluit misereri Lazaro pauperi, nec ei voluit Dominus misereri. Unde superbis divitibus fiet iudicium sine misericordia, Iacobi secundo, quia non fecerunt pauperibus misericordiam: ecce, primus cruciatus.

Secundo sitis in lingua contra venenum carnis deliciarum. Cruciatus iste est cruciatus scorpionum, cum percutiunt hominem quinque sensibus corporis, Apocalypsis nono . Sicut enim videmus oculo corporali, quod homines toxicati veneno plus aliis sitiunt, sic voluptuosi inter alios peccatores magis sitient, quando apprehendet eos aquae inopia tanta, quod non poterit eis concedi una gutta aquae; et quanto plus ardebit, tanto plus sitiet. Unde Glossa ibi : Ut intingat extremum digiti: " Guttam aquae petebat nec impetrare poterat, quia micam panis pauperi negaverat".

Tertio confundentur extrema ignominia sua, quando sepelientur in inferno, sicut iste dives purpuratus, contra ambitionem honorum ; qui cruciatus describitur Apocalypsis decimo quarto : Si quis adoraverit bestiam et imaginem eius, hic bibet de vino irae Dei.

Imago bestiae est superbia, per quam omnes superbi assimilantur diabolo, quia tales inter alios peccatores plus ei assimilantur: ipse est rex super universos filios superbiae, Iob quadragesimo primo. Tales bibent de calice irae Dei, quando pluet super peccatores laqueos, ignis et sulphur et spiritus procellarum pars calicis eorum. Et ideo, qui hic volunt Deum propitium invenire studeant esse misericordes erga pauperes: Matthaei quinto : Beati misericordes, in praesenti, quoniam misericordiam consequentur, in futuro. Quod nobis etc.